دكتر حمید هاشمی مقدم

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

زیره سبز گیاهی یکساله متعلق به خانواده چتریان است. دانه این گیاه حاوی اسانس و دارای خواص ضد نفخ، ضد تشنج و صرع، مقوی معده و مدر می باشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر فاصله کاشت و سطوح مختلف کود ازت بر رشد، نمو، عملکرد و میزان اسانس گیاه زیره سبز Cuminum cyminum. L)) درشمال شرق ایران انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل 3 فاصله کاشت (20، 30، 40 سانتی متر) و 4 سطح کود نیتروژن (0، 50، 100، 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد فاصله کاشت و کود ازت تأثیر معنی­داری بر تمام صفات مورد مطالعه زیره سبز داشت. بیشترین تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته و وزن هزار دانه در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 50 کیلوگرم در هکتار کود ازت ، بیشترین ارتفاع و تعداد دانه در بوته در فاصله کشت 30 سانتی متر و کاربرد 50 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد و عملکرد روغن در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد N، Pو K در فاصله کشت 40 سانتی متر و کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود ازت، بیشترین درصد اسانس در 30 سانتی متر و بدون کود ازت و بیشترین عملکرد دانه و اسانس در فاصله کشت 40 سانتی متر و بدون کود ازت مشاهده شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد درصد ترکیبات عمده اسانس شامل گاما- ترپینن، کومین الکل، کومینیک آلدئید، بتا- پینن، پی- سیمن و سافرانال در تیمارهای مختلف، متفاوتند. بر اساس نتایج این تحقیق با توجه به هدف تولید، فواصل کاشت و میزان کود ازت متفاوتی برای حداکثر رشد و نمو و عملکرد زیره سبز در شرایط اکولوژیکی مشابه توصیه می­ شود.

کلمات کلیدی: زیره سبز، عملکرد، فاصله کاشت، کود ازت، اسانس

جوامع بشری از ابتدای شكل‌گیری در ارتباط نزدیک با محیط اطراف خود بوده و از اجزاء تشكیل دهنده محیط، برای غذا و دارو استفاده كرده است. شناخت گیاهان و استفاده از آن‌ ها به عنوان غذا و دارو به طور مسلم از طریق آزمون و خطا بوده و به تدریج انسان توانسته است احتیاجات خود را از محیط اطراف خود تأمین نماید. با شكل‌گیری تمدن‌ها و فراهم آمدن امكانات بیش‌تر، شناخت انسان به تدریج كامل‌تر شده است. گیاهان دارویی یكی از منابع مهم برای درمان بیماری‌ها بوده‌اند و در تمدن‌های پیشین جمع‌ آوری و كشت آن‌ ها در مكان‌های مقدس نظیر دیرها و صومعه‌ها متداول بوده است. استفاده از گیاهان در طب سنتی در ایران و سایر كشورهای جهان متداول بوده و بر اساس شواهد تاریخی، كشور ایران در این زمینه پیشتاز و از كشورهای مطرح جهان بوده است (جم‌زاد، 1388).

كشور پهناور ایران دارای سابقه تاریخی در طب سنتی بوده و با داشتن شرایط متفاوت اكولوژیكی و زیستی و دارا بودن بیش از 7500 گونه گیاهی كه حدود 10 تا 15 درصد آن دارویی شناخته شده اند، دارای پتانسیل بالقوه بسیار بالایی برای تولید، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی می‌‌باشد و این لازمه مدیریت صحیح و ایجاد یک سیستم یكپارچه بین بخش‌های مختلف كشاورزی، منابع‌طبیعی، صنایع‌دارویی، مراكز تحقیقاتی، دانشگاهی و بازرگانی است (ابراهیمی، 1380؛ امیدبیگی، 1379؛ صمصام شریعت، 1374). بنابراین تولید انبوه گیاهان دارویی علاوه بر تأمین نیازهای داخلی مراكز تولید و صادرات، موجبات كاهش فشار بر عرصه‌های طبیعی كشور را فراهم خواهد ساخت.

پیشرفت علوم و فنون در قرن‌های 17 تا 21 میلادی، درهای جدیدی را بر روی انسان گشوده و شناخت او را در مورد محیط اطرافش و به عبارت دیگر اكوسیستمی كه در آن زندگی می‌كند، به طور چشمگیری افزایش داده است. به طوری‌كه دیگر تنها یک گونه خاص از یک جنس گیاه نیست كه می‌تواند به عنوان دارو و یا غذا مورد استفاده قرار بگیرد، بلكه با كمك علم گیاه‌شناسی، خانواده‌های مختلف گیاهی شناسایی و جنس‌ها و گونه‌های مختلف در هر خانواده نام‌گذاری و طبقه‌بندی شده‌اند. با بهره گرفتن از روش‌های پیشرفته، اجزاء مختلف تركیبات شیمیایی گیاهان نیز شناسایی شده‌اند (جم‌زاد، 1388). بنابراین شناسایی علمی گیاهان با بهره گرفتن از قوانین گیاه‌شناسی و نام‌گذاری آن‌ ها با بهره گرفتن از اسامی لاتین، امكان مستند‌سازی گیاهان دارویی را فراهم ساخته است. به علاوه، تعیین محدوده جغرافیایی پراكندگی گیاه این امكان را به محققان مختلف داده تا بتوانند با دقت و صحت گیاهان مورد نظر را انتخاب و مورد استفاده قرار دهند (جم زاد، 1388).

گیاهان دارویی نقش کلیدی در بهداشت جهانی ایفاء می‌کنند. در دهه‌ های اخیر، توجه‌زیادی به احیای مجدد گیاهان دارویی و الحاق و استفاده آنها در سیستم طب مدرن شده است. این امر به دلایل متعددی نظیر آگاهی از عوارض جانبی داروهای شیمیایی، هزینه کم این داروها، مقاومت برخی از پاتوژنها به داروهای شیمیایی و نیاز به داروهای جایگزین، عدم وجود دارو برای برخی از بیماریها، عدم امكان تولید مصنوعی بعضی تركیبات مؤثره در صنایع داروسازی، ارزش دارویی و تجاری آنها و همچنین اهمیت مواد مؤثره گیاهان دارویی در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی می‌باشد. به همین دلیل مصرف این گیاهان روز به روز افزایش یافته است ( امیدبیگی، 1375؛ ارنست و کاتلین[1]، 2000).  

1-1- علت رویکرد جهانی به تحقیقات و استفاده از گیاهان دارویی

رویكرد جهانی به استفاده از گیاهان دارویی و تركیبات طبیعی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی و به دنبال آن توجه مردم، مسئولین و صنایع داخلی به استفاده از گیاهان دارویی و معطر، نیاز مبرم به تحقیقات پایه‌ای و كاربردی وسیعی را در این زمینه نمایان می‌سازد. گیاهان دارویی یكی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی هستند كه در صورت شناخت علمی، كشت، توسعه و بهره‌برداری صحیح می‌توانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغال‌زایی و صادرات غیر نفتی هر کشوری داشته باشند. تنوع آب و هوا و شرایط اكولوژیک مختلف، باعث تنوع و غنای گیاهان دارویی در سراسر ایران شده است. تحقیقات همه جانبه و بهره‌برداری صحیح از این گیاهان، به ویژه در زمانی كه استفاده جهان از گیاهان دارویی در صنایع دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی شتاب بسیار بالایی گرفته است، لازم و ضروری است.

برنامه‌ریزی جامع برای گیاهان دارویی می‌تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در این بخش بالاخص در ابعاد كلان توسعه اقتصادی، زیست محیطی، بهداشتی (خودكفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایر ژنتیكی در عرصه ملی و جهانی به عنوان یک منبع درآمد ارزی برای كشور محسوب و ایفای نقش نماید. وجود برنامه‌ای جامع و هماهنگ بین مراكز تحقیقاتی، آموزشی و اجرایی و همچنین وجود اعتبار لازم در این امر می‌تواند راه‌گشای توسعه در گیاهان دارویی باشد. در این ارتباط یک نظام مدیریتی و جامع‌نگر نیازهای تحقیقاتی و اجرایی كشور را تعیین نموده و در نهایت با كنار هم قرار دادن نتایج بدست آمده، راه ‌حل ‌های مناسبی را به منظور توسعه در امر تولید و فرآوری گیاهان دارویی و در نهایت داروهای گیاهی ارائه خواهد نمود.

1-2- علت رویکرد جهانی به کشت و کار و تولید گیاهان دارویی

از زمانی كه بشر به اهمیت گیاهان داروئی در درمان بیماری‌ها پی برد، شروع به جمع‌ آوری این گیاهان از عرصه‌های طبیعی نمود، كه این كار باعث تخریب مراتع و جلوگیری از زادآوری طبیعی این گیاهان شده است. امروزه نیاز بیش از حد بشر به دارو و وجود بیماری‌های خاص و كاربرد وسیع این گیاهان در بهبود بیماری‌ها باعث تقاضای بیشتری برای این گیاهان شده است، فراورده‌های گیاهی برای حفظ سلامت و تغذیه انسان‌ها و درمان بیماری‌ها به شکل داروها، آنتی‌اکسیدان‌ها، چاشنی‌ها، خوش‌بو‌کننده‌ها، رنگ‌ها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌شوند. اگرچه در دهه‌ های قبل، استفاده از دارو‌های سنتتیک موجب کاهش استفاده از مواد گیاهی دارویی طبیعی شد، ولی در سال‌های اخیر، به علت اثر سوء داروهای سنتتیک، استفاده از داروهای گیاهی دوباره رونق یافته و تقاضای جهانی برای این مواد گیاهی افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است و برخی از این داروها مانند داروهای گروه تروپان آلكالوئیدی، گروه اوپیوئیدی و داروهای ضد سرطانی بعضاً جایگزین مناسب شیمیایی هم ندارند ( امین، 1380) و به همین دلیل مصرف و

 تحقیقات داروهای گیاهی روز به روز در حال افزایش است. كشورهایی نظیر آمریكا، كانادا، چین، مجارستان و هند بیش‌ترین تحقیقات را در این زمینه انجام می‌دهند ( رجحان، 1360). بنابراین برای جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و مراتع و مناطق بهره‌برداری، برداشت از طبیعت بایستی کاملاً قطع و یا به صورت محدود و با برنامه‌ریزی خاصی که موقعیت اقلیمی منطقه، میزان تولید و زادآوری گیاه و هم‌چنین مسأله تخریب و فرسایش و نیز سایر موارد زیست محیطی را در نظر می‌گیرند، اتفاق بیافتد. از آن‌جایی كه اكثر گیاهان دارویی در مرحله گلدهی برداشت می‌شوند و به تولید بذر جهت زادآوری نمی‌رسند به تدریج باعث از بین رفتن یک یا چند گونه می‌شوند، بنابراین در كشورهای مختلف اقدام به تولید بذر و كشت انبوه این گیاهان نموده‌اند به طوری‌كه كشور پرو یک چهارم كل زمین‌های زراعی خود را به كشت این گیاهان اختصاص داده و یا كشور چین كه انیستیتو و مراكز تحقیقاتی فراوانی جهت تولید بذر و كشت گیاهان دارویی دارد ( توکلی صابری و صداقت، 1379). کشور ما نیز دارای یکی از غنی‌ترین منابع گیاهان دارویی بوده که در نقاط مختلف ایران پراکنده شده‌اند. رویکرد دوباره به استفاده از گیاهان دارویی و برداشت‌های بی‌رویه و مستقیم از طبیعت در دهه‌ های اخیر از یک طرف و وقوع تنش‌های محیطی طبیعی از طرف دیگر موجب فرسایش شدید ژنتیکی در گونه‌های گیاهی پر ارزش گردیده است ( امیدبیگی، 1376). این وضعیت تا جایی پیش رفته که برخی از گیاهان دارویی بومی یا از بین رفته و یا در معرض انقراض قرار گرفته‌اند ( هویزه و همکاران ،1380).

