عنوان

 

صفحه چکیده …………………………………………………….

 

1 مقدمه …………………………………………………………………

 

2 الف: طرح مسئله و موضوعات اصلی پژوهش …………………………

 

3 ب: پرسش­های پژوهش ………………………………………

 

4 ج: فرضیات اصلی ……………………………………………..

 

4 د: اهداف پژوهش ……………………………………………………………

 

4 ه: سوابق تحقیق

 

5 و: سازمان دهی تحقیق ………………………………………………………..

 

6  

 

بخش اول: نظام­های اصلی حاکم بر ادله اثبات دعوی و راهبرد کلی حقوق ایران در این خصوص از گذشته تا امروز ………………………………………………………………………….

 

 

7 فصل اول: واژه شناسی و مشخصات اصلی نظام­های حاکم برادله اثبات دعوی در امور کیفری …..

8 مبحث اول: واژه شناسی …………………………………………………………….

 

8 گفتار اول: دلیل، اثبات و دعوی ……………………………………………….

 

9 گفتار دوم: تحصیل دلیل ………………………………………………

 

12 گفتار سوم: ارزش اثباتی دلیل …………………………………………………

 

14 گفتار چهارم: نتایج حاصل از اقامه­ دلیل ……………………………………………………………………………..

 

16 الف: قطع و یقین ومفهوم آن …………………………………………………………..

 

16 ب: علم عرفی یا اطمینان و مفهوم آن ………………………………………………….

 

17 ج: لوث یا ظن و مفهوم آن ……………………………………………………

 

20 د: شک ومفهوم آن …………………………………..

 

20 مبحث دوم: مشخصات اصلی نظام­های حاکم بر ادله­ی اثبات دعوی در امور کیفری ………………..

 

21 گفتار اول: نظام ادله­ی قانونی ……………………………………………………..

 

21 الف: تغریف نظام ادله قانونی ………………………………………………..

 

21 ب: تعین ادله قابل استفاده به موجب قانون …………………………

 

22 ج: تعین ارزش اثباتی ادله به موجب قانون …………………………….

 

22 د: موضوعیت داشتن ادله و الزام قاضی به صدور حکم براساس آنها ………………………………………

 

23 گفتار دوم: نظام ادله معنوی یا اقناع وجدان قاضی …………………………………….

 

25 الف: اصل آزادی استناد به هر گونه دلیل عقلایی ……………………………..

 

25 ب: اصل آزادی قاضی یا دادگاه در تعین ارزش اثباتی دلیل ……………………………………………………

 

25 ج: طریقیت داشتن ادله وآزد بودن قاضی در تصمیم گیری نهایی بر اساس قناعت وجدان ………….

 

26 گفتار سوم: نظام حاکم بر ادله اثبات دعوی در حقوق جزای اسلام یا فقه امامیه ………………………..

 

27 الف: مفهوم علم قاضی …………………………………………………………………..

 

27 ب: مفهوم حجیت بینه …………………………………………………………..

 

28 ج: مفهوم حجیت اقرار ……………………………………………………

 

30 د: مفهوم حجیت قسامه و قسم ……………………………………………….

 

31 ه: جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………

 

32 فصل دوم: راهبرد حقوق جزای ایران نسبت به نظام­های حاکم بر ادله اثبات دعوی در امور کیفری …

 

34 مبحث اول: حقوق قبل از انقلاب …………………………………….

 

34 گفتار اول: شناسایی ضمنی نظام قناعت وجدانی و تسریع دکترین حقوقی بر حاکمیت این نظام در حقوق قبل از انقلاب ………………………………………………………………………………………………………

 

 

 

34 گفتار دوم: نمودهایی از کاربرد نظام قناعت وجدانی در حقوق قبل از انقلاب …………………………

35 مبحث دوم: حقوق بعد از انقلاب ………………………………………….

 

35 گفتار اول: قانون حدود و قصاص و معرفی ادله اثبات برای جرایم مختلف …………………………….

 

36 گفتار دوم: مفهوم علم قاضی در قانون حدود و قصاص ……………………………….

 

36 گفتار سوم: تغییرات اندک در مقررات قانون مجازات اسلامی مصوب1370 و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1378 ………………………………………………

 

 

 

38 گفتار چهارم: دکترین حقوقی در مورد نظام حاکم بر ادله اثبات دعوی در حقوق بعد از انقلاب …….

40 الف: جرایم تعزیری ………………………………………..

 

40 ب: جرایم مستلزم حدود و قصاص …………………………………….

 

 

 

41  بخش دوم: قانون جدید مجازات اسلامی و تدوین بی­سابقه مقررات ادله اثبات در امور کیفری …

 

 

 

42 فصل اول: پذیرش صریح نظام ادله قانونی یا نظام فقهی اثبات دعوی در کلیه­ جرایم ………………

43 مبحث اول: قانون جدید مجازات اسلامی و حجیت اقرار و بینه ……………………………………………..

 

44 گفتار اول: موضوعیت داشتن اقرار …………………………………………

 

44 گفتار دوم: موضوعیت داشتن بینه ……………………………………

 

45 مبحث دوم: قانون جدید مجازات اسلامی و کاربرد قسم و قسامه …………………………………………..

 

46 گفتار اول: حجیت قسم در امور کیفری …………………………………

 

46 گفتار دوم: حجیت قسامه و شرایط اقامه آن ………………………………

 

47 مبحث سوم: علم قاضی در قانون جدید مجازات اسلامی ………………………….

 

48 گفتار اول: تعریف علم قاضی از نظر قانون جدید ……………………………..

 

48 گفتار دوم: تعارض علم قاضی با سایر ادله …………………………………..

 

51 گفتار سوم: امکان استناد به علم شخصی ناشی از مشاهدات یا اطلاعات غیر قضایی قاضی ………..

 

53 فصل دوم: نقد و ارزیابی نظام برساخته قانون جدید در ارتباط با ادله در امور کیفری ………………..

 

53 مبحث اول: خطرات ناشی از موضوعیت قائل شدن برنظام اقرار …………………………………………….

 

54 گفتار اول: ادله حجیت اقرار و ضعف آنها در برابر واقعیات مسلم اجتماعی، حقوق و روانشناختی

 

55 گفتار دوم: عدم قناعت وجدانی از اقرار و تکلیف قاضی در قانون جدید مجازات: مقایسه با
ماده 194 قانون آیین دادرسی کیفری ………………………………………..

 

 

 

59 گفتار سوم: تعارض اقرارها ………………………………………………

62 گفتار چهارم: تعارض اقرار و بینه …………………………………

 

67 گفتار پنجم: تعارض اقرار با امارات قضایی ………………………

 

71 مبحث دوم: اشکالات ناشی از کنار گذاردن علم عرفی و جانشین کردن آن با مفهوم علم قاضی ………

 

72 گفتار اول: عدم امکان حصول قطع و یقین مگر در موارد نادر ………………………………………………..

 

72 گفتار دوم: لزوم و ضرورت تفکیک بین شبهه­های غیر عقلایی و شبهه­های عقلایی …………………..

 

73 نتیجه گیری ………………………………………………………..

 

76 پیشنهادات ………………………………………………………..

 

77 منابع و ماخذ ………………………………..

 

79 چکیده انگلیسی

 

چکیده

ایجاد امنیت پایدار در جامعه همواره یکی از دغدغه‌هایی بوده که جامعه امروز و دستگاه قضایی با آن سر و کار دارد. از این رو مجازات افراد متخلف و تبهکار در دادگاه‌های صالح باعث شده تا دستگاه قضایی تمهیداتی را در این زمینه در نظر بگیرد. ادله به عنوان وسیلۀ اثبات واقعیت، در امور کیفری از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجا که در امور کیفری، ارتکاب جرم، باعث ایجاد اختلال در نظم و امنیت اجتماع می‌شود و هدف دعوای کیفری، کشف حقیقت و دستیابی به بزهکار واقعی برای اعمال مجازات است، علاوه بر دادستان یا شاکی، قاضی کیفری نیز در صورت لزوم باید به تکمیل ادله و حتی تحصیل دلیل جدیدی که در سرنوشت محاکمه مؤثر است، بپردازد و همین امر، بیانگر تفاوت نقش دادرس کیفری و حقوقی است. گرچه اصولاً برخی مشترکات میان ادله اثبات کیفری و مدنی وجود دارد اما ادله اثبات کیفری دارای اوصاف منحصر به فردی است که آن را از ادله اثبات مدنی متمایز می­سازد. منصوص کردن ادله اثبات دعوی کیفری می­بایست از منظر ارتباط آن با جرم و مجازات و برخورد با حقوق و آزادی های فزدی و اجتماعی افراد جامعه از سوی مقنن صورت گیرد. در بحث ادله اثبات دعوی ابتدا به مفهوم هر یک از این واژگان می‌پردازیم. ادله به معنای آن آشکار ساختن صحت موضوعی است که مبنای یک حق مورد ادعا باشد آن هم به کمک وسایلی که قانون تجویز کرده باشد نه هر وسیله. اثبات به معنای چیزی که اصحاب دعوی برای اثبات دعوی یا دفاع از دعوی به آن استناد می­نمایند و دعوی به معنای طلب و درخواست و یا خواسته آمده است که نتیجه حاصله از اقامه دعوی ممکن است موجب بوجود آمدن قطع و یقین یا علم عرفی و اطمینان یا لوث و ظن یا شک برای قاضی شود. دو نظام حاکم در بحث ادله اثبات، نظام ادله قانونی که در آن دلایل احصاء شده است و نظام ادله معنوی که قاضی یا دادگاه در تعین ارزش اثباتی دلیل آزادانه عمل می­ کنند.

کلید واژگان: ادله، اثبات، دعوی.

مقدمه

کشف جرم از راه­های اصولی و یکی از مهمترین کارهای دادسرا بعد از دستگیری مجرم است. بنابراین هر چه کشف جرم از راه های علمی و قانونی و شرعی و اصولی انجام شود هم نسبت به مجرم احقاق حق می‌شود و هم تاثیر تربیتی و اجتماعی مجازات از بین نمی رود، چون حکومت با اعمال مجازات، برای مجرم هدف تربیت، اصلاح و پیشگیری از مجرم شدن افراد دیگر جامعه را دارد.

قبل از صدور حکم دادگاه، کشف جرم و جمع آوری ادله در جهت اثبات مجرمیت یا احراز برائت متهم توسط دادسرا از مهمترین مراحل رسیدگی­های کیفری است و اینجاست که، اهمیت و شناخت و احصا ادله اثبات به خوبی روشن می‌شود.

طبیعت زندگانی بشر اقتضا دارد که برای برقراری نظم و ایجاد عدالت، زیر بنا و احساس زندگی فردی و اجتماعی بر اساس قوانین و دستوراتی استوار باشد تا افراد جامعه در مرافعات و منازعات بین خود بتوانند با مراجعه به مراجع ذیصلاح و با تمسک به قوانین از حق خود دفاع نمود و به حق خود دست یافته، متجاوزین به حقوق اجتماعی را از تجاوز باز دارد.

اسلام برای تحقق این نیاز قبل از هر چیزی به بازسازی روحی و معنوی انسانها توجه نموده، و با ارائه دستورات و رهنمودهای اخلاقی تلاش دارد که انسانها را به گونه ای پرورش داده و تربیت نماید که اساساً تعدی و تجاوز رخ ننماید. اما اسلام تنها به ارائه رهنمودهای اخلاقی بسنده نکرده است، زیرا بسیارند افرادی که بخاطر عدم پایبندی به دستورات دینی، محدودۀ آزادی و حقوق فردی و اجتماعی خود را رعایت ننموده و موجب تضییع حقوق دیگران می­شوند، آزادی دیگران را سلب کرده و به مالکیت دیگران تجاوز می‌کنند، یا اصول اعتقادی و آداب رسوم اجتماعی را زیر پا می­گذارند و موجب بروز هرج و مرج می­گردند.

