عنوان          صفحه

 چکیده. 1    

مقدمه. 2

فصل اول: کلیات… 5

1-1 استعداد تولید در غلات… 5

2- 1 ذرت… 6

1-2-1 تاریخچه 6

2-2-1 ویژه گیهای گیاهشناسی.. 6

3-2-1 شرایط رشد 7

4-2-1 جوانه زنی و مراحل رشد گیاه ذرت… 8

5-2-1 تولید ماده خشک… 9

6-2-1   انواع ذرت… 9

7-2-1 فنولوژی ذرت… 9

8-2-1 مرحله رشد برگ… 10

9-2-1 دوره گلدهی.. 10

10-2-1دوره پر شدن دانه. 11

11-2-1 دوره خشک شدن دانه. 12

12-2-1 نیاز گرمایی ذرت… 12

13-2-1ویژگیهای زراعی و فیزیولوژیک ذرت… 12

1-3-1عملیات کاشت ذرت… 13

2-3-1 زمان کاشت ذرت… 13

3-3-1 فاصله کاشت… 13

4-3-1 عمق کاشت… 13

4-1 عملیات داشت… 14

1-4-1کولتیواتور ودندانه زدن. 14

2-4-1 کنترل علف های هرز. 14

3-4-1- آبیاری.. 114

4-4-1 کوددهی.. 15

5-1 برداشت… 15

فصل دوم بررسی منابع. 16

1-2پیش تیمار بذر. 16

1-1-2تاثیر پیش تیمار بذر بر جوانه زنی واستقرار اولیه گیاهچه. 18

2-1-2 تاثیر پیش تیمار بذر برافزایش دانه محصول و بیوماس. 18

3-1-2پیش‌تیمار بذر وزودرسی.. 19

4-1-2 نقش پیش تیمار بذردر بهبود رفتار جوانه زنی تحت شرایط تنشهای محیطی.. 20

5-1-2 تاثیر پیش تیمار بذر بر بهبود وکارایی مصرف آب… 20

6-1-2 تاثیر پیش تیمار بذربرکاهش خسارت ناشی از عوامل بیماریزا. 21

2-2 انواع پیش تیمار. 21

1-2-2 هیدروپرایمینگ… 21

2-2-2 اسموپرایمینگ… 21

3-2-2 هالوپرایمینگ… 21

4-2-2 ماتریکوپرایمینگ… 21

5-2-2 ترموپرایمینگ… 21

6-2-2 هورموپرایمینگ… 21

7-2-2 بیو پرایمینگ… 21

3-2 پیش تیمار ذرت… 25

4-2 اثرات مفید و محاسن پرایمینگ… 26

1-4-2 اثر بر جوانه زنی واستقرار گیاهچه. 26

2-4-2 اثر بر سنتز پروتیئین ها 28

3-4-2 اثر بر سنتزاسید نوکلئیک. 28

4-4-2 اثر بر تقسیم سلولی.. 29

5-4-2 اثر بر نفوذپذیری غشاء. 29

6-4-2 افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش ها 30

 

 

7-4-2 اثر بر خواب بذر. 31

8-4-2 اثر بر وقایع ترمیم و فساد بذر. 31

5-2 جنبه های منفی پرایمینگ… 32

6-2 تنش شوری.. 33

7-2 وضعیت خاک های شور در جهان. 34

8-2 خاکهای شور در ایران. 34

9-2 طبقه بندی خاک های شور 35

1-9-2- خاک های شور. 35

2-9-2 خاکهای سدیمی.. 35

3-9-2 خاک های شور- سدیمی.. 36

10-2 طبقه بندی گیاهان براساس واکنش آنها به شوری.. 36

11-2 اثرات ظاهری تنش شوری بر گیاه 37

12-2 اثرات فیزیولوژیک تنش شوری برگیاه 39

1-12-2 تنش اسمزی ناشی از تنش شوری.. 39

2-12-2- تنش سمییت یونی ناشی از شوری.. 40

3-12-2 تنش عناصرغذایی ناشی از شوری.. 40

13-2 معیارهای تحمل نسبت به شوری.. 41

14-2 روش های ارزیابی تحمل به شوری گیاهان. 41

15-2 مقاومت گیاهان در برابر شوری.. 42

16-2 سازوکارهای مقاوم به شوری.. 42

17-2 تحقیقات انجام شده در رابطه با شوری در گیاهان زراعی.. 43

1-17-2 جوانه زنی 43

2-17-2 رشد رویشی.. 46

3-17-2 غلظت پروتئین کل.. 48

4-17-2 عملکرد دانه و محتوی روغن.. 49

فصل سوم:مواد و روش ها 51

1-3 تاریخ و موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی محل اجرای آزمایش… 51

2-3 طرح آزمایشی.. 52

3-3 روش کار در آزمایشگاه 52

4-3 اسمو پرایمینگ با پلی اتیلن گلیکول. 53

5-3 روش کار در گلخانه. 54    

6-3 روش آماری تجزیه وتحلیل داده ها. 56

فصل چهارم:نتایج و بحث… 57

1-4 آزمایشگاه 57

1-1-4 درصد جوانه زنی.. 57

2-1-4 سرعت جوانه زنی.. 57

3-1-4 وزن تر وخشک ریشه چه. 59

4-1-4 طول ریشه چه. 60

5-1-4- وزن تر و خشک کلئوپتیل.. 62

6-1-4 طول کلئوپتیل.. 63

7-1-4 وزن تر وخشک گیاهچه. 63

8-1-4 طول گیاهچه 64

9-1-4 بنیه بذر 68

10-1-4 ضریب آلومتری.. 69

11-1-4 نسبت وزن خشک ریشه چه به وزن خشک کلئوپتیل.. 70

2-4 گلخانه. 74

1-2-4 وزن تر و خشک ریشه. 74

2-2-4 وزن تر و خشک ساقه. 74

3-2-4 وزن تر و خشک برگ… 75

4-2-4- ارتفاع بوته. 78

5-2-4 طول و عرض برگ… 78

6-2-4 کلروفیلa وb. 79

7-2-4 کارتنوئید. 80

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 83

1-5 نتیجه. 83

2-5 پیشنهادات… 84

فصل ششم: منابع مورد استفاده 85

فهرست جداول

عنوان                                                        صفحه

جدول 1-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط آزمایشگاه 66

جدول 2-4 مقایسه میانگین ها در شرایط آزمایشگاه 67

ادامه جدول 1-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط آزمایشگاه 71

ادامه جدول 2-4 مقایسه میانگین ها در شرایط آزمایشگاه 72

جدول 3-4 نتایج تجزیه واریانس درشرایط گلخانه. 76

جدول 4-4 مقایسه میانگین ها در شرایط گلخانه… 77

ادامه جدول3-4 نتایج تجزیه واریانس در شرایط گلخانه. 81

ادامه جدول 4-4 مقایسه میانگین ها در شرایط گلخانه. 882

جدول1-3 خلاصه آمار هواشناسی شهرستان شاهرود در طول فصل رشد ذرت درسال1391. 51

بررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش شوری

چکیده

به منظوربررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مو لفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت تحت شرایط تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار به صورت آزمایشگاهی و گلدانی در سال 91- 90 در آزمایشگاه و گلخانه مرکز آموزش کشاورزی شاهرود انجام شد. فاکتور اول شامل 4 سطح شوری صفر(شاهد)،3 ،6، 9 دسی زیمنس برمتر مربع و فاکتور دوم شامل پیش ‌تیمار پلی اتیلن گلایکول1470000در چهار سطح صفر(شاهد)، 100، 200 و 400 گرم در لیتربود. نتایج حاصل از بررسی های آزمایشگاهی نشان دادند که اثر شوری بردرصد جوانه زنی و وزن خشک کلئوپتیل در سطح 5 درصد وبرصفات سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک و طول ریشه چه و وزن تر کلئوپتیل و طول کلئوپتیل، وزن تر و خشک و طول گیاهچه، سرعت رشد گیاهچه، بنیه بذر،ضریب آلومتری و نسبت وزن خشک ریشه چه به کلئو پتیل در سطح یک درصدمعنی داربود. همچنین اثر پلی اتیلن گلایکول برصفات سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک و طول ریشه چه و وزن تر و خشک و طول کلئوپتیل، وزن تر و خشک و طول گیاهچه، سرعت رشد گیاهچه، بنیه بذر،ضریب آلومتری و نسبت وزن خشک ریشه چه به کلئو پتیل در سطح یک درصدمعنی دار بود. اثرمتقابل بین شوری و پلی اتیلن گلایکول برسرعت جوانه زنی در سطح 5 درصد و برطول ریشه چه،وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه ، بنیه بذر، ضریب آلومتری در سطح یک درصد معنی دارشد. نتایج حاصل از آزمایشات گلخانه ای نشان دادکه اثر شوری بروزن تر و خشک برگ، عرض برگ، کلروفیلa در سطح 5 درصد معنی دار بود و بروزن تر وخشک ریشه، وزن تر وخشک ساقه، ارتفاع بوته، طول برگ، کلروفیل b ،کارتنوئید در سطح یک درصد معنی دارشد. اثر پلی اتیلن گلایکول بر کلروفیل a در سطح 5 درصد معنی دار بودو بروزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک برگ، وزن تر وخشک ساقه، ارتفاع بوته، طول برگ،عرض برگ، کلروفیل b،کارتنوئید در سطح یک درصد معنی دارشد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که پیش تیمار بذر بامحلول 100 گرم درلیتر پلی اتیلن گلایکول 1470000باعث بهبود مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت شد.

کلمات کلیدی: ذرت، تنش شوری، پلی اتیلن گلایکول، پیش تیمار.

مقدمه

ذرت پس از گندم وجو سومین غله مهم جهان می باشد.در درجه اول ذرت برای تولید دانه و در درجه دوم به منظور تولید علوفه و ماده خام تولیدات صنعتی کشت می شود .دانه ذرت هم برای انسان وهم برای حیوان مصرف می شود قسمتهای رویشی گیاه وقتی سبز هستند قطع یا خشک می شوند و یا بصورت سیلو برای مصرف دام مورد استفاده قرار می گیرند. درحال حاضر سطح زیر کشت آن در ایران 350000 هکتار با مقدار تولید 2میلیون تن می باشد.