1-3- وضعیت گیاهان دارویی در ایران

ایران با برخورداری از سابقه تاریخی درخشان در طب، استعدادهای بالقوه جغرافیایی و اقلیمی (11اقلیم از 13 اقلیم جهانی)، دامنه تغییرات درجه حرارت روزانه (50 درجه سانتی‌گراد)، 300 روز آفتابی در سال، و تنوع بالای گونه های گیاهی (7500 الی8000 گونه) که 10 تا 15 درصد آن دارویی است، توانایی بالقوه‌ای در زمینه توسعه و تولید گیاهان دارویی دارد ( آزادبخت، 1378؛ امیدبیگی، 1379). در حال حاضر حدود 66 هزار هكتار از ارضی كشاورزی در استان‌های مختلف كشور، به كشت گیاهان دارویی اختصاص دارد و از مجموع مزارع اختصاص یافته به گیاهان دارویی، حدود 65 هزار تن محصول تولید می‌شود ( عصاره و سید اخلاقی، 1388). میزان صادرات كشور در سال 1386 به میزان 63 میلیون دلار ثبت شده است كه عمده‌ترین اقلام زیره، گشنیز و عصاره شیرین بیان بوده است. این در حالی است كه ارزش كل واردات گیاهان دارویی و مواد اولیه گیاهی در سال 1386 به میزان 85 میلیون دلار بوده و بیش‌ترین ارزش میزان واردات گیاهان دارویی و فرآورده‌های مرتبط، معادل 59 میلیون دلار مربوط به اسانس‌ها می‌باشد ( غلامشاهی، 1388). در حال حاضر 35 شركت داروسازی گیاهی در كشور مجوز فعالیت دارند و حدود 300 قلم داروی گیاهی در كشور تولید می‌گردد، كه حدود 4 درصد داروهای مورد استفاده جامعه را تشكیل می‌دهند و تعداد گیاهان مورد استفاده برای تهیه این داروها (طبق گزارش وزارت بهداشت) حداکثر 90 گونه گیاهی است. همچنین تعداد 60 قلم تركیبات آرایشی با منشاء گیاهی در كشور تولید می‌گردد كه بسیاری از مواد اولیه این فرآورده‌ها از خارج وارد می‌گردد (عصاره و سید اخلاقی، 1388). این در حالی است که تنوع گونه‌ای و ذخایر ژنتیكی از ویژگی‌های بارز این سرزمین بوده و با بهره‌گیری از حدود هشت هزار گونه گیاهی و حدود 1500 گونه گیاه دارویی و انحصاری و بومی بودن برخی از آن‌ ها که از ارزش دارویی و صنعتی بالایی برخوردارند (ابراهیمی، 1380)، در صورت كشت و فراوری می‌توانند علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل، در بازارهای جهانی بدون رقیب وارد شوند. علی‌رغم این‌که همواره استفاده از گیاهان دارویی و تأمین دارو از منشاء گیاه، از ویژگی‌های بارز طب ایرانی محسوب می‌شود اما به رغم پیشینه تاریخی درخشان و گذشته پر افتخار، عملاً جایگاه ایران امروز در این دانش از موقعیت مناسب و مطلوبی در جهان برخوردار نیست، بنابراین تمهیدات لازم برای احیاء و بازگرداندن این سیادت فراموش شده و ارتقاء اهداف متعالی طب ایرانی كه گیاهان دارویی سنگ بنای آن را تشكیل می‌داده است، امری اجتناب ناپذیر است. بنابراین بررسی وضع موجود فعالیت‌های مرتبط با گیاهان دارویی اعم از تحقیقاتی و اقتصادی و نیز فرآورده‌های دارویی و آرایشی، بهداشتی با منشاء گیاهی، نشان می‌دهد كه در ارتباط با عرصه‌های كاری، جمع‌ آوری و استحصال محصول از عرصه‌های طبیعی، نهاده‌های مورد نیاز، عملیات كاشت، داشت، برداشت و نیز عملیات پس از برداشت (عمل‌آوری) و بالاخره بازاریابی و بازرگانی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن‌ ها نارسایی‌ها، مشكلات و محدودیت‌هایی در كشور وجود دارد كه بدون توجه و رفع آن‌ ها، فعال كردن این بخش بالقوه تولیدی غیر ممكن بوده و سودآوری لازم برای تولیدكنندگان نیز بعید به نظر می‌رسد (عصاره و سید اخلاقی، 1388).

1-4- علت مصرف کود در مزارع

امروزه از کودها به عنوان ابزاری برای دستیابی به حداکثر تولید در واحد سطح استفاده می‌شود. ولی لازم است این کودها بتوانند علاوه بر افزایش تولید، کیفیت محصولات کشاورزی را نیز ارتقا دهند و ضمن آلوده نکردن محیط زیست، مخصوصاً آب‌های زیرزمینی، تجمع مواد آلاینده نظیر نیترات را در اندام‌های مصرفی محصولات به حداقل ممکن تنزل دهند تا ضمن افزایش راندمان کودی، سلامتی انسان و دام را نیز تأمین کنند (دین‌دوست و همکاران، 1386).

1-5- اثر عناصر غذایی بر عملکرد گیاهان

عناصر ضروری بر اساس نیاز کمی گیاهان به دو گروه عناصر پرمصرف شامل نیتروژن، کربن، هیدروژن، اکسیژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد و عناصر کم‌ مصرف شامل آهن، منگنز، بر، روی، مس، مولیبدن، کلر و نیکل تقسیم می‌شوند ( معزاردلان و ثواقبی فیروزآبادی، 1381؛ سالاردینی، 1382). افزایش بیوماس محتوای دارویی با روش‌های به‌زراعی و به‌نژادی یکی از اهداف مورد نظر در تولید گیاهان دارویی می‌باشد. عناصر غذایی پرمصرف و کم‌مصرف در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هسستند ( امیدبیگی[2]، 2003). هر عنصر ضروری فقط زمانی می‌تواند نقش خود را تغذیه به‌خوبی نشان دهد که سایر عناصر لازم به‌صورت متعادل و به نسبت‌های کافی در اختیار گیاه باشند. با افزایش مواد آلی خاک، بهینه سازی مصرف کودهای نیتروژنه، فسفاتی و پتاسیمی، تولید و ترویج مصرف کودهای حاوی عناصر ریز مغذی می‌توان عملکرد محصولات زراع

مقدمه : 2

الف – طرح موضوع :…… 2

ب- پرسش های تحقیق : 3

ج- فرضیه های تحقیق : 3

اهداف تحقیق : 4

ضرورت تحقیق : 4

روش تحقیق : 4

سازماندهی تحقیق : 5

فصل اول :کلیات…. 6

مبحث اول : مفهوم زناشوئی.. 7

گفتار اول : مفهوم زناشوئی در لغت… 7

گفتار دوم : مفهوم زناشوئی در حقوق.. 8

مبحث دوم : زناشوئی و مفاهیم مشابه. 8

گفتار اول : نزدیکی.. 9

گفتار دوم : وطی.. 9

گفتار سوم : جماع.. 9

گفتار چهارم : زنا و روابط مادون زنا 9

گفتار پنجم : نزدیکی یا وطی به شبهه. 10

گفتار ششم : تمکین…………. 13

مبحث سوم : دیدگاه های مختلف پیرامون روابط جنسی.. 14

گفتار اول : دیدگاه تفریطی.. 14

گفتار دوم : دیدگاه افراطی.. 15

گفتار سوم : دیدگاه اعتدال.. 17

فصل دوم :آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در بحث عقد نکاح… 19

مبحث اول : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در موانع عقد نکاح.. 20

گفتار اول : تعریف موانع نکاح و انواع آن.. 20

بند اول : تعریف موانع نکاح.. 20

بند دوم : انواع موانع نکاح.. 20

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی درانواع موانع نکاح.. 21

بند اول : قرابت… 21

بند دوم : شوهر داشتن زن……… 31

بند سوم : طلاق سوم و نهم.. 35

مبحث دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در عقد دختر باکره. 37

گفتار اول: نظرات گوناگون پیرامون شرط استیذان از ولی دختر. 37

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در اجازۀ ولی دختر باکره. 38

مبحث سوم : آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در امور مالی نکاح.. 41

گفتار اول : مهریه. 41

بند اول : حق حبس…. 42

بند دوم : مهر المسمی.. 45

بند سوم : مهر المثل.. 49

بند چهارم : مهر المتعه. 51

بند پنجم : وضعیت مهریۀ زوجۀ منقطعه. 52

گفتار دوم : نفقه………………………… 53

بند اول : مفهوم نفقه و شرایط استحقاق زوجه. 53

بند دوم : آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در نفقه از لحاظ حقوقی………….. 56

بند سوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در نفقه از لحاظ کیفری( ترک انفاق )……… 57

بند چهارم : نفقۀ ایام عده. 58

بند پنجم: نفقۀ زوجۀ منقطعه……………………………… 60

گفتار سوم : اجرت المثل.. 61

بند اول : تعریف اجرت المثل و شرایط استحقاق آن.. 61

بند دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در اجرت المثل.. 65

گفتار چهارم : نحله. 66

بند اول : تعریف نحله و شرایط استحقاق آن.. 66

 

 

بند دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در نحله. 68

گفتار پنجم : شرط تنصیف…. 68

بند اول : مفهوم شرط تنصیف و شرایط آن.. 69

بند دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در شرط تنصیف…. 70

فصل سوم: آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در بحث انحلال نکاح… 72

مبحث اول : طلاق.. 73

گفتار اول : مفهوم طلاق و آثار مترتب بر زناشوئی در شرایط طلاق.. 73

بند اول : مفهوم طلاق.. 73

بند دوم : شرایط صحت طلاق.. 74

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در انواع طلاق.. 77

بند اول : طلاق بائن.. 77

بند دوم : طلاق رجعی.. 79

بند سوم : طلاق خلع. 80

بند چهارم : طلاق مبارات… 81

گفتار سوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در عده طلاق.. 81

گفتار چهارم: آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در عدۀ وطی به شبهه. 83

مبحث دوم : فسخ نکاح.. 83

گفتار اول : تعریف و موارد درخواست فسخ نکاح.. 84

بند اول : تعریف فسخ نکاح.. 84

بند دوم : موارد درخواست فسخ نکاح.. 84

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در فسخ نکاح.. 85

بند اول : فسخ نکاح ناشی از عیوب مرد. 86

بند دوم : فسخ نکاح ناشی از عیوب زن.. 88

بند سوم :جنون هر یک از زوجین.. 89

بند چهارم : فسخ نکاح ناشی از تخلف شرط موضوع مادۀ 1128 قانون مدنی.. 90

بند پنجم : بررسی فقهی مطالبۀ مهر در فسخ نکاحی که در آن نزدیکی صورت گر فته است… 92

