1.2    تعریف و بیان مسئله……………… 3

1.3     هدف از انجام تحقیق……………….. 5

1.4     پرسشها ی تحقیق……………….. 5

1.5     محدوده ی پژوهش…………………. 6

1.6     فرضیات تحقیق……………….. 6

1.7     ساختار پایان نامه……………… 7

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق……… 9

2.1    مقدمه……………… 10

2.2     معماری سرویس گرا…………….. 10

2.2.1   مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا ……………..13

2.2.2   چرا معماری سرویس گرا……………..16

2.2.3 مزایای معماری سرویس گرا…………….. 17

2.2.4   لایه های معماری سرویس گرا…………….. 19

2.3     حاکمیت :…………….. 24

2.4     حاکمیت فناوری اطلاعات (IT)……………..

2.4.1   چارچوب حاکمیت COBIT……………….

2.5     حاکمیت معماری سرویس گرا…………….. 32

2.5.1   ضرورت و اهمیت حاکمیت معماری سرویس گرا ……………..38

2.5.2   رابطه حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت معماری سرویس گرا…… 38

2.6     مؤلفه های اصلی حاکمیت معماری سرویس گرا…………….. 43

2.6.1   اشخاص…………………. 44

2.6.2   سیاست هاو خط مشی ها…………….. 46

2.6.3   فرایندها…………….. 48

2.6.4   تکنولوژی……………….. 50

2.7     چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا…………….. 56

2.7.1 چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه WebMethods………………

2.7.2   چارچوب حاکمیتمعماری سرویسگرا در دیدگاه IBM………………….

2.7.3   چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه Oracle……………….

2.7.4   چارچوب حاکمیت معماری سرویسگرا در دیدگاه Software AG………….

2.8     خلاصه……………… 64

فصل سوم : روش تحقیق……………….. 66

3.1     مقدمه……………… 82

3.2    اجزای چارچوب COBIT………………..

3.3     معیارهای سرویس های(اطلاعات) کبیت………. 84

3.4     سنجش عملکرد……………… 85

3.5     اهداف کنترلی……………….. 88

3.6    نمودار افراد………………89

3.7     چالش هایی حاکمیت معماری سرویس گرا با آن مواجه است…….. 90

3.8     سیستم مدیریت سیاست………………… 93

3.8.1   تأثیر حاکمیت معماری سرویس گرا بر چرخه حیات سرویس……… 95

3.8.2 چرخه حیات سرویس…………………. 96

3.8.3   نقاط کنترلی زمان طراحی سرویس…………………. 97

3.8.4   نقاط کنترلی زمان اجرای سرویس…………………. 100

3.9    چرخه حیات حاکمیت………………… 102

3.9.1   برنامه ریزی و سازماندهی(PO)………………

3.9.2   اکتساب وپیاده سازی……………….. 110

3.9.3   تحویل و حمایت………………… 115

3.9.4   نظارت و ارزیابی……………….. 119

فصل چهارم : پیاده سازی و ارزیابی چارچوب……………….. 123

4.1     مقدمه……………… 126

4.2    مدل بلوغ چارچوب حاکمیت پیشنهادی : ……………..126

4.2.2   سطح های بلوغ فرایند حاکمیت………………… 128

4.3     تعیین عنصر های ارزیابی چارچوب……………….. 140

4.4     مولفه های چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا…… 143

4.5    تحلیل و ارزیابی چارچوب پیشنهادی……………….. 145

4.6     مقایسه و تطبیق……………….. 146

4.6.1   نتایج مقایسه. 150

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات……………….. 151

5.1    نتیجه گیری………………..

5.2    کارهای آتی……………….. 153

 

 

5.2.1 مطالعه در زمینه تشکیلات و تجهیزات مورد نیاز برای پشتیبانی از فرایند های حاکمیت:….. 154

5.2.2 بررسی امکان استفاده از روش کارت امتیازی متوازن(BSC) در ارزیابی بلوغ حاکمیت SOA وارائه نقشه راه SOA…..

5.2.3 ارئه یک معیار برای ارزیابی مدل چارچوب حاکمیت SOA……………..

منابع و مآخذ………………. 155

چکیده:

امروزه معماری سرویس گرا (SOA) به عنوان یک رویکرد مناسب برای بهبود چابکی و افزایش کارایی سیستم ها مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که سازمانها در فرایند استفاده از این فناوری با چالش های زیادی نظیر پیچیدگی طراحی ساختار تصمیم گیری، مدیریت و حاکمیت سرویس هاو نبود فرایندهای حاکمیت مواجه هستند، بنابراین نیازمند یک چارچوب جامع و قابل اجرا برای حاکمیت SOA هستند تا چالش های موجود را برطرف ساخته و ساختار حاکمیت و مکانیزم های کنترلی را تعریف نماید.همچنین برای تعیین یک نقشه راه برای استقرار معماری سرویس گرا نیازمند تعیین سطح بلوغ حاکمیت این معماری است.در این تحقیق چارچوب های موجود و چالش های معماری سرویس گرا مورد مطالعه قرارمی گیرد. براین اساس ما برای استقرار معماری سرویس گرایی در سازمان از COBIT ، که یک چارچوب استاندارد حاکمیت فناوری اطلاعات سازمانی است استفاده کرده و سطح بلوغ حاکمیت  معماری سرویس گرا را مورد بررسی قرار می دهیم.چارچوب پیشنهادی با تمرکز بر پوشش مولفه های حاکمیت SOA و معیاری برای تعیین سطح بلوغ حاکمیت،راه حلی مناسب برای حاکمیت موثر معماری سرویس گرا و تدوین نقشه راه فراهم می سازد.

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

     امروزه فناوری اطلاعات و به خصوص معماری سرویس گرا فرصت هایی را در جهت بهبود چابکی و کارایی توسعه سیستم های اطلاعاتی به وجود آورده است.معماری سرویس گرا به عنوان رهیافت برتر در حوزه معماری سیستم های اطلاعاتی به سازمان ها کمک می کندتا بتوانند نیازمندی های کسب و کاری شان را با زیرساخت فناوری اطلاعات به سرعت مطابقت داده و نسبت به تقاضاهای بازار واکنش دهند.

این معماری یک استراتژی است که دربرگیرنده دو جنبه سازمانی و تکنولوژی است.از نقطه نظر تکنولوژی،سازمان نیاز به فراهم آوردن زیر ساختی (گذرگاه سرویس سازمانی) برای برقراری تعامل و یکپارچگی داردو از منظر سازمانی،نیازمند ساختار سازمانی مناسب،تعریف مسئولیت ها و نقش های سازمانی مرتبط،با توسعه نرم افزار و تدوین فرایندهای مناسب برای طراحی سرویس ها،شناسایی سرویس های جدید و چرخه عمر سرویس ها است.از طرفی برای آنکه حوزه کسب و کار بتواند به سرعت خود را با تغییرات تطبیق دهد،بایستی بتواند به مجموعه ای از سرویس های کسب وکاری و سرویس های اشتراکی دسترسی پیدا کند.با وجود اینکه بسیاری از شرکت ها در فرایند پیاده سازی SOA نسبت به فراهم ساختن الزامات و پیش نیازهای مطرح شده تلاش می کنند ولیکن به دلیل پیچیدگی این فرایند عمدتا با چالش هایی نظیر: (مالکیت سرویس ، تعیین ساختار تصمیم گیری ، تعریف و تعیین سرویس های اشتراکی، مدیریت تغییر سرویس های اشتراکی ، ارزیابی کارایی و کیفیت سرویس ، مدیریت سطوح سرویس) مواجه می شوند و ممکن است علی رغم صرف انرژی زیاد و سرمایه گذاری های کلان از مسیر صحیح منحرف شده و دچار شکست شوند.

بنابراین برای مقابله با چالش های ذکر شده و کسب مزایای این فناوری، سازمان نیازمند استقرار یک نظام رفتاری مناسب است تا علاوه بر تعریف نقش ها و مسئولیت ها و تعیین ساختار تصمیم گیری،قابلیت های سازمانی مورد نیاز را فراهم نماید.این نظام رفتاری در واقع همان نظام حاکمیت است.حاکمیت مکانیزمی است که اطمینان می دهد قوانین،خط مشی ها و سیاست ها،استاندارد ها و رویه ها در سازمان پذیرفته شده و مورد اجابت قرار گرفته است.یعنی اطمینان نمائیم که افراد هر آنچه درست است را انجام می دهند.

2-1- تعریف و بیان مسئله

فقدان حاکمیت می تواند یک مانع جدی برای موفقیت سازمان باشد.حاکمیت معماری سرویس گرا،کاربرد حاکمیت سازمان برای تحقق معماری سرویس گرا است].41[حاکمیت SOA مفهومی است که برای فعالیت های مرتبط با سرویس ها در معماری سرویس گرا و حاکمیت سرویس ها در چرخه پیاده سازی آنها استفاده می شود.حاکمیت SOA چالش های مطرح در فرایند پیاده سازی و پذیرش معماری سرویس گرا را با ایجاد قابلیت هایی در سازمان برطرف می کند.این قابلیت ها با بهره گرفتن از یک چارچوب موثر معماری سرویس گرا پوشش داده می شود.

چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا شامل 1)یک مدل مرجع حاکمیت که به عنوان نقطه شروع به کار گرفته شده و در بر گیرنده 4 مولفه اصلی زیر ساخت فنی،سیاست ها،فرایندها و نقش هاست و 2)چرخه حیات سرویس که یک فرایند تکرار پذیر برای تعریف سرویس و بومی سازی مدل حاکمیت SOA است].41[

هدف اصلی ازچارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا،استقرار معماری سرویس گرا در سازمان است.چارچوب یک رویکرد تدریجی را تعریف می کند که سازمان بتواندعلاوه بر پوشش نیازمندی های جاری خود،نیل به اهداف بلند مدت SOA را مد نطر قرار دهد.یک چارچوب حاکمیت SOA به مدیران سازمان اطمینان می دهد که :

– سرویس های صحیح ایجاد شده،نیازمندی های کسب و کار را پوشش می دهند.

– یک رویکرد سازگار برای کشف،استفاده،تعریف،طراحی،پیاده سازی،اجرا و مدیریت سرویس ها تعریف شده است.

– سرمایه گذاری سرویس ها صورت گرفته و مالکان سرویس ها مشخص شده اند.

– سرویس ها منطبق بر سیاست های حاکمیت ایجاد شده اند.

– سرویس ها در یک روش امن طراحی شده،ساخته و اجرا می شوند.

– سرویس ها در یک روش میزان پذیر مدیریت می شوند.

– نقش های حاکمیت SOA، مسئولیت ها و مجوز ها شناخته شده و به طور قابل قبول اجرا می شوند.

بر این اساس سازمان نیاز به یک برنامه دارد که همان نقشه راه معماری سرویس گراست و بر مبنای یک چارچوب حاکمیت SOA در یک رویکرد تدریجی و با سنجش بلوغ سرویس گرایی،به شرکت ها کمک نماید تا حرکت به سمت SOA را شروع کرده و گذار به SOA را در هر مرحله مدیریت کنند و به این طریق مزایای مورد انتظار SOA نظیر استفاده مجدد سرویس ،بهبود یکپارچگی، تعامل پذیری و چابکی کسب و کار را بدست آورند.

در این تحقیق به منظور ارائه مولفه های اصلی حاکمیت معماری سرویس گرا مطلوب ، به شناخت چارچوب های موجود حاکمیت  SOA پرداخته و برای حرکت سازمان ها به سمت استقرار حاکمیت معماری سرویس گرا ، COBIT را که یک چارچوب کنترل برای حاکمیت فناوری اطلاعات   پذیرفته شده است مورد مطالعه و استفاده قرار می دهیم.این چارچوب بطور کامل ارزیابی فرایندها،ساختار حاکمیت و مکانیسم های کنترل را مورد خطاب قرار می دهد. چارچوب COBIT برخی از عناصر مهم حکومت SOA را پشتیبانی نمی کند ما با بهره گرفتن از مؤلفه های اصلی معماری سرویس گرایی سازمان و چرخه حیات حاکمیت مبتنی بر  COBIT و شناخت یک مدل بلوغ حاکمیت SOA به ارزیابی واندازه گیری بلوغ حاکمیت معماری سرویس گرا سازمان می پردازیم.

3-1- هدف از انجام تحقیق

بر اساس مطالب ذکر شده در قسمت قبل هدف اصلی این تحقیق شناخت حاکمیت معماری سرویس گرا ، مولفه ها ، سیاست ها و ویژگی های آن به منظور ارائه یک چارچوب مطلوب برای حرکت سازمان ها در استقرار حاکمیت معماری سرویس گرا و تلفیق سرویس گرایی با فناوری اطلاعات برای افزایش انعطاف پذیری سازمان جهت دست یابی اهداف کسب وکار است. بر این اساس هدف این تحقیق را می توان به بخش های زیر تفکیک نمود:

– هم سویی فناوری اطلاعات و کسب و کار با تمرکز بر فرایندهای کسب وکار و پشتیبانی از محرك های فناوری اطلاعات و کسب و کار

– سازماندهی فرایندهای چرخه حیات سرویس و حاکمیت براساس مدل فرایند

– تعریف و مدیریت اهداف کنترلی قابل اندازه گیری برای هر فرایند

– آشنایی با مفاهیم و اصول معماری سرویس گرا و درک ارتباط بین اصول و موضوعات مطرح شده و ارتباط آنها با موضوع حاکمیت

– تشریح اهمیت حاکمیت معماری سرویس گرا والزامات پیاده سازی آن

– شناخت مولفه های حاکمیت معماری سرویس گرا

– معرفی الزامات چارچوب حاکمیت معماری سرویس گرا

[1] (ESB) Enterprise Service Bus

1-1   مقدمه……………………. 1

1-2   بیان موضوع……………………. 2

1-3   اهمیت موضوع……………………. 4

1-4 بر ادبیات پژوهش……………………… 8

1-4-1 توانمند‌سازی شغلی کارکنان……………………. 8

1-4-2 عملکرد شغلی…………………….. 9

1-4-3 ارتباطات…………………….. 10

1-4-4 روابط آفلاین (رو‌‌ در رو) ……………………11

1-4-5 روابط آنلاین…………………….. 11

1-4-6 شبکه‌های ارتباطی…………………….. 12

1-4-7 شبکه اجتماعی…………………….. 12

1-5 ا هداف پژوهش……………………… 14

1-6   سوالات پژوهش……………………… 14

1-7   فرضیات پژوهش……………………… 15

1-8   روش پژوهش……………………… 16

1-9   مفاهیم و واژگان کلیدی…………………….. 16

1-9-1 شبکه ارتباطی…………………….. 16

1-9-2 شبكه روابط آفلاین…………………….. 16

1-9-3 شبکه‌ روابط آنلاین…………………….. 17

1-9-4 ارتباط مستقیم آفلاین…………………….. 17

1-9-5  ارتباط غیر مستقیم آفلاین…………………….. 18

1-9-6 ارتباط مستقیم آنلاین…………………….. 18

1-9-7 ارتباط غیر مستقیم آنلاین…………………….. 18

1-9-8   شبکه اجتماعی…………………….. 18

1-9-9   تکامل ( رابطه مکمل)…………………… 19

1-9-10 عملکرد شغلی (متغیر وابسته)…………………… 19

1-10   قلمرو پژوهش……………………… 20

1-11 ساختار پژوهش……………………… 20

1-12  جمع بندی…………………….. 22

فصل دوم – ادبیات پژوهش……………………… 23

2-1 مقدمه……………………. 23

2-2   عملکرد: مفاهیم و ابعاد……………………. 24

2-3 عملکرد شغلی…………………….. 25

2-4    عوامل موثر بر عملکرد شغلی…………………….. 27

2-4-1 عوامل شخصیتی…………………….. 28

2-4-2   عوامل سازمانی…………………….. 34

2-5   ارتباطات…………………….. 39

2-5-1 روابط آفلاین…………………….. 40

2-5-2 روابط آنلاین…………………….. 42

2-5-3 رابطه مکمل ارتباطات آنلاین و آفلاین…………………….. 43

2-5-4 عوامل موثر بر قدرت ارتباطات در دستیابی به منابع……. 45

6-2 شبکه اجتماعی…………………….. 52

2-6-1 سایت‌های شبکه‌های اجتماعی و تعامل در فضای آنلاین…… 56

2-7   فرهنگ…………………….. 65

2-7-1  فرهنگ سازمانی…………………….. 66

2-7-2  فرهنگ و اثر بخشی سازمانی…………………….. 67

2-8 پیشینه پژوهش……………………… 67

2-8-1 پیشینه پژوهش در داخل کشور…………………… 67

2-8-2 پیشینه پژوهش در خارج از کشور…………………… 72

2-9 جمع بندی…………………….. 83

فصل سوم- روش پژوهش……………………… 85

3-1 مقدمه……………………. 85

3-2 نوع و روش پژوهش……………………… 85

3-3 روش‌شناسی پژوهش……………………… 86

3-4 شناسایی متغیر‌ها و توسعه مدل……………………. 88

3-4-1 توسعه مدل……………………. 88

3-5 توسعه فرضیه‌ها ……………………89

3-6 ابزار پژوهش……………………… 98

3-7 سازمان و جامعه آماری…………………….. 101

3-8 نمونه آماری…………………….. 102

 

 