ذرت در مناطق گرمتر نواحی معتدل و نواحی مرطوب رشد می کند. در ایران از کل 165 میلیون هکتار سطح کشور، مساحتی درحدود 5/23 میلیون هکتار که معادل 2/14درصد از کل سطح کشور می باشد به درجات مختلف با مسائل شوری ، سدیم (قلیائی) بودن، زهدار و ماندابی بودن روبروست. علل اصلی شوری اراضی زراعی کشور که عمدتاً دراقلیم های خشک و نیمه خشک واقع می باشند، مهاجرت املاح محلول از عمق به سطح خاک در اثر تبخیر شدید رطوبت و کمبود بارندگی و ناکافی بودن آب آبیاری جهت شستشوی نمکهای تجمع یافته در عمق خاک زراعی است. در حال حاضر با توجه به این که بخشی از منابع آب و خاک شور مورد بهره برداری قرار می گیرد . دستیابی به ارقام متحمل به شوری که دارای عملکرد بیشتری در شرایط تنش شوری باشند به عنوان یکی از راه حل ها ی مقابله با این تنش مطرح است . بررسی اثر شوری بر سرعت و درصد جوانه زنی و همچنین رشد ریشه چه و ساقه چه در بسیاری از گیاهان زراعی نشان داده است که تنش شوری در مرحله جوانه زنی یک آزمون قابل اطمینان در ارزیابی تحمل بسیاری از گونه ها است . زیرا شوری باعث کاهش درصد و سرعت جوانه زنی و همچنین کاهش رشد ریشه چه و ساقه چه می گردد et al., 2001)،Ghoulam) Munns, 2002) ). شرط اساسی برای دستیابی به محصول در یک زراعت فراهم بودن شرایط استقرار گیاه زراعی و یا توانمند بودن گیاه زراعی در استقرار و ایجاد سطح سبز اولیه می باشد . تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین عوامل جلوگیری کننده از جوانه زنی یکنواخت بذور و استقرار گیاهان زراعی در اینگونه مناطق مطرح می باشد (2003 . .(Demir et al.,سرعت و درصد جوانه زنی بذور از جمله مهمترین عواملی است که تحت تأثیر شوری قرار می گیرد. کاهش سرعت رشد و درصد جوانه زنی احتمالاً به دلیل آن است که تنش شوری علاوه بر مسمومیتی که در گیاه ایجاد می کند باعث پایین رفتن پتانسیل اسمزی محیط بذر یا ریشه شده و رشد آنها را با مشکل مواجه می سازد .(Demir et al., 2003)

شوری آب و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک می تواند به شدت تولید محصول را محدود نماید و دراین مناطق از اهمیت بیشتری برخوردار است. به نظر می رسد حدود 25 درصد اراضی آبی زمین های کشاورزی در نواحی خشک و نیمه خشک جهان به علت فقدان مدیریت صحیح تحت تنش شوری قرار گرفته اند FAO, 2000)). با توجه به روند افزایش اراضی شور در ایران و محدود بودن افزایش عملکرد از طریق افزایش سطح کاشت، لازم است که به این عامل محیطی توجه خاصی مبذول و کشت گیاهان متحمل به شوری توسعه یابد.

ازطرفی شوری یکی از مهمترین تنش های محیطی می باشد روی جوانه زنی و سبز شدن گیاهان ودرصد جوانه زنی ورشد گیاهچه تاثیر منفی داشته و رشد گیاه را محدود کرده و این امر در تقابل نیاز روز افزون بشر به مواد غذایی است.

یكی از موانع عمده عملكرد و تولید بالای گیاهان زراعی فقدان استقرار یكنواخت گیاه است كه به خاطر شرایط نامناسب خاكی و آب و هوایی است (Mevale et al.,2003). بذور گاهی اوقات در بسترهایی كاشت می شوند كه به دلیل عدم بارندگی درزمان كاشت رطوبت نامناسبی دارند(Angadi and Entz, 2002). كه نتیجه آن سبز شدن ضعیف و غیر یكنواخت گیاهچه است (Mevale et al.,2003) .

امروزه بخشی از محققان فعال در حوزه بذر، مشغول تحقیقاتی بر روی تیمار‌های پیش از کاشت بذر[1] هستند. تحقیقات متعددی اثبات کرده است که اعمال این تیمار‌ها توسط زارعین قبل از کاشت بذر به خصوص در شرایط نامساعد محیطی و بستر غیر بهینه بذر، می‌تواند جوانه‌زنی و رشد و نمو را در ابتدای دوره زیستی بهبود بخشیده و باعث استقرار هر چه بهتر گیاهچه شود. این امر سبب استفاده مطلوب‌تر گیاه از نهاده‌های موجود شده و در نهایت می‌تواند سبب افزایش کمی و کیفی محصول گردد. در کل به این تیمار‌ها پرایمینگ بذر اطلاق می‌شود (سلطانی و همکاران،1386). هیدروپرایمینگ در کاهش خطرات استقرار گیاهچه در شرایط تنش خشکی موثر می‌باشد و به بذر اجازه می‌دهد تا رشد یکنواختی را در شرایط بارندگی‌های نامنظم داشته باشد. همچنین بذور را هیدراته کرده، استفاده از مواد شیمیایی را به حداقل رسانده و باعث بهبود بنیه بذر و رشد گیاهچه می‌شود(جلیلیان و خدابنده،1375).

همچنین اثرات سودمند تیمار کردن بذر در فعالیت‌های مزرعه‌ای در گیاهانی مثل گندم، چغندرقند، ذرت و سویا گزارش شده است(Parera and Cantliffe,1994;Singh,1995;Sadeghiyan and Yavari,2004). رشید و همکاران گزارش کردند، تیمار کردن بذرجو، باعث بهبود استقرار گیاهچه در شرایط تنش شوری و خشکی می‌گردد (Rashid et al., 2002).

برای عمل پرایمینگ مزایای زیادی از جمله افزایش قوه نامیه، افزایش سرعت جوانه‌زنی در شرایط درجه حرارت پایین، کوتاه‌کردن متوسط زمان جوانه‌زنی، افزایش عملکرد ریشه، افزایش قدرت جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه در شرایط آلودگی قارچی، افزایش قدرت جوانه‌زنی در شرایط شوری و خشکی، کاهش نیاز به آب جهت سبز‌شدن و در نهایت استقرار بهتر و بیشتر بوته در واحد سطح در گیاهان مختلف ذکر شده است (جلیلیان،1385). در همین راستا مطالعه ای تحت عنوان بررسی اثرات پیش تیمار بذر بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه ذرت در شرایط تنش شوری در آزمایشگاه و گلخانه مورد مطالعه قرار گرفت.

1-1 استعداد تولید در غلات

چکیده 1

فصل اول: مقدمه

پراکنش جغرافیایی.. 4

اهمیت بیماری.. 6

علائم بیماری.. 8

عامل بیماری.. 21

زیست شناسی بیمارگر – تولیدمثل جنسی.. 24

زیست شناسی بیمارگر – تولیدمثل غیرجنسی.. 24

زیست شناسی بیمارگر – گونه ها 25

زادمایه. 27

چرخه بیماری.. 31

اپیدمی شناسی.. 35

مدیریت بیماری – مقدمه. 41

مدیریت بیماری – اقدامات بهداستی.. 41

مدیریت بیماری – قارچ کش… 42

مدیریت بیماری – کنترل پس از برداشت… 44

مدیریت بیماری – آنالیز بیماری و سیستم های حمایت از تصمیم گیری.. 45

سوابق موضوع تحقیق.. 45

اهداف تحقیق.. 51

فصل دوم: مواد و روش‏ها

موقعیت جغرافیایی.. 52

روش یادداشت برداریآماده سازی داده ها جهت تحلیل.. 54

تجزیه و تحلیل داداه ها 57

فصل سوم: نتایج

وضعیت کلی بیماری های درختان هسته دار. 61

احتمال وقوع بیماری.. 75

فصل چهارم: بحث

بحث… 79

فهرست منابع. 84

چکیده انگلیسی.. 89

فهرست جداول

عنوان………………………………………….. صفحه

جدول 1-2 موقعیت جغرافیایی مناطق مورد بررسی.. 52

جدول 2-2. تقویم فنولوژی درختان هسته دار استان گلستان. 58

جدول 3-2. فهرست متغیرهای آب و هوایی مورد استفاده در مدل‌سازی اپیدمی بیماری مومیایی درختان هسته دار 58

جدول 4-2 فهرست متغیرهای زراعی مورد استفاده در مدل‌سازی اپیدمی بیماری مومیایی درختان هسته دار 59

جدول 5-2 فهرست متغیرهای وابسته (Y) مورد استفاده در مدل‌سازی اپیدمی بیماری مومیایی درختان هسته دار 60

جدول 1-3 در صد آلودگی باغات استان گلستان به بیماری های مختلف به تفکیک هر منطقه 63

جدول2-3. نتیجه گیری از سه روش مختلف درباره‌ی مناسب بودن متغیرها جهت مدل سازی و دو متغیر وابسته (Y) 63

جدول3-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 1 (کل زمستان)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi 64

جدول4-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 2 (بهمن ماه)اپیدمی پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi بیماری) 65

جدول5-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 3 (اسفند ماه)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi) 66

جدول6-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 4 (نیمه اول اسفند)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi) 68

جدول7-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 5 (نیمه دوم اسفند)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi) 69

جدول8-3 وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 6 (نیمه اول فروردین)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر

 اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi) 70

جدول9-3وضعیت معنی‌داری متغیرهای مختلف در دوره‌ی زمانی 7 (فروردین ماه)اپیدمی بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس تحلیل تشخیصی (Epi) و(Mon) و رگرسیون لجستیک (Epi) 71

چدول10-3 نتایج مدل‌سازی اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس متغیرهای زراعی با بهره گرفتن از روش آماری رگرسیون ساده 73

چدول11-3- نتایج مدل‌سازی اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس متغیرهای زراعی با بهره گرفتن از روش آماری آنالیز تشخیصی.. 73

جدول12-3 نتایج مدل‌سازی اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس متغیرهای زراعی با بهره گرفتن از روش آماری رگرسیون لجستیک… 74

جدول13-3- معادله‌ی به‌ترین مدل‌های پیش بینی احتمال وقوع اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار بر اساس متغیرهای زراعی با بهره گرفتن از روش آماری رگرسیون لجستیک و آنالیز تشخیصی..