بند ششم: آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در عدۀ فسخ نکاح.. 93

مبحث سوم : فوت… 94

گفتار اول : آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در فوت زوجین.. 94

گفتار دوم : آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در عدۀ وفات… 94

مبحث چهارم : بذل مدت در نکاح متعه. 95

گفتار اول : مفهوم بذل مدت… 95

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در بذل مدت و وضعیت عده. 96

فصل چهارم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در بحث اولاد و ارث…. 98

مبحث اول : اثبات نسب و آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در آن.. 99

گفتار اول : نسب و انواع آن.. 99

بند اول : تعریف نسب… 99

بند دوم : انواع نسب… 99

گفتاردوم : قاعدۀ فراش و آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در این قاعده. 103

بند اول : تعریف قاعدۀ فراش و شرایط اجرای این قاعده. 103

بند دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در قاعدۀ فراش…. 104

بند سوم : اجرای قاعدۀ فراش در مورد شبهه و آثارحقوقی زناشوئی بر آن.. 110

بند چهارم : اجرای قاعدۀ فراش در تلقیح مصنوعی.. 116

مبحث دوم : دعوی نفی ولد و آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در این دعوی.. 122

گفتار اول : دعوی نفی ولد و شرایط آن.. 123

بند اول : مفهوم نفی ولد.. 123

بند دوم : شرایط طرح دعوا……………… 125

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در دعوی نفی ولد.. 126

مبحث سوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در ارث… 126

گفتار اول : آثار حقوقی مترتب بر زناشوئی در ارث زوجین.. 126

گفتار دوم : آثارحقوقی مترتب بر زناشوئی در ارث اولاد. 126

بند اول : اولاد مشروع.. 127

بند دوم : اولاد نامشروع.. 127

بند سوم : فرزند خوانده. 128

بند چهارم : طفل ناشی از تلقیح مصنوعی.. 129

نتیجه گیری.. 130

پیشنهادات: 134

منابع: 136

  چکیده :

   در یک جامعه، خانواده، کوچکترین نهاد اجتماعی بوده که از پیوند میان یک مرد و یک زن، بوجود می آید. در اسلام، برقراری روابط جنسی، صرفا ًدر قالب خانواده، مشروع دانسته شده، از این رو، آثار این روابط، بیشتر در این نهاد، نمود می یابد. لیکن، بر روابط جنسی خارج از بحث ازدواج از قبیل زنا نیز، آثاری تحمیل شده است.

   دخول، آثاری نظیر ایجاد حرمت در نکاح، استقرار کامل مهریه بر عهدۀ زوج، وجوب پرداخت نفقه از ناحیۀ زوج، اسقاط حق فسخ، تعیین نوع طلاق، لزوم نگاهداری عده یا عدم آن، تعیین مدت زمانی که زوجه باید عده نگاه دارد، اثبات نسب، اجرای قاعدۀ فراش و آثاری از این قبیل را ایجاد می نماید.

   در این پایان نامه، به بررسی آثار حقوقی مترتب بر روابط زناشوئی می پردازیم و مسائل مربوط به انعقاد عقد نکاح، مهریه، نفقه، انحلال نکاح و اولاد، مورد بررسی قرار می گیرد.

واژگان کلیدی :

روابط زناشوئی، خانواده، مهریه، طلاق، نکاح، تمکین

 مقدمه :

الف – طرح موضوع :

     نکاح رابطه ایست حقوقی و در عین حال عاطفی، که بوسیلۀ عقد، بین زن و مرد، برقرار می گردد و به آنها، حق می دهد که با یکدیگر زندگی نموده و صاحب فرزند شوند. اثر بارز این رابطه، حق تمتع جنسی زن و شوهر از یکدیگر است. بنابراین، آن چنان که مشاهده می شود، مهمترین موضوع و رابطه ای که در یک عقد نکاح، بین طرفین ایجاد می شود، امکان برقراری نزدیکی می باشد. از این رو، با توجه به اینکه، با وقوع نزدیکی، آثار و احکام خاصی در روابط زوجین، حاکم می شود، در این پایان نامه، به بررسی زناشوئی و آثارحقوقی مترتب بر آن در روابط زوجین، خواهیم پرداخت. در این پایان نامه، به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که آیا برقراری روابط زناشوئی، مسبب ایجاد حرمت در نکاح می شود و اگر جواب مثبت است، چه نوع محدودیتی بوجود می آورد؟ همچنین تأثیر زناشوئی بر مهریه و انواع آن چیست؟ آیا در فسخ نکاح، برقراری روابط زناشوئی بین زوجین، تأثیری در روابط طرفین و مهریۀ زوجه می نهد یا نه؟ آیا نوع طلاق، بسته به برقراری روابط زناشوئی، تغییر می یابد یا خیر؟ آیا قانون، از تمام روابط زناشوئی حمایت می نماید و آثار و احکام خود را بر آنها مترتب می داند و یا اینکه تنها رابطه زناشوئی، دارای آثار مقرر در قانون می باشد که طی عقد نکاح صحیح شرعی و قانونی، برقرار شده باشد؟ آیا فرزندی که به سرپرستی گرفته می شود، به جهت آنکه از روابط جنسی آن زن و مرد، متولد نشده است، تحت حمایت قانون قرار دارد یا خیر؟ و در نهایت تکلیف فرزندی که از راه تلقیح مصنوعی بوجود آمده است، چیست ؟ در این پایان نامه، به بررسی این موارد خواهیم پرداخت.

ب- پرسش های تحقیق :

در این پایان نامه به سئوالات ذیل، جواب داده می شود؟

1 – آیا قانون، از کلیۀ روابط جنسی بین زن و مرد، حمایت می نماید و آثار خود را بر آنها بار می نماید ؟

2 – آیا وقوع نزدیکی بین زوجین، در نوع مهریۀ زوجه و استحقاق وی تأثیر می گذارد یا خیر؟

3 – آیا فرزندخوانده، از لحاظ اصول حاکم بر روابط زناشوئی زوجین، فرزند آن زن و مرد تلقی می شود یا خیر؟

ج- فرضیه های تحقیق :

1 – قانون و شارع مقدس اسلام، تنها از روابط شرعی زناشوئی و روابطی که در اصطلاح به آنها، وطی به شبهه می گویند، حمایت می نماید و فرزند ناشی از زنا، به زانی ملحق نمی شود. اما در خصوص حرمت نکاح ، قرابت حاصل از زنا نیز سبب ایجاد ممنوعیت می شود .

2 – وقوع نزدیکی، تأثیر بسیار زیادی در مهریۀ زوجه خواهد داشت. در صورتیکه مهریه، بین طرفین، تعیین و صحیح باشد، وقوع نزدیکی سبب استقرار کل مهر در ذمۀ شوهر می شود. در صورتیکه بین زوجین، مهریه تعیین نشود یا مهر به هر دلیلی، باطل باشد، برای زوجه، مهرالمثل تعیین می شود و تعیین مهرالمثل، تنها در صورتی امکان پذیر است که بین زوجین، نزدیکی، واقع شود. به عبارت دیگر، در صورتیکه مهریه تعیین نشده یا مهرالمسمی، به هر دلیلی، باطل باشد، چنانچه، زوج، زوجه را طلاق دهد، تنها در صورت نزدیکی، به زن مهرالمثل تعلق میگیرد.

3 – فرزند خوانده، مطابق حقوق اسلامی، به جهت عدم وقوع رابطۀ زناشوئی بین زن و مرد و به جهت آنکه، طفل ناشی از این رابطه نمی باشد، ملحق به پدر و مادر نمی شود و فقط مطابق قانون مربوط به سرپرستی، در سرپرستی و حمایت ایشان قرار می گیرد، لیکن از ارث محروم است و در قانون، موانع نکاح برای او پیش بینی نشده است.

اهداف تحقیق :

 در این تحقیق، سعی بر آن گردیده که با توجه به منابع فقهی و نظرات حقوقدانان برجستۀ ایرانی، تأثیر روابط زناشوئی بر جنبه های مختلف زندگی اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد و نکات مبهم و سکوت قانونگذار، که مجالی برای تفسیرات متعدد و اختلاف نظر و سلیقه گرائی می شود ، روشن و شفاف گردیده و با ارائۀ راه حل مناسب، سکوت قانونی، به نوعی، برطرف گردد.

ضرورت تحقیق :

   اکثر مشکلات مطروحه فی مابین زوجین، در خصوص مسائل جنسی و آثار حقوقی مترتب بر آن می باشد و در آمار دلایل طلاق، این موضوع، نقش بارزی را ایفا می نماید. از این رو بررسی آثار حقوقی مترتب بر روابط زناشوئی و رفع ابهامات موجود و تدوین قوانین جامع و مانع، می تواند تأثیر بسزائی در کاهش حجم پرونده های قضائی داشته باشد.

روش تحقیق :

عنوان            صفحه

فصل اول. 2

کلیات تحقیق.. 2

1-1- مقدمه. 2

1-2- اهمیت موضوع. 3

1-3- پرسش اصلی تحقیق.. 4

1-4- فرضیات تحقیق.. 4

1-5- اهداف تحقیق.. 4

1-5-1- اهداف کاربردی.. 4

1-5-2- اهداف علمی.. 4

1-6- ضرورت انجام تحقیق.. 5

1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق.. 5

1-8- نمودار تحقیق.. 6

فصل دوم. 7

ی بر تحقیقات پیشین.. 7

2-1- بستنی.. 7

2-1-1- تعریف بستنی.. 7

2-1-2- تاریخچه بستنی.. 7

2-1-3- میزان تولید و سرانه مصرف بستنی.. 8

2-1-4- ارزش تغذیه‌ای بستنی.. 8

2-1-5- طبقه بندی بستنی.. 10

2-1-6- ترکیبات موجود در فرمولاسیون بستنی.. 11

2-1-7- نقش اجزاء سازنده مخلوط بستنی.. 12

2-1-8- ویژگی‌های مخلوط بستنی.. 17

2-1-8-1- اسیدیته و pH مخلوط.. 17

2-1-8-3- درصد افزایش حجم (اورران) مخلوط.. 18

2-1-9- فرایند تولید بستنی صنعتی.. 19

2-1-9-1- محاسبه‌ی اجزای مخلوط.. 19

2-1-9-2- توزین واختلاط ترکیبات بستنی.. 19

2-1-9-3- پاستوریزاسیون. 20

2-1-9-4- هموژنیزاسیون. 21

2-1-9-5- سرد کردن وعمل آوری محصول. 23

2-1-9-6- انجماد بستنی.. 24

2-9-1-7- بسته بندی و برچسب زنی.. 25

2-1-9-8 – سفت كردن و نگهداری.. 25

2-2- تولید بستنی‌های کم کالری.. 28

2-2-1- جایگزین‌های چربی درفرمولاسیون بستنی‌های کم کالری.. 30

2-2-2- اینولین.. 30

2-2-3- جایگزین‌های قند در فرمولاسیون بستنی‌های کم کالری: 32

2-2-3-1-کاربرد قند طبیعی خرما 32

2-2-3-2- فراورده‌های صنعتی و جنبی خرما‌ 34

2-2-3-3- علت استفاده از قند خرما در محصولات غذایی كم كالری.. 34

2-2-3- ی بر مطالعات انجام شده 35

فصل سوم. 38

مواد و روش… 38

3-1- مواد اولیه. 38

3-2- دستگاه‌ها 38

3-3- روش تهیه بستنی.. 39

3-3-1- روش تهیه بستنی شاهد. 39

3-4- آزمون‌های شیمیایی مواد اولیه. 41

3-4-1- اندازه گیری درصد چربی خامه و شیر. 41

3-4-2- اندازه گیری قند عسل خرما طبق استاندارد ملی ایران (2680). 41

3-4-2-2- محاسبه مقدار ساکارز. 42

 