3-9 روش جمع آوری داده…………………… 102

3-10 روایی (اعتبار) و پایایی (قابلیت اعتماد) ابزار گردآوری داده….. 103

3-11 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها…………………… 103

3-12 ابزار نرم‌افزاری پژوهش……………………… 103

3-13 جمع بندی…………………….. 105

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل آماری…………………….. 106

4-1   مقدمه……………………. 106

4-2 تحلیل آماری…………………….. 106

4-2-1 روایی ابزار پژوهش……………………… 106

4-2-2 پایایی (قابلیت اطمینان)…………………… 108

4-3 آمار توصیفی…………………….. 109

4-3-1 بررسی توصیفی ویژگی‌های جمعیت شناختی……. 109

4-4   آزمون همبستگی پیرسون……………………. 113

4-5   رگرسیون……………………. 115

4-6 مقایسه نتایج با مقاله مرجع…………………….. 118

4-7 روایی ) اعتبار) پرسشنامه فرهنگ…………………….. 120

4-8 پایایی (قابلیت اطمینان)…………………… 122

4-9 آمار توصیفی…………………….. 123

4-9-1 بررسی توصیفی ویژگی‌های جمعیت شناختی…… 124

4-10 آزمون نرمال بودن توزیع……………………. 126

4-11 آزمون فریدمن…………………….. 127

فصل پنجم- بحث و نتیجه‌گیری…………………….. 130

5-1 مقدمه……………………. 130

2-5   خلاصه پژوهش……………………… 130

5-3   بررسی فرضیات پژوهش……………………… 133

5-4 بررسی سوالات پژوهش و پاسخ به آنها…………………… 136

5-5 نتایج پژوهش……………………… 137

5-6   پیشنهاد به سازمانها ……………………139

5-7 محدودیتهای پژوهش……………………… 140

5-8 پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………….. 141

5-9   محدودیت‌ها و مشکلات پژوهشگر……………………. 143

فهرست منابع فارسی…………………….. 144

فهرست منابع انگلیسی…………………….. 149

پیوست‌ها ……………………169

چکیده:

وجود ارتباطات موثر، همواره یکی از عوامل مهم موفقیت سازمان بوده است. هدف این پژوهش بررسی تاثیر فناوری به طور خاص ارتباطات شبکه‌ای حاصل از نظریه شبکه اجتماعی بر عملکرد شغلی کارکنان است. این پژوهش با تمایز بین شبکه‌های ارتباطی محیط کاری آنلاین و آفلاین کارکنان، فناوری را در نظریه شبکه اجتماعی جای داده تا عملکرد شغلی کارکنان را درک کند. چنین فرض شده است که روابط کارکنان در شبکه های ارتباطی محیط‌کاری آنلاین و آفلاین منابع مکملی هستند که در تعامل هستند تا بر عملکرد شغلی آنها تاثیر بگذارند. این پژوهش از نوع تحقیقات غیرآزمایشی بوده و از پرسشنامه به منظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز استفاده شده است. این پژوهش در میان 104 نفر از کارکنان دانشی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام شده است و برای انجام تحلیل‌های آماری از آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف ‌معیار و آمار استنباطی شامل آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شده است و آزمون فریدمن نیز به منظور اولویت‌بندی عوامل فرهنگی به کار رفته است. لازم به ذکر است که نرم‌افزارهای SPSS.20 و Ucinet.6 برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌کار رفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که روابط شبکه‌ای، بدون تمایز میان روابط آنلاین و آفلاین و با تمایز آنها، همبستگی معناداری با عملکرد شغلی دارند. نتایج آزمون رگرسیون برای پیش‌بینی عملکرد شغلی نیز نشان داد که بدون تمایز بین شبکه‌های آنلاین و آفلاین، روابط مستقیم و غیرمستقیم بر عملکرد شغلی موثر هستند و نتایج آزمون مدل با متغیرهای کنترل و روابط اصلی نشان داد که، روابط مستقیم آفلاین، روابط غیرمستقیم آفلاین و روابط مستقیم آنلاین پیش‌بینی‌کننده عملکرد شغلی می‌باشند، اما ارتباط میان روابط غیرمستقیم آنلاین و عملکرد شغلی چشمگیر نیست. نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که انگیزه پیشرفت مهم‎ترین و موثرترین عامل در روابط و عملکرد شغلی کارکنان است.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

تغییرات سریع از ویژگی‌های مهم محیط كسب‌و‌كار كنونی می‌باشد. بنگاه‌های صنعتی و خدماتی با محیط رقابتی كه پیچیدگی، پویایی و غیر قابل‌ پیش‌بینی بودن از ویژگی‌های اصلی آن است در تعامل هستند )نیك‌سیر، 1371). تغییراتی همچون افزایش رقابت جهانی، تأثیر فناوری اطلاعات، طراحی مجدد فرایندهای کسب‌و‌کاری و توسعه بخش‌های خدماتی بر دنیای کار تاثیر می‌گذارند (Frese, 2000). سازمان‌ها همچنان به سرمایه‌گذاری‌های عظیم برای ایجاد زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور تسهیل روابط کارکنان و در نتیجه افزایش عملکرد شغلی کارکنان ادامه می‌دهند ((Guartner, 2008. شبکه‌های اجتماعی مجازی به عنوان یکی از جدیدترین فناوری‌های ارتباطی هستند که به کاربران در حفظ روابط اجتماعی موجود، پیدا کردن دوستان جدید، تغییر و تکامل سایت‌ها و شریک و سهیم شدن در تجربه‌های یکدیگر کمک می‌کنند و زمینه عضویت، فعالیت و مشارکت هدفمند کاربران را فراهم می‌کنند (Massari, 2010). توسعه‌های اخیر فناوری اطلاعات و سرویس‌های وب منجر به توسعه و گسترش شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات شده است. از ویژگی‌های مهم شبکه‌های اجتماعی، تعامل بین کاربران است. کاربران شبکه‌های اجتماعی نه تنها اطلاعات شخصی خود (Foster et.al‚ 2010) را به اشتراک می‌گذارند، بلکه از وب‌سایت‌های اجتماعی به منظور جستجوی محصولات یا اشتراک‌گذاری توصیه‌ها و تجربیات با دوستان خود و سایر کاربران استفاده می‌نمایند (Tripp & Gregoire‚ 2011).

در این پژوهش، از یک دیدگاه نظری به نام شبکه‌های اجتماعی برای توضیح عملکرد شغلی استفاده می‌شود. شبکه اجتماعی عمدتا با یک دید ساختاری عملکرد شغلی را توضیح می‌دهد و بحث می‌کند که ارتباطات شبکه‌ای کارمند نقش مهمی در دسترسی موثر به منابع مهم ایفا می‌کنند که به عنوان مکانیزم‌های کلیدی مشارکتی به طور مثبت بر عملکرد شغلی تاثیر می‌گذارند. این پژوهش با تمایز میان شبکه‌های ارتباطی آنلاین و آفلاین کارکنان، فناوری را در نظریه شبکه اجتماعی جای داده تا عملکرد شغلی کارکنان را درک کند. ارتباطات شبکه‌ای مانند ارتباطات مستقیم و غیرمستقیم در هر دو شبکه ارتباطی محیط کاری آنلاین و آفلاین در نظر گرفته می‌شوند که به چهار نوع ارتباط متمایز منتهی می‌شود. در این فصل ابتدا موضوع پژوهش و اهمیت آن از نظر پژوهش و کاربرد بیان می‌شود و ادبیات پژوهش به طور مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس اهداف، سوالات و فرضیه‌های پژوهش بیان شده و در نهایت مفاهیم و واژگان کلیدی تعریف شده و ساختار پژوهش بیان می‌شود.