فهرست شکل ها

عنوان……………………………………….. صفحه

شكل 1-1. پراکنش Monilina fructigena با میزبان سیب و آلودر سال 2000. 5

شکل 2-1. پراکنش Monilina laxa با میزبان سیب و آلو در سال 1991. 5

شكل3-1 پراکنش Monilina fructicola با میزبانی آلو در سال 1999. 6

شكل 4-1 – رشد میسلیوم Monilina fructicolaدر محیط کشت همراه با قارچکش،حساس (S) و مقاوم ® 7

شكل 5-1 علایم ناشی از قارچ Monilinia fructicola در مراحل مختلف رشدی درخت آلو، عامل پوسیدگی قهوه ای A)سوختگی شکوفه در بهار، B)ریزش شکوفه های خشکیده،C)برگ و سیخک های خشکیده،D)شانکر شاخه،E)پوسیدگی میوه نارس، F)پوسیدگی میوه رسیده وG)مومیایی روی درخت… 13

شكل6-1. علایم آلودگیMonilina fructicolaروی برگدرخت آلو. 14

شكل7- پوسیدگی قهوهایمیوه‌ی سبز آلو توسط قارچ Monilina fructicola. 14

شكل8-1 خوشه‌های مومیایی آلو بر اثر Monilina fructicola. 15

شكل9-1. علایم سوختگی شاخه‌ها و شکوفه‌ها براثر قارچ Monilina fructicola. 16

شكل10-1 علایم پوسیدگی و اسپورقارچMonilina fructicolaدر روی میوه‌ی هلو. 16

شكل11-1 علایم پوسیدگی و مومیایی میوه‌ی آلبالوبراثرقارچ Monilina fructicola. 17

شکل12-1 – اسپور قارچ پوسیدگی قهوه‌ای با عامل قارچ Monilina fructicolaروی آلو استانلی.. 17

شکل 13-1 علایم پژمردگی مادگی(فلش) و بساک شکوفه در اثر قارچ پوسیدگی قهوهای.. 18

شکل14-1 علایم سوختگی شکوفه، شانکر شاخه و مومیاییدر اثر قارچ پوسیدگی قهوهای درختان میوهی هسته دار 19

شکل 15-1 علایم پوسیدگی قهوه‌ایروی میوهی هلو، B)علایم پوسیدگی قهوهای میوهی رسیدهی هلوهمراه اسپور قارچMonilinia fructicola،C)میوهی مومیایی هلو روی درخت… 20

شکل 16-1 آلودگی شاخه و ترکه‌هابراثر قارچ پوسیدگی قهوه‌ای.. 21

شکل 17-1 پرگنهی کشتMonilinia fructicola (چپ) وMonilinia laxa (راست) روی محیط.. 23

شکل 18-1 برشی از آسکوآسکوسپور آپوتسیوم وشکل آپوتسیومهای تولید شده از مومیایی هلو روی سطح خاک   24

شکل 19-1 – میسلیوم گسترده در حال رشد Monilinia fructicola در محیطPDA بعد از 18-24 ساعت… 25

شکل20-1 پرگنهی قارچهایMonilinia laxa (چپ)، Monilinia fructigena(راست) و Monilinia fructicola(زیر) خالص شده از هسته میوه فاسد. 26

شکل 21-1 آپوتسیوم‌های تولید شده از مومیایی‌های کف باغ، تیره رنگ (قدیمی) و روشن (جدید) و جلبک های سبز نشانهی رطوبت در خاک که شرایط مساعد برای تولید قارچ پوسیدگی قهوهای را فراهم می کند. 30

شکل 22-1 کنیدی‌هایMonilinia fructicola روی شاخه،(Bکنیدی‌هایMonilinia fructicola در میوه پوسیده آلو  31

شکل 23-1 نمودار از تراکم اسپور Monilinia fructicolaو Monilinia laxaاز 2 منطقه آلوده در کالیفرنیا 31

شکل 24-1 چرخهی بیماری پوسیدگی قهوهای درختان میوهی هسته دار ناشی از گونه های قارچ Monilinia spp. 33

شکل25-1 مرا حل فنولوژیکی از پیشرفت پوسیدگی قهوهای در شکوفهی آلو. 34

شکل 26-1 – درصد آلودگی بیماری پوسیدگی قهوهای در مراحل رشدی مختلف درخت آلو : A ) درصد آلودگی شکوفهها، B ) درصد آلودگی نهان میوه 35

شکل27-1 شکوفههای بهاری اولین بافتهای حساس به قارچ پوسیدگی قهوهای.. 37

شکل28-1 منبعی از کنیدی قارچ پوسیدگی قهوهای در مو میایی روی درخت… 37

شکل29-1 آسکوسپورهای خارج شده از آپوتسیوم قارچ عامل بیماری پوسیدگی قهوهای درختان میوهی هستهدار 38

شکل30-1 زردی و نازک شدن برگ‌ها و ترکه‌هابه وسیله شانکر پوسیدگی قهوه‌ای.. 39

شکل31-1 شانکر همراه تولید صمغ و اسپور بعد ازگذشت 5-6 هفته با شرایط محیطی مساعداز شیوع قارچ پوسیدگی قهوهای  40

شکل32-1 اسپورقارچ پوسیدگی قهوهای روی میوه نارس هلو. 40

شکل33-1 میوه سم‌پاشی شده علیه قارچ پوسیدگی قهوهای(راست) و سم‌پاشی نشده (چپ) 44

شکل34-1 شکل سایت… 46

شکل1-2 موقعیت جغرافیایی مناطق مورد بررسی.. 52

شکل2-2 فرم یادداشت برداری.. 56

شکل1-3 بررسی شدت بیماری های مختلف در مناطق مورد بررسی.. 62

شکل2-3 نمودارهای جعبه‌ای متغیرهای مختلف زراعی (محور y) مورد استفاده در مدل‌سازی اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار (EPI)در مناطقی از استان گلستان (محور x که با اعداد صفر و یک به ترتیب برای عوامل زراعی MT(تعداد مومیایی)، PD(بیماری در سال قبل) و Pr-s (سم‌پاشی بعد از هرس) 76

شکل3-3 نمودار توزیع دوبعدی به‌ترین متغیرهای مورد استفاده در مدل‌سازی اپیدمی‌های بیماری پوسیدگی قهوه‌ای درختان میوه هسته دار وقوع یا عدم بیماری(Epi)، شدت بیماری (Mon) در مناطقی از استان گلستان. 77

شکل1-4 نمودارهای مقایسهای، سه متغیر آب و هوایی از دو ایستگاه هواشناسی استان گلستان، (گرگان و علی آباد) 8

چکیده

بیماری پوسیدگی قهوه­ای میوه یا مومیایی درختان میوه­ی هسته­دار و دانه­دار، که به وسیله­ گونه­ های قارچ Monilinia spp. ایجاد می­ شود، یکی از مهم­ترین بیماری­های این درختان در دنیا محسوب می­گردد که از گسترش جهانی برخوردار است. با توجه به شرایط آب و هوایی و زراعی مساعد بیماری، تقریباً هر سال شاهد شیوع بالای بیماری در باغات استان و سمپاشی­های گسترده برای کنترل آن هستیم. برای پیش بینی احتمال وقوع اپیدمی بیماری، 23 متغیر آب و هوایی و زراعی در هفت دوره­ زمانی (کل زمستان، بهمن، اسفند، نیمه اول اسفند، نیمه دوم اسفند، نیمه اول فروردین و فروردین) در پنج منطقه از استان(بندرگز، ورسن، گرگان، سرخنکلاته و خان ببین) استفاده شد و توسط 3 روش آماری رگرسیون ساده، رگرسیون لجستیک و تجزیه و تحلیل تشخیصی مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از مقایسه­ مدل­های آماری ساخته شده، مشخص شد که استفاده از داده ­های زراعی نسبت به سایر داده ­ها برای مدل سازی مناسب تر است و 6 مدل دو متغیره با بهره گرفتن از سه متغیر وجود یا عدم وجود بیماری در سال قبل(PD)، تعداد تقریبی مومیایی روی درخت(MT) و انجام یا عدم انجام سمپاشی بعد از هرس(Pr-s) ساخته شد. این مدل­ها
می­توانند نخستین گام­ها برای دست­یابی به مدل پیش آگاهی این بیماری در کشور محسوب گردند.

واژه­ های کلیدی:درختان میوه هسته دار، بیماری پوسیدگی قهوه­ای (مومیایی)، پیش آگاهی، تجزیه و تحلیل تشخیصی، رگرسیون لجستیک، متغیرهای آب و هوایی، متغیرهای زراعی

بخشی مهمی از تولیدات کشاورزی ایران واکثر کشورها را میوه‌های هسته دار تشکیل می‌دهند به عنوان مثال تولید این فراورده در امریکابالغ بر 100 میلیون دلار است لذا جنبه اقتصادی قابل توجهی دارند. معمولاً فصل شکوفه دهی این میوه‌ها از اواسط اسفند تا بهار و فصل برداشت آن‌ ها با توجه به شرایط آب و هوا از اواخر مرداد تا اوائل شهریور آغاز می‌شود در ایران نیز طی آمار بدست آمده در سال 1389، 682 میلیون دلار و نیمه اول امسال (1390)، 347 میلیون دلار از این محصول صادر شده است که رقم قابل توجهی می‌باشد اما این محصول نیز همانند سایر محصولات کشاورزی در معرض خطراتی می‌باشد. غیر از عواملی نظیر برداشت بیش از حد محصول، شکسته شدن شاخه درختان افراط در خشک کردن محصولات و کمبود شدید پتاسیم،فساد کپکی این محصولات نیز منجر به کاهش میزان محصول شده است به طوریکهمیوه‌های آسیب دیده و بیمار برروی درخت، پژمرده و خشک می‌شوند که اصطلاحاً به آن‌ ها مومیایی شده گفته می‌شود.