 

3-4-3- اندازه گیری pH قند عسل خرما 42

3-5- آزمایشات مخلوط بستنی و بستنی.. 43

3-5-1- آزمون‌های شیمیایی.. 43

3-5-1-1- اندازه گیری pH بستنی.. 43

3-5-1-2- اندازه گیری چربی بستنی.. 43

3-5-1-3- اندازه گیری ماده جامد بدون چربی شیر (SNF) بستنی.. 43

3-5-1-4- اندازه گیری اسیدیته بستنی.. 44

3-5-1-5- اندازه گیری ماده خشک کل بستنی (TS). 44

3-5-2- آزمون‌های فیزیکی.. 45

3-5-2-1- اندازه گیری درصد هوادهی یا اورران بستنی.. 45

3-5-2-2- اندازه گیری درصد مقاومت به ذوب بستنی.. 46

3-5-2-3- اندازه گیری ویسکوزیته مخلوط بستنی.. 47

3-5-3- نحوه ارزیابی آزمون‌های حسی بستنی.. 47

3-6- روش آماری مورد استفاده 48

فصل چهارم. 49

بحث ونتایج.. 49

4-1-2- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر اسیدیته. 51

4-2- اثرجایگزین کردن عسل خرما بر خصوصیات فیزیکی بستنی کم چرب فیبردار. 52

4-2-1- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر ویسکوزیته. 52

4-2-2- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر درصد افزایش حجم. 54

4-2-3- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر درصد مقاومت به ذوب.. 56

4-3-1- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر بافت.. 59

4-3-2- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر عطر. 61

4-3-3- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر طعم. 62

4-3-4- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر احساس دهانی.. 62

4-3-5- بررسی اثر جایگزینی عسل خرما بر پذیرش کلی.. 63

فصل پنجم. 65

نتیجه گیری کلی وپیشنهادات.. 65

5-1- نتیجه گیری کلی.. 65

5-2- پیشنهادات.. 66

منابع و ماخذ. 67

چکیده

امروزه به‌دلیل بیماری‌هایی از قبیل نارسایی‌های قلبی و عروقی، چاقی و دیابت تمایل به مصرف شکر کاهش یافته ‌است. از عسل خرما می‌توان به عنوان جایگزین شكر در انواع محصولات لبنی منجمد، كیك‌ها و نوشیدنی‌های كم كالری استفاده نمود. در این پژوهش میزان شکر موجود در فرمولاسیون بستنی كم‌چرب فیبردار، کاهش و با شهد عسل خرما جایگزین شد تا علاوه بر کاهش مصرف شکر، اجتناب از مضرات آن و کاهش واردات شكر، محصولی سالم و مغذی تولید شود. برای این منظور فرمولاسیون تیمار شاهد شامل میزان قند، چربی، پایدار كننده و امولسیفایر صنعتی، پودر شیرخشك بدون چربی و فیبر براساس مقالات علمی و استاندارد موجود برای بستنی در ایران (2450) انجام شد. اثر جایگزینی شهد عسلی خرما به عنوان شیرین کننده در فرمولاسیون بستنی کم‌چرب فیبردار در سطوح صفر، 50 و 100 درصد بر خصوصیات فیزیکی (ویسکوزیته، اورران، درصد مقاومت به ذوب)، شیمیایی (pH و اسیدیته) و حسی (بافت، عطر، طعم، احساس دهانی و پذیرش کلی به مدت دو ماه) بستنی مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج نشان داد با افزایش درصد سطوح جایگزینی، اورران، ویسکوزیته و اسیدیته افزایش و درصد مقاومت به ذوب و‌ pH مخلوط بستنی کاهش یافت. نتایج آزمون‌های حسی نشان داد که جایگزینی عسل خرما بر خصوصیات حسی تاثیر معنی داری نداشت (05/0<p).

واژگان کلیدی: عسل خرما، بستنی کم‌چرب، فیبر اینولین، ویسکوزیته

1-1- مقدمه

در سال‌های اخیر مصرف کنندگان تمایل زیادی به استفاده از محصولات غذایی کم‌چرب و با درصد قند پایین نشان می‌دهند، به این دلیل که مصرف این نوع فراورده‌ها را با کاهش خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابتی مرتبط می‌دانند. چربی، شکر و ماده خشک بدون چربی سه عامل مهم و مؤثر بر کیفیت بستنی می‌باشند، درصد قند بر طعم و مزه محصول مؤثر است (گیوون و کاراکا[1]، 2002).

به دلیل افزایش سطح آگاهی عمومی و توجه بیشتر به تغذیه، مردم تمایل بیشتری به مصرف مواد غذایی سالم و طبیعی، با محتوای کمتر شکر دارند، با وجود تمام فوایدی که ساکارز به عنوان شیرین کننده طبیعی با ویژگی‌های عملکردی ممتاز دارد، ولی به دلیل مشکلات سلامتی مانند فشار خون، بیماری‌های قلبی- عروقی، فساد دندان، چاقی و افزایش سطح گلوکز و انسولین خون که به ویژه برای دیابتی‌ها مضر است و از طرفی مسائل اقتصادی و تکنولوژیکی، پژوهش‌های روزافزونی جهت جایگزینی مناسب با سایر شیرین کننده‌ها در دست انجام است (گوهری و همکاران، 1384).

انتخاب نوع شیرین کننده جایگزین و چگونگی حفظ کیفیت فراورده طی دوره نگهداری از جمله مسائل مربوط به تولید فراورده تهیه شده با شیرین کننده جایگزین شکر می‌باشد. باید در نظر داشت که شکر علاوه بر نقش شیرین کنندگی، ویژگی‌های عملکردی فراوانی در محصولات ایفا می‌کند. اثر حجیم کنندگی، تثبیت آب (مؤثر در زمان ماندگاری)، کنترل نقطه انجماد در محصولات منجمدی مانند بستنی از اثرات شکر می‌باشد. از جمله مشکلات مربوط به بهینه‌سازی هنگام جایگزینی شکر اثر نامطلوب بر طعم، ویژگی‌های فیزیکی محصول و استقبال مصرف کننده می‌باشد(گوهری و همکاران، 1384)

1-2- اهمیت موضوع

خرما یک منبع تغذیه‌ای با ارزش و پرانرژی است که بر اساس آمار سازمان خواروبار و کشاورزی (FAO)[2] در سال 2011 میلادی ایران از نظر میزان تولید آن دارای رتبه سوم در جهان می‌باشد. خرما دارای شیرینی طبیعی بوده و به عنوان یک غذای ساده سهم الهضم مورد توجه است، مقدار چربی آن پایین، فاقد کلسترول، فاقد چربی اشباع و منبع بسیار خوب فیبر رژیمی است. همچنین خرما منبع غنی از مواد مختلف نظیر پتاسیم، آهن، کلسیم، منیزیم، گوگرد، مس و فسفراست (گوهری و همکاران، 1384).

به علت ضایعات بالای خرما در ایران و فقدان صنایع تبدیلی کافی، همه ساله مقادیر قابل توجهی از این فراورده ارزشمند قابل استفاده نبوده و نابود می‌شود. خرما به دلیل وجود مقدار بالای قند و صرفه اقتصادی مناسب می‌تواند جایگزین مناسبی برای شکر محسوب شود. قند خرما به صورت شیره خرما، قند مایع، شهد یا عسل خرما، از خرما استحصال شده و در صنایع غذایی مختلف قابل عرضه و مصرف می‌باشد. عسل خرما کاملاً شفاف و شبیه عسل طبیعی می‌باشد. عسل خرما با انجام فرایندهایی مثل شفاف سازی، رنگبری و جداسازی مواد کدرکننده از شیره خرما با بریکس 80-60 درصد به دست می‌آید و دارای 75-73 درصد ماده قندی می‌باشد. قندهای اصلی تشکیل دهنده آن گلوکز و فروکتوز است که نسبت آنها تقریباً نزدیک به هم می‌باشد و از نظر ترکیب قتدی مشابه عسل کندو و شربت ذرت با فروکتوز بالا[3] است (احمدی و همکاران، 1389).

قدرت شیرین کنندگی فروکتوز موجود در خرما بیشتر از ساکارز است که این ویژگی باعث می‌شود میزان مصرف آن از نظر وزنی در بریکس مساوی در صنعت کاهش یافته و از نظر اقتصادی قابل رقابت با سایر شیرین کننده‌ها باشد. شهد عسلی خرما برای اولین بار در دنیا، در ایران و با هدف تغذیه سالم، تنوع در فرهنگ غذایی، کمک به قشر زحمتکش تولید کننده خرما، تولید محصولات متنوع داخلی، رونق تجارت خارجی و حرکت بخش کشاورزی و صنعت، به سوی جهانی شدن تولید شده است. تولید و مصرف آن اقتصادی و با در نظر گرفتن هزینه تولید و مواد خام، شهد عسلی خرما و قند مایع آن می‌تواند از جایگاه مناسبی در بازار داخلی و خارجی برخوردار باشد. طبیعی بودن شهد عسل خرما دلیل مهمی برای استفاده بیشتر آن در صنایع غذایی می‌باشد (احمدنیا و همکاران، 1389).

از عسل خرما می‌توان به عنوان جایگزین شکر در انواع محصولات استفاده نمود که علاوه بر افزودن بر ارزش تغذیه‌ای محصول (به دلیل دارا بودن برخی املاح و ویتامین‌ها) مصرف شکر را کاهش داده و در نتیجه از واردات آن نیز کاسته می‌شود.

در این پژوهش امکان استفاده از شهد عسلی خرما به جای شکر و رسیدن به حداکثر جایگزینی در بستنی کم‌چرب حاوی فیبر اینولین و امکان تولید بستنی کم چرب اینولین دار خرمایی به عنوان محصولی جدید بررسی شده است.

1-3- پرسش اصلی تحقیق

آیا شهد عسلی خرما از لحاظ خصوصیات فیزیکوشیمیایی و حسی جایگزین مناسبی برای ساکارز (شکر) موجود در بستنی کم‌چرب فیبر اینولین‌دار می‌باشد؟

1-4- فرضیات تحقیق

• شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مخلوط بستنی و بستنی کم‌چرب اینولین‌دار تولید شده اثر می‌گذارد.
• شهد عسلی خرما بر خصوصیات حسی بستنی کم چرب اینولین دار تولید شده اثرگذار است.
• شهد عسلی خرما جایگزین مناسبی برای ساکارز در بستنی کم چرب فیبر‌دار است.