2-1- بیان موضوع

میزان موفقیت سازمان‌ها در رسیدن به اهدافشان با عملکرد شغلی کارکنان رابطه مستقیم دارد، به همین جهت عملکرد شغلی کارکنان از اهمیت بالایی در سازمان برخوردار می‌باشد. سازمان‌ها به دنبال كاركنانی هستند كه بتوانند در مشاغل خویش به خوبی عمل كنند. عملكرد خوب، بهره‌وری سازمان را ارتقاء می‌بخشد و ارتقاء بهره‌وری، منجر به بهبود اقتصاد ملی جامعه می‌شود (Wright, 2004). بررسی‌های اولیه ارتباط مثبت بین سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات و عملکرد شغلی را نشان می‌دهند، اخیرا محققان بینش بهتر و وسیع‌تری را درمورد چگونگی و چرایی اثر فناوری اطلاعات بر عملکرد شغلی سازمان‌ها به کارگرفته و دریافته‌اند که این اثر به یک موضوع بدیهی برای بهبود عملکرد شغلی تبدیل شده است. تریلیون‌ها دلار صرف خدمات ICT به عنوان منبع عظیم انگیزش برای تحقیقاتی می‌شود که به دنبال درک سیستم‌های اطلاعاتی هستند (Zhang &Venkatesh, 2013). وجود ارتباطات موثر و صحیح، همواره یکی از عوامل مهم موفقیت در سازمان بوده است. بدون وجود یک سیستم ارتباطی موثر مدیران و کارکنان قادر نخواهند بود وظایف خود را به درستی انجام دهند و اداره سازمان دشوار خواهد بود. توسعه ارتباطات الکترونیکی و ماهواره‌ای در طرز تفکر، نحوه انجام کارها، شیوه مذاکره و به طورکلی شیوه زندگی، نسبت به گذشته تغییرات زیادی را ایجاد کرده است که این تغییرات همچنان ادامه دارند. رشد سیستم‌های اطلاعاتی با داده‌های غنی به این معنا است که مدیران دیگر در حیرت و سرگردانی نیستند بلکه آنلاین و همیشه نزدیک هستند و به اطلاعات مهمی که برای تصمیم‌های درست و به موقع نیاز دارند، دسترسی دارند. سطح فناوری درکل و فناوری اطلاعات به طور خاص در حال رشد می‌باشد که باعث شده وضعیت زندگی مردم در سراسر جهان به طور قابل‌توجهی تغییر یابد (Laudon & Laudon, 2012). با فراتر رفتن الگوهای ارتباطی از مرزهای ملی و انتشار پرشتاب اینترنت، ماهواره و فناوری‌های دیجیتالی، ارتباط همزمان میان بخش‌های وسیع‌تری از جهان امکان‌پذیر شده است. نقش عمده رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی باعث شده که اهمیت رسانه‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و شبكه‌های اجتماعی به جایگاهی بی بدیل دست یابند. در حال حاضر، شبكه‌های اجتماعی مجازی به یكی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی در سطح جامعه و جهان تبدیل شده و از شهرت فراوانی برخوردار است (Pempek et.al, 2009). شبكه‌های اجتماعی مجازی، مكان‌هایی هستند كه در آن‌ ها افراد فرصت می‌یابند خود را معرفی نموده، ویژگی‌های شخصیتی خود را بروز داده و با سایرین ارتباط برقرار كرده و روابط خود را حفظ نمایند (2000 Ellison,). این شبکه‌ها به طور بالقوه، چه در سطح روابط بین فردی و چه در سطح روابط اجتماعی، توانایی ایجاد تغییرات اساسی در زمینه زندگی اجتماعی هر فرد را دارند (Ellison et.al, 2009). همانطور که سازمان‌ها در انجام وظایف خود بیشتر به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته می‌شوند، باید به طور موثر در فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی نفوذ کرده و از مزایای آن مانند ارتقاء عملکرد شغلی استفاده کنند. سازمان‌ها باید نقش شبکه‌های اجتماعی در به حداکثر رساندن مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات را در نظر بگیرند. زمانی که کارکنان شبکه‌های آفلاین خود را کاهش می‌دهند، ممکن است شبکه‌های آنلاین خود را گسترش دهند، به این دلیل که آنها قادر به حل همه مشکلات خود از طریق ارتباطات رو در رو نیستند. بنابراین، به منظور درک صحیح مزایای فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی، کارکنان نیازمند توسعه هر دو شبکه آنلاین و آفلاین می‌باشند. یکی از چالش‌برانگیزترین جنبه‌های جهانی‌شدن، جنبه فرهنگی آن است. فرهنگ یکی از واژه‌های پیچیده‌ای است که تاکنون در علوم اجتماعی، مورد بررسی بسیاری قرار گرفته است. برقراری ارتباط به زمینه‌های فرهنگی مناسب نیاز دارد که بدون وجود این زمینه‌های فرهنگی، ارتباطی شکل نمی‌گیرد (بشیر، 1387). یکی از جنبه‌های مثبت پدیده جهانی شدن، یکی شدن فرهنگ ملت‌ها می‌باشد که حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات و نفوذ و گسترش شبکه‎های اجتماعی و ماهواره‎ای است. با این وجود توجه اندکی به فرایندهای سطح فردی درگیر در ایجاد و نگهداری فرهنگ سازمانی و چگونگی تاثیرگذاری این فرایندها بر فرهنگ ملتی که سازمان در آن فعالیت می‎کند، انجام شده است (Harris, 1994).

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1) مقدمه

محیط فوق رقابتی امروزه، نه تنها بر ساختار رقابتی اجزاء آن، که بر ساختار مدیریتی سازمان ها نیز فشار فزاینده ای را وارد می سازد؛ چالش هایی که شرکت ها را وادار می سازد به کاهش هزینه در طول زنجیره تامین بپردازند؛ زمان کلی تولید و میزان موجودی ها را کاهش دهند؛ انتخاب محصولات و تنوع آن را گسترش دهند؛ زمان تحویل مطمئن تری را فراهم نمایند؛ کیفیت و کارآیی را بهبود داده و تقاضا، عرضه و تولید را هماهنگ سازند. این خود، شرکت ها را به مدل های همکاری و رقابت های مبتنی بر آن ترغیب می کند. در این راستا شرکت ها بایستی بطور فزاینده ای اطلاعات داخلی خود را با تامین کنندگان، توزیع کنندگان و مشتریان تسهیم نموده و در عین حال از ریسک های مرتبط با چنین اشتراکی پرهیز نمایند. به منظور تحقق این اهداف، سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی[1] بصورت روزافزون مورد کاربرد شرکت ها و سازمان های مختلف در سراسر جهان، واقع می شود. اگر چه دلیل عمده کاربرد این سیستم ها یکپارچه سازی و مدیریت مالی بهتر پروژه های سازمانی است؛ منتهی دلایل دیگری همچون پردازش بلادرنگ[2] اطلاعات و افزایش گستره بازه زمانی ارائه خدمات و تولید بصورت 24 ساعت در شبانه روز و 7 روزکاری در هفته؛ از جمله عللی هستند که اقبال شرکت ها را به پذیرش این سیستم ها افزایش داده است. علیرغم چنین اقبالی، میزان شکست پروزه های پیاده سازی ERP ها در سازمان بالاست و گزارشات متعددی در این خصوص وجود دارد. لِنجین والتر (2000) گزارش می کند که میزان شکست پروژه های پیاده سازی ERP را می توان در دامنه ی 40 تا 60 درصد و بالاتر در نظر گرفت. آمیل و آمیل (2002) عنوان می کند که بین 50 تا 75 درصد شرکت های امریکایی به نوعی شکست در پیاده سازی ERP را تجربه کرده اند. ماسکاتلو و پارنت (2006) نرخ شکست پروژه های پیاده سازی را در مجموع بالغ بر 50 درصد ؛ وَنگ و همکاران (2007) این نرخ را 70 درصد و شرکت مشاورین پانوراما (2011) این نرخ را در سال 2010 بالغ بر 60 درصد گزارش کرده اند.

1-2 تعریف موضوع، اهمیت و ضرورت تحقیق

موفقیت در پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) و تحقق اهداف از پیش برنامه ریزی شده، از موضوعاتی است که توجه پژوهشگران این حوزه را به خود معطوف داشته است. این موضوع عمدتاً ناشی ازسرمایه گذاری بالای بکارگیری چنین سیستم هایی درسازمان ها می باشد. باتوجه به نرخ بالای شکست پروژه هایERP، ارزیابی اولیه میزان آمادگی سازمان ها در پیاده سازی چنین سیستم هایی می تواند در کنترل ریسک پیاده سازی و اجتناب از شکست احتمالی پروژه تاثیرگذار باشد.

مدل های متنوعی در خصوص ارزیابی آمادگی سازمان برای پیاده سازی ERP وجود دارد که هر یک، از رویکرد ویژه ای برخوردارند. این رویکردها هر یک، به ارزیابی ابعاد مختلفی از جمله منابع انسانی، ساختار سازمان، سیستم و زیرساختارهای مرتبط با فناوری اطلاعات سازمان می پردازد. با توجه به تمرکز این مدل ها بر شرکت های بخش خصوصی، لزوم بازطراحی مدل هایی درجهت انطباق پذیری بهتر با شرایط محیطی و طبیعت سازمانیِ سازمان های خدماتی بخش دولتی بیش از پیش محسوس است. این تحقیق تلاش دارد تا با ارائه مدلی، ضمن ارزیابی وضعیت آمادگی سازمان نواحی مسئله زا برای پیاده سازی ERP را شناسایی نماید. ازسویی وجود برخی متغیرهای تاثیرگذار در پیاده سازی این سیستم ها، که دارای وضعیت غیرخوش-تعریف می باشند، نیاز به تبیین مدل های مناسب بر اساس الگوهای فازی را دو چندان می نماید. برقرای پیوند میان وضعیت ارزیابی شده سازمان و مجموعه استراتژی های اقتضائی قابل اخذ جهت آماده سازی سازمان، از دیگر خلأهایی است که این تحقیق سعی در پوشش آن دارد.

