با توجه به نو آوری ها و دگرگونی های بی حد و حصر که در جهان با آن مواجه هستیم،سازمان های موفق ،تدابیر خاصی را برای استفاده از کلیه ظرفیت های فکری و عملی کارکنان خود اتخاذ کرده اند.در جهان امروز توجه به نیروی انسانی به عنوان محور تحول و عنصر اساسی هر سازمان که متاثر از اطلاعات و ارتباطات عمل می کند ،بیش از پیش محسوس است و اندیشه توانمند ساختن ،بر انگیختن و خلاق کردن نیروی انسانی یکی از برنامه های راهبردی و حیاتی مدیریت هر مجموعه تلقی می گردد.همچنان که پیتر دراکر، بهره وری کارکنان فرهیخته را مهم ترین چالش مدیریتی در قرن بیست و یکم می داند(حاجی ویسی، ١٣٨٦).

دنیای امروز تلاش می کند خلاقیت و مباحث مربوط به آن را،چه در زمینه های روان شناسی و علوم تربیتی و چه در زمینه های مدیریت و کسب و کار،به درستی بشناسد و ابعاد مختلف آن را توسعه دهد.نتایج تحقیقات گویای این حقیقت می باشد که توجه به خلاقیت و توسعه ی آن در سازمان،نه تنها باعث می شود که افراد از کار خود احساس رضایت بیشتری کنند،بلکه در پیش برد سازمان و افزایش بهره وری و رسیدن به موفقیت های بزرگ سهم عمده ای دارد(تولایی، ١٣٨٧).

1-2- بیان مسئله

یكی از مسائلی كه از دیرباز ذهن روان شناسان و دانشمندان علوم انسانی و سازمانی را به خود مشغول كرده و همه معتقدند كه می توانند تاثیر عمده ای در روند فعالیتی سازمانها به سمت توسعه و پیشرفت داشته باشد.، چگونگی رشد و پرورش خلاقیت و ابتكار عمل در بین افراد سازمان می باشد. جوامعی كه بتوانند خلاقیت را در سازمانها احیا و شكوفا كنند می توان رشد و شكوفایی را برای آنها انتظار داشت و برعكس به هر میزان كه خلاقیت پرورش نیابد ركود علمی، صنعتی و فرهنگی را باید برای آنها متصور شد(رشیدی و پورصادق، ١٣٨٧).

توسعه سازمانی از طریق پویایی و انعطاف پذیری و قابلیت درك و تطابق با شرایط متغیر محیطی از عناصر اصلی موفقیت سازمانی‌های در دستیابی به اهداف می‌باشد. این امر مستلزم توسعه منابع انسانی در ابعاد مختلف در راستای شكوفایی استعدادهای نیروی انسانی و بهره گیری از قوه تفكر، ابتكار و خلاقیت آنهاست(ماریون[1]،١٣٧٦).

پدیده خلاقیت و نوآوری مثل بسیاری از خصیصه های انسانی در آحاد نوع بشر یافت می شود و این انگیزش ها و شرایط محیطی و فردی است كه عامل خلاقیت را آشكار می كند. خلاقیت به عنوان یک حالت روانی و ذهنی كه در قلمرو علم روان شناسی است ظهور می كند و از آنجایی كه عمده كار و فعالیت انسان در سازمان ها انجام میشود عامل ایجاد و پرورش خلاقیت در محدوده علم و هنر مدیریت قرار می گیرد و مدیران می توانند ظهور خلاقیت را در سازمان‌ها با ایجاد زمینه های مناسب تسریع و یا با ایجاد فضای نامناسب آن را عقیم كنند. دامنه خلاقیت های بزرگ به آثار بزرگ اجتماعی بر می گردد و از قلمرو فرد و سازمان خارج می شود. این جاست كه نقش جامعه در ایجاد زمینه های لازم برای ظهور و رشد ابتكارات و نوآوری برجسته است(آقای فیشانی،١٣٧٧).