1-5- اهداف تحقیق

1-5-1- اهداف کاربردی

• تولید محصولی با ارزش تغذیه ای بالا، کم کالری و سلامت‌زا
• کاهش مصرف شکر و اجتناب از مضرات آن
• ایجاد تنوع در ذائقه مصرف کننده جهت مصرف محصولات فراسودمند
• کاهش وابستگی به واردات شکر و جلوگیری از خروج ارز
• استفاده از ضایعات خرما و ایجاد ارزش افزوده
• ایجاد زمینه مناسب برای استفاده از فراورده‌های جانبی خرما به عنوان محصولات بومی کشور
• استفاده از این محصول در کارخانجات تولید بستنی، کارخانجات تولید فراورده‌های قنادی و سازمان‌های وابسته به نظارت بر تولید و مصرف محصولات باغی و کنترل و مصرف ضایعات

1-5-2- اهداف علمی

• مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر ویژگی‌های حسی و دست‌یابی به بالاترین سطح جایگزینی مناسب برای ایجاد خصوصیات مطلوب حسی در بستنی کم چرب حاوی فیبر اینولین
• مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی بستنی کم چرب اینولین‌دار

1-6- ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینکه امروزه تمایل به مصرف غذاهای با چربی و شکر کمتر و ارزش تغذیه‌ای بالا بیشتر شده است، به دلیل اینکه مصرف این گونه مواد از بیماری‌هایی مانند چاقی و دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می‌کند و همچنین از آن جاییکه حذف چربی و شیرینی از غذاهایی مانند شیرینی جات عملی نیست، لذا تلاش بر این است که در این غذاها شکر با مواد دیگری از جمله خرما و محصولات جانبی آن که دارای میزان قند فروکتوز قابل توجهی بوده جایگزین شود، زیرا قند فروکتوز (قند میوه) به دلیل زود جذب شدن در کبد، سریع تبدیل شدن به انرژی و دید بالارفتن قند خون، مناسب افراد سالم و ورزشکار می‌باشد(احمدنیا وهمکاران،‌1387).

همچنین با کاهش چربی اینگونه غذاها به کمک جایگزین‌های مناسب چربی و بالا بردن ارزش تغذیه‌ای آنها به وسیله فیبرها، محصولی سالم، با کیفیت، مغذی و طبیعی ایجاد شود.

1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق

تاکنون تحقیقات زیادی در مورد بستنی‌های کم کالری با شیرین کننده‌های طبیعی و مصنوعی انجام شده است، اما در بستنی کم‌چرب حاوی فیبر اینولین، استفاده از شهد عسل خرما صورت نگرفته است. در این پژوهش به طور همزمان با بهره گرفتن از دو ترکیب طبیعی، میزان چربی و شکر موجود در فرمولاسیون کاهش یافته و علاوه بر کاهش مصرف چربی و شکر و اجتناب از مضرات آن محصولی سالم و مغذی تولید می‌شود.

فصل دوم

ی بر تحقیقات پیشین

2-1- بستنی

2-1-1- تعریف بستنی

فراورده‌ی لبنی مغذی که از موادی مانند شیر، خامه، شیرخشک، شکر، پایدارکننده – امولسیفایر صنعتی، مواد طعم دهنده و رنگ دهنده تشکیل شده و با انجماد و هوادهی مخلوط همگن و پاستوریزه شده بدست می‌آید (موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،1387). به عبارت دیگر بستنی از یک سیستم پیچیده کف مانندی که در آن حباب‌های کوچک هوا در فاز پیوسته شامل گلبول‌های چربی جامد، پروتئین‌های شیر، نمک‌های غیر محلول، پایدارکننده‌های کلوئیدی، موادجامد بدون چربی شیر(MSNF)، قندها و نمک‌های محلول که به صورت جزئی منجمد شده است، پراکنده می‌باشد (دیکنسون،1992 و مارشال و همکاران، 2003).

2-1-2- تاریخچه بستنی

اصل پیدایش بستنی به حداقل چهار قرن قبل از میلاد باز می‌گردد. احتمالا آب میوه سرد شده در بسیاری از کشورهای جهان از جمله چین که از 3000 سال قبل شناخته شده‌است را می‌توان به عنوان اولین بستنی‌ها دانست. طبق اطلاعات موجود، رومی‌های قدیم از برف کوه‌ها برای سرد کردن آب میوه استفاده می‌کردند. از آن تاریخ تا قرن 13 میلادی مدارک زیادی درباره تولید بستنی در دست نیست تا هنگامی که مارکوپولو جهانگرد مشهور ونیزی در بازگشت سفرش از آسیا دستور تهیة نوعی شیرینی از شیر منجمد (احتمالا نوعی بستنی یخی میوه ای امروزی) را همراه خود از چین به ایتالیا آورد و در آنجا مورد استفاده قرارگرفت، سپس در سراسر ایتالیا گسترش یافت و به تدریج سایر کشورهای اروپایی و امریکا از آن دستورالعمل برای تهیه بستنی استفاده کردند ‌(بهندری، 2001 ). سال 1846 با اختراع فریزر خانگی توسط نانسی جانسون[5] تولید بستنی گسترش یافت. اولین کارخانه بستنی سازی در مقیاس وسیع را جاکوب فوسل در سال 1851 تاسیس کرد و با اختراع اولین فریزر مداوم صنعتی در سال 1926 توسط کلارنس وگت صنعت بستنی به سمت تولید انبوه پیش رفت (مارشال و اربوکل، 2003). با تکمیل فریزرهای مداوم توسط سایر تولیدکنندگان تولید بستنی در قرن 20 شتاب گرفت و تا امروز در حال توسعه می‌باشد (ایسم، 1978؛ جمنزفلورز و همکاران، 1993و بهندری، 2001).

2-1-3- میزان تولید و سرانه مصرف بستنی

عنوان      صفحه

چکیده 1

فصل اول: مقدمه

1-1 مقدمه. 2

1-2- هدف از انجام این تحقیق. 5

فصل دوم: بررسی منابع

2-1 تاریخچه گل نرگس در ایران. 6

2-2 گیاه شناسی.. 6

2-3 اکولوژی و انتشار گونه های نرگس: 12

2-4 مورفولوژی و آناتومی: 13

2-5 خاک: 14

2-6 زمان و نحوه کاشت پیازها: 15

2-7 عملیات داشت: 16

2-8 اسانسها: 16

2-8-1 مشخصات اسانس: 17

2-8-2 کاربرد اسانسها: 19

2-8-3 طبقهبندی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانسها 19

2-8-4 ترکیبات الکلی.. 19

2-8-5 ترکیبات آلدهیدی.. 20

2-8-6 ترکیبهای کتونی.. 20

2-8-7 ترکیبهای استری.. 20

2-8-8 کتونها 20

2-8-9 آزولونها 20

2-9-10 ترپنوئیدها 21

2-9 تغذیه. 21

2-10 پتاسیم: 22

2-11 نقش پتاسیم در میزان فتوسنتز گیاه: 24

2-12 نقش پتاسیم در انتقال مواد. 24

2-13 کود نانو پتاس: 27

2-14 تنظیم کننده هایرشد. 28

2-14-1 سایتوکنینها: 28

2-14-2 نقش بیولوژیکی سیتوکنینها: 29

فصل سوم: مواد و روشها

3-1 مواد و روشها 35

3-1-1 طرح آزمایشی.. 35

3-1-2 محل آزمایش… 35

3-1-3 ماده آزمایشی.. 35

3-1-4 بستر کاشت.. 37

3-2 صفات مورد ارزیابی.. 37

3-2-1 پیاز. 37

3-2-2 وزن پیازها 38

3-2-3- تعداد پیازچه در هر پیاز. 38

3-2-4 سطج برگ.. 38

3-2-5 شاخه گلدهنده 39

3-2-6 تعداد گلچه­ها 39

3-2-7 قطرگلچه­ها 40

3-2-8 ظهور گل آذین.. 40

3-2-9 گردن غازی: 40

3-2-10 اندازه گیری میزان جذب خالص آب.. 41

3-2-11 اندازه گیری میزان مواد جامد محلول. 42

3-2-12 نشت یونی 42

3-2-13 اندازه گیری وزن تر و وزن خشک… 43

3-2-14 سنجش کلروفیل a، b و محتوای کلروفیل کل برگ: 43

 

 

3-2-15 سنجش میزان فلاوونوئیدها و آنتوسیانینها: 44

3-2-16 سنجش کلروفیل a، b و کاروتنوئید گلبرگی: 45

3-2-17 آنتوسیانین گلبرگی: 46

3-2-18 طرز استخراج پروتئین.. 46

3-2-19 ارزیابی میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) 47

3-2-20 تهیه منحنی استاندارد ومعادله رگرسیون PAL. 47

3-2-21 روش های جداسازی و تشخیص ترکیبهای موجود در اسانس… 48

3-2-22 کروماتوگرافی گازی با طیف سنججرمی Gas Chromatography(GC/ MS) : 49

فصل چهارم: نتایج

4-1 بررسی جدول تجزیه واریانس… 50

4-2- تاثیر تیمارهای مختلف بر روی صفات اندازه گیری شده 51

4-2-1 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت قطر گلآذین در گل نرگس… 51

4-2-2 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت قطر ساقه در گل نرگس… 51

4-2-3 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر صفت طول ساقه در گل نرگس… 51

4-2-4 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن پیاز مادری.. 53

4-2-5 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد پیاز دختری.. 53

4-2-6 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد برگ.. 53

4-2-7 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر زمان گردن غازی.. 54

4-2-8 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر زمان ظهور گلآذین.. 54

4-2-9 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن تر. 54

4-2-10 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر وزن خشک… 55

4-2-11 اثر هورمون و کود نانو پتاس برجذب آب در گلبرگهای گل. 55

4-2-12 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر جذب مواد غذایی.. 56

4-2-13 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل a برگ.. 58

4-2-14 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل b برگ.. 58

4-2-15 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت کلروفیل کل برگ.. 59

4-2-16 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت آنتوسیانین برگ.. 59

4-2-17 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر غلظت فلاونوئید. 60

4-2-18 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر سطح برگ.. 61

4-2-19 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر نشت یونی (EC) در گلبرگ.. 61

4-2-20 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر آنتوسیانین گلبرگ.. 62

4-2-21 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر رنگیزههای گیاهی گلبرگ درونی (تاج) 62

4-2-22 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر رنگیزههای گیاهی گلبرگ بیرونی.. 63