 

 

1-3- فرضیه ها/سؤالات تحقیق

با توجه به این که در این بررسی، از ترکیبی از آزمون های آماری و فازی بهره گرفته شده و تحلیل فازی از ماهیتی متفاوت نسبت به تحلیل آماری برخوردار است؛ در نتیجه ما بجای آزمون های فرض مرسوم آماری با یکسری سؤالات تحقیق مواجه ایم.

– عوامل حیاتی موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان در سازمان های خدماتی دولتی کدامند و چگونه با کاربرد الگوی فازی می توان به تحلیل واقع بینانه تری از وضعیت این متغیرها دست یافت؟

– وضعیت موجود عوامل کلیدی موفقیت شناسایی شده در سازمان جهاد کشاورزی به چه صورتی است؟

– با توجه به وضعیت ارزیابی شده ، راهکارهای موثر در آماده سازی سازمان جهت پیاده سازی موفق سیستم برنامه ریزی منابع سازمان چه هستند؟

1-4-  پیش فرض های تحقیق

فرضیه عام تحقیق حاضر به این شکل است: بنظر می رسد سازمان های خدماتی دولتی با توجه به تاثیری که سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان بر عملکرد و نحوه ارائه خدمت آن ها می گذارد؛ از پیاده سازی این سیستم ها استقبال نمایند. پیش-فرض های فرعی تحقیق عبارتند از:

– بنظر می رسد عوامل حیاتی موفقیت شناسایی شده بر پیاده سازی ERP در سازمان های خدماتی دولتی نیز اثرگذار باشند.

– بنظر می رسد وضع موجود سازمان مورد مطالعه برای پیاده سازی ERP مساعد باشد.

– بنظر می رسد با توجه به ظرفیت موجود، بتوان مجموعه ای از راهکارهای آماده سازی سازمان برای پیاده سازی ERP را یافت و اجرایی کرد.

1-5- پیشینه تحقیق

عمده مطالعات صورت گرفته در حوزه ارزیابی آمادگی سازمانی، مربوط به بخش تولید و شرکت های خصوصی است. بخشی از این مطالعات و پژوهش های بر آنالیز ریسک و میزان آمادگی برای تحقق تغییر در مرحله پیش از پیاده سازی ERP تمرکز دارند. ابدینور-هلم و همکاران (2003) در ارزیابی آمادگی سازمان؛ بر تاثیرگذاری نوع نگرش کارکنان درپیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان تاکید می کنند. آنها معتقدند نگرش های منفی؛ رفتارهای منفی و در نهایت احساس ناخوشایندی را پس از پیاده سازی ERP در پی خواهند داشت. درتحقیق آن ها بر این عامل بعنوان عامل اساسی آمادگی سازمان برای پیاده سازی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی تاکید شده است. بررسی آنها نشان داد که این نگرش ها ناشی از متغیرهای جمعیت شناختی سازمان، نوع کار (مدیریتی، سرپرستی، مهندس، کارگری و غیره) و ادراک کارکنان ( از ارزش، اهمیت و توانمندی این سیستم ها) است.

کواک و لی (2008) نشان دادند تاثیرگذاری بر ادراک کارکنان، در تلقی مفید بودن پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان وکاربری ساده آنها؛ ضمن افزایش آمادگی برای تغییر در پیاده سازی موفق و تمایل استفاده از این سیستم ها موثر است.

1-1-      مقدمه…………………. 8

1-2- تعریف مساله تحقیق………………….. 9

1-3- تشریح و بیان موضوع…………………. 10

1-4- ضرورت انجام تحقیق………………….. 11

1-5- روش تحقیق………………….. 12

1-6- فرضیه های تحقیق………………….. 12

1-7- ساختار تحقیق………………….. 12

فصل دوم – مفاهیم مربوط به انتخاب پورتفولیو…………………. 13

2-1- مقدمه…………………. 13

2-2-تاریخچه…………………. 15

2-3-تعاریف…………………. 17

2-3-1- پروژه…………………. 17

2-3-2- مدیریت پروژه…………………. 18

2-3-3- طرح…………………. 18

2-3-4- مدیریت طرح…………………. 19

2-3-5- رابطه بین مدیریت طرح و مدیریت پروژه……… 21

2-3-6- پورتفولیو…………………. 22

2-3-7- مدیریت پورتفولیو…………………. 23

2-3-8- برنامه‌ریزی استراتژیک…………………… 24

2-3-9- مدیریت استراتژیک…………………… 24

2-3-10- اولویت‌بندی پروژه ها………………… 26

2-4- روشها و تکنیک های انتخاب مجموعه پروژه…………………. 27

فصل سوم: مفاهیم مربوط به RBV………………….

– 1-3 مقدمه…………………. 34

3-2- مفهومRBV…………………..

3-3- تاریخچه…………………. 36

3-4- منبع به چه معناست………………….. 38

3-5- توانایی به چه معناست………………….. 39

3-6- مزیت رقابتی به چه معناست………………….. 39

3-7- طبقه بندی منابع…………………. 39

3-8- موانع تقلید از منابع…………………. 41

3-9- توسعه منابع برای آینده…………………. 43

فصل چهارم – مدل ریاضی………………….. 45

4-1- برنامه ریزی ریاضی………………….. 45

4-2- تاریخچه…………………. 45

4-3- شاخه های اصلی برنامه ریزی ریاضی………………….. 46

-4-4انواع مسائل بهینه سازی و تقسیم بندی آنها………………… 48

4-4-1- بهینه سازی تک بعدی و بهینه سازی چند بعدی………………….. 48

4-4-2- بهینه سازی پویا و بهینه سازی ایستا………………… 48

4-4-3- بهینه سازی مقید و بهینه سازی نا مقید…………………. 49

4-4-4- بهینه سازی پیوسته و بهینه سازی گسسته…………………. 49

4-4- 5- بهینه سازی تک معیاره و بهینه سازی چند معیاره………………… 49

4-4-5-1- تشریح مدل های بهینه سازی چند هدفه…………………. 49

فصل پنجم – مدلسازی………………….. 51

5-1- مقدمه…………………. 51

5-2- قانون پارتو…………………. 51

5-3- الگوریتم انتخاب پورتفولیو…………………. 53

5-3-1- مفروضات الگوریتم…………………. 53

5-3-2- قدم های الگوریتم…………………. 54

5-3-2-1- فاز اول: مرتب سازی………………….. 54

5-3-2-2- فاز دوم: انتخاب پورتفولیو با بهره گرفتن از مدل ریاضی پیشنهاد شده…….. 54

5-3-2-3- فاز سوم: مرتب سازی نهایی پودتفولیوها در برنامه عملیاتی………………….. 64

 

 

فصل ششم – نتیجه گیری………………….. 65

پیوست1…………………. 68

مراجع…………………. 70

چکیده:

در این پایان نامه با توجه به اهمیت موضوع برنامه ریزی استراتژیک در سازمان ها و اولویت بندی اهداف و پروژه های سازمانی و بالتبع انتخاب پروژه ها، مدلی ریاضی که یکی از بهترین روشها برای تصمیم گیری می باشد برای دسترسی به جواب بهینه (انتخاب بهترین ترکیب پروژه ها) استفاده شده است. با توجه به اینکه هزینه های پروژه عمدتاً شامل اقلامی هستند که از به کار گرفتن منابع به وجود می آیند و با توجه به وجود محدودیت در سطح منابع قابل دسترس، باید پروژه ها به نحوی برنامه ریزی شوند که در هیچ موقعیتی، سطح احتیاجات از سطح امکانات بالاتر نباشند، به همین منظور مدل ارائه شده مبنی بر نگاه منبع محور می باشد.که در نهایت منجر به انتخاب مجموعه پورتفولیو ها شده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

هر سازمانی برای اجرای سیاستها و اهداف خود و برای ادامه رشد و بقاء و به اجرا در آوردن برنامه هایش، خود را ملزم به برنامه ریزی و کنترل آن در راستای ماموریت و استراتژی بلند مدت سازمان می داند. که گاهاً این برنامه ها در مقام اجراء، به صورت پروژه هایی نمایان خواهند بود. به عبارتی می توان به این نکته اشاره کرد که تقریباً همه سازمانها به نوعی با پروژه، به دنبال آن انتخاب پروژه روبرو می باشند. حال این سازمان ممکن است یک نهاد دولتی باشد که به دنبال برنامه ریزی پروژه های ملی است یا یک شرکت تولیدی که پروژه ها و طرح های تولیدی خود را برنامه ریزی می کند. پس به این ترتیب می توان به اهمیت پروژه ها در سازمان و بالتبع آن انتخاب پروژه ها پی برد. از طرفی اگر نگاهی گذرا به اطرافمان بیاندازیم طرح ها و پروژه های زیادی مشاهده می شود که در حالت عدم هماهنگی با پروژه های دیگر و گاهی حتی در تضاد با پروژه های دیگر می باشند یا گاهی طرح هایی را مشاهده می نماییم که به علت عدم توجه به محدودیت های منبع، به صورت نا تمام باقی مانده اند، یا به علت عدم توجه به پروژه های پیش نیاز به صورت متوقف در آمده اند.