مقدمه…………………………………… 1

فصل اول : کلیات …………………………. 4

مبحث اول : مفهوم تضامن و اقسام آن ……………. 5

گفتار نخست : مفهوم تضامن………………… 5

بند اول : تضامن طلبكاران …………………. 5

بند دوم: تضامن بدهكاران ………………….. 6

گفتار دوم : اقسام تضامن ………………… 7

بند اول : تضامن مثبت و منفی……………….. 7

الف) تضامن مثبت یا تضامن طلب………………. 7

ب) تضامن منفی یا تضامن سلبی ………………. 8

بند دوم : تضامن كامل و ناقص……………….. 9

بند سوم : تضامن عرضی و طولی ………………. 10

مبحث دوم: منابع مسئولیت تضامنی……………….. 11

گفتار نخست: تضامن قراردادی ……………… 11

گفتار دوم : تضامن قانونی ……………….. 15

مبحث سوم : آثار تضامن………………………. 17

گفتار اول : آثار وحدت دین ………………. 17

بند اول : امكان مراجعه طلبكار به هر یک از مسئولان برای دریافت تمام دین…………………………………….. 17

بند دوم : برائت ذمه تمام بدهكاران در صورت وفای به عهد از سوی یكی از متضامنان ……………………………….. 19

بند سوم : حق استناد به ایرادات مشترك توسط هر بدهكار متضامن   20

گفتار دوم : آثار تعدد روابط …………….. 20

بند اول: گذاشتن شرط در رابطه بدهكار با طلبكار . 20

بند دوم : تهاتر …………………………. 20

بند سوم : تبدیل تعهد …………………….. 22

بند چهارم : مالكیت مافی الذمه …………….. 23

گفتار سوم: آثار نمایندگی متقابل ………… 23

بند اول: زمان ………………………. 24

بند دوم: درخواست تجدیدنظر…………………. 24

فصل دوم : مسئولیت تضامنی در حقوق مدنی ……… 25

مبحث اول : مسئولیت تضامنی در عقد ضمان ………… 26

گفتار اول : مفهوم ضمان …………………. 26

گفتار دوم : ضمان و تضامن ……………….. 27

بند اول : وجوه اشتراك ……………………. 28

بند دوم : وجوه اختلاف …………………….. 28

گفتار سوم : ماهیت عقد ضمان ……………… 29

گفتار چهارم : ضمان وثیقه ای و تضامنی…….. 30

بند اول : ضمان وثیقه ای………………….. 31

الف) بقاء ذمّه مضمون عنه…………………… 31

ب) ابراء مضمون عنه ………………………. 31

پ )بقاء وثائق دین………………………… 31

ت) امكان اقاله ضمان………………………. 32

ث) عدم امكان ضمان مضمون عنه از ضامن ……….. 32

بند دوم : ضمان تضامنی…………………….. 33

الف) اثر ضمان تضامنی……………………… 33

ب) اثر ضمان یک نفر به نفع چند نفر………….. 34

پ) ضمان دو ضامن از یكدیگر…………………. 34

مبحث دوم : مسئولیت تضامنی در غصب……………… 34

گفتار اول : مفهوم غصب و اركان تشكیل دهنده آن    35

گفتار دوم : مبنای تضامن در غصب………….. 36

گفتار سوم : مسئولیت ایادی متعاقبه در مورد غصب   37

بند اول : ضمان غاصبین نسبت به عین در رابطه مالك با غاصبین    39

الف) ابراء مالك و رجوع از حق نسبت به عین مال… 39

ب) انتقال حقوق مالك به یكی از غاصبان……….. 41

 

 

پ) تهاتر بین مالك و یكی از غاصبان در مورد عین . 42

بند دوم : ضمان غاصبین نسبت به منافع در رابطه مالك با غاصبین 42

الف) ابراء مالك نسبت به منفعت……………… 43

ب) انتقال حقوق مالك نسبت به منفعت به یكی از غاصبان  44

پ) تهاتر بین مالك و غاصبان در مورد منافع …… 44

گفتار چهارم : رابطه غاصبان با یكدیگر ……. 44

بند اول : ترتیب رجوع غاصبان به یكدیگر نسبت به عین مال    45

بند دوم : ترتیب رجوع غاصبان به یكدیگر در صورت غرور  46

بند سوم : توزیع مسئولیت در مورد ضمان منافع …. 47

مبحث سوم : مسئولیت تضامنی در سایر قوانین……….. 47

گفتار اول : مسئولیت تضامنی كارگران متعدد… 48

بند اول : مبنای حقوقی مسئولیت كارفرما در برابر ثالث زیان دیده    48

بند دوم: شرایط تحقق مسئولیت كارفرما………… 49

الف) خسارت از طرف كاركنان اداری یا كارگران وارد آمده باشد    49

ب) زیان وارده به هنگام كار یا به مناسبت انجام آن باشد    49

بند سوم : امكان رجوع زیان دیده و كارفرما به كارگر یا كارمند مسئول 50

گفتار دوم : مسئولیت تضامنی چند قیم ……… 52

گفتار سوم: مسئولیت تضامنی مالکین جدید بیمه. .53

گفتار چهارم: مسئولیت تضامنی در قانون ثبت… 53

فصل سوم: مسئولیت تضامنی در حقوق تجارت ……… 56

مبحث اول: ضمان در حقوق تجارت ………………… 57

گفتار اول: تضامن طولی و عرضی …………… 57

گفتار دوم: موارد بری شدن ضامن از مسئولیت .. 58

بند اول : وفای به عهد ……………………. 58

بند دوم : اقاله …………………………. 58

بند سوم : ابراء………………………….. 59

الف)ضمان ناقل ذمه………………………… 59

1)ابراء ازبعض دین………………………… 59

2)ابراء از تمام دین………………………. 59

ب)ضمان ضم ذمه به ذمه …………………….. 60

بند چهارم : تبدیل تعهد ………………….. 60

بند پنجم : تهاتر…………………………. 61

بند ششم : مالكیت ما فی الذمه………………. 61

گفتارسوم : عدم الزام ضامن به تادیه دین با حال شدن قروض مؤجل تاجر ورشكست62

مبحث دوم : مسئولیت تضامنی در اسناد تجاری ………. 63

گفتار اول : مسئولیت تضامنی در برات………. 63

بند اول : تكالیف دارنده برات جهت استفاده از مزایای مسئولیت تضامنی ……………………………………….. 64

بند دوم : آثار عدم اعمال تكالیف قانونی توسط دارنده 66

الف) رجوع به براتگیر …………………….. 67

ب) رجوع به برات دهنده…………………….. 67

پ) رجوع به ظهرنویس ها…………………….. 68

ت) رجوع به ضامن………………………….. 69

گفتار دوم : مسئولیت تضامنی در سفته………. 70

بند اول : مسئولیت صادركنندگان متعدد سفته……. 71

بند دوم : استثناء وارده بر اصل تساوی صادركنندگان متعدد سفته 72

گفتار سوم : ضمانت در اسناد تجاری………… 73

بند اول : تعهدات اطراف ضمان در مقابل یكدیگر…. 75

الف) تعهد ضامن در مقابل دارنده ……………. 75

1- تضامنی بودن مسئولیت ضامن……………….. 75

2- محدودیت مسئولیت ضامن به مسئولیت مضمون عنه .. 76

ب) تعهد مضمون عنه نسبت به پرداخت وجه……….. 76

پ) تعهد مضمون عنه در مقابل ضامن……………. 77

ت) تعهد مسولان دیگر برات در مقابل ضامن………. 78

بند دوم : ضمانت از ضامن…………………… 78

گفتار چهارم : مسئولیت تضامنی در چك………. 79

بند اول : مسئولیت تضامنی صادر كننده چك و ظهرنویس ها 80

الف) رعایت مهلت در مراجعه به بانك………….. 80

ب) اقامه دعوی……………………………. 81

بند دوم : شكایت كیفری چك………………….. 81

بند سوم : مسئولیت تضامنی نماینده و صاحب حساب در چك 82

بند چهارم : مسئولیت صادركنندگان چك از حساب مشترك    83

مبحث سوم : بررسی مسئولیت تضامنی در شركت تضامنی….. 84

گفتار اول : اسم شركت …………………… 85

گفتار دوم : میزان مسئولیت شركا …………. 86

مبحث چهارم : بررسی مسئولیت تضامنی در شركت با مسئولیت محدود    87

گفتار اول : اسم شركت …………………… 88

گفتار دوم : ضمانت اجرای عدم رعایت شرایط تشكیل شركت با مسئولیت محدود…………………………………… 89

بند اول : بطلان شركت ……………………… 89

بند دوم : نتایج بطلان شركت ………………… 91

بند سوم : مسئولیت مدنی ناشی از بطلان شركت …… 92

مبحث پنجم : بررسی مسئولیت تضامنی در شركت سهامی….. 93

گفتار اول : مسئولیت مؤسسان شركت ………… 94

گفتار دوم : بطلان شركت ………………….. 95

گفتار سوم : قراردادهای مدیران با شركت …… 96

گفتار چهارم : شخص حقوقی سهامدار به عنوان مدیر شركت  97

گفتار پنجم : مسئولیتهای مدنی مدیران و مدیرعامل  98

بند اول : مسئولیت عادی……………………. 99

بند دوم : مسئولیت تضامنی………………….. 100

نتیجه گیری و پیشنهادات………………………….  102

منابع   105

مقدمه

بیان مسأله

مسئولیت تضامنی یعنی اینكه برای انجام یک تعهد، حداقل دو نفر مسئولیت داشته باشد، بطوریكه اگر آن تعهد انجام نشود متعهد له اختیار داشته باشد كه از هر یک از آنان به طور مستقل، انجام آن تعهد را به صورت كامل بخواهد. در حقوق ایران، مسئولیت تضامنی بیشتر در حقوق تجارت وجود دارد و در خارج از امور تجارت، خلاف اصل است و تنها در صورتی پذیرفته می شود كه در عقد تصریح شود. به عبارت دیگر، گفته می شود كه در حقوق تجارت ایران اصل بر مسئولیت تضامنی است ولی در حقوق مدنی ایران مسئولیت تضامنی، جنبه استثنایی دارد.

از جمله موارد مسئولیت تضامنی مورد مذكور ماده 249 ق. ت می باشد كه در آن صادر كننده و محال علیه و ظهر نویس ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی داشته و همچنین ضامنی كه ضمانت هر یک از آنان را نموده با كسی مسئولیت تضامنی دارد كه از او ضمانت نموده است. ضمانت در حقوق تجارت، سبب ضم ذمه به ذمه است برخلاف حقوق مدنی كه قائل بر نقل ذمه به ذمه می باشند یعنی با عقد ضمان دین از ذمه مضمون عنه به ذمه ضامن منتقل می شود و در نتیجه در حقوق تجارت در صورت ابراء ضامن، از ناحیه دارنده، ذمه مضمون عنه مشغول باقی می ماند برخلاف حقوق مدنی كه ذمة هر دو بری می شود. از موارد دیگر مسئولیت تضامنی ماده 19 ق. ص . چك می باشد كه بیان داشته در صورتی كه چك به وكالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب صادر شده باشد صادر كننده و صاحب حساب متضامناً مسئول پرداخت چك هستند و به علت وجود تضامن، اجرائیه علیه هر دو نفر صادر می شود. از موارد دیگر مسئولیت تضامنی مسئولیت شركای شركتهای تضامنی می باشد كه حداقل از دو نفر تشكیل شده و مسئولیت شریک علاوه بر اینكه شخصی است، تضامنی نیز هست و در صورت انحلال شركت، هر یک از شركا مسئول پرداخت تمام دیون شركت است. در این تحقیق سعی بر آن شده كه مفهوم و آثار مسئولیت تضامنی و مصادیق آن در حقوق ایران بررسی شود.