سازمان ها دارای اهدافی هستند. دستیابی به اهداف در كوتاه مدت متضمن بقای آنهاست و برای دستیابی به این اهداف كوتاه مدت وبلند مدت منابعی را به كار می گیرند(ورودی ها ) و طی فرایند یا فرایندهایی به محصولات / خدمات تبدیل می نمایند.(خروجی ها) . چنانچه بهره وری نسبت میان مقدار معین محصول و مقدار معین از یک یا چند عامل تولید و یا نسبت خروجی با ارزش به ورودی كه این به معنای كارایی و اثربخشی در استفاده از منابع برای تولید خروجی با ارزش است،‌تعریف كنیم در این راستا هر سازمان می تواند بهره وری خود را از طریق افزایش كارایی و اثر بخشی افزایش دهد یعنی به رسالت و فلسفه وجودی سازمان دست یابد. به عبارت دیگر با صرف هزینه كمتر و با حداقل زمان ممكن به اهداف سازمانی نایل گردد. خلاقیت و وجود افراد خلاق در سازمان یک روش و یک مولفه موثر برای سازمان های امروزی در این رابطه می باشد كه می تواند سازمان را در جهت كشف راه های نوین تولید محصولات یا ارائه خدمات كاهش هزینه، افزایش درآمدها و نیز رضایت مشتریات به طور موثری یاری نموده و بهره وری منابع انسانی را افزایش دهد(آقایی فیشانی،١٣٧٧).

خلاقیت و به موجب آن دستیابی به نوآوری و بالارفتن اثربخشی و كارایی(بهره وری نیروی انسانی) می تواند جهت حركت سازمان را نسبت به تغییرات جهانی هم محور و به سمت توسعه ملی بالنده سازد. بهره وری از واژه های همیشه پویاست كه همواره در معرض تكامل و تغییر است. اگر بهر وری را فرهنگ استفاده بهینه و مطلوب از امكانات در دسترس قلمداد كنیم. بدیهی است كه از این منظر همگی در برابر این نعمت های الهی مسئولیت داریم. در واقع در چنین مفهومی است كه نشانه های آتی نیز با الگوپذیری اساس و بنیاد زندگی خود را بنا می نهند(صمدآقایی،١٣٨٠).

با توجه به سرعت تغیرات و پیچیدگی محیط سازمان ها شركت های فعال صنعت نفت نیز باید همواره در جهت نوآوری گام بردارند و افراد را تشویق به خلاقیت و نوآوری كنند و انعطاف پذیری داشته باشند و كیفیت محصول خود را پیوسته بهبود بخشند. و بتوانند با ارائه محصولات و خدمات جدید در بازار پررقابت جهانی، مزیت رقابتی پایدار كسب نمایند(رشیدی و پورصادق،١٣٨٧).

امروزه تحولات روزافزون زندگی بشر در ابعاد مختلف سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و تکنولوژیکی موجب گردیده است که ضرورت ایجاد ایده های نو و خلاق،نسبت به گذشته افزایش یابد و مباحث مربوط به تحول و تغییر پارادایم ها و روند رخدادها و تصویرها در ابعاد مختلف زندگی جدی تر گرفته شود.پیچیدگی،عدم اطمینان،تغییرات گسترده،پایداری ها و ناپایداری ها،احتمال وقوع رخدادهای جدید و آشوبناکی از مشخصات سازمان ها و کشورها محسوب می شود،لذا الگوهای پویا و غیر خطی برای تحلیل و شناخت مسائل و تنگناها و فرصت ها و چالش های پیش رو و آشوب ها مورد نیاز است،تا از این رو جوامع و سازمان ها جهت طراحی الگوهای پویای مناسب خود در راستای کسب مزیت رقابتی پایدار نیاز مبرم به منابع انسانی توسعه یافته که خلاقیت و نوآوری از ویژگی های اصلی آن است،دارند.بنابراین تنها راه کسب رتبه اول اقتصادی و علمی در منطقه،توسعه منابع انسانی نوآور کشور است،تا بتواند راه های نرفته و میان بر سایر کشورها را برود و طرحی نو دراندازد(رشیدی و پورصادق ،١٣٨٧).