از این رو اسلام با ارائه قوانین حقوقی و قضایی شیوه­ برخورد با این گونه افراد و کیفیت ممانعت از تجاوزات و رسیدن مظلوم به حق خویش را، راه­ها و شیوه های تدوین نموده است که مجموع این قوانین و شیوه ها در رسیدگی به دعاوی بین افراد جامعه در قالب «ادله یا طریق اثبات دعاوی کیفری» بیان گشته است.

در بحث های فقهی و حقوقی عموماً برای معرفت و شناخت دعاوی کیفری که تعریف آن خواهد آمد، در مورد راه ها و شیوه هایی که موجب اثبات دعاوی کیفری می‌شود ادله اثبات دعاوی کیفری یا طریق اثبات دعاوی کیفری تعبیر می‌کنند و برای هر یک از اجزا این عنوان معانی و تعارض را بیان کرده اند.

ادله اثبات دعاوی کیفری در مراجع قضایی یکی از مسائل مهم به شمار می‌رود که در صورت کامل و دقیق بودن، هم مدعی را در رسیدن به حق خویش یاری می کند و هم اینکه امر قضاوت را برای دادرس سهل و آسان خواهد نمود و امکان خطا و اشتباه را در صدور و اجرای حکم به حداقل ممکن خواهد رساند، از این رو بررسی بیشتر آن شاید موجب تکامل این موضوع، و رفع ابهامات احتمالی آن خواهد شد.

اكنون پیش از ورود در مباحث اصلی، لازم است نخست اهداف و ضرورت این پژوهش و طرح پرسش­ها و فرضیات، بیان سابقه تحقیقات، روش تحقیق و سرانجام، تقسیم‌بندی مطالب مبادرت نماییم.

الف: طرح مسئله و موضوعات اصلی پژوهش

ادله جمع دلیل است و دلیل عبارت است: ازآن چیزی که بدان استدلال می­ شود. دراصطلاح عرفی به چیزی گفته می­ شود، که امری را اثبات نماید. ادله اثبات دعوی: از جنبه ارزشی که برای صاحب آن در اثبات دعوا دارا می­باشد جزء حقوق مدنی به شمار می­رود.ازآنجایی که تحصیل دلیل از محوری ترین موضوعات حقوق، بویژه حقوق کیفری است. آثار تحصیل دلیل اهمیت بسیاری دارد که در برخی موارد به دلیل نقض در تحصیل دلایل، ممکن است شخص ماه ها ویا حتی سالهای متمادی در بازداشت به سر برد.

ب: پرسش­های پژوهش

1. مفهوم هر یک از ادله اثبات دعوی چیست؟
2. : مشخصات اصلی نظام­های حاکم بر ادله­ی اثبات دعوی در امور کیفری چیست؟
3. راهبرد حقوق جزای ایران نسبت به نظام­های حاکم بر ادله اثبات دعوی در امور کیفری در حقوق قبل و بعد از انقلاب چه بوده است؟

ج: فرضیات اصلی

ادله اثبات عبارتند از: اقرار، بینه، قسامه و علم قاضی.همچنین نظام های حاکم بر ادله، نظام ادله قانونی و نظام ادله معنوی است.

در حقوق قبل از انقلاب نظام دلایل معنوی و اقناع وجدانی قاضی وجود داشت و در حقوق بعد از انقلاب در جهت اسلامی کردن سیستم قضایی کشور، تغییرات چشمگیری در ارتباط با ادله اثبات دعوا به وجود آمد.

د: اهداف پژوهش

از آنجایی که دعاویی که در محاکم قضایی در حال رسیدگی است بعضاً در مسائل کیفری و غیر کیفری نیازمند بحث ادله در جهت اثبات و رد هستند، لذا می­طلبد که این ادله با بینش و دقیق و وسیع­تری مورد پژوهش قرار گیرد. در این نوشتار سعی شده ادله اثبات دعوی در حقوق کیفری و در قاون جدید مجازات اسلامی و از جنبه فقهی مورد بررسی قرار گیرد و اشتراک و افتراق ادله اثبات دعوی را در این دو مورد مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم.

ه: سوابق تحقیق

در فقه اسلامی، هر فقیهی كه در باب قضا و جزائیات فتوا داده و كتاب نوشته، ناچار به بحث حجیت ادله هم پرداخته است. مباحث علمای اصول در باب قطع و ظن، طرق حصول هر كدام، حدود حجیت و اعتبار آنها نیز ارتباط با بحث ما دارد. فلاسفه و حقوقدانان مغرب‌زمین، راجع به نظام اثبات در دعاوی كیفری، به تفكر و ارائه راه حل همت گماشته‌اند.

در حقوق كشور ما تا پیش از انقلاب، اگر چند مقاله پرفایده را كنار بگذاریم، باید گفت چون علمای آیین دادرسی كیفری، مسأله را مسلم می‌دانسته‌اند و كسی در ادله اثبات در دعاوی كیفری، فی‌الجمله اشكالی نداشته، طبعاً به طور گذرا در آثار خود به این بحث اشاراتی داشته و گذشته‌اند كه البته در جای خود، مفید و ارزشمند است. در مورد تاریخ نظام ادله و آیین دادرسی كیفری به زبان فارسی با كمبود جدی منابع مواجه هستیم. برخی از تألیفاتی نیز كه پیش از انقلاب، در زمینه اصول فقه و آیین دادرسی اسلامی، برای استفاده دانشجویان حقوق نوشته شده، شامل مباحثی در ارتباط با موضوع مورد بحث ما می‌باشد.

با پیروزی انقلاب و تصویب قوانین جدید كه می‌بایست انطباق كامل با موازین اسلامی داشته باشد، همان طور كه قبلاً گفتیم مسأله‌ای كه تا دیروز، مسلم بود یا مسلم انگاشته می‌شد، به طور جدی مطرح گردید و بسیاری از حقوق­دانان و فقها در خصوص نظام اثبات در دعاوی كیفری از نظرگاه شرع اسلام و قوانینی كه جدیداً با اقتباس از اقوال فقها به تصویب رسیده بود، به اظهار نظر پرداختند و غالباً كوشیدند اثبات كنند كه اجرای موازین قضایی اسلامی، مانع استناد قضات به انواع ادله و آزادی آنها در مقام ارزیابی دلایل نخواهد بود.

و: سازمان دهی تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش روش تحلیلی و تکنیک کتابخانه ای بوده و با استناد از فیش، مطالب مورد نیاز در منابع جمع آوری شده است. در مرحله بعد فیش ها به دقت مورد مطالعه قرار گرفته و پس از تنظیم طرح و فهرست تحقیق، مطالب به صورت منظم آماده شده است. با توجه به اینکه بررسی فقهی، حقوقی قواعد عمومی ناظر بر ادله اثبات دعوی در قانون جدید مجازات اسلامی موضوع پژوهش بوده است سعی شده مهمترین منابع فقهی و حقوقی مورد استفاده قرار گیرد.

پایان نامه حاضر که به بررسی فقهی، حقوقی قواعد عمومی ناظر بر ادله اثبات دعوی در قانون جدید مجازات اسلامی پرداخته است از یک مقدمه و دو بخش تشکیل شده است. بخش اول آن از دو فصل تشکیل شده که فصل اول آن شامل واژه شناسی و مشخصات اصلی نظام­های حاکم بر ادله اثبات دعوی در امور کیفری می­باشد و فصل دوم آن شامل راهبرد حقوق جزای ایران نسبت به نظام­های حاکم بر ادله اثبات دعوی در امور کیفری می­باشد.

بخش دوم این پایان نامه شامل قانون جدید مجازات اسلامی و تدوین بی­سابقه مقررات ادله اثبات در امور کیفری را به خود اختصاص داده است که این بخش شامل دو فصل با عناوین، پذیرش صریح نظام ادله قانونی یا نظام فقهی اثبات دعوی در کلیه­ جرایم و نقد و ارزیابی نظام برساخته قانون جدید در ارتباط با ادله در امور کیفری می­باشد.

در نهایت نیز نتیجه حاصله از نگارش و تدوین این پایان نامه و پیشنهادهای لازم در خصوص موضوع مورد پژوهش ارائه گردیده است. امید بر آن است با بررسی فقهی حقوقی قواعد عمومی ناظر بر ادله اثبات دعوی در قانون جدید مجازات اسلامی موجبات ارتقای سطح علمی جامعه و برآوردن نیازهای عمومی آموزش برای فهم بهتر ادله اثبات دعوی و شناخت دانشجویان نسبت به این مساله حقوقی گردد و بدین سان گامی کوچک در جهت اجرای عدالت واقعی میسر گردد.

 بخش اول:

نظام­های اصلی حاکم بر ادله اثبات دعوی و راهبرد کلی حقوق ایران در این خصوص از گذشته تا امروز

فصل اول: واژه­­شناسی و مشخصات اصلی نظام­های حاکم بر ادله اثبات دعوی در امور کیفری

نظام ادله قانونی و نظام ادله معنوی از جمله نظام های حاکم برادله اثبات دعوی می­باشد که درنظام ادلة قانونی، ادلة اثبات دعوی به ادله­ای اطلاق می­گردد که قانون آنها را با تعیین شرایط مقرر در مورد میزان، نحوه و زمان و مکان ارائه و حتی قدرت اثباتی آنها، برای اثبات امری در نظر گرفته است و طرفین دعوی و نیز قاضی رسیدگی کننده مقیّد به رعایت آنها می­باشند.

در نظام ادلة معنوی یا اخلاقی، دلایل احصاء نشده و یا حدأقل اینکه اختیار قاضی در استناد به ادله، محدود به دلایل تعریف شده نبوده و محدودیتی نیز در قدرت اثباتی

فرضیه‌ها……………………………………………………………………………………………………………………. 9

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………… 11

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………. 12

1-1- آشنایی با سرطان ………………………………………………………………………………………………… 14

1-2- سرطان معده ……………………………………………………………………………………………………… 15

1-2-1- نشانه ها و علائم سرطان معده ……………………………………………………………………………. 15

1-2-2- دلایل ابتلا به سرطان معده………………………………………………………………………………….. 17

1-2-3- توزیع جغرافیایی سرطان معده در جهان و ایران………………………………………………………. 19

1-2-4- مرگ و میر…………………………………………………………………………………………………….. 21

1-2-5- تعیین مراحل بیماری…………………………………………………………………………………………. 22

1-2-6- سیر بالینی بیماری………………………………………………………………………………………….. 24

1-2-7- ارتباط سرطان معده و میکرو RNA …………………………………………………………………… 25

فصل دوم: ی بر تحقیقات انجام شده ………………………………………………………………………. 31

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1-1 مقدمهReal Time PCR ………………………………………………………………………………….. 34