سؤالات اصلی تحقیق:

1- قاعدة كلی مسئولیت در حقوق تجارت چیست؟

2- آیا در حقوق مدنی ایران می توان مسئولیت تضامنی را به عنوان یک قاعده پذیرفت؟

3- آیاظهرنویس می تواند مسئولیت تضامنی خود را در مقابل دارنده یا دارندگان جدید با قید عبارت( بدون تضمین) محدود كند؟

4- در شركتهای تضامنی هرگاه بر اثر انتقال سهم الشركه یكی از شركاء، شخص دیگر وارد شركت شود مسئولیت او چگونه است؟

فرضیه های تحقیق :

1- در حقوق تجارت ایران، قاعده كلی مسئولیت، مسئولیت تضامنی است

2- از استقراء در مواد مختلف قانونی، می توان در حقوق مدنی ایران نیز برای حمایت از طلبكار، مسئولیت تضامنی را پذیرفت

3- ظهرنویس طبق اصل كلی ماده 249 ق. ت نمی تواند با قید شرط خلاف، مسئولیت خود را محدود نماید.

4- هرگاه بر اثر انتقال سهم الشركه یكی از شركاء شخص دیگر وارد شركت شود، متضامناً با سایر شركا مسئول قروضی هم خواهد بود كه شركت، قبل از ورود او داشته است.

اهداف تحقیق :

هدف از ارائه این تحقیق، پرداختن به مسئولیت تضامنی و بررسی آثار آن و موارد كاربرد آن می باشد و با جمع آوری مطالب، متوجه می شویم كه در حقوق مدنی ایران مسئولیت تضامنی یک نوع مسئولیت خلاف اصل و احتیاج به صراحت در عقد و قانون داشته و بیشتر در حقوق تجارت و جهت حمایت هر چه بیشتر از متعهد له و طلب او می باشد لیكن در حقوق مدنی نیز برای حمایت از طلبكار می توان قائل بر مسئولیت تضامنی شد.

پیشینه تحقیق:

در مورد مسئولیت تضامنی و موارد آن در حقوق ایران ،كتاب یا تحقیق مستقلی انجام نشده است اما بسیاری از حقوقدانان به صورت مختصر و گذرا هر كدام راجع به قسمتی از موضوع بحث نموده اند از جمله می توان به موارد زیر اشاره كرد:

1- اسكینی، ربیعا، حقوق تجارت، ج3، ص 140: «دارنده برات، طبق ماده 249 ق.ت در صورت پرداخت نشدن برات در سر وعده می تواند پس از اعتراض عدم تأدیه علیه هر یک از مسئولان برات اقامه دعوی نماید. و همین حق را هر یک از ظهرنویس ها نسبت به ما قبل خود دارد. این قواعد، جز اجرای قواعد كلی مسئولیت تضامنی نیست»

2- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ضمان عقدی در حقوق مدنی، ص 250 « مقصود از ضمان تضامنی آن است كه به موجب عقد ضمان، بستانكار بتواند طلب خود را چه از مدیون اصلی و چه از ضامن مطالبه كند.»

3- كاتوزیان، ناصر، نظریه عمومی تعهدات، ص140« مسئولیت تضامنی وسیلة تأمین وصول طلب و وثیقه شخصی به سود طلبكار است، تضامن به مقدار بدهی بدهكاران، چیزی نه می افزاید و نه كم می كند.»

روش تحقیق :

روش تحقیق، روش كتابخانه ای بوده كه با بررسی و مطالعه كتابها و دیگر منابع موجود در خصوص موضوع، به جمع آوری اطلاعات و نقد و بررسی موضوع پرداخته می شو

گفتار اوّل: تعریف مواد مخدر……………………………………………………………………………………………………. 11

گفتار دوّم: تعریف مواد روانگردان …………………………………………………………………………………………… 12

مبحث دوّم: تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………………………… 13

گفتار اوّل: تاریخچه مواد مخدر…………………………………………………………………………………………………. 13

گفتار دوّم: تاریخچه مواد روانگردان…………………………………………………………………………………………. 15

مبحث سوم: اقسام مواد مخدر و روانگردان………………………………………………………………………………………….. 18

گفتار اوّل: اقسام مواد مخدر…………………………………………………………………………………………………….. 18

گفتار دوّم: اقسام مواد روانگردان…………………………………………………………………………………………….. 22

مبحث چهارم: تأثیرات مواد مخدر و روانگردان……………………………………………………………………………………… 28

گفتار اوّل: تأثیرات مواد مخدر و روانگردان بر جسم و روان انسان ……………………………………………… 28

گفتار دوّم: تأثیرات مواد مخدر و روانگردان بر اجتماع ………………………………………………………………. 32

فصل دوّم: بررسی مواد روانگردان و مخدر در حقوق داخلی ایران …………………………………………………….. 34

مبحث اوّل: بررسی مبانی فقهی اسلام پیرامون مواد مخدر…………………………………………………………………….. 37

گفتار اوّل: بیان مستندات فقهی در مورد مواد مخدر………………………………………………………………….. 37

گفتار دوّم: بیان فتاوای مراجع عظام در مورد مواد مخدر …………………………………………………………… 39

مبحث دوّم: سیر تحوّلات قانونگذاری در زمینه مبارزه با مواد روانگردان و مخدر در حقوق ایران …………….. 41

گفتار اوّل: دوران قبل از انقلاب جمهوری اسلامی ایران …………………………………………………………….. 41

گفتار دوّم: دوران پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران …………………………………………………………….. 45

مبحث سوم: مواد روانگردان و مخدر از دیدگاه حقوق کیفری ایران ……………………………………………………….. 55

گفتار اوّل: بررسی عناصر تحقق جرائم مرتبط با مواد روانگردان و مخدر…………………………………….. 56

گفتار دوّم: آئین دادرسی و شیوه رسیدگی به جرائم مرتبط با مواد روانگردان و مخدر ………………… 67

مبحث چهارم: بررسی و تحلیل موافقتنامه‌های کمک و همکاری دوجانبه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دوَل دیگر            69

گفتار اوّل: بررسی اسناد دو جانبه ……………………………………………………………………………………………. 69

گفتار دوّم: بررسی اسناد منطقه‌ای …………………………………………………………………………………………… 71

بخش دوّم: بررسی مواد روانگردان و مخدر در اسناد بین‌المللی ……………………………………………………….. 73

فصل اوّل: سیر قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی و لزوم همکاری در زمینه مبارزه با مواد روانگردان و مخدر در ابعاد بین‌المللی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 74

مبحث اوّل: لزوم همکاری و عوامل مؤثر در چگونگی شکل‌گیری قوانین بین‌المللی مواد مخدر و روانگردان                                76

گفتار اوّل: تاریخچه شکل‌گیری قوانین بین‌المللی …………………………………………………………………….. 76

گفتار دوّم: عوامل مؤثر در ایجاد نهادهای بین‌المللی ………………………………………………………………… 85

گفتار سوم: لزوم اقدامات بین‌المللی در امر مبارزه با مواد مخدر و روانگردان ……………………………… 86

مبحث دوّم: بررسی مهمترین کنوانسیون‌های بین‌المللی مواد مخدر و روانگردان و تأثیر آن‌ ها در عرصه جهانی         88

گفتار اوّل: کنوانسیون واحد مواد مخدر سال 1961 …………………………………………………………………….. 88

گفتار دوّم: کنوانسیون مربوط به مواد روانگردان 1971 و پروتکل اصلاحی معاهده واحد 1961 مصوب 1972 ژنو               92

گفتار سوم: کنوانسیون بین‌المللی مواد مخدر و روانگردان 1988 ……………………………………………… 97

مبحث سوم: نقش ارکان اصلی سازمان ملل متّحد در زمینه مبارزه با مواد مخدر …………………………………….. 105

گفتار اوّل: مجمع عمومی و تنظیم و تصویب اسناد جدید (2003- 1976) ……………………………………… 105

گفتار دوّم: شورای اقتصادی و اجتماعی (ECOSOC) ………………………………………………………………. 109

مبحث چهارم: استراتژی و اهداف اصلی برنامه بین‌المللی کنترل مواد مخدر ………………………………………….. 113

گفتار اوّل: طرح ساختار کلی و اهداف اصلی برنامه بین‌المللی UNDCP ……………………………………. 113

گفتار دوّم: طرح ساختار کلی و اهداف اصلی برنامه بین‌المللی UNOCE …………………………………… 117

گفتار سوم: اقدامات UNDCP و UNODC در سطح جهانی …………………………………………………… 120

گفتار چهارم: اقدامات UNDCP و UNODC در سطح ملّی ……………………………………………………. 125

فصل دوّم: بررسی تطبیقی اسناد ملّی و بین‌المللی در زمینه مواد روانگردان و مخدر ………………………. 128

مبحث اوّل: بررسی اثرگذاری کنوانسیون‌های بین‌المللی در قوانین داخلی ایران …………………………………… 130

گفتار اوّل: اثرپذیری مقررات داخلی از کنوانسیون واحد مواد مخدر 1961 ………………………………….. 130

گفتار دوّم: اثرپذیری مقررات داخلی از کنوانسیون مربوط به مواد روانگردان 1971 …………………….. 131

گفتار سوم: اثرپذیری مقررات داخلی از کنوانسیون مواد مخدر و روانگردان 1988 …………………….. 133

مبحث دوّم: بررسی وجوه اشتراک مفاد کنوانسیون‌های بین‌المللی با قوانین داخلی ایران ……………………… 136

گفتار اوّل: اشتراک در مواد مخدر تحت نظارت (دلیوری) …………………………………………………………… 136

گفتار دوّم: اشتراک در ضبط، توقیف اموال و عواید ناشی از قاچاق …………………………………………….. 137

گفتار سوم: اشتراک در آموزش و پژوهش…………………………………………………………………………………. 142

 

 

مبحث سوم: بررسی وجوه افتراق مفاد کنوانسیون‌های بین‌المللی با قوانین داخلی ایران ……………………….. 146

گفتار اوّل: تفاوت در معاضدت و نیابت قضایی …………………………………………………………………………… 146

گفتار دوّم: تفاوت در استرداد مجرمین و انتقال دادرسی …………………………………………………………… 149

گفتار سوم: تفاوت در سیاست جنایی مبنی بر مجازات اعدام ……………………………………………………… 151

نتیجه‌گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 154

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 159

 چکیده    

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مهم‌ترین مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی است که عوارض ناشی از آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری محسوب شده و موجب رکود اجتماعی در زمینه‌های مختلف می‌گردد، همچنین ویرانگری‌های حاصل از آن زمینه‌ساز سقوط بسیاری از ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را به طور جدی به مخاطره می‌اندازد.