در دنیای پیچیده کنونی که شاهد رقابت های فشرده جوامع گوناگون برای دستیابی به جدیدترین فن آوری و منابع قدرت هستیم،افراد تیزهوش،خلاق و صاحبان اندیشه،تفکر نوین وتفکر واگرا،جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی دارند در چنین عصری باید برای اداره سازمان های گوناگون اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی و آموزشی به نوآوری،نوجویی و نوخواهی و بهره گیری از دستاورد های اخلاقی،علمی و فنی بشر همت گماشت و راه را برای نوآوری و ارائه طرح های مناسب در این سازمان ها هموار کرد(سلطانی،١٣٨٢).

چالش عمده ای که مدیران در قرن بیست و یکم با آن روبه رو هستند این است که چگونه از استعدادها و توانایی های بالقوه افراد استفاده کرده و نوآوری های سازمانی را تسریع نمایند.برای نیل به این هدف،مدیران و کارکنان سازمان ها می توانند با آگاهی از میزان خلاقیت و تقویت آن از حداکثر توانمندی های فکری،ذهنی و عقلی خود در جهت پویا کردن سازمان بهره گرفته و از طریق ایجاد،پرورش و کاربردی نمودن خلاقیت،روحیه جسارت علمی،انتقادگری و انتقاد پذیری،روحیه علمی و پژوهش را در تک تک کارکنان سازمان تقویت کند.از طرفی مدیریت سازمان نیز سازوکاری را فراهم آورد تا زمینه نوآوری و خلاقیت در سازمان به وجود آید.این امر می تواند سازمان را تبدیل به یک سازمان خلاقی کند که بازنگری روال های گذشته و تولید افکار،اندیشه ها و کالا و خدمات جدید از طریق تراوشات فکری کارکنان سر لوحه کار آن باشد و نوگرایی به عنوان یک ارزش نهادی جزء باورهای مشترک سازمان شود(تولایی،١٣٨٧).

ارتقاء بهره وری امری است که باید در همه سطوح اعم از فرد،خانواده،سازمان ها و کشور مورد توجه قرار گیرد.بهره وری موضوعی فنی،اقتصادی و فرهنگی است که در مشارکت خود با جامعه،کارکنان با مدیریت سازمان و سازمان ها با محیط شان ساخته و پرداخته می شود.امروزه آنچه که در کشورهای پیشرفته به عنوان عامل پیشرفت جلوه می کند چیزی جز افزایش بهره وری نیست.کشورهای پیشرفته صنعتی با ٢٤درصد جمعیت دنیا،٨٥ درصد از ثروت جهان را در اختیار دارند در حالی که کشورهای غیرصنعتی با ٧٦ درصد جمعیت،تنها ١٥ درصد از ثروت جهان را صاحب هستند.آنچ

ه که موجب فاصله بیشتر این دو گروه کشورها شده است چیزی جز افزایش بهره وری در کشورهای صنعتی در مقایسه با کشورهای کمتر توسعه یافته نبوده است.بهره وری پایین موجب افزایش قیمت،بالا رفتن هزینه تولید،کاهش صادرات،کاهش اشتغال،تقلیل سرمایه گذاری و کاهش نرخ رشد اقتصادی می گردد.برای ارتقاء بهره وری، جامع نگری و پرهیز از جزءنگری و به کارگیری دانش و علم همراه عمل به آن و توجه به نوآوری و خلاقیت،امری اجتناب ناپذیر است(طاهری،١٣٨٥ ).

امروزه در اقتصاد کلیه کشورها چه کشورهای توسعه یافته و چه در حال توسعه بهره وری به اولویتی ملی تبدیل شده است.بهره وری موجبات رشد اقتصادی و کنترل تورم را فراهم و امکان دستیابی در سطح بالای استاندارد زندگی را میسر می کند.بهره وری به عنوان یک رویکرد مدیریتی کم کم جای خود را در کشور ما باز می کند.ارتقاء بهره وری جزء لاینفک مدیریت کشور است و همه طراحان،تولیدکنندگان و مدیران کشور به نحوی با آن سروکار دارند.در سازمان ملی بهره وری حرکتهای موثری انسجام یافته اما این تلاش ها بدون پشتوانه نظری و همکاری و اعتقاد اندیشمندان و فرهیختگان کشور ممکن نیست(زمانی،١٣٨٣ ).