در این پایان نامه سعی می شود که با توجه به اهمیت موضوع برنامه ریزی استراتژیک در سازمان ها و اولویت بندی اهداف و پروژه های سازمانی، مدلی مبتنی بر معیارهای چند گانه برای انتخاب پروژه های منبع محور ارائه گردد.

اولویت بندی برنامه های عملیاتی و پروژه های سازمانی برای تحقق اهداف و ماموریتهای سازمان به سبب محدودیت منابع از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجایی که اولویت بندی برنامه ها و پروژه­ های سازمانی از اولویت بندی اهداف کلان و عملیاتی نظیر آنها حاصل می شوند باید مکانیزمی برای اولویت بندی پروژه های سازمان بر مبنای اولویت اهداف انتخاب شود. از سویی تصمیم گیری در محیط های پیچیده ناپایدار یکی از مسائل مهم مدیریت نوین به شمار می آید. در این موارد تصمیم گیرنده با گزینه ­های متفاوت تحت معیارهای مختلفی که از محیط داخلی و خارجی سازمان استراتژیک محور متاثر می­شوند روبه رو است در این مورد مدلهای تصمیم گیری چند معیاره به عنوان یکی از ابزارهای کارا برای اخذ تصمیم مناسب به نظر می رسد. بنابراین با این مدل می توان در فضای اهداف سازمان و برنامه­ ریزی استراتژیک سازمان، مکانیزمی برای انتخاب پروژه بر اساس تاثیرگذارترین معیارها فراهم کرد.

2-1- تعریف مسأله تحقیق

هر سازمانی با اهداف، محدودیتها، اولویتها، سیاستها، فرصتها و تهدیدات و مسائل ویژه خود مواجه    می باشد و باید تمامی این شرایط را در تصمیمات خود دخیل کند. یکی از تصمیمات مهمی که در سازمانها گرفته می شود مساله انتخاب پروژه می باشد. البته نباید انتخاب پروژه به صورت فعالیتی درخلاء و جدا از دیگر اهداف و تصمیمات و استراتژی های یک سازمان صورت پذیرد، بلکه باید تمامی مسائل مهم دخیل در انتخاب یک پروژه لحاظ شود. حال این تحقیق ارائه یک مدل چند شاخصه ای برای انتخاب پروژه های استراتژیک بر مبنای اهداف کلان سازمان می باشد.

3- تشریح و بیان موضوع

یکی از مسائل مشکل ساز در سازمان هایی که با تعداد زیادی پروژه روبرو می باشند، انتخاب ترکیب بهینه ای از پروژه ها از میان پروژه های امکان پذیر و اقتصادی که مراحل ارزیابی فنی و اقتصادی را گذرانده اند می باشد. البته این ترکیب باید با توجه به محدودیتها، اهداف و استراتژیهای سازمان صورت پذیرد. چنانچه بتوان با توجه به محدودیتهای موجود و در راستای اهداف و استراتژیها، مجموعه ای از پروژه ها را انتخاب کرد که بهترین نتیجه را نیز به بار آورد. حال با توجه به اینکه هر پروژه خصوصیات خاص خود را از لحاظ عمر، چرخه حیات، نرخ مصرف منابع در دوره های مختلف و موارد دیگر دارد، عملی کردن این امر بسیار مشکل و مستلزم تلاش فراوان می باشد. به خصوص زمانیکه تعداد پروژه ها زیاد می باشد، تعداد بدیلهایی که می توان انتخاب نمود بسیار زیاد خواهد بود و ارزیابی هر بدیل با توجه به معیارهایی که باید در فرایند انتخاب پورتفولیوی پروژه لحاظ نمود (اهداف سازمان، منافع مالی مشهود و نا مشهود، منابع در دسترس و سطح ریسک پورتفولیوی پروژه و غیره) کاری بسیار دشوار می باشد. و دشوارتر زمانیکه شرایط زیر نیز وجود داشته باشد:

– اهداف چند گانه و بعضاً متعارض

– بعضی اهداف کیفی و در تقابل با اهداف کمی باشند

– بعضی از پروژه ها ماهیتاً به یکدیگر وابسته باشند

– محدودیتهایی مانند منابع مالی، نیروی کار، تجهیزات و گاهی پارامترهایی همچون ریسک و زمان کامل شدن پروژه مطرح باشد

حال با در نظر گرفتن شرایط فوق، کاملاً واضح است که تصمیم گیری و انتخاب در این مورد بسیار مشکل است. زیرا با تعداد زیادی گزینه با بدیلهای مختلف و در راستای اهداف و اولویتها و محدودیتهای مختلف روبرو هستیم. یکی از بهترین روشها برای تصمیم گیری در چنین مواقعی مدلهای ریاضی می باشند، که در این پایان نامه برای دسترسی به جواب بهینه (انتخاب بهترین ترکیب پروژه ها) از آن استفاده شده است.

4-1- ضرورت انجام تحقیق

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1   مقدمه …………………………. 2

1-2   اهمیت و ضرورت ………………………… 3

1-3   بیان مسئله…………………………  5

1-4 مدل مفهومی تحقیق  …………………………  8

1-5   اهداف انجام تحقیق  …………………………  9

1-5-1 اهدف اصلی …………………………   9

1-5-2 اهداف کاربردی …………………………   9

1-6   سوالات تحقیق …………………………   9

1-7   قلمرو تحقیق …………………………   10

1-7-1 قلمرو موضوعی  …………………………  10

1-7-2 قلمرو زمانی  …………………………  10

1-7-3 قلمرو مکانی  …………………………  10

1-8تعریف واژه ها و اصطلاحات ………………………… 10

فصل دوم: ادبیات تحقیق

بخش اول: مبانی نظری

2-1-1 مقدمه ………………………… 12

2-1-2 مدیریت شهری………………………… 13

2-1-3 دیدگاه ها و نظریه های منعطف به مدیریت شهری…………… 13

2-1-3-1 ماکس وبر و نظریه دیوان سالاری  …………………………  14

2-1-3-2 برایان مک للین و نظریه حاکمیت و مدیریت شهری  ……….  15

2-1-3-3 نظریه رکس و مور ………………………… 16

2-1-3-4 نظریه پال  ………………………… 17

2-1-3-5 نظریه ریچارد تاردانیکو ………………………… 18

2-1-4 دیدگاه مشارکتی و مردم سالاری در مدیریت شهری  …………… 19

2-1-4-1- نظریه صلاح الدین یلدیریم  ………………………… 20

2-1-4-2 نظریه مشارکت مردمی و نخبگان لیون فولکت ……………… 21

2-1-4-3 نظریه مشارکتی جان ترنر ………………………… 22

2-1-4-4 نظریه مشارکتی جیمز میجلی   ………………………… 23

2-1-4-5 نظریه مشارکتی شری ارنشتاین  …………………………  24

2-1-4-6 نظریه مشارکتی اسکات دیوید سون………………………… 25

2-1-4-7 نظریه مشارکتی دیوید دریسکل…………………………25

2-1-4-8 نظریه میانجی گری………………………… 27

2-1–5 مدل های مدیریت شهری………………………… 27

2-1-5–1انواع مدل های مدیریت شهری در کشور آمریکا…………… 29

2-1-5-2 انواع مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی……… 35

2-1-5-3 سیر تحول مدل های مدیریت شهری در ایران ………………39

2-1-5-1 جمع بندی………………………… 41

2-1-6 شهرهای مقصد گردشگری  …………………………  42

2-1-6-1 شهر نور ………………………… 44

2-1-6-2 شهر چالوس…………………………45

2-1-6-3 شهر بابلسر…………………………  46

2-1-6-4 شهر تنکابن   ………………………… 48

2-1-7 مدیریت شهری و توسعه گردشگری …………………………   49

2-1-8 تعریف حکمرانی و انواع آن …………………………  51

2-1-8-1حکمرانی  …………………………  51

2-1-8–2حکمرانی شهری …………………………   53

2-1-8–3حکومت شهری   ………………………… 54

2-1-8–4تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری …………… 55

2-1-8-5 حکمرانی الکترونیک…………………………57

2-1-8-6 حکمرانی الکترونیک و حکمرانی شهری …………………………59

2-1-9 اهداف حکمرانی شهری ………………………… 60

2-1-10 مدل های حکمرانی شهری………………………… 60

2-1-11 حکمرانی خوب………………………… 61

2-1-12 حکمرانی خوب شهری………………………… 63

2-1-13 حکمرانی شهری و کیفیت زندگی………………………… 66

2-1-14 نقش نهاد های محلی (شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری…….. 67