3-1-2 انواع تکنیک های Real-Time PCR…………………………………………………………………… 35

3-1-3 آنالیزهای کمی در Real time PCR……………………………………………………………………. 36

3-1-4 مزایای Sybr Green Real Time PCR…………………………………………………………… 36

3-1-5 منحنی ذوب…………………………………………………………………………………………………… 37

3-1-6 اصطلاحات موجود در Real time PCR……………………………………………………………. 38

3-2 روش کار………………………………………………………………………………………………………….. 38

3-2-1 مرحله اول: انتخاب بیمار………………………………………………………………………………….. 39

3-2-2مرحله دوم: تهیه سرم از بیمار………………………………………………………………………………. 39

3-2-3 مرحله سوم: استخراج RNA از سرم……………………………………………………………………… 39

3-2-4 آماده سازی محلول های لازم برای کیت استخراج RNA از سرم………………………………….. 40

3-2-5 ارزیابی بازده و کیفیت RNA ی جدا شده……………………………………………………………… 41

3-2-6 واکنش رونویسی معکوس…………………………………………………………………………………. 43

3-2-7 انجام واکنش Real Time PCR…………………………………………………………………………. 44

3-2-8 تعیین سیگنال پایه…………………………………………………………………………………………… 54

3-2-8 تعیین سیکل آستانه………………………………………………………………………………………….. 54

3-2-8 آنالیز منحنی ذوب…………………………………………………………………………………………… 46

3-3-1 محاسبه میزان miRNA-21 نمونه های تحت مطالعه………………………………………………… 47

3-3-2 آنالیز آماری داده ها………………………………………………………………………………………….. 48

فصل چهارم: نتایج

4-1 خصوصیات بیماران و ویژگی‌های پاتولوژیکی آنها………………………………………………………. 49

4-2 وضعیت بیان مارکر miRNA-21 و ارتباط آن با فاکتورهای پاتولوژیکی…………………………… 50

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

   5-1- بحث …………………………………………………………………………………………………………. 55

   5-2- نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………………….. 61

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………. 62

چکیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………….. 68

فرضیه‌ها:

 با توجه به آنکه miR-21 توسط بافت توموری سرطان معده بیشتر از بافت سالم تولید می شود، لذا انتظار می رود که میزان سرمی آن نیز در بیماران نسبت به افراد کنترل بطور قابل توجهی بالاتر برود و نیز این افزایش با مرحله بندی(staging) تومور آدنوکارسینومای معده در بیماران ارتباط داشته باشد.

-آیا میزان miR-21ی سرم نشانگر قابل اعتماد برای تشخیص زودهنگام آدنوکارسینومای معده در مقایسه با افراد کنترل است؟

-آیا هرچه میزان غلظت miR-21 در سرم بیشتر باشد مرحله بندی (staging) تومور در بیماران مبتلا به آدنوکارسینومای معده پیشرفته تر است؟

-آیا بیان بالای miR-21 با پیشرفت سرطان ارتباط مستقیم دارد؟

هدف كلی:

   ارتباط میزان miR-21 در سرم با پارامترهای تشخیصی و کلینیکوپاتولوژیکی (مانند مرحله بندی تومور) در بیماران مبتلا به آدنوکارسینومای معده

اهداف اختصاصی :

– تعیین میزان miR-21 در سرم افراد مبتلا به آدنوکارسینومای معده

– تعیین میزان miR-21 در سرم افراد کنترل

 

 

– ارتباط بین میزان miR-21 سرم و مرحله بندی تومور در بیماران

   -تعیین مرحله بندی های (staging های I، II، III و IV) تومور افراد مبتلا به آدنوکارسینومای معده

 اهداف كاربردی:

ارزیابی ارزش تشخیصی میزان miR-21 در سرم به عنوان بیومارکری غیر تهاجمی در تشخیص زود هنگام   (stage های اولیه تومور) آدنوکارسینومای معده و نیز افتراق دادن بیماران از افراد کنترل

چکیده

مقدمه: میکروRNA ها گروه جدیدی از RNA های تنظیمی هستند که حدود 22 نوکلئوتید طول دارند. همچنین میکروRNA ها در بسیاری از سرطان های انسانی نقش دارند، و ظاهرا هم به عنوان انکوژن و هم به عنوان سرکوبگر تومور عمل می کنند. در این بررسی ارتباط بین میزان mir-21 در سرم افراد بیمار و سالم و ارتباط بیان بالای این میکروRNA با مرحله بندی تومور و پیشرفت سرطان برای اولین بار در ایران بر روی سرطان آدنوکارسینومای معده انجام گرفت.                                      

روش کار: در این مطالعه بر روی 40 بیمار مبتلا به سرطان آدنوکارسینومای معده و 40 بیمار که بعلت ناراحتی گوارشی مراجعه کرده اند ولی بعد از تشخیص سالم و یا غیر سرطانی بوده اند نیز بعنوان گروه شاهد انتخاب گردیدند میزان miR-21 سرم آنها با بهره گرفتن از تکنیک Real-Time PCR اندازه گیری گردید وارتباط بین بیان این میکرو RNA با مرحله بندی تومور و پیشرفت سرطان مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج: افزایش بیان mir-21 در نمونه‌های سرمی، میزان miR-21 سرم در بیماران حدود 5/3 برابر افراد کنترل بود ( 0001/0 p< ) ، میزان miR-21 سرم در بیماران ارتباط معنی داری با مرحله بندی تومور نشان داد (01/0p< ،56/0 =τ)، نشانگر ارتباط معنی‌دار و مستقیم mir-21 با افزایش اندازه تومور میباشد که بیانگر اهمیت این میکروRNA در پیشرفت سرطان معده است.                                            

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش mir-21 در پیشرفت سرطان معده و سرطان‌های مختلف و با توجه به ارتباط آن با فاکتورهای کلینیکوپاتولوژیکی، می‌توان آن را به عنوان مارکر تشخیصی جدید و به عنوان یک روش غیر تهاجمی در تشخیص زود هنگام بیماران سرطان آدنوکارسینومای معده معرفی کرد. در این بررسی، mir-21 نقش انکوژنی دارد که با سنجش میزان آن در سرم بیماران می‌توان پیشرفت سرطان معده را بررسی کرد.

واژه های کلیدی: آدنوکارسینومای معده، میکروRNA، mir-21

مقدمه:

 سرطان نتیجه خروج سلول ها از مسیرهاى درست تنظیمى، تكثیری، و تمایزی است. خودكارآمدی در سیگنال هاى رشد، غیرحساس شدن به سیگنال هاى مهاركننده رشد، اجتناب از مرگ سلولى برنامه ریزى شده، پتانسیل نامحدود تكثیر، حفظ رگ زایى و تهاجم بافتى و متاستاز منجر به بدخیم شدن سرطان می شوند. برهمکنش میکرو RNA ها با ژن های هدف، نقش آنها را در رشد، مرگ برنامه ریزی شده، تمایز و تکثیر سلولی مشخص کرده و عملکرد مستقیم میکرو RNA را در سرطان تایید میکند. می توان از بیان میکرو RNA های غالب برای طبقه بندی سرطانها در گروه هایی با ویژگى هاى متفاوت مثل نوع سلول و سبب شناسى استفاده كرد. استفاده از میکرو RNA برای طبقه بندی تومور به مراتب مناسب تر از mRNA مى باشد،این امر به علت جفت شدگی ناقص بین میكرو RNA و mRNA های هدف است، از این رو ریز سنج های میكرو RNA میتوانند بیان چند صد ژن و در نتیجه مسیر های متعدد را در یک نمونه شناسایی كنند، در حالی كه تنها به مقادیر كمی از RNA کل نیاز دارند. ساختار میکرو RNA ها و نحوه عملکرد آنها نشان میدهد که بسیاری از میکرو RNA ها در نمونه های سرطانی به صورت غیر طبیعی بیان میشوند. علاوه بر این، تفاوت هاى عملكردى بین انواع تومورها و مراحل مختلف سرطان با بیان میكروRNA ها مرتبط است. بیان میکروRNA با ویژگى هاى بالینى و زیستی تومور از قبیل نوع بافت، تمایز، تهاجم و پاسخ به درمان مرتبط است. استفاده از میکرو RNA ها به عنوان نشان گرهاى تشخیصى از طریق بررسى سرم یا پلاسماى انسانى امكان پذیر است، از این رو مى توان میكروRNA های سرطانی و سلول های توموری موجود در سرم یا پلاسما را بدون هیچ گونه روش تهاجمی شناسایى كرد. به استثناى لوسمى ها كه سلول هاى بدخیم به آسانى در دسترس هستند. برای سرطان هاى جامد، نمونه برداری بافت از طریق بیوپسى یا جراحی انجام می گیرد، و چون معمولاً جراحى زمانى صورت مى گیرد كه سرطان به میزان قابل توجهی پیشرفت نموده، تشخیص آن چندان مفید نمیباشد. در این موارد استفاده از میکرو RNA ها یی که با فنوتیپ هاى بدخیم ارتباط تنگاتنگ دارند به عنوان نشان گرهاى تشخیصى جهت تشخیص بیماری در مراحل آغازین آن بسیار کمک کننده است. با در نظر گرفتن این واقعیت كه اغلب روش هاى رایج براى غربال گرى سرطان در مراحل اولیه قادر به تشخیص بیمارى نمى باشند، شناسایى میکرو RNA های توموری که طی پیشرفت تدریجی بیماری در جریان خون منتشر میشوند، روش کلیدی در تشخیص به موقع سرطان محسوب میشود.

 فصل اول

کلیات تحقیق

• آشنایی با سرطان

بدن انسان از تریلیونها سلول زنده ساخته شده که این سلولها در یک بدن طبیعی رشد میکنند، تقسیم میشوند تا سلولهای جدید را بوجود بیاورند و در نهایت به یک شکل منظم میمیرند. در طی سالهای اولیه زندگی یک فرد سلولها سریع تر تقسیم میشوند تا به فرد اجازه رشد بدهند، بعد از اینکه فرد بالغ شد و به بلوغ رسید، اکثر سلولها فقط برای جایگزین شدن با سلولهای فرسوده و یا سلولهای در حال مرگ ویا بازسازی جراحات تقسیم میشوند( et al., 2011 Avital). سرطان زمانی آغاز میشود که سلولها در یک قسمت از بدن شروع به رشد خارج از کنترل کنند، انواع مختلفی از سرطانها وجود دارد اما ویژگی مشترک در تمامی سرطانها رشد غیر طبیعی و خارج از کنترل سلولها میباشد رشد سلولهای سرطانی متفاوت از رشد سلولهای عادی است بطوریکه سلولهای سرطانی به جای داشتن یک مرگ طبیعی به رشد خود در شکل و فرم جدیدی در غالب سلولهای غیر عادی و ناهنجار ادامه میدهند. یکی از توانایی های منحصر به فرد سلولهای سرطانی که آنها را از سلولهای عادی متمایز میسازد توانایی حمله به دیگر بافتهای بدن میباشد(Hanahan D et al., 2011). رشد خارج از کنترل، تهاجم به بافتهای دیگر یک سلول را به سلولی سرطانی تبدیل میکند. سلولها به دلیل صدمه به DNA سرطانی میشوند، وظیفه DNA در سلولها مدیریت تمامی اعمال آنهاست. در یک سلول طبیعی وقتی DNA دچار آسیب میشود سلول میکوشد که آسیب را ترمیم کند در صورت عدم ترمیم سلول میمیرد. در سلولهای سرطانی DNA آسیب دیده ترمیم نمیشود و سلول نمیمیرد، سلول سرطانی با همان DNA آسیب دیده شروع به تقسیم میکند و به جای مردن توده ای از سلول هایی را بوجود می آورد که همان آسیب DNA را دارند. در اغلب موارد سلولهای سرطانی که تومور را تشکیل میدهند به سایر نقاط بدن سفر میکنند و در بافتهای طبیعی شروع به رشد و تکثیر تومورهای جدید میکنند، به این روند متاستاز میگویند. متاستاز زمانی اتفاق می افتد که سلولهای سرطانی به جریان خون، لنف یا عروق بدن راه پیدا کنند(et al., 2014 Atlanta Ga ).