4-2-23 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز. 63

4-2-24 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر تعداد گلچه گل. 64

4-2-25 اثر هورمون و کود نانو پتاس بر میزان ترپنوئید گلبرگ.. 64

فصل پنجم: بحث

5-1 بحث.. 79

5-2 نتیجه ­گیری.. 84

5-3 پیشنهادات.. 84

منابع. 85

جداول ضمیمه. 94

چکیده انگلیسی . 102

چکیده

نرگس یکی از شش جنس بزرگ گل­های پیاز­دار در جهان است که پس از لاله در مقام دوم کشت و کار قرار دارد. این گل نه تنها به عنوان گل بریده و گیاه گلدانی زینتی شناخته می­ شود بلکه ارزش بالایی در صنعت عطر­سازی دارد. این تحقیق برای ارزیابی پاسخ دو رقم نرگس (تازتا و جانکوئیلا) به هورمون بنزیل آدنین (BA) و کود نانو پتاس به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 10 تکرار انجام شد. فاکتور اول رقم در 2 سطح، فاکتور دوم هورمون بنزیل­آدنین در 4 سطح و فاکتور سوم کود نانوپتاس در 3 سطح بودند. نتایج نشان داد صفاتی همچون کاروتنوئید گلبرگ و آنزیم فنیل آلانین­آمونیالیاز بین دو رقم معنی­دار بود. سطوح مختلف هورمون بر میزان جذب آب، نشت یونی، کلروفیل (a، کل و کاروتنوئید) گلبرگ نیز اختلاف معنی‌داری را نشان داد. اثرات متقابل بین رقم و هورمون بر کلروفیل a، b، کلروفیل کل برگ معنی‌دار گردید.­ اثرات متقابل رقم و کود نانوپتاس بر وزن پیاز مادری و سطح برگ اختلاف معنی­داری را نشان داد. همچنین اثرات متقابل هورمون و کود نانوپتاس بر روی میزان جذب آب، کلروفیل a برگ و نشت یونی معنی دار گردید. نتایج نهایی حاکی از آن است که هورمون بنزیل آدنین به همراه کود نانوپتاس به نحو مطلوبی موجب حفظ رنگدانه آنتوسیانین، قطر گل ومیزان جذب آب گردیدند که این عوامل موجب افزایش کیفیت گل­ها می­گردد. همچنین کود و هورمون بر محتویات اسانس دوگونه نرگس اثر معنی داری نشان نداد.

کلمات کلیدی: گل­های زینتی، گل نرگس، اسانس­، پیاز، آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز

1-1 مقدمه

گل و گیاهان زینتی با تنوع و زیبایی فراوان خود در آرایش و زیباسازی محیط و ارضای حس زیباشناسی بشر نقش عمده­ای ایفا می­ کنند، همچنین موجب تغذیه روحی و افزایش ضریب امید به زندگی و ضریب کارایی افراد در محیط کاری می­شوند و همچنین تفاهم و روابط حسنه خانوادگی و اجتماعی در اثر هدیه این کالا در جامعه افزایش می­یابد، این موضوع در زندگی ماشینی و آپارتمان­نشینی امروزه اهمیت بسزایی دارد. تولید گل و گیاهان زینتی در جهان امروزه، اهمیت بسزایی دارد. تولید گل­ها و گیاهان زینتی در جهان، امروزه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و علاوه بر نیازهای روحی و روانی، از نظر اقتصادی همه ساله میلیاردها دلار سود نصیب کشورهای تولید کننده می­ کند. با توجه به تنوع اقلیمی کشور ایران و سطح گسترده اراضی و وجود انرژی سرشار خورشیدی، یکی از پتانسیل­های برجسته کشور، تولید محصول بخش کشاورزی می­باشد. بدیهی است تولید گل و گیاهان زینتی به عنوان یکی از زیربخش های کشاورزی
می ­تواند به عنوان یکی از منابع ارزآور کشور به حساب آید. ولی متاسفانه به علت پاره­ای از مشکلات و چالش­های موجود بویژه مشکلات ساختاری و سازمانی در بازار گل، با جایگاه شایسته خود در بازار جهانی فاصله زیادی دارد(هاگی لادی و همکاران، 1999).[1]

در فرایند جهانی شدن اقتصاد و تجارت که اقتصاد همه کشورها را تحت تاثیر قرار داده است، افزایش در تجارت از طریق رشد صادرات و نفوذ در بازارهای جهانی و بین ­المللی و رهایی از اقتصاد تک محصولی برای دستیابی به رشد اقتصادی مستمر و پایدار از اهداف اقتصادی کشورها از جمله ایران است. در این راستا سیاستگذاران کشور کوشیده­اند تا زمینه ­های مساعدی را برای رونق و رشد اقتصادی محصولات و کالاهای غیرنفتی به عنوان یکی از محورهای اصلی رشد وتوسعه اقتصادی، افزایش درآمدهای ارزی، ایجاد اشتغال و از همه مهمتر وابستگی کمتر به درآمدهای ارزی نفتی فراهم نمایند زیرا توسعه فروش به خارج از کشور می ­تواند سبب گرفتن بازار از رقبا شود(لولون و ویلد، 1369). ایجاد اشتغال و رشد صادرات غیرنفتی دو موضوع اساسی در اقتصاد ایران است که با برنامه ­ریزی جامع برای بهره ­برداری بهینه از استعدادها و توانمندی­های بالقوه اقتصاد کشور در بخش­های مختلف حصول می­باشد. ایران کشوری وسیع با تنوع آب و هوایی است. از چهارده گونه اقلیم آب و هوایی شناخته شده جهان، ایران دوازده گونه آن را در نقاط مختلف کشور دارا است، از این رو از استعداد طبیعی برای رویش انواع گیاهان چون گل­ها و گیاهان زینتی برخوردار است (امیدبیگی،1374).

دربازارهای جهانی گل و گیاهان زینتی سالانه حدود بیست میلیارد دلار از این کالا مبادله می­ شود که سهم ایران در این بازارحدود دویست میلیون دلار است که قابل صرف نظر کردن نمی ­باشد(معماران کاشانی و نادری، 1375). پژوهش در زمینه ­های مختلف از قبیل جمع­آوری گونه­ های مختلف گل­ها، انجام برنامه ­های به نژادی و ایجاد کولتیوارهای جدید و نیز شناخت نیازهای محیطی و بررسی عوامل موثردر تولید گل جهت افزایش کیفیت گل­ها ضروری به نظر می­رسد بعلاوه با کاهش هزینه­ها و مطالعه و برنامه ­ریزی تولید در مناطق مختلف کشور به همراه بهبود روش­های بسته بندی، حمل ونقل و بازاررسانی گل­ها مطابق با استاندارهای بین ­المللی می­توان به دستیابی ایران به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی گل امیدواراست (سایدیکو و انیس، 2008).[2]

پرورش دهندگان بزرگ در بسیاری از کشورهایی مانند هلند و آمریکا به کاربرد تنظیم کننده­ های رشد و هورمون­های گیاهی نظیر سایتوکنین­ها و جیبرلین­ها در طی دوره رشد ونیز پس از برداشت، همچنین بهره­ گیری از محلول­های نگهدارنده گوناگون و اعمال درجه­بندی و روش­های مناسب بسته­بندی و حمل و نقل پیشرفت­های زیادی داشته اند. در ایران همچون صنعت تولید، موفقیت­ها در زمینه نگهداری گل­های بریده چندان رضایت­بخش نیست. 20 درصد گل­های تازه، هنگام گذشتن از کانال­های بازار (برداشت، بسته­بندی، جابجایی و فروش) مرغوبیت خود را از دست داده و قسمت زیادی از گل­های باقیمانده نیز در شرایط ضعیف ونامطلوب به فروش می­رسند که باعث نارضایتی مصرف کننده می­ شود (هاگی لادی و همکاران، 1999).

بررسی نوشته­های پیشینیان نشان می­دهد که فرهنگ دیرین ایران زمین از همان ابتدا بر پایه انس با طبیعت استوار است، به طوری­ که اولین بار پادشاهان ایرانی بودند که با کشت گیاهان زینتی و فضاسازی مناسب پارک­ها و باغ­های ایران آن­ روز را با فرانسه مقایسه می­نماید که دلیل بر ذوق و سلیقه هنر گل­پروری و گل­آرایی ایرانیان است و این موضوع به حدی اهمیت پیدا می­ کند که آن­ها گل را از عالم بالا می­دانند:

گل آن جهانی است نگنجه در این جهان           در عـالـم خیـال چـه گنجه خیـال گـل

(هاگی لادی و همکاران، 1999).

گل نرگس گیاهی پیازی از زیر رده­ی تک­لپه­ای ها، خانواده آماریلیداسه (Amarilidace) و از جنس (Narcissus) است (خلیقی، 1382). جنس Narcissus شامل 65 گونه و 20000 رقم هیبرید و 26 گونه وحشی می باشد (بلانچارد،1990)[3]. نرگس یکی از مهم­ترین گیاهان باغبانی است که گونه­ های آن در هر گوشه از جهان به استثنای مناطق گرمسیری رشد می­ کنند و به عنوان گل بریده، گیاهان گلدانی و در فضای سبز کاربرد دارند (دوله و ویلکینز، 1996)[4]. این گونه در مناطق مختلف ایران به خصوص شمال، شمال شرق، فارس، بوشهر، بهبهان، کرمان و خراسان جنوبی رویش دارد (پویان، 1989; مظهری، 2004). گل ها در برخی از گونه های نرگس بسیار معطر می باشند و نرگس شیراز از آن جمله است. از عطر گل­ها در صنایع عطرسازی استفاده می شود كه از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار می­باشد (بارت و پنل،1999)[5]. البته نرگس­هایی كه برای استحصال عطر كاشته می­شوند عبارتند از نرگس شیراز، پوتیكوس و جان كوئیلا كه تركیب­های موجود در اسانس گل آنها شامل مونوترپن­ها، پارافین­ها، فنل­ها، آلدئید­ها، استرها و الكل­ها می­باشند. اما تركیب­هایی كه بخش مهم عطر و بوی گل را تشكیل می­ دهند استر­ها، اتر­ها و فنل­ها می­باشند. گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب اسانس را می­سازد. اسانس این گیاه علاوه بر مصرف در صنایع عطرسازی در صنعت دارویی نیز كاربرد دارد و خاصیت ضد­باكتری و ضد­تورم دارد (اهرت و همكاران،1992)[6].

نانو تكنولوژی یكی دیگر از فناوری­های نوین است كه اخیراً وارد عرصه كشاورزی شده است. نانو ذرات مجموعه­های اتمی یا مولكولی با حداقل ابعاد بین 100-1 نانومتر هستند كه خواص فیزیكوشیمیایی متفاوتی در مقایسه با توده مواد خود دارند (روفینی و كرمونینی،2009)[7]. در عصر حاضر از نانو­تكنولوژی به عنوان دانش زمینه ساز گشایش افق­های جدید در عرصه تمامی علوم یاد می­ شود. فناوری نانو، كاربردهای بالقوه نوظهورو تازه­ای در زمینه علوم كشاورزی ایجاد كرده است. با بهره گرفتن از این دانش می توان شیوه ­های فعلی مدیریت محصول را بهبود بخشید. در حقیقت، فناوری نانو فرصت‌های جدیدی را به‌منظور افزایش راندمان مصرف عناصر غذایی و به‌ حداقل رساندن هزینه‌­های حفاظت از محیط ‌زیست، گشوده است. افزایش راندمان و کیفیت منابع غذایی به‌واسطه‌ی سرعت جذب بالاتر، عدم اتلاف کودها از طریق آبشویی و جذب کامل کود به‌وسیله­ گیاه به دلیل رهاسازی عناصر غذایی کود با سرعت مطلوب در تمام طول فصل رشد، کاهش قابل توجه آلودگی خاک، کاهش مسمومیت گیاهی و تنش ناشی از وجود غلظت‌های بسیار بالای موضعی نمک در خاک از مزایای قابل توجه استفاده از نانوکودها در مقایسه با کودهای مرسوم هستند.