فصل دوم – بخش دوم: پیشینه تحقیق

2-2-1 مقدمه ………………………… 69

2-2-2 پژوهش های داخلی ………………………… 69

 

 

2-2-3 پژوهش های خارجی ………………………… 71

2-2-4 اسناد حقوقی و بین المللی ………………………… 72

2-2-5 اقدامات دولت ها در مهمترین کنفرانس های بین المللی……………… 72

فصل دوم – بخش سوم: تشریح اجزای مدل

2-3-3-1مشارکت  …………………………  75

2-3-3-2 حاکمیت قانون  ………………………… 75

2-3-3-3 شفافیت …………………………   75

2-3-3-4 مسئولیت و پاسخگویی …………………………   75

2-3-3-5 پاسخده بودن …………………………  75

2-3-3-6 بینش راهبردی  …………………………  75

2-3-3-7 اجماع سازی  …………………………  76

2-3-3-8 عدالت و انصاف …………………………   76

2-3-3-9 امنیت   ………………………… 76

2-3-3–10 اثر بخشی و کارایی  …………………………  76

2-3-3-11 تمرکز زدایی  …………………………  76

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ………………………… 77

3-2 روش تحقیق   ………………………… 78

3-3جامعه‌ی آماری …………………………   79

3-4 نمونه‌ی آماری …………………………   80

3–5روش جمع‌ آوری داده‌ها………………………… 82

3-6 روایی و پایایی ابزار پژوهش………………………… 82

3-7روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات……………. 83

3-7-1 روش تحلیل اهمیت- عملکرد…………………………  83

3-7-1-1تشکیل ماتریس اهمیت-عملکرد…………………..  84

3-7-1–2تحلیل ماتریس اهمیت-عملکرد ………………………… 86

3-7-2 روش تحلیل سلسله مراتبی ………………………… 87

3-7-2-1 مدل سازی مساله تصمیم …………………………  88

3-7-2-2 مقایسه اهمیت و ارجحیت  …………………………  88

3-7-2-3 بررسی میزان سازگاری در قضاوت‌ها……………… 89

3-8 جمع بندی………………………… 90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

4-1مقدمه  …………………………91

4-2- روش تحلیل اهمیت – عملکرد………………………… 91

4-2–1داده های توصیفی   ………………………… 92

4-2-2مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت ………… 92

4-2–3مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات……… 93

4-2-4مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن……… 94

4-2-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری……….95

4-3 آزمون فرضیه قابلیت اعتماد یا پایایی ابزار اندازه‏گیری(پرسشنامه)………. 96

4-4 ارزیابی اهمیت و عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری……….97

4-5 آزمون دو جمله ای شاخص های حکمرانی خوب شهری………………………… 98

4-6 نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف………………………… 99

4-7 تجزیه و تحلیل ماتریس اهمیت – عملکرد ………………………… 101

4-7-1ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر ………………………… 102

4-7-2 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور ………………………… 104

4-7–3ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن  …………………………  106

4-7-4 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس………………………… 108

4-8 جمع بندی روش تحلیل اهمیت – عملکرد…………………………  110

4-9 روش تحلیل سلسله مراتبی………………………… 110

4-9-1 داده های توصیفی ………………………… 110

4-9-2 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت  …………  111

4–9-3 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات…………. 112

4-9-4 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن ………………………… 113

4-9-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری ……. 114

4-10 مدل سازی سلسله مراتبی و تشکیل درخت تصمیم گیری……….. 115

4-11 اولویت بندی اهمیت شاخص های حکمرانی خوب شهری………..116

4-12 اولویت بندی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری……….. 118

4-21–1اولویت بندی عملکرد در شهر بابلسر ………………………… 119

4-21- 2اولویت بندی عملکرد در شهر نور ………………………… 121

4-12-3 اولویت بندی عملکرد در شهر تنکابن………………………… 123

4-12-4 اولویت بندی عملکرد در شهر چالوس………………………… 125

4-13 جمع بندی روش تحلیل سلسله مراتبی………………………… 126

4-14- مقایسه دو روش اهمیت-عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی ……… 127

4-14-1مقایسه نمونه آماری………………………… 127

4-14-2 مقایسه نتایج حاصل از دو روش………………………… 128

4- 15 جمع بندی………………………… 130

فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

5-1مقدمه ………………………… 131

5-2مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی كار ………………………… 131

5- 3 یافته‌ها………………………… 132

5-4بحث…………………………135

5-5 نتیجه گیری ………………………… 137

5-6 پیشنهادات کاربردی ………………………… 138

5-7 محدودیت های تحقیق ………………………… 141

5-8 پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آینده …………………………141

منابع ………………………… 142

پیوست………………………… 149

چکیده:

رویکرد های سنتی مدیریت شهری ایران باعث ایجاد فضایی تقابلی به جای فضایی تعاملی میان شهروندان و شهرداری ها شده است که حکمرانی خوب شهری یکی از روش های مقابله با آن است. هدف این تحقیق شناخت جامعی از میزان اهمیت حکمرانی خوب شهری و ارزیابی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهر های نمونه مقصد گردشگری (چالوس، نور، بابلسر و تنکابن) است. روش تحقیق و گردآوری مطالب از نوع پیمایشی و تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه است که پس از تایید روایی پرسشنامه در اختیار کارشناسان برجسته مهندسین مشاور و اعضای گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی استان مازندران و همچنین اساتید صاحب نظر دانشگاه مازندران قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل آماری از دو روش IPA و AHP استفاده شد. اولویت بندی و عملکرد شاخص ها، از هر دو روش به صورت یکسان به دست آمد و مهمترین شاخص با کمترین عملکرد، شاخص مشارکت شهروندان معین گردید که سنگ بنای حکمرانی خوب شهری به عنوان روش مدیریت مشارکتی است. شاخص امنیت نیز از بالاترین عملکرد در این شهر ها برخوردار بود. در نهایت نتیجه گیری شد که شاخص های حکمرانی خوب شهری با وجود اهمیت بالای آنها، عملکرد پایینی در مدیریت شهری، شهرهای مورد مطالعه داشته و راهکارهایی به منظور ارتقا آن ارائه شد.

فصل اول: کلیات تحقیق

امروزه جمعیت مردمی که در مناطق شهری زندگی می کنند از تمام ادوار تاریخ انسان بیشتر است. روند شهرنشینی غیر قابل بازگشت است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391). تخمین زده شده است که جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 درصد این رشد در کشور های در حال توسعه خواهد بود (برنامه اسکان سازمان ملل[1]، 2003). از سوی دیگر جهان امروز با چالش هایی مواجه است که ناشی از دگرگونی های حاصل از پیشرفت علم و صنعت و طرح نیاز های جدید سازمانی و اجتماعی است. در جهان متحول امروز، دولت ها به تنهایی قادر به پاسخگویی به نیازهای جدید نخواهند بود. این مهم نیازمند الگوی جدیدی است که بتوان از همه ظرفیت های جامعه در بخش های دولتی، خصوصی و مدنی استفاده نمود تا تولید و ارئه خدمات عمومی را حداکثر ساخت (رفیعیان و همکاران، 1390). در سیستم مدیریت شهری نوین برای رفع این مشکلات و چالش ها در زندگی شهری، الگوهای متعددی ارائه شده است. یکی از این الگوها که مدل غالب در مدیریت شهری[2] محسوب می شود، الگوی حکمرانی شهری است[3] (زیاری و همکاران، 1390). حکمرانی موضوعی است که بر نحوه تعامل دولت ها و سایر سازمان های اجتماعی با یکدیگر، نحوه ارتباط با شهروندان و نحوه اتخاذ تصمیمات در جهانی پیچیده تمرکز داشته و فرایندی است که از طریق جوامع و سازمان ها تصمیمات خود را اتخاذ و بواسطه آن مشخص می کنند که چه کسانی در این فرایند درگیر و چگونه وظایف خود را به انجام برسانند (نوبری و همکاران، 1389). محیط شهری پیچیده، پویا و متنوع مستلزم ظرفیت بالای مدیریت است که حکمرانی خوب شهری[4] قابلیت فراهم کردن آن را دارد (صالحی، 1392). از سوی دیگر گردشگری شهری ترکیب پیچیده ای از فعالیت ها ی مختلف می باشد که از به هم پیوستن ویژگی های محیطی و میزان توانمندی و کشش شهر در جذب بازدیدکنندگان و ارائه خدمات تشکیل شده است. نخستین شرط موفقیت هر شهر در توسعه گردشگری، وجود زیرساخت های مناسب شهری، یکپارچه گی همه سازمان های ذیربط و مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. از طرف دیگر تنسیق و آمایش جاذبه های شهر، استفاده پایدار از منابع گردشگری، ایجاد منابع و تسهیلاتی که دسترسی به جاذبه ها را تسهیل می کند، رضایت خاطر بازدیدکنندگان و کنترل محلی دومین شرط لازم در توسعه گردشگری است (دیناری، 1384). در راستای تحقق گردشگری، مدیریت شهری که از سازمان دهی عوامل، نیروها و منابع برای اداره امور و پاسخگویی نیازهای ساکنین شهر شکل گرفته، مهمترین ابزار است (رضویان، 1381).