یکی از عامل های مهم در درمان سرطان فهمیدن این موضوع است که سرطان از کجا شروع شده و منشا آن کجاست، به عنوان مثال سرطان سینه ای که به کبد گسترش یافته است همان سرطان سینه است، یا سرطان پروستاتی که به استخوان انتشار یافته کماکان سرطان پروستات نامیده میشود. انواع مختلف سرطان می تواند بسیار متفاوت رفتار کند به عنوان مثال سرطان های سینه و ریه بیمار ی های بسیار متفاوتی هستند به روش های مختلف رشد می کنند و پاسخ به درمان آنها متفاوت است به همین دلیل هر سرطان درمان خاص خود را دارد. همه ی تومورها سرطانی نیستند به تومورهای غیر سرطانی خوش خیم میگویند. تومورهای خوش خیم نیز میتوانند باعث بروز مشکلاتی شوند آنها میتوانند رشد کنند، بزرگ شوند وبه سایر بافت ها و اندام های دیگر فشار بیاورند آنها همچنین قدرت متاستاز ندارند و ازین جهت تهدیدی برای زندگی نیستند(Benusiglio PR et al., 2008).

1-2- سرطان معده

برای اینکه درک بهتری از هر سرطان داشته باشیم در ابتدا باید ساختار طبیعی و عملکرد آن بافت را بدانیم پس در ابتدا به تشریح ساختار معده میپردازیم.

معده اندامی است کیسه مانند که مواد غذایی را نگه میدارد و آن را با ترشح شیره معده هضم میکند. معده از پنج بخش تشکیل شده است: کاردیا(cardia) ،فندوس(fundus) ،بادی(body) ،آنتروم(antrum) ،پیلروس(pylorus) . سه قسمت ابتدایی معده بنام معده پروگزیمال خوانده میشوند، و دو قسمت انتهایی نیز معده دیستال نامیده میشوند. دیواره معده دارای پنج لایه میباشد، درونی ترین لایه مخاط میباشد در این لایه اسید معده و آنزیم های گوارشی ساخته میشود و بیشتر سرطان های معده از این لایه شروع میشود. دومین لایه که بعد از لایه ی مخاط قرار گرفته است زیر مخاط(sub mucosa)، نامیده میشود، سومین لایه که لایه ی ضخیم عضلانی است، کار آن مخلوط کردن محتویات معده میباشد بنام آستر عضلانی( muscularis propria)، خوانده میشود.

   شکل1-1 : لایه های تشکیل دهنده دیواره معده

دو لایه ی خارجی تر برای پوشش معده بکار میروند(Bae J et al., 2008).

شناخت لایه های معده از آن جهت حائز اهمیت است که در تعیین کردن مرحله (stage) سرطان بسیار مهم میباشد، سرطان از لایه مخاطی شروع میشود و به لایه های عمیق تر نفوذ میکند هرچه به لایه های زیرین بیشتر نفوذ کرده باشد مراحل بیماری پیشرفته تر میباشد. سرطان معده به آهستگی و طی چندین سال توسعه پیدا میکند، البته قبل از توسعه سرطان یک سری تغییرات در لایه ی مخاط رخ میدهد که این تغییرات به ندرت باعث بروز علائمی میشود که قابل تشخیص باشد. سرطان معده بیماری ایست که به صورت نهفته و آهسته پیش میرود، اینکه سرطان تا چه مرحله ای پیش رفته باشد و به کدام لایه ها نفوذ کرده باشد درمان را تحت تاثیر زیادی قرار میدهد. سرطان معده میتواند به دیواره معده و از آنجا به ارگانهای مجاور حمله کند و متاستاز بدهد، همچنین میتواند به عروق لنفاوی گسترش یافته و به غدد لنفاوی وارد شود(Capelle LG et al., 2008).

1-2-1 نشانه ها و علائم سرطان معده

-خستگی

-احساس نفخ پس از غذا خوردن

-احساس سیری پس از کمی خوردن غذا

-سوزش شدید و مداوم معده

-سوء حاضمه شدید و درمان نشدنی

-حالت تهوع مداوم و بی دلیل

-درد معده

عنوان

 

صفحه

فصل اول: کلیات… 11

1-1 مقدمه. 13

1-1-1- اهمیت گیاه گوجه­ فرنگی.. 13

1-1-2- سطح زیر كشت گیاه گوجه فرنگی در ایران و جهان. 14

1-1-3- بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی.. 14

1-1- 4- روش های مبارزه با بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 17

1-2- بیان مسئله. 20

1-3- ضرورت انجام تحقیق.. 21

1-4- اهداف و فرضیه های پژوهش…. 21

1-5- اهداف علمی کاربردی.. 21

1-6- فرضیه ها 22

1-7- تعریف متغیر های پژوهش…. 22

1-8- پیش فرضهای پژوهش…. 23

1-9- تعریف اصطلاحات… 23

فصل دوم: سابقه و پیشینه تحقیق.. 27

2-1-عامل بیماری… 28

2-2- سیکل یا چرخه ی زندگی.. 29

2-3-گسترش عامل بیماری.. 29

2-4- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 30

2-5- قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 31

2-6- مکانیسم میکروارگانیسم های آنتاگونیست… 32

2-7- مکانیسم قارچ آنتاگونیست Talaromyces flavus. 34

2-8- تکثیر انبوه قارچ آنتاگونیست با بهره گرفتن از بسترهای جامد. 37

2-9- كنترل بیولوژیک بیماری پژمردگی فوزاریومی با بهره گرفتن از میكانیسم­های آنتاگونیست… 38

فصل سوم: روش تحقیق.. 41

3-1- معرفی چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های آنتاگونیست با روش كاربردشان جهت بررسی­های مزرعه­ای.. 42

3-2- تهیه زادمایه قارچهای آنتاگونیست مورد استفاده در مزرعه. 43

3-3- بررسی­های مزرعه­ای.. 44

فصل چهارم: نتایج.. 48

4-1- تعیین جمعیت عامل بیماری در خاك مزرعه. 49

4-2- میزان لازم زادمایه­ی آنتاگونیست برای استفاده در مزرعه. 49

4-3- ارزیابی قابلیت آنتاگونیستی جدایه­های T. flavus روی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­ فرنگی در شرایط مزرعه 49

4-3-1-مقایسه میانگین­های درصد شدت بیماری پژمردگی فوزاریومی.. 50

4-3-2-مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول.51

4-3-3-مقایسه میانگین­های عملکرد چین دوم.52

4-3-4- مقایسه میانگین­های عملکرد چین سوم……53

4-3-5- مقایسه میانگین­های عملکرد چین چهارم… 54

4-3-6- مقایسه میانگین­های عملکرد چین پنجم…..55

4-3-7- مقایسه میانگین­های عملکرد چین ششم….56

4-3-8- مقایسه میانگین­های عملکرد کل ……57

4-3-9- مقایسه میانگین­های عملکرد چین اول تا ششم در کلیه تیمارهای آزمایش…. 58

4-3-10-مقایسه تیمارهای آزمایش از لحاظ عملکرد چین اول تا ششم و عملکرد کل……….. 59

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………… 60

پیوست……………64

منابع فارسی…………… 67

منابع انگلیسی ………………..68

چکیده:

 

 

پژمردگی فوزاریومی از مهم­­ترین بیماری­های قارچی گوجه­ فرنگی محسوب می­ شود. با توجه به خاكزاد بودن عامل این بیماری (Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici)، كنترل آن به روش­های شیمیایی به سهولت امكان پذیر نبوده و از مناسب­ترین روش­ها جهت كنترل آن، كنترل بیولوژیكی با بهره گرفتن از عوامل آنتاگونیست خاكزی تلقی شده است. در این بررسی، بر مبنای تحقیقات آزمایشگاهی و گلخانه­ای پیشین از چهار تیمار برتر متأثر از جدایه­های Talaromyces flavus از لحاظ كارآیی در كاهش بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­ فرنگی در شرایط مزرعه استفاده گردید. این تیمارها متأثر از جدایه­های TF-To-V-29 وTF-To-U-38 بودند كه هر یک علاوه بر حالت توأم افزایش به خاك و آغشته­سازی بذر، به صورت افزودن به خاك تنها نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت تهیه­ زادمایه­ی جدایه­­های T. flavus بر حسب تیمار، تكثیر انبوه هر جدایه به صورت جداگانه بر روی بستر خاك پیت توأم با سبوس برنج انجام گرفت. برای كاربرد زادمایه­های تهیه شده در حالت افزایش به خاك بر اساس مصرف 50 کیلوگرم زادمایه قارچ بیولوژیک در هکتار و107 واحد پرگنه ساز (Colony Forming Unit) در هر گرم از آن اعمال گردید. از طرف دیگر، برای كاربرد این زادمایه­ها در حالت آغشته­سازی بذر، میزان استفاده از زاد­مایه تا اندازه­ای بود که کلیه­ سطوح بذر به آن آغشته گردید. این بررسی در قالب طرح آماری بلوك­های كامل تصادفی با پنج تیمار (چهار تیمار متأثر از جدایه­های T. flavus و شاهد) و چهار تكرار انجام گرفت. ارزیابی تیمارها به صورت تعیین درصد شدت بیماری از یک ماه پس از كاشت شروع شد و تا سه ماه بعد از آن به صورت ماهانه ادامه یافت. در نهایت، در پایان دوره رویشی، عملکرد کل (مجموع عملكرد چین اول تا ششم) برای هر تیمار به طور جداگانه محاسبه شد و مقایسه­ میان تیمارها از طریق تجزیه و تحلیل داده ها توسط آزمون چند دامنه­ای دانکن و با بهره گرفتن از برنامه نرم افزاری MS TAT C صورت پذیرفت. نتایج نشان داد كه بر اساس نتایج به دست آمده می­توان نسبت به كاربرد جدایه­ی TF-To-V-29 به صورت افزایش به خاک توام با آغشته سازی بذر در مزارع گوجه­ فرنگی در قالب پروژه­ی تحقیقی- ترویجی اقدام نمود و در صورت كسب نتایج مثبت از این پروژه، با تكثیر انبوه زادمایه­ی متأثر از این جدایه­ و تجاری سازی آن كاهش وقوع بیماری پژمردگی فوزاریومی را در مزارع گوجه­ فرنگی تحقق بخشید.      

واژه­ های کلیدی: پژمردگی فوزاریومی، Talaromuces flavus، Fusarium oxysporum، کنترل بیولوژیک، گوجه فرنگی.

1-1- مقدمه

محصول زراعی مورد مطالعه در این تحقیق گوجه­ فرنگی می­باشد که توصیف آن از لحاظ اهمیت و سطح زیر کشت و بیماری­های مربوطه از جمله پژمردگی فوزاریومی و روش­های مبارزه با آن به شرح ذیل می باشد:

1-1-1- اهمیت گیاه گوجه­ فرنگی

گوجه­­فرنگی و محصولات تبدیلی آن یکی از مهم­ترین تولیدات صنایع تبدیلی در جهان می­باشد. سطح زیر کشت جهانی کشت این محصول 4 میلیون متر مربع و تولید آن 130 میلیون تن است. به طوری که سالانه حدود 35-30 میلیون تن گوجه فرنگی تازه در کارخانجات فرآوری می­گردد و رب گوجه فرنگی محصول عمده آن­ها می­باشد. نتایج تحقیقات در مراکز بهداشتی و پزشکی آمریکا و اروپا نشان داده است که ماده لیکوپن موجود در گوجه فرنگی، دارای خواصی از قبیل جلوگیری از سرطان پروستات، افزایش شیر مادران، محافظت پوست در مقابل اشعه ماوراء بنفش، جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول LDLو در نتیجه جلوگیری از بیماری آترواسکلروزیس و بسیاری از بیماری های مربوط به دستگاه گوارش می­باشد. در مجموع 37 کشور در جهان امکان فرآوری گوجه فرنگی را دارند که در این میان، 12 کشور تا 90 درصد فرآوری را انجام می­دهند. کشور ایران در سال 2008 میلادی از لحاظ میزان فرآوری مقام پنجم را پس از آمریکا، ایتالیا، چین و ترکیه کسب نمود (اشکواری، 1388). همچنین ایران با تولید سالانه 5 میلیون و 800 هزار تن گوجه فرنگی، رتبه هفتم تولید این محصول و رتبه دهم صادرات رب گوجه فرنگی را در جهان دارا است (رضوانی مقدم و همكاران، 2011).