کشور ایران به دلیل شرایط خاص و همجواری با مراکز عمده تولید کننده مواد مخدر و قرار گرفتن در بهترین و کوتاهترین مسیر ترانزیت در چند دهه اخیر گذرگاه انتقال مواد مخدر از افغانستان به اروپا بوده است.

در ایران مبارزه با کشت، توزیع و مصرف مواد مخدر دارای فراز و نشیب‌های زیادی بوده است به طوریکه قبل از انقلاب اسلامی غالباً دولت‌ها تحت نظارت خود اقدام به کشت و تولید مواد مخدر می‌نمودند و بعضی از شاهزادگان در حوزه‌های مافیایی خود اقدام به قاچاق مواد مخدر می‌نمودند و از موقعیت استراتژیک ایران در راه ترانزیت و قاچاق مواد مخدر که از منطقه شرق آسیا و خصوصاً از هلال طلایی صادر می‌شد همکاری و باجگیری می‌کردند تا اینکه در بعد از انقلاب اسلامی دولت مصمم به مبارزه با مواد مخدر در داخل ومرزهای کشور شد و ملت‌ها و حکومت‌ها در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی درک کردند که چنانچه هر چه زودتر چاره‌ای برای رفع این معضل اجتماعی نیندیشند بشریت به سراشیبی سقوط خواهد رفت. لذا ابتدا بعضی از حکومت‌ها که آسیب‌پذیری نفوذ مواد مخدر در میان مردم خود را لمس کردند سازوکار مبارزه و جلوگیری از آن را آماده و مردم را در راه عدم استفاده از مواد مخدر بسیج کردند و از طرفی با بهره گرفتن از قانونمندی به برخورد با تولید، توزیع و مصرف‌کنندگان اینگونه مواد پرداختند اما به زودی معلوم شد که مبارزه شهروندان و حکومت صرفاً در داخل کشور نمی‌تواند مؤثر باشد و باید با همسایگان مرزی و فرامرزی نیز در مبارزه و جلوگیری از تولید، توزیع و مصرف همگرایی به وجود آید. کشورهای جهان در آغاز قرن بیستم دریافتند که سرنوشت آنها در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر کاملاً به یکدیگر وابسته است و برای مبارزه با اعتیاد و کنترل تولید مواد مخدر غیرقانونی اقدامات گسترده‌ای را در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی به انجام رسانیدند.

اولین اقدام مشترک در این زمینه در سال 1909 صورت گرفت و پس از آن تا واپسین روزهای عمر جامعه ملل پنج کنوانسیون و موافقت‌نامه بین‌المللی تصویب و به اجراء گذاشته شد که عبارتند از:

الف) کنوانسیون بین‌المللی تریاک منعقد در لاهه 23 ژانویه 1912؛

ب) موافقتنامه درباره ساخت، تجارت داخلی و استفاده از تریاک پرورده، منعقد در ژنو فوریه 1925؛

ج) کنوانسیون بین‌المللی تریاک منعقد در ژنو 19 فوریه 1925؛

د) کنوانسیون برای تحدید ساخت و تنظیم و توزیع مواد مخدر منعقد در ژنو 13 ژوئیه 1931؛

هـ) موافقت‌نامه به منظور نظارت بر استعمال تریاک در خاور دور منعقد در بانکوک 27 نوامبر 1931؛

البته در سال 1936 کنوانسیون دیگری با عنوان «کنوانسیون جلوگیری از مبادله غیرقانونی داروهای خطرناک» تصویب و در همان سال لازم الاجراء شد، اما به دلیل شروع جنگ جهانی دوم و دلایل دیگر به اجرا در نیامد.

علاوه بر این جامعه ملل چند نهاد تخصصی در جهت پیشبرد اهداف خود تأسیس نمود و جامعه بین‌المللی سطح بالاتر و گسترده‌تری از همکاری و مشارکت را در امر مبارزه با مواد مخدر به انجام رساند. با این حال جامعه ملل در پایان عمر خود توفیق چندانی در مبارزه و کنترل مواد مخدر کسب نکرد، زیرا برای ایجاد نظارت در سطح ملی که بتواند به اندازه کافی و وافی، مؤثر و مفید باشد وضع قوانین و مقررات به تنهایی کافی نبود، بلکه باید موجبات اجرای این قوانین نیز به حد کمال فراهم می گردید. برای انجام این مهم باید میان نهادهای دولتی (گمرک، پلیس و پست و…) هماهنگی‌های لازم به عمل می آمد.

از دیگر دلایل عدم موفقیت جامعه ملل، نقص قوانین و مقررات مندرج در کنوانسیون‌ها و موافقت‌نامه‌ها و همچنین فقدان ضمانت اجرا در این راستا بود. زیرا منافع کشورهای تولیدکننده که برخی از آنها بسیار قدرتمند بودند، در این بود که اسناد مزبور نیروی اجرایی کافی نداشته باشند.

آخرین دلیل برای عدم موفقیت جامعه ملل وقوع جنگ جهانی دوم بود. زیرا با آغاز جنگ هر گونه نظارت و کنترل بر کشورها از بین رفت و کشورها برای کسب درآمد بیشتر در جهت تأمین مخارج جنگ و همچنین مداوای مجروحان بر آن شدند تا دوباره به کشت و تولید مواد مخدر بپردازند.

با انحلال جامعه ملل، وظایف نظارتی آن به نهادهای مشابه در سازمان ملل متحد واگذار شد. نهادهایی همچون کمیسیون مواد مخدر، هیأت بین‌المللی کنترل مواد مخدر و برنامه بین‌المللی ملل متحد برای کنترل مواد مخدر از آن جمله‌اند. در سازمان ملل متحد چند کنوانسیون بین‌المللی به تصویب رسید که عبارتند از:

کنوانسیون واحد مواد مخدر مورخ 1961، کنوانسیون مواد روانگردان مورخ 1971، پروتکل اصلاحی کنوانسیون 1961 مورخ 1972 و کنوانسیون سازمان ملل متحد بر ضد قاچاق غیرقانونی مواد مخدر و روانگردان مورخ 1988.

در کنار این کنوانسیون‌ها که از لحاظ حقوق بین‌الملل به عنوان اسناد الزام‌آور شناخته می‌شوند اسناد دیگری نیز توسط سازمان ملل متحد تصویب شده‌اند که جنبه الزام‌آور ندارند و مهمترین آن اعلامیه سیاسی و طرح اقدام 1998 می‌باشد.

کنوانسیون 1988 به دلیل اینکه آخرین سند الزام‌آور در زمینه کنترل بین‌المللی مواد مخدر می‌باشد و در متن آن برای نخستین بار به مسئله پولشویی اشاره شده، دارای اهمیت فراوانی است و اعلامیه سیاسی و طرح اقدام 1998 به علت اینکه راهبردهای مؤسسات تخصصی ملل متحد را طی دو برنامه پنج ساله تعیین می کند در حال حاضر به عنوان مهمترین سند غیرالزام‌آور در زمینه کنترل بین‌المللی مواد مخدر شناخته می‌شود.

مقدمه

در حالیکه مبارزه جهانی علیه مواد مخدر افزایش یافته و دولت‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی هر روز حلقه این مبارزه را تنگ‌تر می‌کنند سوداگران مرگ با بهره‌گیری از علوم و تغییرات مختلف در شکل و شیوه عرضه مواد مخدر، جهان را با مخاطرات جدّی روبرو ساخته‌اند. سوء مصرف مواد مخدر سنتی و صنعتی، دیگر به قشر جوان و یا به یک کشور خاص محدود نمی‌گردد.

امروزه، روش‌های زندگی به سرعت در این دهکده جهانی الگوبرداری می‌شود. از این‌رو کشورها می‌بایست به‌طور یکپارچه نسبت به شناسائی و اتخاذ اقدامات لازم مبادرت نمایند.

مشکل یاد شده، محدود به تعدادی از کشورهایی که تولیدکننده عمده مواد مخدر صنعتی هستند، نمی‌باشد. ساخت و سوء مصرف مواد مخدر و مواد محرّک از نوع آمفتامین‌، همچنان رو به تزاید است. به عنوان مثال در جنوب شرق آسیا شیوع این مواد به حدّ هشداردهنده‌ای رسیده است. جوانان در سایر کشورها به‌طور تدریجی، موقعیت هم سن و سال‌های خود را در کشورهای غربی تجربه می‌کنند.[1]

علی‌رغم اینکه تأثیر این مواد در جوامع مختلف یکسان است، لیکن مشاهده می‌شود که واکنش دولت‌ها نسبت به آن متفاوت است. برخی دولت‌ها نسبت به مصرف مواد محرک در کشورهای خود بسیار بی‌تفاوت هستند و برخی به شدّت در برابر آن، واکنش نشان می‌دهند. این تفاوت‌ها به سوء تفاهم موجود در جامعه دامن زده و موجب می‌گردد تا اطلاعات غلط در خصوص اقدامات کشورها و پیامدهای آن در جامعه منتشر گردد. [2]

در عصری که باورهای دینی در حال رنگ باختن است و حریم خانواده و اجتماع در حال تضعیف است مواد مخدر و روانگردان فقط برای کوتاه مدت به جوانان احساس کاذب غوطه‌وری در خلاء و رهایی از واقعیت را می‌دهد. قوانین و مقررات داخلی کشورها به تنهایی توان رویارویی با این معضل را ندارند. لذا یک عزم جهانی از سوی جامعه بین‌الملل در راستای کاهش تقاضا و عرضه را می‌طلبد. ظهور این پدیده در طول تاریخ و هم‌چنین افزایش تعداد معتادین سبب شد تا کشورهای مختلف جهان اندیشه همکاری و مشارکت را در چارچوب قواعد حقوق بین‌الملل در سر بپرورانند.