   به رغم نیاز فراوان محصولات زارعی به پتاسیم که گاهی بیشتر از مقدار نیتروژن نیز می­باشد ولی کودهای پتاسیمی مصرف نمی­ شود این وضع در حالی است که در کشورهای پیشرفته، نسبت نیتروژن به پتاسیم مصرفی تقریباً نزدیک به یک است، ولی متاسفانه این نسبت در کشور ما از 15 نیز بیشتر است
(بلالی و همکاران،2003)[8].

   به کارگیری این کودها نسبت به ترکیبات نیتروژنی و فسفاتی مخصوصاً در ایران با تاخیری چند ده ساله صورت گرفته است. زیرا از یک طرف ذخایر پتاسیم قابل جذب موجود در اکثر خاک­ها برای کشت متمادی محصولات کافی می­نموده و از سوی دیگر، به رغم بسنده نبودن مقدار پتاسیم برای دستیابی به بالاترین عملکرد، کمبود­های نیتروژن و فسفر به عنوان عوامل محدودکننده برتر بروز نموده و مسئله کمبود پتاسیم در پشت آن پنهان می­گردید. پس از آن که استفاده از کودهای ازتی و فسفاتی در سطحی وسیع رایج گردید، کمبود پتاسیم بیش از پیش به عنوان یک عامل محدود کننده رخ نمود (ملکوتی،1379). استفاده از تنظیم کننده­ های رشد گیاهی به عنوان یک روش در تغییر فیزیولوژی گیاهان، همراه با سایر روش­ها ضروری به نظر می­رسد. تاثیر بر گلدهی یکی از مهمترین اثراتی است که تنظیم کننده­ های رشد گیاهی دارند. مثال­های زیادی از تاثیر تنظیم کننده­ های رشد گیاهی در گیاهان معطر وجود دارد (شوکلا و فاروکی، 1990)[9]. نخعی و همکاران (1388) در بررسی اثر تنظیم کننده­ های رشد گیاهی بر صفات مورفولوژیک و اسانس گل نرگس بیان کردند هورمون بنزیل آدنین سبب افزایش معنی­دار طول ساقه گل­دهنده، قطر گل، تعداد گل در گل­آذین و سبب تسریع در گلدهی می­گردد همچنین این تیمار باعث افزایش معنی­دار میزان اسانس در این گل شده است مطابق نتایج بدست آمده در آزمایشاتشان اظهار کردند بنزیل آدنین علاوه بر این­که سبب بهبود خصوصیات زینتی نرگس گردید، میزان تولید اسانس را نیز نسبت به سایر تیمارهای هورمونی مورد استفاده در این تحقیق افزایش داده است بنابراین استفاده از آن برای پرورش زینتی و هم­چنین برای تولید اسانس توصیه می­گردد.

1-2- هدف از انجام این تحقیق

از آنجائیکه خصوصیات مرفولوژیک و فیتوشیمایی این گیاه پیازی شدیداً تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تغذیه و هورمون تغییر می­نماید بنابراین در این تحقیق جهت بهبود خواص یاد شده با ارتباط مطلوب بین هورمون و کود پتاس به دنبال درصد افزایش آن­ها با بهترین تیمار می­باشیم

فصل دوم

بررسی منابع

2-1 تاریخچه گل نرگس در ایران

در اطراف قلعه ارجان گل­های نرگس همه ساله وجود دارند. این قلعه که قدیمی­تر از قلعه­الموت
می­باشد در محلی صعب­العبور در استان خوزستان واقع شده است. با توجه به قدمت شهر ارجان می­توان به قدمت گل­های نرگس پی برد. بر اساس آن­چه در کتاب­های تاریخی آمده است ارجان نام قدیم بهبهان و از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است. بعضی از مورخان آمدن آرین­ها را قبل از میلاد و برخی به دو هزار سال قبل از میلاد ارتباط می­ دهند از آثار ایلامیان و کلدانیان در نزدیکی­های ارجان از سنگ نبشته­ها و مجاری­های تنگ سروک و غیره معلوم می­گردد که ارجان از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است (جوکار،1350).

شیروانی قدمت گل نرگس در ایران در شهرستان بهبهان، قبل از تاریخ هجری قید کرده است (شیروانی، 1268). در کتاب راه­های باستانی و پایتخت­های قدیمی غرب ایران (کریمی، 1329) آمده است که: «در بهبهان همه ساله در سمت شمال از دامنه کوه بدیل تا انتهای دامنه کوه خاویز پر از گل­های شب­بوی وحشی می­گردد ودر سمت جنوب سراسر ماهور را گل­های شقایق وحشی، یاس و آویشن فرا می­گیرد و گل­های نرگس که در وسط دشت می­رویند این مجموعه مینوفریب را تکمیل می­ کنند در نرگس­زار وسیع و پر از گل بهبهان بیش از پنج نوع نرگس زیبا از قبیل (مسکینک، شهلا، پنجه گربه­ای، شصت­پر و غیره می­روید». در استان فارس بیش از 30 الی 50 هکتار زیر پوشش این گیاه بوده (وندلبو،1977)[10]. ولی متاسفانه به دلیل توسعه صنعتی کشاورزی مدرن در حال حاضر بر اساس آمارنامه کشاورزی 1381، سطح زیر کشت گل نرگس درکل ایران جمعاً 70 هکتار می­باشد که سالانه حدود 41 میلیون شاخه گل بریده در این سطح تولید می­ شود.

2-2 گیاه شناسی

نرگس،گیاهی پیازی از زیررده تک لپه­ای­ها، خانواده آماریلیداسه (Amarilidaceae) و از جنس نرگس

فصل اول. 2

کلیات تحقیق.. 2

1-1. اهداف اصلاحی در بنفشه آفریقایی.. 5

1-2. تنوع ژنتیكی و ضرورت شناخت آن. 6

1-3. روش­های برآورد تنوع ژنتیكی.. 7

1-3-1. برآورد تنوع ژنتیكی با بهره گرفتن از نشانگرهای دی ان ای.. 8

فصل دوم. 9

ادبیات و پیشینه تحقیق. 9

2-1. گیاه­شناسی بنفشه آفریقایی.. 9

2-1-1. میوه در Saintpaulia. 10

2-2. خاستگاه و پراکنش بنفشه آفریقایی.. 11

2-3. گونه­ های مهم بنفشه آفریقایی.. 11

2-3-1. برخی گونه­ های فهرست شده به دنبال طبقه بندی Burtt 12

2-4. کشت و تکثیر. …13

2-4-1. شرایط کشت بنفشه آفریقایی.. 13

2-5. بیماری­های مربوط به بنفشه آفریقایی.. 17

2-5-1. بیماری­های ناشی از عوامل غیر زیستی.. 17

2-5-2. بیماری­های ناشی از عوامل زیستی.. 18

2-6. اهمیت بنفشه آفریقایی.. 20

2-7. اصلاح بنفشه آفریقایی.. 21

2-7-1. روش­های اصلاحی.. 21

2-8. اهمیت تنوع ژنتیكی.. 21

2-9. حفاظت منابع ژنتیكی.. 22

2-10. روش‌های ارزیابی تنوع ژنتیكی.. 23

2-10-1. نشانگرهای مورفولوژیكی.. 23

2-10-3. نشانگرهای مولكولی.. 24

2-10-4. نشانگرهای پروتئینی.. 24

2-10-5. نشانگرهای DNA.. 24

2-10-6. نشانگرهای غیرمبتنی بر پی سی آر. 26

2-10-7- نشانگرهای مبتنی بر پی سی آر. 27

2-10-8. DNA پلی مورف تکثیر یافته تصادفی.. 31

2-10-8-1. کاربرد به کارگیری تکنیک RAPD ..32

2-10-8-2. کاربردهای نشانگر RAPD …..32

2-10-8-3. مزایای نشانگرهای RAPD …………..32

2-10-8-4. معایب نشانگرهای RAPD ……….34

2-10-8-5. ویژگی­ها و کاربردهای نشانگرهای مرتبط با RAPD ……….35

2-11. واکنش زنجیره پلی­مراز. 37

2-11-1. اجزای واكنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR) 38

2-11-2. مراحل تكثیر. 40

2-11-3. كاربردهای پی سی آر. 41

2-12. الكتروفورز. 42

2-12-1. الكتروفورز ژل آگارز. 43

2-13. درخت فیلوژنتیک… 45

2-13-1. پیچیدگی ژنوم و بررسی فیلوژنتیک: 45

2-13-2. اندازه‌گیری فواصل و تشابهات ژنتیكی.. 49

2-13-3. روش‌های آماری برای تجزیه و تحلیل تنوع ژنتیكی.. 50

2-13-4. تجزیه خوشه‌ای.. 50

2-13-5. ضریب همبستگی كوفنتیكی.. 51

2-13-6. تجزیه به مؤلفه­ های اصلی.. 51

2-14. ی بر تحقیقات پیشین.. 52

فصل سوم……..57

روش شناسی تحقیق.. 57

3-1. تهیه نمونه گیاهی.. 57

 

 

3-2. استخراج DNA.. 57

3-3. تعیین كیفیت نمونه­های DNA.. 59

3-4. تعیین كمیت نمونه‌های DNA.. 60

3-5. تنظیم غلظت نمونه‌های DNA 60

3-6. انتخاب آغازگرها 60

3-7. انجام واكنش‌های زنجیره‌ای پلیمراز. 60

3-8. الكتروفورز فراورده‌های PCR.. 62

3-9. تجزیه و تحلیل‌های آماری.. 62

فصل چهارم. 64

تجزیه و تحلیل داده ­ها 64

4-1. تعیین كمیت و كیفیت DNA ژنومی.. 64

4-2. واكنش زنجیره‌ی پلیمراز. 65

4-3. تجزیه باندهای ایجاد شده 66

4-3-1. بررسی محتوای اطلاعاتی به دست آمده 67

4-4. تجزیه خوشه‌ای.. 72

فصل پنجم. 74

بحث و نتیجه ­گیری.. 74

5-1. استخراج DNA.. 74

5-2. واکنش زنجیره پلی­مراز…….75

5-2-1. بهینه سازی مواد به کار رفته در پی سی آر………..75

5-2-2. بهینه سازی شرایط پی سی آر……………75

5-3. پیشنهادات.. 76

منابع. 78

پیوست… 82

چکیده انگلیسی. 84

بررسی تنوع ژنتیکی بنفشه آفریقایی(Saintpauli ionantha) با بهره گرفتن از مارکر مولکولی RAPD

 چکیده

تنوع ژنتیكی و ارزیابی ارقام مطرح بنفشه­ی آفریقایی(Saintpauli ionantha) در سطح مولكولی با بهره گرفتن از نشانگر RAPD انجام شد. به منظور استخراج DNAاز روش تغییر یافته Doyle and Doyle استفاده شد و در گام بعد 6 ژنوتیپ با 15 آغازگر مورد بررسی قرار گرفتند. از 15 آغازگر مورد بررسی روی DNA ژنومی 311 باند تولید شد که 290 باند پلی مورفیسم داشتند. آغازگر I، کمترین باند و آغازگر G بیشترین باند را تولید کرد. اندازه­ قطعات DNA تولید شده بین 200 بیس باز تا 4000 بیس باز بود. میانگین قدرت تفكیک نیز 79/0 بود. باندهای تولید شده برای آنالیزهای استاتیک مورد استفاده قرار گرفتند. برای رسم درخت فیلوژنیک از نرم افزار UPGMA استفاده شد. تشابه ژنتیکی بین 57/0 تا 72/0 است. و ضریب جاکارد بین دندروگرام و ماتریس تشابه 78/0 به دست آمد که نشان دهنده برازش مناسب دندروگرام به ماتریس تشابه بوده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که نشانگر مولکولی RAPD ابزاری سودمند برای بررسی پراکندگی ژنتیکی و ارتباطات خانوادگی بین واریته­های بنفشه­ی آفریقایی است.