اهمیت کشت و فرآوری گوجه فرنگی در ایران عبارت است از:

1-مطابق آخرین آمار، میانگین محصول به دست آمده از یک هکتار کشت گوجه فرنگی 37 تن است که این مقدار در استان­های خراسان رضوی و همدان به ترتیب 40 و 53 تن می­باشد (اشكواری، 1388؛ شوشتری و همكاران، 1391؛ جدیدی و همكاران، 2012).

2-امروزه صنعت عظیمی فراوری گوجه­ فرنگی را برعهده دارد و آن را به صورت خشک‌ شده، پوست‌کنده، پوره، رب، انواع سس از جمله سس کچاپ، پودر و آب ‌میوه در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارد. دو عمل اصلی فراوری صنعتی گوجه­ فرنگی تغلیظ کردن و خشک کردن هستند (اشکواری، 1388).

3-گوجه­ فرنگی سرشار از انواع ویتامین­های مورد نیاز بدن انسان است كه همواره باید در سبد غذایی خانواده­ها گنجانده شود (پورنعمت، 1391).

4-هر هكتار كشت گوجه­ فرنگی در هر روز از فصل تولید برای 211 نفر اشتغال­زایی دارد (اشکواری، 1388).

5-كشت گوجه­ فرنگی یكی ازمحصولاتی است كه بیشترین بهره­وری را در مصرف آب كشاورزی دارد (اشکواری، 1388).

1-1-2- سطح زیر كشت گیاه گوجه­ فرنگی در ایران و جهان

سطح زیر كشت گوجه­ فرنگی در دنیا چهار میلیون هكتار می­باشد (سولیمن و همکاران، 2011). ایران از نظر سطح زیر کشت با 183931 هکتار، رتبه ششم را در دنیا پس از کشورهای چین، هند، ترکیه، نیجریه و مصر به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت کشورهای جایگاه اول تا پنجم به ترتیب عبارت است از: چین 981000 هکتار، هند 865000 هکتار، ترکیه 328000 هکتار، نیجریه 264430 هکتار و مصر 212446 هکتار (فائو: سایت سازمان خوار و بار جهانی).

در ایران، سطح زیر کشت گوجه­ فرنگی در کل کشور در سال زراعی 90-1389 حدود 153087 هکتار برآورد شده است. از این میزان بیشترین سطوح کشت متعلق به استان­های فارس، بوشهر، خراسان رضوی، هرمزگان و کرمان است. میزان سطوح زیر کشت هر یک از این استان­ها به ترتیب عبارت است از: 20063، 16049، 14492، 14071 و 12391 (بی­نام، 1390).

1-1-3- بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه­ فرنگی

بیماری پژمردگی فوزاریومی یک بیماری قارچی است که توسط Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici که در خاک زندگی می­ کند، ایجاد می­ شود و در سرتاسر جهان گسترش دارد. عامل بیماری از طریق ریشه وارد گیاه می­ شود و روی سیستم آوندی گیاه (معمولاً در مرحله­ گیاهچه) اثر می­گذارد. گیاهانی که در این مرحله­ رشد، آلوده می­شوند از بین می­روند. علائم این بیماری در مناطق گرم بیش­تر مشهود است (جونز و همکاران، 1991؛ اگریوس، 2005).

بیماری پژمردگی فوزاریومی می ­تواند در مراحل مختلف رشد به گیاه حمله کند و اولین علائم این بیماری به صورت زردی و پژمردگی در برگ­های یک طرف گیاه یا یک شاخه و یا گاهی چند شاخه             می­باشد. زردی و پژمردگی با گسترش قارچ در گیاه پخش می­ شود. همچنین ریزش نابهنگام برگ­ها،           قهوه­ای شدن سیستم آوندی، کوتولگی، نا­مرغوب بودن میوه­ ها، تشکیل نشدن میوه، ضعیف شدن گیاه و مرگ گیاه (اغلب قبل از رسیدن گیاه به سن بلوغ) اتفاق می­افتد (تصاویر 1-1، 1-2 و 1-3) (ادموندز و پوتورف، 2012؛ میلر و همکاران، 2012).

از مهم­ترین علائم، پژمردگی آوندی است که به صورت بی­رنگ شدن رگبرگ­ها در برگ­های جوان و پژمرده شدن برگ­های پیرتر پایینی به دنبال کوتولگی در گیاه و زردی در برگ­های پایینی و در نهایت از بین رفتن برگ­ها و مرگ در گیاه می­باشد (گاردون و مارتین، 1997). گاهی گونه­ های مقاوم به پژمردگی فوزاریومی نشانه­ های خفیفی از این بیماری را نشان می­دهند. خصوصاً این امر زمانی رخ می­دهد که زخم­هایی توسط نماتد­ها ایجاد شده و یا خود گیاه در بخش ریشه در اثر خفگی آسیب دیده باشد (تصویر 1-1) (صاحبانی و همکاران، 1384).

تصویر 1-1- ایجاد زخم ریشه، قهوه­ای شدن آوند­های ساقه و رگه ­های قهوه­ای در ساقه (Gray and Mathre, 2003) (از راست به چپ)

تصویر 1-2- نواحی نکروزه در حاشیه­ برگ­های گوجه­ فرنگی، زرد شدن شاخ و برگ­ها در یک طرف ساقه (Miller et al, 2012) و نامرغوب بودن میوه­ ها (, 2012 Edmonds and Pottorff) (از چپ به راست).

تصویر 1-3- شروع علائم بیماری فوزاریومی گوجه فرنگی به صورت پژمردگی و نکروزه شدن برگ­ها از بخش پایینی گیاه

در ایران به دلیل اهمیت این بیماری، تحقیقاتی در زمینه­ كنترل بیولوژیک آن با بهره گرفتن از باکتری­ ها و قارچ­های آنتاگونیست انجام شده است (عرفاتی، 1377؛ نیک نژاد کاظم پور و همکاران، 1379؛ امینی، 1385).

در گوجه فرنگی، ارقام L-612 و Early Urbana Y حساس، رقم­های Gs-12، L-293،Peto Early L و CLN-2915 نسبتاً حساس و رقم L-528نسبتاً مقاوم به شمار می­رود (باقری و تقوی، 1379؛ صاحبانی و هادوی، 2009).

پژمردگی فوزاریومی گوجه­ فرنگی یکی از شایع­ترین بیماری­های گوجه­ فرنگی در مناطقی است که این محصول به طور وسیع کشت می­ شود. خسارت این بیماری در آب و هوای گرم و خاک­های شنی و گرم مناطق معتدل، بیشتر است. نخستین نشانه­ها به صورت برگ روشنی در برگچه­های جوان­تر خارجی بوته گیاهچه­های مورد حمله عامل بیماری قرار گیرند، معمولاً پژمرده می­شوند و بلافاصله بعد از بروز اولین نشانه­ های بیماری، از پای در می­آیند. در صورتی که آلودگی شدید و شرایط آب و هوایی مطلوب بیمارگر باشد، گیاهان مسن­تر در مزرعه به طور ناگهانی پژمرده می­شوند و می­خشکند. معمولاً گیاهان مسن­تر آلوده، ابتدا رگ روشنی و رو خمشی برگ از خود نشان می­ دهند و پس از آن کم رشد و برگ­های قسمت پایین آنها زرد می­ شود. این گیاهان گاهی ریشه ­های نا­بجا ایجاد می­ کنند. پژمردگی در برگ­ها و ساقه­های جوان ایجاد می­ شود. بافت مردگی در حاشیه برگ­های باقیمانده به وجود می ­آید و سرانجام گیاهان مسن آلوده می­خشکند در بیشتر این اوقات نشانه­ها در یک طرف ساقه ظاهر می­ شود و به طرف بالا پیشروی می­ کنند تا آنجا که برگ ساره­ها منهدم می­شوند و ساقه گیاه می­خشکد. میوه گوجه فرنگی گاهی ممکن است آلوده شود که در این حالت می­سوزد و بدون آن که لکه­ای روی آن ظاهر شود از بوته جدا شده و می­افتد. ریشه­ها هم آلوده می­شوند. در این حالت بعد از شروع کم رشدی اولیه ریشه ­های کوچک جانبی می­پوسند. در برش عرضی ساقه نزدیک بن گیاه آلوده حلقه­ای به رنگ قهوه­ای در ناحیه دسته­های آوندی پدیدار می­ شود. قهوه­ای رنگ شدن آوند قسمت ­های بالایی گیاه آلوده به شدت بیماری بستگی دارد (جرج ان .اگریوس، 1936).

1-1- 4- روش­های مبارزه با بیماری پژمردگی فوزاریومی

1- کاشت واریته­های مقاوم گیاه مخصوصاً مقاوم به نژاد 1و 2 عامل بیماری (دابابات و همکاران، 2008).

2- روش­های به زراعی (چلمی و همکاران، 2012) شامل:

الف) تناوب زراعی: استفاده از برنج در گردش زراعی با گوجه موجب کاهش خسارت می­ شود. همچنین گردش زراعی 5-7 ساله باعث کاهش اینوکولم قارچ و خسارت ناشی از آن می­ شود. اما چون عامل بیماری ساپروفیت و خاکزاد است و برای سال­های طولانی در خاک باقی می­ماند گردش زراعی برای کنترل بیماری مناسب نیست. همچنین باید دقت کرد که تمام گیاهان خانواده­ی سولاناسه به این بیماری حساسند و نباید از آنها برای گردش زراعی استفاده کرد.

ب) استفاده از بذر عاری از بیماری و اجتناب از کاشت دانه­ های تولید شده از گیاهان آلوده به فوزاریوم.

ج) استفاده از کودهای نیتراته مانند کلسیم نیترات به جای کودهای آمونیومی مانند آمونیوم نیترات.

د) ریشه­کنی و از بین بردن بافت­ها و بقایای گیاهی آلوده در آخر فصل که باعث جلوگیری از زمستان گذرانی عامل بیماری می­ شود (تصویر 1-4).