اوّلین بار جامعه بین‌المللی در سال 1909 (کنفرانس شانگهای) مبارزه خود را علیه مواد مخدر آغاز کرد. با تشکیل جامعه ملل در سال 1919 این مبارزات شکل جدی‌تر و فراگیرتری به خود گرفت تا جایی که چند کنوانسیون در مورد مبارزه با مواد مخدر از تصویب جامعه ملل گذشت. این نهادها اقداماتی را به انجام رساندند ولی قبل از اینکه این اقدامات به نتیجه مفید و شایان توجهی برسد، جنگ جهانی دوّم شروع شد.

پس از پایان جنگ، سازمان ملل متحد شروع به کار نمود و در زمینه مواد مخدر همان راهبردهای جامعه ملل را ادامه داد. ابتدا شورای اقتصادی و اجتماعی به عنوان یکی از ارکان سازمان ملل متحد تشکیل شد.

در دهه 60 میلادی هیأت بین‌المللی کنترل مواد مخدر و در سال 1990 برنامه بین‌المللی کنترل مواد مخدر ملل متحد به منظور نظارت و کنترل بر مواد مخدر تأسیس شدند.

همچنین سه کنوانسیون مهم در زمینه کنترل مواد مخدر در سال‌های 1961، 1971 و 1988 توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید. علاوه بر این چندین اعلامیه سیاسی، برنامه اقدام و قطعنامه نیز به وسیله مجمع عمومی صادر شد که مهم‌ترین آن‌ ها طرح چند منظوره جامع یا CMO در سال 1987 و همچنین اعلامیه سیاسی و طرح اقدام مصوب 1998 می‌باشد.

شایان توجه است که برنامه بین‌المللی مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد (UNDCP) در سال 1996 اقدام به گردآوری یک قانون مدل و الگو برای ارائه به کشورهای عضو کنوانسیون 1988 نموده است که هرگاه این مدل، توسط قانون‌گذار کشور در اصلاح و وضع قوانین مربوط به مبارزه با مواد مخدر و روانگردان مورد رعایت قرار گیرد، شاید بیشتر مشکلات موجود برطرف گردد.

امروزه در دنیا اعتقاد بر این است که باید سعی کنیم با ارتقای سطح آگاهی و هشیاری گروه‌های مختلف جامعه به خصوص جوانان و نوجوانان که گروه هدف این برنامه‌های شوم هستند به مقابله با مشکلات ناشی از آن بپردازیم.

بیان مسئله:

به موازات پیشرفت جوامع، نیازها، نگرش‌ها و الگوهای رفتاری انسان‌ها نیز دچار تغییر و دگرگونی می‌گردد. این دگرگونی از جامعه‌ای به جامعه دیگر و از منطقه‌ای به منطقه دیگر بر اساس موقعیت جغرافیایی، میزان دستیابی به فن‌آوری‌های نوین، پراکندگی و تنوع جمعیتی، میزان علائق و وابستگی به باورهای دیرینه و اعتقادی، سطح رشد آگاهی، زمینه‌های فرهنگی و همچنین وضعیت معیشتی و اقتصادی متفاوت است.

در اغلب کشورهای جهان، تکنولوژی ارتباطات و دسترسی به آن تسریع و تسهیل گردیده است. از نشانه‌های بارز این دهکده نوین جهانی تشدید استرس‌ها و فشارهایی است که انسان‌ها خود خالق آن می‌باشند، لذا برای رهایی از این فشارها به دنبال راه‌های گریز هستند به همین دلیل ساخت و در نتیجه مصرف مواد افیونی و مصنوعی به عنوان یکی از راهکارهای مورد استفاده می‌باشد.

گسترش روزافزون مواد مخدر و افیونی در تمام زمینه‌ها اعم از تولید، محل و مصرف آن، امروزه نگرانی عمیقی را در جوامع بشری به دنبال داشته و دولتمردان اغلب کشورها با این معضل بزرگ اجتماعی رو‌به‌رو بوده و همواره سعی دارند با هر یک از راه‌ها و روش‌های گوناگون به نوعی در کاهش دامنه آلودگی آن در نسل امروز به مبارزه پرداخته و بر این اساس نوعی همبستگی جهانی و تصمیم‌گیری همه‌جانبه با همکاری یکدیگر در سطح منطقه‌ای و قاره‌ای و بالاخره جهانی به وجود آمده تا جائیکه همه ساله شاهد کنفرانس‌ها، کنگره‌ها و اجلاسیه‌های منطقه‌ای و جهانی در عالی‌ترین سطوح تصمیم‌گیری کشورها می‌باشیم.

یکی از این اجلاسیه‌ها که با بهره گرفتن از ارگانیزم سازمان ملل متحد و کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آن همه ساله در مقر دائمی این سازمان در شهر وین برگزار می‌شود، مهم‌ترین مرکز تصمیم‌گیری برای کلیه کشورهای عضو سازمن ملل متحد به شمار می‌آید و تاکنون کنوانسیون‌های مهم جهانی مبارزه با مواد مخدر در این مرکز مهم به تصویب رسیده و برای کشورهایی که به آن ملحق شده‌اند به عنوان قانون ملی لازم‌الاتباع و لازم‌الاجرا است.

تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی کشورمان فقط به یک مورد از این کنوانسیون‌ها ملحق شد که صرفاً مباحث مربوط به ارائه فهرست داروهای پزشکی مجاز و حذف داروهای مخدرزای مضر و داروهای روانگردان بود.

کشور ایران در این کنوانسیون از جمله کشورهایی بود که مجوز کشت خشخاش برای مصارف دارویی تحت نظارت کمیته بین‌المللی نظارت بر داروهای تحصیل شده از تریاک با علامت اختصاری INCB[3] را دریافت کرد و از همان تاریخ سازمان‌هایی در ایران شکل گرفت که زیر نظر وزارت کشاورزی وقت در برخی از مناطق ایران که مستعد کشت خشخاش بودند امر نظارت بر کاشت، داشت، برداشت و فروش و اخذ مالیات از زارعین و تحویل آن به کارخانه را بر عهده داشت.

 عنوان                                                                                                          صفحه

 

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………1    

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1- تعریف فساد مواد غذایی……………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1-1- فساد میکروبی……………………………………………………………………………………………………………………………2

1-1-1-1- تغییردر ترکیبات آلی غیر نیتروژنی………………………………………………………………………………………………………….2

1-1-1-2- تغییر در ترکیبات آلی غیر نیتروژنی…………………………………………………………………………………………………………2

1-1-1-3- اسیدهای آلی……………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-1-1-4-لیپیدها …………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-1- 2- فسادشیمیایی………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-1-2- 1- فساد اکسیداتیو……………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-1-2-2- مراحل اکسیداسیون و مواد حاصل از آنها…………………………………………………………………………………………………6

1-1-2-3- تشکیل هیدروپراکسید……………………………………………………………………………………………………………………………8

1-1-2-4- تجزیه هیدرو پراکسید…………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-5- عوامل موثر در اکسیداسیون چربی ها و روغن ها………………………………………………………………………………………….9

1-2-5-1- ترکیب ماده غذایی ……………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-2-5-2- درجه حرارت…………………………………………………………………………………………………………………………………….10

1-2-5-3- نور………………………………………………………………………………………………………..10 1-2-5-4- اکسیژن……………………………………………………………………………………………………………10

1-2-5-5- رطوبت…………………………………………………………………………………………………………10

1-2-5-6- کاتالیزورها……………………………………………………………………………………………………10

1-3- روش های اندازه گیری پایداری روغن ها و چربی ها………………………………………………………………………………….11    

   1-3-1- اندا زه گیری مقاومت چربی و روغن در شرایط معمولی……………………………………….12

1-3-2- آزمایش در گرمخانه ………………………………………………………………………12

1-3-3- ایندکس پایداری روغن………………………………………………………………………….12

1-3-4- عدد پراکسید……………………………………………………………………………13

1-3-5- عدد پارا آنیزین………………………………………………………………………………….13

1-3-6- آزمایش اسید تیوباربیتوریک……………………………………………………………….13

1-3-7- افزایش وزن……………………………………………………………………………………………..14

1-3-8- دی ان ها کونژوگه شده………………………………………………………………………………….14

1-3-9- اندازه گیری گاز در فضای بالای قوطی……………………………………………………………………14

1-3-10- آنالیز حرارتی افتراقی…………………………………………………………………………..14

1-3-11- رانسی مت……………………………………………………………………………………………..15

1-4- فاکتور حفاظت………………………………………………………………………………………………..15

1-5-آنتی اکسیدان ها……………………………………………………………………………………………16

1-5-1- آنتی اکسیدان های طبیعی…………………………………………………………………………………………17

1-5-2- آنتی اکسیدان های سنتتیک……………………………………………………………………………..18

1-6- معایب آنتی اکسیدان های سنتتیک……………………………………………………………….19

1-7- تاریخچه و مقدمه درباره گل میمونی ……………………………………………………………………………20

1-7-1- گیاه شناسی گل میمونی………………………………………………………………………………………..20

1-8- ماهی و نقش آن در تغذیه انسان……………………………………………………………………………..23

1-9- ماهی قزل آلای رنگین کمان………………………………………………………………………………………………..24

 

 

1-10- فساد ماهی ها…………………………………………………………………………………………………..24

1-10-1-عوامل موثر بر نوع و شدت فساد………………………………………………………………………………….25

1-10-1-1- نوع ماهی…………………………………………………………………………………………….25

1-10-1-2- سن و شرایط ماهی به هنگام صید…………………………………………………………………….25

1-10-1-3- نوع و مقدارآلودگی گوشت ماهی به باکتریها………………………………………………………….25

1-10-1-4- درجه حرارت………………………………………………………………………………………………….25

1-10-2- علائم فساد درگوشت ماهی…………………………………………………………………………………25

1-10-3- فساد میکروبی ماهی……………………………………………………………………………………………26

1-10-3-1- باکتری های عامل فساد……………………………………………………………………………………..26

1-10-3-2- فساد ویژه ماهیان و فراورده های دریایی……………………………………………………………..26

1-10-4- فسادشیمیایی…………………………………………………………………………………………..26

1-10-4-1- اکسیداسیون چربی ها……………………………………………………………………………………….26

1-10-4-2- تغییرات پروتئینی……………………………………………………………………………………….27

1-11- هدف………………………………………………………………………………………………………………28

فصل دوم : ی بر پژوهش‌های اخیر………………………………………………………………..29

فصل سوم : مواد و روش کار…………………………………………………………………………………………………32

3-1- منابع و تجهیزات و مواد مورد استفاده در مطالعه……………………………………………………………………32

3-2- روش کار……………………………………………………………………………………………………………………35

3-2-1- تهیه عصاره…………………………………………………………………………………………………….5

3-2-2- آماده سازی نمونه ماهی……………………………………………………………………………………..35

3-3- آزمایش میکروبی (توتال کانت)…………………………………………………………………………………….35

3-4- آزمایشات شیمیایی………………………………………………………………………………………36

3-4-1- اندازه گیری pH………………………………………………………………………………………………..36

3-4-2- استخراج چربی و تعیین عدد پراکسید…………………………………………………………………….36

3-4-3- تست عدد TBARS……………………………………………………………………………………………..37

3-4-4- تعیین ازت پایه فرار کل TVB-N……………………………………………………………………………..38

3-5- ارزیابی حسی …………………………………………………………………………………………….38

3-6- آزمون های آماری مورد استفاده در تحلیل نتایج حاصل از آزمایشات…………………………………….39