یکی از راه های بهبود و پیشرفت اقتصادی یک شرکت تولیدی صنعتی،اندازه گیری بهره وری آن است.اندازه گیری بهره وری در واقع عبارتست از : تهیه و توسعه اطلاعات و اطمینان از اینکه بهبود روند رشد تولید کالا و خدمات در سطح کلی،بخشی بخشی و پروژه ای صورت می پذیرد به عبارت دیگر هدف از اندازه گیری بهره وری،توسعه توان اقتصادی برای ایجاد یا شناخت و کاربرد اطلاعات در بهره برداری بهینه از منابع کشور در ابعاد مختلف اقتصادی است.یکی از موارد افزایش بهره وری در شرکتهای صنعتی وجود افراد خلاق و نوآور می باشد(اورعی،١٣٧٨).

با پیشرفت روز افزون دانش و فناوری و جریان گسترده اطلاعات امروزه جامعه ما نیازمند پرورش انسان هایی است که بتوانند با تفکری خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آنها بپردازند و با این رویکرد نیاز به آموزش و تقویت خلاقیت و خلق افکار نو برای رسیدن به جامعه ای شکوفا از اهمیت خاصی برخوردار است.افزایش خلاقیت در سازمان ها می تواند به ارتقای کمیت و کیفیت خدمات،کاهش هزینه ها،جلوگیری از اتلاف منابع،کاهش بروکراسی و بالتبع افزایش کارایی و بهره وری و ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر گردد(تولایی،١٣٨٧).

1-3- اهمیت و ضرورت موضوع

دلایل مهم توجه به موضوع خلاقیت و نوآوری،توسعه تکنولوژی و اشتغال مولد و توسعه منابع انسانی است.بهره وری به عنوان سمبل و نماد تلاش و موفقیت در امور تجاری بوده و خلاقان،پیشگامان موفقیت های تجاری در جامعه هستند.نوآوران در واحدهای صنعتی نوآور همواره سعی می کنند تا هزینه های خود را به حداقل برسانند و با توجه به منابع موجود،برنامه ریزی کنند.

نکته مهم این است که همه سازمان ها بایستی منابع انسانی خود را در جهت خلاقیت و نوآوری تشویق نمایند.اما این امر در صنایع نفتی ضرورتی مضاعف دارد،چرا که منابع انسانی شاغل در صنعت نفت،اعم از مدیران،کارشناسان و تکنسین ها به لحاظ پیچیدگی و گسترش عظیم این صنعت،عموما از ویژگی ها و تجارب منحصر به فردی برخوردار هستند.

در بیشتر کنفرانس های بین المللی بهره وری،گفته می شود که: میزان بهره وری و به ویژه بهره وری منابع انسانی،در بخش های اقتصادی کشورهای در حال توسعه،کم است.ضمن اینکه این کشورها با افزایش جمعیت نیز روبه رو هستند.افراد،سرمایه و تکنولوژی هر سه از عوامل عمده افزایش بهره وری هستند و تقریباٌ همه صاحب نظران و مدیران سرشناس صنایع جهان،منابع انسانی را اساسی ترین عامل افزایش بهره وری می دانند و معتقدند که سرمایه و تکنولوژی را می توان به صورت وام،تاٌمین کرد و خرید،اما انسان ها را نه می توان به وام گرفت و نه می توان خرید.انسان ها باید به عنوان سرمایه های اصلی کشورهای جهان سوم پرورش یابند و در آنها انگیزه تلاش ایجاد شود(صمدآقایی،١٣٨٠).

خلاقیت و نوآوری لازمه و پیش درآمد توسعه و پیشرفت و تعالی یک سازمان و جامعه است و آگاهی ازمتون و تکنیک های آن ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مدیران،کارکنان و پژوهشگران علاقه منداست.

بنابراین محقق برآن شد که با توجه به علاقه شخصی و جدید بودن نسبی موضوع و محدود بودن چنین پژوهش هایی در صنعت نفت،به این پژوهش بپردازد.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)