چکیده………………………………………………………………………………………………………….. 1       

فصل اول

1- 1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 2       

فصل دوم: کلیات برنج

2- 1 اهمیت برنج…………………………………………………………………………………………… 4

2- 2 تاریخچه كشت برنج………………………………………………………………………………… 5

2- 3 مشخصات گیاه شناسی برنج………………………………………………………………………. 6

2- 4 ریشه……………………………………………………………………………………………………. 6

2- 5 ساقه…………………………………………………………………………………………………….. 6

2- 6 مراحل رشد و نمو برنج…………………………………………………………………………….. 7

2- 6- 1- مرحله رشد برنج از سه مرحله اصلی……………………………………………………… 7

2- 6-2 مراحل رشد رویشی……………………………………………………………………………… 7

2- 6- 3 مراحل رشد زایشی …………………………………………………………………………….. 9

2- 7 خوشه­دهی و گلدهی ……………………………………………………………………………….. 10

2- 8 مرحله رسیدن…………………………………………………………………………………………. 10

2- 9 نیازمندیهای رشد……………………………………………………………………………………… 11

2- 10 درجه حرارت……………………………………………………………………………………….. 11

2- 11 آب…………………………………………………………………………………………………….. 12

2- 12 عناصر غذایی………………………………………………………………………………………… 13

فصل سوم: بررسی منابع

3- 1 تنش شوری…………………………………………………………………………………………… 14

3- 2 فیزیولوژیكی تحمل به شوری در گیاه برنج…………………………………………………….. 15

3- 3 اثرات شوری در مراحل مختلف رشد گیاه برنج……………………………………………….. 15

3- 4 مكانیسم­های ژنتیكی تحمل به شوری……………………………………………………………. 16

3- 5 واكنش گیاه نسبت به تنش شوری………………………………………………………………… 16

3- 5-1- تأثیر عمومی نمك………………………………………………………………………………. 16

3- 6 شناسایی ارقام مقاوم به شوری…………………………………………………………………… 19

3-7 اثر شوری بر تعادل یونی…………………………………………………………………………….. 20

3-8 ژنتیک تحمل به شوری در گیاه برنج……………………………………………………………… 21

3- 9 تأثیر شوری بر شاخص ­های رشد و عملکرد……………………………………………………. 22

3-10موتاسیون و تاثیر آن بر رشد صفات زراعی…………………………………………………….. 23

فصل چهارم: مواد و روش­ها

4-1 زمان و موقیت جغرافیایی محل آزمایش ………………………………………………………… 25

4-2 مشخصات خاک………………………………………………………………………………………. 25

4-3 طرح آماری و نحوه اجرای آزمایش……………………………………………………………….. 26

4-4 مشخصات ماده آزمایشی…………………………………………………………………………….. 27

4- 5- صفات مورد مطالعه ……………………………………………………………………………… 27

فصل پنجم: نتایج

5-1 مرحله حداکثر پنجه زنی…………………………………………………………………………….. 29

5-1- 1- ارتفاع بوته……………………………………………………………………………………….. 29

5-1-2- تعداد پنجه در کپه……………………………………………………………………………….. 30

5-1- 3- وزن خشک برگ……………………………………………………………………………….. 32

5-1- 4- وزن خشک ساقه ………………………………………………………………………………. 32

5-1- 5- وزن خشک ریشه ……………………………………………………………………………… 33

5-1- 6- وزن خشک کل…………………………………………………………………………………. 33

5-1- 7- میزان سدیم برگ، ساقه و ریشه……………………………………………………………… 34

5-1- 8- میزان پتاسیم برگ، ساقه و ریشه…………………………………………………………….. 34

5-1- 9- عدد کلروفیل متر……………………………………………………………………………….. 35

5-2 مرحله گلدهی………………………………………………………………………………………….. 36

5-2-1- ارتفاع بوته…………………………………………………………………………………………. 36

5-2-2- تعداد پنجه در کپه……………………………………………………………………………….. 37

5-2-3- وزن خشک برگ………………………………………………………………………………… 39

5-2-4- وزن خشک ساقه ……………………………………………………………………………….. 39

 

 

5-2-5- وزن خشک کل…………………………………………………………………………………… 40

5-2- 6- میزان سدیم برگ و ساقه………………………………………………………………………. 40

5-2- 7- میزان پتاسیم برگ و ساقه ……………………………………………………………………. 42

5-2-8- عدد کلروفیل متر…………………………………………………………………………………. 42

5- 3- مرحله رسیدن فیزیولوژیکی………………………………………………………………………. 43

5-3-1- تعداد خوشه در کپه……………………………………………………………………………… 43

5-3-2- طول خوشه………………………………………………………………………………………… 43

5-3-3- تعداد دانه پر در خوشه ………………………………………………………………………… 44

5-3-4- تعداد دانه پوک در خوشه………………………………………………………………………. 44

5-3-5- تعداد کل دانه در خوشه ……………………………………………………………………….. 45

5-3- 6- وزن خشک کل ………………………………………………………………………………… 45

5-3-7- عملکرد…………………………………………………………………………………………….. 45

فصل ششم: بحث

6-1 بحث…………………………………………………………………………………………………….. 48

6-2پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………. 51

منابع مورد استفاده…………………………………………………………………………………………… 52

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………. 58

چکیده

ارقام موجود برنج حساس به شوری هستند برای دستیبابی به ارقام متحمل به شوری می توان از تكنیک های موتاسیون بریدینگ بهره جست.برای مطالعه صفات زراعی موتانت های نسل دوم ارقام حسنی، طارم محلی و عنبربو ، آزمایش
مزرعه ای در زمینی واقع در روستای قائیمه بهنمیر در سال زراعی 91 اجرا شد.بافت خاک سیلتی لوم و میزان شوری خاک در طی اجرای طرح آزمایشی بین4-6 دسیزیمنز بر متر متغیر بود. تیمارها شامل دز اشعه گاما در دو سطح 250 و 300 همراه با شاهد ارقام حسنی ، طارم محلی و عنببربو و موتانت های نسل دوم ارقام فوق بوده است که به صورت آزمایش فاکتوریل در غالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده است. صفات ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشگ ریشه، ساقه برگ و کل، تعداد پنجه در کپه، عدد کلروفیل متر، میزان سدیم و پتاسیم ریشه، ساقه وبرگ در مرحله حداکثر پنجه زنی اندازه ­گیری شد. در مرحله گلدهی بجز ریشه بقیه صفات مرحله حداکثر پنجه زنی نیز اندازه گیری شد.در زمان رسیدن فیزیولوژیکی اجزای عملکرد، وزن خشک کل و عملکرد هر کپه بدست آمد. نتایج نشان داد اثر دز بر صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه در کپه، وزن خشک برگ ، ساقه و کل موتانت نسل دوم درمرحله حداکثر پنجه زنی و گلدهی معنی دار شد. درصد افزایش ارتفاع بوته، تعداد پنجه در کپه، وزن خشک کل در موتانت های نسل دوم نسبت به شاهدبه ترتیب 7/6 ، 27 و 35 درصد بود. مقدار بیوماس تولیدی در موتانت های نسل دوم ارقام حسنی، طارم محلی و عنبربو متفاوت بود. میزان رشد موتانت حسنی و عنبربو بیشتر از طارم محلی بود. اثر متقابل موتانت و دز بر صفات تعداد پنجه در کپه، وزن خشگ برگ، ساقه و کل در دز 250 در مرحله حداکثر پنجه زنی معنی دار بود. در مرحله گلدهی اثر دز بجز بر ارتفاع بوته بر سایر صفات رشدی در سطح 1% معنی دار بود. اجزای عملکرد و عملکرد متاثر از دز در موتانت های نسل دوم ارقام بوده و نسبت به شاهد بیشتر بوده است. کمترین وزن خشک کل مربوط به موتانت حسنی در دز 250 معادل 2/15 گرم و بیشترین مربوط به عنبربو شاهد معادل 56/23 گرم بود. کمترین عملکرد مربوط به موتانت حسنی در دز 250 معادل 8/3 گرم و بیشترین مربوط به عنبربو دز 300 معادل 85/9 گرم بود.

کلمات کلیدی: موتانت برنج، شوری، صفات مرفولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد.

1- 1 مقدمه

یكی از مسائلی كه انسان امروزی بویژه كشورهای جهان سوم با آن دست به گریبان می باشد مسئله تامین غذا می باشد. انسان از دوران نخستین حیات خودگیاهانی كه از نظر ظاهری مطلوب به نظر می رسیدند را انتخاب می كردند، پس از كشف اصول و قوانین علم ژنتیک كه برای اولین بار توسط مندل صورت گرفته است تلاقیهای تصادفی جای خود را به تلاقیهای هدف دار داده اند و بدین ترتیب تحولی عظیم در كشاورزی و زراعت ایجاد گردیده است. از میان گیاهان زراعی كه نقش مهمی در تغذیه انسانها دارند، گیاهان خانواده غلات از اهمیت خاصی برخوردار می باشند كه نقش برنج در تامین غذای انسانها بویژه در ممالك آسیا و از جمله ایران دارد، چند سال قبل اغلب واریته های مورد كشت و كار در اغلب مناطق
برنج خیز ارقام محلی تشكیل می داده اند ولی با افزایش سریع جمعیت و همچنین با رفتن سطح زندگی و در نتیجه افزایش مصرف مواد غذایی و صنعتی ما را به داشتن محصولات كشاورزی بیشتری محتاج
می سازد. بطور خلاصه می توان گفت كه از اراضی كشور بجز پاره ای از موارد كه از نظر آب، كود .

با توجه به خصوصیات فوق در سالهای اخیر توجه زیادی به اصلاح نبات، بویژه اصلاح برنج، از طریق وارد كردن ارقام، انجام هیبراسیون برای افزایش عملكرد در واحد سطح شده است. و در این باره نیز تا اندازه­ای نیز موفق بوده اند. از نكاتی كه باید به آن توجه نمود این است كه تنها تولید و ایجاد وارئیه­ی هر محصول نمی ­تواند سبب افزایش عملكرد گردد. زیرا فعالیتهای به نژادی، بدون رعایت و توجه به فاكتورهای زراعی مناسب نمی تواند موفق و موثر باشد بنابراین لازم است همراه كاری اصلاحی و تهیه ارقام پرمحصول، باید فاكتورهای زراعی و مهم از قبیل تاریخ كاشت، فاصله كاشت، میزان كود را برای حداكثر كردن عملكرد ارقام محصول رعایت نمود تا افزایش عملكرد حاصل گردد. برای نیل به خودکفایی در هر محصول می ­تواند به افزایش سطح زیركشت، افزایش میزان تولید در واحد سطح و کشت دو یا سه بار در سال روی آورد. با توجه به اینكه 35 % نیاز غذایی جمعیت جهان را برنج تأمین می كند و با توجه به افزایش روز افزون جمعیت در جهان، نیاز شدید به افزایش تولیدات كشاورزی در كشور كاملاً محسوس
می­باشد. امكان افزایش سطح زیركشت بدلیل محدودیت منابع آب و خاك امری مشكل بنظر می­رسد. بنابراین ضرورت اصلاح گیاه برنج جهت کاشت در مناطق شور امر بدیهی است. با بهره­ گیری از تكنیك­های موتاسیون بریدینگ می توان به واریته­های متحمل به شوری دست یافت. بنابراین لازم است در مورد ارقامی كه معرفی شده اند و یا لاین های امید بخش كه در آستانه معرفی به زارعین قرار دارند باید آزمایش­های زراعی انجام گیرد تا صفات زراعی و عملکرد لاین­ها مطالعه شود.