کلمات کلیدی: بنفشه­ی آفریقایی، مارکر مولکولی، تنوع ژنتیکی، آنالیزهای استاتیک، درخت فیلوژنی

کلیات تحقیق

جمعیت جهان در قرن 21 از مرز 6 میلیارد نفر كنونی گذشته و به بیش از 10 میلیارد نفر خواهد رسید. یكی از معایب این افزایش جمعیت استفاده بی­رویه از منابع طبیعی در جهت افزایش تولیدات كشاورزی می‌باشد. در بسیاری از این موارد، این افزایش تولید با تخریب منابع زیستی و فرسایش شدید ذخایر توارثی همراه بوده است. حفاظت و استفاده از منابع ژنتیكی گیاهی برای بقاء و بهبود تولیدات زراعی ضروری می‌باشد و به عنوان نیاز اساسی در توسعه پایدار، خلق واریته­های جدید، و كاهش فقر محسوب می‌شود.

تنوع، مبنای همه گزینش­ها است و انتخاب ژنوتیپی نیز نیازمند تنوع است. با بالا رفتن تنوع ژنتیكی در یک جامعه، حدود انتخاب هم در طبیعت و هم به­ طور مصنوعی وسیع می‌شود. با توجه به رابطه مثبت بین میزان تنوع ژنتیكی و مقدار وقوع تغییرات تكاملی در آن، رابطه مشابه­ی نیز بین كارایی بهبود ژنتیكی اصلاح یک جامعه و تنوع ژنتیكی برای صفت مورد علاقه موجود است. تمایل به حذف تنوع ژنتیكی در توده­های بومی اولیه، واریته­های سازگار به نیازهای غیر قابل پیش بینی آینده را به خطر می­اندازد.

بنابراین حفظ و نگهداری ذخایر توارثی ضروری می‌باشد. به­ طور كلی یكی از اولین قدم­ها در یک برنامه به نژادی موفق، تشخیص صحیح ژنوتیپ‌های مطلوب است، كه برای صحیح عمل نمودن دراین راستا به نكات خاصی باید توجه نمود. اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط، اتخاذ روش صحیح گزینش، و استفاده از نشانگرهای مولكولی مناسب برای تشخیص ژنوتیپ­ها تو صیه می‌گردد (صالحی، 1378).

برای بررسی تنوع ژنتیكی، نشانگرهای مختلفی وجود دارد که شامل نشانگرهای فیزیولوژیكی، بیوشیمیایی، و مولكولی می­باشد.از معایب نشانگرهای فیزیولوژیكی این است كه در بیشتر موارد تحت تأثیر محیط قرار دارند و گاهی برای مشاهده و ثبت آن­ها باید منتظر ظهور آن­ها ماند كه در مورد گیاهان چند ساله بسیار مشكل می کند. علاوه براین تعداد نشانگرهای مورفولوژیكی كم می‌باشد.

نشانگرهای پروتئینی نیز معایب مخصوص خود را دارا می‌باشند؛ با توجه به این­كه روش­های رنگ آمیزی پروتئین­ها در مورد آیزوزایم­ها چندان زیاد نیست، تعداد آیزوزایم­ها قابل ثبت و مشاهده كه می­توان از آن­ها به عنوان نشانگر استفاده نمود، به صد نمی‌رسد كه این محدودیت از عمده ترین معایب آن­ها است و موجب كاهش كارایی آن­ها می‌گردد. از نكات منفی دیگر این نشانگرها، محدودیت تنوع ژنتیكی قابل ثبت در آیزوزایم­ ها است. به عبارت دیگر آیزوزایم­ها نه تنها كم هستند، بلكه چند شكلی و تفاوت قابل ثبت نیز در آن­ها چندان زیاد نیست. لذا با توجه به معایب نشانگرهای مورفولوژیكی و پروتئینی بهتر است از نشانگرهای مولكولی استفاده كرد، زیرا در آن­ها دقت بالا بوده و كمتر تحت تأثیر شرایط محیطی و غیره قرار می­گیرند (قره­یاضی، 1377).

روش­های مختلف انگشت نگاری دی ان ای اغلب به دلایل ذیل با هم تفاوت دارند:

1- پیچیدگی روش­های مورد استفاده

2- مقادیر دی ان ای ژنومی

3- نیاز به اطلاع از توالی ژنومی

4- قدرت تحلیل و تعیین وابستگی ژنومی

5- مقدار هزینه

6- وسعت كاربرد

در این بین نشانگر رپید در بررسی تنوع ژنتیكی بین ارقام زراعی، طبقه بندی آن­ها و نیز تهیه نقشه‌های پیوستگی و آنالیز ژرم پلاسم كاربرد وسیعی پیدا كرده است (اهم و مکنزی، 1992)[3].

نشانگرهای رپید به وسیله تكثیر تصادفی قطعات دی ان ای ژنومی با آغازگرهای منفرد 10 نوكلئوتیدی همراه با توالی‌های اختیاری به­دست می‌آیند و مزایای فراوانی نسبت به سایر نشانگرها دارند از جمله می­توان به میزان هزینه و كار كمتر، نیاز كمتر به تكنولوژی پیشرفته، نامحدود بودن تعداد، امكان بررسی همزمان چندین لوكوس در ژنوم نمونه‌ها، تجزیه و تحلیل سریع و آسان تعداد زیادی از نمونه­ها، و عدم استفاده از مواد خطرناك رادیواكتیو اشاره كرد (كیانی و همكاران، 1381).

از كاربردهای رپید می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد(كیانی و همكاران، 1381):

1) تعیین جنسیت

2) تولید آغازگرهای اختصاصی واکنش زنجیره پلی­مراز برای ژنوم­های ناشناخته

3) تجزیه و تحلیل كمی نمونه­های زیستی مختلف

4) بررسی روند تكامل و رده­بندی موجودات

5) تجزیه تحلیل ژرم­پلاسم‌ها

6) تعیین قرابت و یا فاصله ژنتیكی گونه‌ها

با وجود صنعتی شدن کشورها و استرس­های ایجاد شده، داشتن محیطی آرام و زیبا یکی از ضروریات بوده است که گل­ها می­توانند بخشی از این آرامش را به جامعه انسانی هدیه دهند.

بنفشه­ی آفریقایی به­عنوان عروس گل­های آپارتمانی در اروپا مطرح است که نقش به­سزایی در فراهم آوردن محیطی آرام و زیبا بازی می­ کند. بنفشه­ی آفریقایی با نام علمی Saintpaulia ionantha(نام ionantha نیز در زبان یونانی به معنای شبیه بنفشه است) و با نام عمومی African violet، متعلق به خانواده­ی ژسناریاسه می­باشد و باید گفت که در حال حاضر حدود بیست گونه از آن شناخته شده است.

بنفشه آفریقایی در سال 1892 میلادی در آفریقای شرقی توسط بارون والتر فونت سنت پل کشف گردید. او به افتخار نام خانوادگی خود که برای اولین بار این گیاه را کشف نموده بود آن را سنت پولیا نام­ گذاری کرد. این گیاه در کشور آلمان به نام بنفشه اوزامبارا نیز معروف می­باشد .آب و هوای حاره­ای شرایط مناسبی برای رشد این گیاه می­باشد (ایستوود، 1998)[5]. این گیاه بومی نقاط گرمسیری آفریقایی جنوبی است و از لحاظ کرموزومی این گیاه دیپلوئید بوده و به­صورت 2n=30 است (میرانتو، 2005) .[6]

بنفشه­ی آفریقایی گیاهی نهاندانه بوده و بذرهای آن در تخمدان گل محفوظ می­ماند. این گیاه دولپه­ی بوده، جام گل به­ طور معمول دو لپه یعنی به دو دسته گلبرگ­های بالا و پایین تقسیم می­ شود. هر یک از گل­ها دارای دو تا چهار بساک مسئول تولید گرده بوده که به انتهای گل متصل است و نزدیک تخمدان قرار دارد. ساقه که گل­ها را بر روی خود نگه می­دارد از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل می­گردد.

رنگ بنفش گل این گیاه در یک دوره گلدهی ممکن است به­صورت تیره و یا روشن درآید و در دوره­ دیگر به دلیل نوسانات اسیدی یا قلیایی بودن خاک، اثر آبیاری و یا کوددهی تبدیل به ارغوانی شود. سبزی برگ بنفشه آفریقایی، گاهی به­صورت دو رنگ نمایان می­ شود که علت آن وجود رنگدانه­ های کلروفیل، کاروتن و آنتوسیانین است که در هر سلول برگ وجود دارد. دلیل ابلق بودن برگ در این گیاه نبود کلروفیل در قسمتی از برگ می­باشد. گیاهان با برگ­های ابلق به­ طور عموم گیاهان ضعیف­تری هستند و احتیاج به مراقبت و توجه بیشتری دارند. رعایت بعضی نکات پرورشی مانند هوای به نسبت خنک، نور کم و استفاده از کود بدون نیتروژن باعث بروز برگ­های ابلق می­گردد.

به طور کلی این گیاه به دو شکل رشد می­ کند:

1- رشد گیاه با برگ­های متقارن و مشابه گل رز که شکل رایج رشد است.

2- رشد گیاه که به صورت رونده که اغلب برای قرار دادن در گلدان­های آویز بسیار مناسب است (چارلز، 1998)[7].

اولین جشنواره­ی بنفشه­ی آفریقایی در 1946 میلادی در آتلانتای گرجستان برگزار شد. شهرت این گیاه در حدی است که پلیس آتلانتا برای کنترل ترافیک از آن استفاده کرد. انجمن بنفشه­ی آفریقایی چندی بعد در آمریکا برپا شد و امروزه در بسیاری از کشورهای مدرن می­توان آن­را مشاهده کرد (کامپر، 2002)[8].

1-1. اهداف اصلاحی در بنفشه آفریقایی

اهداف اصلاحی هر محصولی بسته به نیاز هر منطقه متفاوت می‌باشد. به­ طور خلاصه می‌توان اهداف اصلاحی هر محصول را به چهار گروه شامل عملكرد به تنهایی، كیفیت بذر، مقاومت به آفات و بیماری­ها و اصلاح خصوصیات زراعی تقسیم بندی نمود. برای انجام موفقیت آمیز اصلاح یک گیاه زراعی اولین كار یافتن تنوع ژنتیكی مطلوب می‌باشد (عزیزی وهمكارن، 1378).