فصل چهارم : نتایج

4-1- آزمایش میکروبی (توتال کانت)…………………………………………………………………………………………………………….40

4-2- تعیین pH……………………………………………………………41

4-3- تعیین عدد پراکسید و TBARS…………………………………………………………………………..42

4-4- عدد TVN…………………………………………………………………………………………44

4-5- ارزیابی شاخص های حسی…………………………………………………………………………………..44

 فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………….46

5-1- آزمایش میکروبی(توتال کانت)…………………………………………………………………………………………46

5-2- ارزیابی میزان pH…………………………………………………………………………………………………………….48

5-3- ارزیابی میزان عدد پراکسید PV وTBARS ………………………………………………………………48

5-4- ارزیابی میزان TVN………………………………………………………………………………………………………50

5-5- ارزیابی شاخص های حسی………………………………………………………………………………………..51

-نتیجه گیری کلی و پیشنهادات…………………………………………………………………………………..52

– فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………….53

– چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………..61

فهرست نمودارها

 عنوان                                                                                                           صفحه

نمودار 4-1- تغییرات در میزان شمارش میکروبی کل نمونه های ماهی طی نگهداری در دمای 1- درجه………………………..40

نمودار 4-2- تغییرات در pHنمونه های ماهی طی نگهداری در دمای 1- درجه…………………………………………………………41

نمودار 4-3- تغییرات در میزان عدد پراکسید نمونه های ماهی طی نگهداری در دمای 1- درجه…………………………………….42

نمودار 4-4- تغییرات در میزان عدد TBARS طی نگهداری نمونه های ماهی در دمای 1- درجه ……………………………….43

نمودار 4-5- تغییرات در میزان TVN طی نگهداری نمونه های ماهی در دمای 1- درجه ……………………………………………44

نمودار 4-6- میزان امتیاز حسی (ارگانولپتیک) نمونه های ماهی طی نگهداری در دمای 1- درجه ………………………………….45

اثر عصاره آبی گیاه گل میمونی بر مدت زمان نگهداری و کیفیت ماهی قزل آلای رنگین کمان در حالت انجماد

 اخیراً، به دلیل پرهیز از به کارگیری نگهدارنده های شیمیایی در صنایع غذایی، توجه محققین به سمت استفاده از ترکیبات طبیعی به منظور افزایش زمان ماندگاری مواد غذایی ازجمله ماهی جلب شده است. گیاه گل میمونی با نام محلی ته شه نه داری از خانواده اسکلروفولاریاسه از جمله گیاهانی است که به عنوان یک داروی گیاهی از زمان های قدیم در ایران استفاده می شده است. در این مطالعه تجربی، تاثیرات عصاره آبی گیاه گل میمونی بر مدت زمان نگهداری و کیفیت ماهی قزل آلای رنگین کمان در حالت انجماد بررسی شد. در این آزمایش، نمونه های ماهی پس از غوطه ورسازی در عصاره های 1% و 3% گیاه گل میمونی به مدت 20 روز در دمای 1- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. آزمایشات اندازه گیری شمارش میکروبی کل یا توتال کانت، pH، عدد پراکسید(PV)، تیوباربیتوریک اسید (TBARS)، میزان ازت فرار کل (TVN) و شاخص های حسی بر روی نمونه های ماهی تیمار شده و شاهد در فواصل معین انجام گردید. نتایج حاکی از آن است که عصاره آبی گیاه گل میمونی بر روی نمونه های ماهی در حفظ کیفیت مطلوب آن ها و افزایش مدت زمان نگهداری در حالت انجماد تاثیر بسزایی دارد. شایان ذکر است که عصاره آبی 3% در مقایسه با عصاره آبی 1% در افزایش مدت زمان نگهداری فیله های ماهی اثر بیشتری داشت.

کلمات کلیدی : قزل آلا، گیاه گل میمونی، عصاره آبی، عمر ماندگاری.

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1- تعریف فساد مواد غذایی

زمانی که یک ماده غذایی دچار تغییراتی می شود یا اینکه واکنش های شیمیایی در آن به صورتی به وقوع می پیوندند که ارزش مصرفی آن کاملا پایین آید، یا از بین برود، در این صورت چنین ماده غذایی را فاسد می نامند. فسادها یا از راه عوامل خارجی یا در اثر مواد موجود در خود ماده غذایی ایجاد می شود و دارای منشأ فیزیکوشیمیایی، بیولوژیکی یا میکروبیولوژیکی هستند. بیشتر مواد غذایی فاسد آن چنان دچار تغییرات حسی و ظاهری از نظر رنگ، بو، مزه و قوام می شوند که مصرف کنندگان متوجه آن شده و از مصرف آن صرف نظر می کنند. فساد مواد غذایی را می توان به طور کلی به سه دسته فساد میکروبی، فساد شیمیایی و فیزیکی تقسیم کرد(گریسی[1] و همکاران، 2001).

 1-1-1- فساد میکروبی

عبارت است از تغییرات حسی و ظاهری ایجاد شده در اثر فعالیت های حیاتی و متابولیسم میکروارگانیسم ها در یک ماده غذایی، به گونه ای که ارزش مصرفی آن کاملا پایین آید یا از بین برود. براساس تاثیر این میکروارگانیسم ها، فساد میکروبی به گروه های زیر تقسیم می شود:

الف- فساد ناشی از رشد و فعالیت میکروارگانیسم ها، که عمدتاً شامل باکتری ها، کپک ها و مخمرهاست (گریسی و همکاران، 2001).

ب- فسادهای آنزیماتیک که در اثر فعالیت آنزیم های طبیعی یا ترشح آنزیم های مختلف به وسیله میکروارگانیسم ها بوجود می آیند(عباسی و همکاران 1387). تغییرات ناشی از این میکروارگانیسم ها شامل تغییرات زیر می باشد:

1-1-1-1- تغییر در ترکیبات آلی نیتروژنی: اکثر نیتروژن موجود در غذا به شکل پروتئین است. پروتئینازها هیدرولیز پروتئین ها را به پپتیدها کاتالیز می کنند و ممکن است مزه تلخی در غذا ایجاد کنند. پپتیدازها پلی پپتیدها را به پپتیدهای ساده تر و نهایتا آمینواسیدها کاتالیز می کنند(تهموزی، 1386).

1-1-1-2- تغییر در ترکیبات آلی غیر نیتروژنی: میکروارگانیسم ها از این ترکیبات بیشتر برای کسب انرژی و گاهی اوقات منبع کربن استفاده می کنند.

کربوهیدرات ها: مونوساکاریدهایی مثل گلوکز در شرایط هوازی تبدیل به آب و دی اکسیدکربن می شود و در شرایط بی هوازی یکی از 6 نوع تخمیر زیر را طی می کند(تهموزی، 1386).

تخمیر الکلی: توسط مخمرها انجام می شود و محصولات اصلی آن اتانول و دی اکسیدکربن است(تهموزی، 1386).

تخمیر لاکتیکی: توسط اسیدلاکتیک های هموفرمنتاتیو انجام می شود و محصول اصلی، اسیدلاکتیک است(تهموزی، 1386).

تخمیر لاکتیکی مخلوط: توسط اسیدلاکتیک های هتروفرمنتاتیو انجام می شود و محصولات اصلی آن، اسید لاکتیک، اسیداستیک، اتانول، گلیسرول و دی اکسیدکربن است(تهموزی، 1386).

تخمیر کلی فرمی: توسط کلی فرم ها انجام می شود و محصولات آن اسیدلاکتیک، اسیداستیک، اسیدفرمیک، اتانول، هیدروژن، دی اکسیدکربن و احتمالاً استوئین است(تهموزی، 1386).

تخمیر پروپیونیکی: توسط پروپیونی باکتریوم ها انجام می شود و محصولات آن اسیدپروپیونیک، اسیداستیک، اسیدسوکسینیک و دی اکسیدکربن است(تهموزی، 1386).

تخمیر بوتیریکی: توسط باکتری های بی هوازی انجام می شود و محصولات آن اسیدبوتیریک، اسیداستیک، دی اکسید کربن، هیدروژن، بوتیلن گلیکول، بوتانول و 2- پروپانول است(تهموزی، 1386).

1-1-1-3- تغییر در اسید های آلی: بعضی از اسید های آلی به وسیله میکروارگانیسم ها اکسیده شده و باعث افزایش قلیائیت محیط می گردند. در شرایط هوازی به طور کامل اکسیده شده و آب ودی اکسیدکربن تولید می کنند. اسیدهای چرب اشباع با بهره گرفتن از کوآنزیم A به اسید استیک تجزیه می شوند. اسیدهای چرب هیدروکسی یا غیر اشباع، عمدتاً به یک اسیدچرب اشباع تبدیل می شوند تا بتااکسیداسیون کامل گردد(تهموزی، 1386).

1-1-1-4- تغییر در لیپیدها: چربیها ممکن است بوسیله لیپاز میکروبی به گلیسرول و اسیدهای چرب هیدرولیز شوند. میکروارگانیسم ها ممکن است در اکسیداسیون چربیها دخالت کنند. فسفولیپیدها ممکن است به فسفات، گلیسرول، اسیدچرب و بازنیتروژنی (مثل کولین) تجزیه شوند. لیپوپروتئینها به فسفولیپیدها، پروتئین ها وکلسترول تجزیه می شوند(تهموزی، 1386).

ج- فساد ناشی از ترشح مواد سمی بوسیله میکروارگانیسم ها، مانند فسادهایی که تحت تاثیر سم ترشح شده از میکروب کلستریدیوم بوتولینوم و یا استافیلوکوکوس آرئو