2- 1 اهمیت برنج

برنج یک منبع اصلی در رژیم غذایی انسان است كه تقریباً نیمی از مردم دنیا از طریق آن امرار معاش
می كنند. این محصول برای یک سوم جمعیت جهان به عنوان غذای اصلی محسوب می گردد و در حدود یک پنجم از كل زمین های زیر كشت غلات را در جهان به خود اختصاص داده است. تقریباً دو میلیارد نفر (یک سوم جمعیت جهان) در جهان، به نحوی فرایندهای كاشت و فرآوری برنج وابستگی دارند. در حدود
90 درصد از برنج دنیا توسط كشاورزان خرده مالك در كشورهای در حال توسعه تولید می شود محصول برنج، اصلی­ترین غله در آسیا محسوب گردیده و برای تقریباً 3 میلیارد نفر(نیمی از جمعیت جهان) غذای اصلی و منبع عمده كالری به شمار می رود. در گزارشاتی كه در سال 2000 تهیه شد، مشخص گردید كه در حدود 40 درصد از مردم دنیا و اساساً آنهایی كه در مناطق پرجمعیت كشورهای كمتر توسعه یافته زندگی می­كرده­اند، برای تامین بخش عمده ای از انرژی مورد نیاز خود، به این محصول وابسته بوده اند.
در كشورهایی آسیائی سهم غلات و حبوبات، در كل رژیم غذایی حدود 63 درصد می باشد كه بخش عمده این غلات را برنج تشكیل می دهد. برنج تامین كننده 35 درصد تا 75 درصد از كالری مصرف شده توسط بیش از 3 میلیارد آسیائی است. قرن ها است كه در بسیاری از كشورهای آسیائی این غله، بخش
اساسی رژیم غذایی افراد را تشكیل می دهد و كماكان در سه كشور از چهار كشور پرجمعیت جهان ی
عنی چین، هند و اندونزی، برنج غذای اصلی محسوب می گردد. برآورد شده كه تا سال 2025، تعداد
6/4 میلیارد نفر، برای گذران زندگی خود به نحوی به این محصول وابستگی خواهند داشت. همزمان با
افزایش رشد جمعیت، میزان تقاضا برای برنج نیز افزایش می یابد، به طوری كه پیش بینی شده است
كه به منظور تامین تقاضا در سال 2025، سطح 50% تا 60% افزایش در تولید این محصول ضروری به نظر می رسد. در پاسخ به این نیاز روزافزون، به طور طبیعی مشكلاتی از قبیل كمبود آب، زمین،
كارگر و كودهای شیمیایی وجود خواهد داشت. تنها گندم و ذرت از نظر میزان تولید با برنج، قابل رقابت هستند. (آمار وزارت جهاد کشاورزی، 1374)

از لحاظ ایجاد اشتغال نیز برنج را می توان یكی از مهمترین منبع اشتغال و درآمد خصوصاً برای اقشار روستایی دانست. اكثر تولید كنندگان و مصرف كنندگان برنج توده فقیر دنیا را تشكیل می دهند. این
گیاه در روی مزارع 250 میلیون بهره بردار آسیایی كه اكثراً دارای اراضی كمتر از یک هكتار هستند، كشت می­ شود (33).

برنج نقش مهمی را در تمدن و فرهنگ بشر بازی می كند، كشت برنج یكی از پایه های اجتماعی بوده و سهم زیادی را در مراسم و تمدن های آسیایی دارد. از برنج هنوز در بعضی مواقع در برخی از مناطق روستایی آسیا برای پرداختن بدهی­ها و دستمزدها استفاده می­ شود(33).

از سال 1961 تا اوایل 1990 سهم تجارت برنج در بازارهای جهانی از حدود 5/3 درصد به 5 درصد كل تولید رسیده و از آن زمان به بعد بتدریج به طور متوسط به 6 درصد افزایش یافته است. اكثر كشورها برای تغذیه جمعیت شان به طور كامل به تولید برنج خود متكی هستند امروزه علی رغم ثبات كمتری كه تجارت جهانی برنج نسبت به گندم و ذرت دارد، هنوز برنج به عنوان یک كالای سیاسی در بعضی از كشورهای آسیایی مورد توجه می باشد(33).

2- 2 تاریخچه كشت برنج

برنج از قدیمی ترین گیاهان زراعی می باشد ولی قدمت آن به طور دقیق مشخص نمی باشد. بررسی ها و مطالعات انجام شده نشان می دهد كه پنج هزار سال پیش از میلاد در مناطقی از چین كشت می شده است، دانشمندان منشأ آن را جنوب آسیا، هندوستان و چین می دانند. این گیاه ابتدا به صورت دیم كشت می­شده است ولی با پیشرفت در امر كشاورزی، زراعت برنج به صورت فعلی درآمده است(خدابنده، 1369).

برنج زراعی گیاهی است از جنس Oriza و گونه Sativa كه نزدیكی با گونه وحشی O.fatua كه منشأ آن احتمالاً آسیای جنوب غربی می باشد وجود دارد.

تاریخچه كشت برنج در ایران به حدود 655 سال پیش از میلاد و به زبان هخامنشیان می رسد و در دوره اشكانیان و ساسانیان نز در نقاط مختلف از جمله گیلان، مازندران، خراسان، شوش و بابل كشت
می­شده است، نواحی عمده كشت برنج در ایران استانهای گیلان، مازندران و بخشهای از خوزستان، اصفهان و فارس می باشد.

 2- 3 مشخصات گیاه شناسی برنج

برنج گیاهی است از رده تك لپه ایها و تیره گندمیان[1] و زیر تیره Orizoidae می باشد كه دارای گونه های متعدی می باشد كه گونه زراعی آن Sativa می باشد برنج زراعی[2] دیپلوئید بوده و دارای 2n=24 كروموزوم می­باشد.

 2- 4 ریشه[3]

ریشه برنج از نوع سیستم ریشه ای افشان می باشد كه بطور متوسط در عمق 25-20 سانتیمتری خاك گسترش می­یابد. سازگاری ریشه برنج در زمین­هایی كه اكسیژن آن درجات طبیعی كم می باشد زیرا ریشه این گیاه به اكسیژن هوا نیاز چندانی نداشته بلكه از اكسیژن محلول در آب استفاده می نماید. ریشه برنج تا زمان تشكیل پانیکول برنج حداكثر رشد را می­نماید و سپس رشد آن كم می­ شود.

 2- 5 ساقه[4]

ساقه برنج به صورت استوانه­ای و توخالی می باشد كه گل در انتهای ساقه بوجود می آید كه در هر گل
سه گلچه وجود دارد كه فقط یكی از آنها رشد نموده بارور می­گردد و دو عدد دیگر عقیم بوده و به سختی قابل رویت می باشند و هر گل توسط دوگلوم تحلیل رفته و دوگلومل در برگرفته می شود كه در هر گلچه، 6 عدد پرچم و یک مادگی با كلاله دو قسمتی و پری شكل دیده می شود.

تخمدان در برنج یک برچه ای با یک تخمك می باشد و میوه آن گونه[5] می باشد. به مجموع
پوشینه و بذر اصطلاحاً شلتوك[6] می گویند. برنج گیاهی است خودبارور كه تعداد كمی دگرگشتی دارد (حدود 3-1 درصد)(خدابنده، 1382).

 2- 6 مراحل رشد و نمو برنج

عنوان صفحه

مقدمه 2
فصل اول : قوانین جنگ 9

1-1لزوم جنگ 14
2-1جنگ و فطرت انسان 15
3-1قوانین جنگ در اسلام 16
4-1آداب جنگ در وصایای امیرالمؤمنین علیه‌السلام 18
5-1دلایل شروع جنگ 20
6-1شروع جنگ در اسلام می‌تواند به یكی از دلایل زیر باشد: 21
7-1جهاد از دیدگاه قرآن 21
8-1جنگ در شاهنامه 25
9-1مرزبانی 27
10-1احكام شورشیان در اسلام 28
11-1بخش دیگری از جهاد عبارت است از: 31
12-1عواقب جنگ 37
13-1جمع آوری غنایم جنگی 44
فصل دوم : اصول و دین …..57
1-2چرا اصول .58
2-2توحید در اسلام : 48
3-2لازمه ی اعتقاد به توحید : 49
4-2توحید در شاهنامه : 50
5-2پیدایش بت پرستی : 51
6-2معانی مختلف کلمات خدا و خدیو در شاهنامه : 52
7-2انحراف جمشید : 53
8-2 – عدل 55
9-2 – جامعه اصلی و عدل 56
10-2 – عدل در شاهنامه 57
11-2 – معانی مختلف داد 58
12-2 – معاد 59
13-2– معاد و اسلام 59
14-2 – هدف از معاد 61
15-2– اعتقاد به معاد در شاهنامه 61
16-2 نبوت 64
17-2– پیامبران پارسی 65
18-2- پیامبران شاهنامه 65
19-2 – کیومرث اولین پادشاه ایران زمین 66
20-2–هوشنگ 66
21-2– هود 68
22-2– ایرانیان و نبوت 69
23-2 – نگاهی گذرا به مسائل فقهی شاهنامه 70
24-2– مکروهات 70
25-2– دایه 71
26-2 – نسب و نژاد 72
27-2 – توبه 76
نتیجه گیری 77
منابع و مآخذ 78
چکیده
چکیده
خداوند متعال انسان را بر این کره خاکی خلق کرد از آنجایی که این مخلوق خاکی در کشاکش عقل و غریزه سر در گم نگردد پیامبرانی را بهر هدایت و نشان دادن سیر حق و صراط مستقیم فرستاد.
بی شک این هدایت می بایست به شکل تدریجی می بود چرا که انسان خاکی به راحتی از غرایز دست نمی کشید و امیال خود را رها نمی کرد. پیامبران الهی هر یکی دین پیامبر قبل خود را ترویج می نمود مگر .کردند بلکه قوانین نیکو و پسندیده را می پذیرفتند و خرافات وارده به دین را رها می نمودند . رسول اکرم نیز کامل کننده تمامی ادیان قبل از بود . ایشان بعضی از احکام و قوانین آنها را پذیرفت که ما آنها را به عنوان احکام امضایی می شناسیم و احکام و قوانینی برای به کمال رسیدن انسان و دین وضع نمودند . از طرفی کشور ایران نیز صاحب پیامبرانی قبل از ختم رسل بوده است ، پیامبران بزرگی که مردمان را به سوی یگانه پرستی دعوت می نمودند پیامبرانی همچون زردتشت که بسیاری از قوانین و احکام او همانند اسلام می باشد قوانینی همچون حرام بودن شراب . از آنجایی که ایران کشوری کهن می باشد و از دیرباز مردمان و قهرمانان و پادشاهان این سرزمین مدعی عدالت و یگانه پرستی بوده اند پس می بایست برخی از احکام و قوانین آنها با احکام و قوانین اسلام برابر باشد یعنی همان قوانین امضایی اسلام . اما به خاطر ناقص بودن ادیان گذشته حتما افتراقی هم باید وجود داشته باشد. می توان وجوه اشتراک را قوانینی همانند قصاص و قوانین مربوط به جنگ از جمله زنان و کودکان هنگام جنگ دانست و همچنین تعداد زوجین نیز از آن جمله است. وجوه افتراق نیز وجود دارد که جمع دوخواهر از آن جمله می باشد. و قوانینی همچون ولی قهری، نسب و نژاد ، توبه و دایه همگی تشابهات بین دین اسلام و اعتقادات ایرانیان قبل از اسلام می باشد.

کلیدواژه: شاهنامه،اصطلاحات فقهی و حقوقی، دین اسلام، پادشاهی کیومرث،پادشاهی منوچهر.
مقدمه
حمد و سپاس وستایش خالقی را سزاست که خلق کرد کل هستی را با (صلای کن) هستی بخشد آنچه لایق هست شدن بود در هستی، و جمیع مخلوقات را درمسیر تکامل وکمال قرارداد ازجمله آدم را ازبهرانکه یکتا بودش ویگانگی خویش را برهمگان بنمایاند. پیامبران خود را هادیان مسیر حق قرارداد تا فرزندان آدم در (صراط مستقیم)گام بردارند. همواره باتکامل وسیر به سوی کمال هادیان چون عابران هدایت خویش را تکامل وکمال بخشیدند وهریک هدایت هادی ماقبل خویش راپیش گرفت وچون خلایق نسبت به مخلوقات ما قبل گامی بیش تر به پیش نهاده بودند وپیش به سوی کمال با هدایت عقل ودین ره می نوردیدند، پیام آوران و رحمت حق نیز بیش از پیش قوانین طی طریق را بر مردم رهمون می شدند یعنی هر یک ازدیگری دینی کامل تر به مردم ارائه می نمود.
واز این باب است که ادیان مختلف تشابهات فراوان داشته و وجوه افتراق کمی با یکدیگر دارند.
پس به راحتی می توان وجوه اشتراک وافتراق را در ادیان مختلف مورد بحث وبررسی قرارداد.چراکه همگی مسیری هستند برای رسیدن به یک پروردگار واجرای قوانین واحکام یک خالق اگر چه با نام های مختلف خوانده شود.
دور از ذهن نیست که هرپیامبری و هر قومی او را به یک نام بخواند واو را به یک نام بشناسد. چرا که تنها اوست خالق یگانه بی تای یکتا بی همتا وتمامی پیامبران فرستاد. او یندازآدم تا خاتم(ص)
بی دلیل نیست که او را صاحب هزار ویک نام دانسته اند. اگرهزار را، عدد کثرت بدانیم و نشانگرزیادی باشد می توان گفت هزار و یک یعنی نامحدود واین به این معناست که خداوند نام های بی شماری دارد یعنی هر قومی و هر جمعیت که بر هر نامی خالق را بخواند کسی نیست جز همان خداوند یگانه.
برهیچکس پوشیده نیست که آیینی که پیامبر اکرم،رسول مکرم،خاتم انبیاء،ختم رسل عالم،برعابران معبرحق وکمال ارائه کرد تا بی رهان عالم را به ره

 آورد وبه سوی کمال هدایت کند آیینی نیست مگر دین پیامبران ماقبل خود مگر با تغییراتی کم آن هم در ره کمال. دین اسلام نیزهمانند ادیان دیگر دینی است کاملتر ازادیان قبل ازخود واین تشابه ازآن سر چشمه می گیرد که جملگی این ادیان آیین وراهی نیستند ،مگر راه حق ، مسیر سالکش ره می پیمایند برای رسیدن به کمال وپیامبرانش نیز نیستند مگر هدایت کنندگانی که هادی مسیر حق اند وشمشیر شان شکافنده حق از باطل که همگی فرستاده یک خالق یگانه ی یکتای بی همتایند.

ایران یکی از کهن ترین کشور های جهان است و ازقدیم این کشور مهد وفرهنگ وتمدن بوده است این مطلب نیز با اکتشافات باستانی وباستان شناسی در گوشه وکنار این مرز وبوم کهن به اثبات رسیده است.
بی شک کشوری با این همه فرهنگ و تمدن در مسیری گام برداشته مگر صراط مستقیم با توجه به مکتوبات تاریخی وکهن نیز این مطلب قابل درک ودریافت می باشد.
با مطالعه کتب قدیمی وکهن متوجه می شویم که در ایران نیز پیامبرانی مبعوث شده اند و مردم را به خدای یگانه و مسیر حق دعوت نموده اند که یکی از مهم ترین آنها را می توان زردشت وآیین این پیامبر بزرگ دانست ونام برد. که هنگام حمله اعراب مسلمان به ایران و فتح ایران توسط اعراب تقریبا همه یا بهتر است بگوییم بیشتر مردم ایران پیروان این آیین ودین الهی بوده اند.
یکی از مهم ترین کتبی که ازاین پیامبر بزرگ نام برده وداستان هایی از چگونگی تبلیغ وابلاغ او ذکر کرده است شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی می باشد. در این کتاب برزگ چگونگی مبعوث شدن این پیامبر وگسترش آیینش ونخستین حکومتی که به او ایمان آورده است بیان شده است.
نه تنها آیین این پیامبر الهی بلکه درلابلای اشعار این داستان ها شاعر با مهارت خاصی پاره ای از اعتقادات مردم ایران باستان را ذکر کرده است، جدا از اینکه این کتاب یک کتاب ادبی است می توان از آن به یک کتاب تاریخی ومذهبی هم نام برد.
بی شک اعتقادات مذهبی ایرانیان باستان با دین اسلام شباهت فراوانی دارد چرا که هر دو صاحب پیام آوری هستند که از سوی خداوند یگانه مامور هدایت مردم شده است و مردم را به یک سو یعنی همان حق هدایت می نمایند.
هرگاه سخن از رسول اکرم و صدر اسلام به میان می آید بی گمان ذهن انسان به مشکلات پیامبر ومسلمانان در آن زمان متبادر می شود.
ویکی از مهمترین مسائل آن زمان جنگ هایی بود که فی مابین مسلمانان و مخالفان در می گرفت و هرگاه سخن از جنگ به میان می آید غزوات را با نبی و خیبر را با علی به یاد می آوریم می دانیم که دین اسلام دینی سالم و بی نقص وکامل تر از همه ی ادیان ما قبل خود می باشد. پس نمی توان گفت بی دلیل می جنگیدند و خون انسان ها را به زمین می ریختند. با مراجه به کتب فقهی در می یابیم که هر جنگ و خونریزی در زمان صدر اسلام دارای دلایلی کاملا منطقی بوده است.
هرگاه سخن از شاهنامه به میان می آید رزم رستم و سهراب، جوانمردی فرامرز، دلاوری های بهمن و بیژن، تیر آرش ، وپهلوانان نامی دیگر یکی پس از دیگری در ذهن انسان رقص کنان یاد آور دلاوری های آنان می شود.
از این باب است، که وقتی به فکر فرو می رویم که اگر ایرانیان نیز یگانه پرست بوده اند آیا دلایل شروع جنگ و خونریزی در اسلام و رزم پهلوانان کهن ایران تشابهی با هم دارند یا خیر، اما پس از کمی تامل و تفکر متوجه می شویم که همگی دلایل این نبردها به نحوی با هم شباهت دارند وهیچ کدام با هم مغایرتی ندارند.
هر بنایی که ستون های محکم تری داشتند ، باشد استحکام بیشتری خواهد داشت، پس بنابراین هر آیین و این که دارای اصل محکم تری باشد بی شک آن دین کامل تر از ادیان دیگر است، ناگفته نماند که با کمی تفکر ومطالعه در اصل دین اسلام با آنچه ایرانیان باستان با توجه به آنچه فردوسی از داستان های مکتوب قدیمی به نظم در آورده است در می یابیم که همگی معتقد بوده اند که خداوند یکتاست ونیز بر هر پیامبری جانشینی رواست.
اسلام دینی است کامل تر از ادیان ما قبل پس قوانین و قواعد آن نیز کامل تر از قوانین ادیان ماقبل خود می باشد. چرا که این احکام و قوانین استحکام دین را بیشتر می کند و هر انسان صاحب اندیشه ای با تفکر در این احکام دین بهتر را می پذیرد اگر دینی نا قص تر از دین خود مشاهده کند و قوانین آن تفکر کند و تحقیق نماید هیچگاه آن تفکر کند و تحقیقی نماید هیچگاه آن را نمی پزیرد چرا که با مشاهده نقص در آن به عدم کمال آن پی می برد ودین خود را کامل تر می داند اسلام نیز اگر احکامش نسبت به دیگر ادیان ناقص تر باشد هیچ شخصی صاحب فکری به اسلام نمی گرود.
پس بنابراین دینی که رسولش ختم رسل عالم است باید کامل ترین و بی نقص ترین باشد تا انسان های صاحب اندیشه آن را بپذیرند و قبول کنند .
اما بعضی از این احکام، قوانین و احکامی هستند که در ادیان گذشته نیز وجود داشته اند و فقط دین اسلام آن ها را امضا نموده است و فقط بخشی از این احکام، احکام تاسیس می باشد. اگر تمامی این احکام و قوانین و مقررات با ادیان ما قبل متفاوت باشد نمی توان به آن دینی کامل تر از ادیان گذشته گفت بلکه فقط دینی است که کاملا متفاوت است چه بسا بسیاری از احکام آن نسبت به احکام گذشته ناقص تر هم باشد.
بنابراین لازم می آید پاره ای از احکام فقط به تایید پیامبر اکرم و بزرگانم و معصومین برسد. چرا که این دلیل و نشانه برای سیر تکامل و کمال دین جدید می باشد.
و اگر چنین نباشد نمی توان آیین جدید را دینی کامل تر دانست .
دین اسلام نیز بسیاری از قوانین ادیان گذشته را تایید نموده است و بخاطر کامل بودنش پاره ای از احکامی که اجرا نمی شدند یا ناقص بودند در اسلام بنا نهاده شده اند ویا کامل شده اند.
قوانین و احکامی که در ایران باستان اجرا می شده است نیز بسیار شباهت دارد و با احکام امضایی دین مبین اسلام و از آن جمله می توان احکام جنگ مانند زنان و کودکان درجنگ ،حکم افرادی که صلاح خود را به زمین می گذارند ونمی جنگند،بحث غنایم ، افرادی که در جنگ به دشمن یاری نرسانده اند و در جنگ دخالتی نداشته اند و احگام دیگری هم چون قصاص ، ازدواج ناگفته نماید که در اجرای این قوانین ایرانیان باستان با مسلمانان کمی تفاوت داشته اند که می توان جمع دو خواهر را به عنوان مثال بیان نمود که در اسلام ممنوع می باشد اما در آن زمان منعی برای این موضوع وجود نداشته است و یا درقتل هایی که قاتلان متعدد بوده اند به ازای یک نفر همه ی آنها به قتل می رسیدند و کشته می شدند .
اصول دین ومذهب در اسلام را پنج مورد شمرده اند، با توجه به ابیات شاهنامه متوجه می شویم که نام خداوند با الفاظ مختلف بسیار تکرار شده است و کلماتی چون(یک خدای) بسیار آورده شده است که این مطلب نشانگر اعتقاد آن مردم به خداوند یگانه است.
یکی دیگر از اعتقادات مذهبی وآیینی ما مسلمانان (عدل) می باشد کلمه ی عدل در فارسی وجود ندارد اما معادل آن یعنی (داد) در ابیات این کتاب بسیار آمده است و خداوند را عادل می خوانیم که بارها با لفظ دادگر نام پروردگار در این بخش از شاهنامه آمده است .
یکی از مهم ترین اعتقادات دینی ما معاد است و همگی بر این باوریم که روزی زنده خواهیم شد و سراز خاک بیرون می آوریم و در رابطه با معاد احادیث و روایات فراوانی آمده است.
بیشتر ادیان آسمانی بر این باورند که جهانی غیر از این جهان وجود دارد و انسان ها سزای اعمال خود را در جهان آخرت خواهند دید و به همین خاطراست که در بعضی از ادیان شخصی را با مقدار آب و غذا و لباس های فاخر،دفن می نمایند که به نظر می رسد ایرانیان باستان نیز این چنین می کرده اند و این نشانه ی اعتقاد آنها به جهان آخرت و جهانی غیر از این جهان می باشد.
یکی دیگر از اعتقادات مذهبی ما فرستادن فرستاده هایی از سوی پروردگار می باشد که همگی رسولان بر حق خداوند متعال می باشد وختم رسل محمد مصطفی آخرین پیامبر آسمانی می باشد وجز او پیامبر ی نخواهد آمد با توجه به آنچه در کتب ادیان الهی دیگر آمده است.