2-1- اهمیت و ضرورت

استنباط سازمان ها و نهاد های بین المللی از حکمرانی خوب شهری مطابق با تجزیه عملکردی برنامه اسکان در دو دهه اخیر است. این تجربه بر این نکته تاکید دارد که در اداره امور شهرها نه سرمایه، نه تکنولوژی و نه حتی تخصص، کافی نیست. بلکه مدیریت مطلوب وجه ممیزه یک شهر برون گرا با مدیریت مطلوب در مقابل یک شهر با مدیریت نامطلوب یا شهر منزوی است بر این اساس حرکت اصلی در جهت حکمرانی خوب شهری، رسیدن به یک شهر برونگرا خواهد بود. در شهر برونگرا هر فرد بدون توجه به ثروت، جنسیت، مذهب، نژاد و سن، شایسته مشارکت سازنده و مثبت در فرصت های موجود در شهر است (نازک نوبری و همکاران ، 1389(. از طریق حکمروایی خوب شهری نوعی از توسعه پدید می آید که در آن فقرا حق تقدم دارند، امور زنان بهبود میابد، محیط زیست پایدار ایجاد می شود و فرصت های اشتغال و عوامل رفاهی پدید می آیند. به این ترتیب مفهوم حکمروایی خوب و توسعه پایدار انسانی جدایی ناپذیر است (محمد موئدی، 1392). هدف از شاخصهای حکمرانی خوب شهری[5] سنجش اندازه گیری و کیفیت اداره امور شهری است. با توجه به این شاخص ها هر شهر می تواند به مقایسه های منطقه ای و جهانی بر اساس کیفیت حکمرانی شهری خودش دست بزند و به طور یقین فرایند سنجش در سرعت بخشیدن به بهبود کیفیت حکمرانی محلی، نقش قابل توجه ایفا می کند. در سطح محلی نیز شاخص تسریع اقدام محلی مورد انتظار برای بهبود کیفیت حکمرانی شهری را در بر می گیرد (نازک نوبری و همکاران ، 1389).

با توجه به بررسی مفهوم حکمروایی خوب شهری میتوان مهمترین اهداف کلان آن را اینگونه بیان کرد:

– بازساخت جامعه مدنی برای تقویت و اعتلای بیشتر سازمان ها، نهادها و جوامع محلی

– کاهش فقر و جدایی گزینی های اجتماعی، قومی و فرهنگی در شهرها

– افزایش مشارکت و مداخله افراد و صاحبان منافع در فرایند های سیاسی درون شهرها

– همچنین حکمرانی خوب شهری به طور خاص نیز اهداف عملیاتی زیر را دنبال می کند:

– کاهش فساد

– بهبود کیفیت و افزایش امکان زندگی برای همه شهروندان

– حفظ دموکراسی

– ایجاد فرصت و امکان برای مردم به منظور نشان دادن خواسته ها و آمالشان در زندگی

– اعتلای امنیت، برابری و پایداری (برنامه توسعه سازمان ملل متحد[6] ، 2008).

حال با توجه به اینکه شهرهای ایران خصوصا در سالهای اخیر رشد شتابان و ناموزونی را تجربه کرده اند و با توجه به این رشد شتابان شهرنشینی و هم چنین عدم وجود سیستم مدیریتی کارامد چه در گذشته و چه در حال به نظر می رسد وجود سیستم مدیریتی جدید که نگرش پویاتر به شهر و شهروندان داشته باشد لازم است. با توجه به اینکه مدیریت شهرهای ایران در سطح پایینی است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391) به نظر می رسد که شهرهای با مقصد گردشگری[7] (به عنوان نمونه شهرهای ساحلی استان مازندران) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند سیستم جدید و پویاتری می باشند تا بتوانند به توسعه پایدار دست یابند. از سوی دیگر با توجه به اینکه اقتصاد شهرهای مقصد گردشگری به ویژه شهرهای ساحلی استان مازندران وابستگی شدیدی به برنامه ریزی و مدیریت صحیح در راستای ارتقای زیرساخت های صنعت گردشگری شهری دارند و تمام شهروندان آنها به عنوان عضو فعال در این صنعت مشغول به فعالیت می باشند و خیلی از مشاغل شکل گرفته در شهرهای مقصد گردشگری در راستای همین صنعت ایجاد شده است، در این شهرها ضرورت تحقق حکمرانی خوب شهری با توجه به ویژگی مشارکتی[8] بودن آن امری انکار ناپذیر است.

3-1- بیان مسئله

واژگان حکمرانی[9] و حکومت[10] ، دارای مفاهیم محض و تخصصی بوده که بعضا فارغ از مفهوم، معمولا جایگزین یکدیگر به کار می روند. اما قدمت حکمرانی به تاریخ تمدن بشری برمیگردد. واژه حکمرانی از لغت یونانی (کیبرنان[11]) گرفته شده است و معنی آن هدایت کردن و راهنمایی کردن و یا چیزها را در کنار هم نگه داشتن است. در حالی که مفهوم حکومت دلالت بر واحد سیاسی برای انجام وظیفه سیاست گذاری داشته و برجسته تر از اجرای سیاست ها است. پس می توان گفت واژه حکمرانی اشاره به پاسخ گو[12] بودن هم در حوزه سیاست گذاری و هم در حوزه اجرا دارد (شریفیان ثانی، 1380). حکمرانی را میتوان کنش، شیوه یا سیستم اداره دانست که در آن مرز های بین سازمانها و بخش عمومی و خصوصی در سایه یکدیگر محو می شوند. جوهره حکمرانی به وجود روابط متعامل بین و درون حکومت و نیروهای غیر حکومتی اشاره دارد (برک پور، 1388).

حکمرانی شهری[13] ، طبق تعریف زیست بوم سازمان ملل عبارت است از مجموع روش های برنامه ریزی و مدیریت عمومی شهر از سوی افراد، نهادهای عمومی و نهادهای خصوصی و نیز فرایند مستمری است که از طریق آن، منافع متضاد یا متعارض با یکدیگر همراه شده و زمینه همکاری و کنش متقابل فراهم می آید. طبق این تعریف حکمرانی شهری، هم نهادهای رسمی و هم اقدامات غیر رسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان را در بر می گیرد (برنامه اسکان بشر ملل متحد[14]،2007). به علاوه نباید از نظر دور داشت تحقق سبک و شیوه مدیریت امور محلی و شهری که از آن به عنوان حکمرانی یاد می شود منوط به شکل گیری یک مجموعه روابط رسمی و ساختارهایی از قبیل قانون مداری، چارچوب های حقوق مدون و مشخص، تعریف و تعیین حدود رژیم های سیاسی، تعیین سطوح تمرکز زدایی و فراهم کردن زمینه های مشارکت همگانی در امور تصمیم گیری راجع به خط و مشی هاست (اکبری ، 1385). حکمرانی شهری بر خلاف مدیریت شهری، فرایندی مدیریتی است که به اتخاذ و حفظ زیربناها و خدمات شهری می پردازد. حکمرانی شهری فرایندی کاملا سیاسی در نظر گرفته می شود (شریفیان ثانی، 1380) و از آنجا که حکمرانی یا حاکمیت شهری، وظیفه به اجرا در آوردن تصمیمات و سیاست های عمومی در جهت منافع عامه را دارد (پاداش و همکاران، 1386) به عنوان فرایند مشارکتی توسعه، تعریف می شود و به موجب آن همه ذینفعان شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تمهیداتی را برای حل مشکلات شهری فراهم می آورند که نتیجه آن رفع ناپایداری توسعه شهری، رفع ناپایداری ها از بدنه نهادهای مدیریتی، برنامه ریزی شهری، کارآمد سازی و مسئولیت پذیری بیشتر در اداره امور شهری و تفویض قدرت، وظایف و صلاحیت ها به حکومت ها و سایر ذینفعان محلی خواهد بود (لاله پور، 1386). بنابر این حکمرانی شهری را می توان فرایندی دانست که بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک طرف و سازمان های غیر دولتی و تشکل های جامعه مدنی از طرف دیگر شکل می گیرد. نتیجه اینکه حکمرانی شهری با اشکال قدیم حکومت از آن جهت متفاوت است که عاملان مدیریت تنها بخش عمومی نیستند، بلکه بخش های خصوصی و داوطلب نیز در امر مدیریت وارد می شوند. این عاملان در شبکه های مدیریت و مشارکت هایی که عموما مستقل از دولت هستند، فعالیت می کنند (پاداش و همکاران ، 1386). با توجه به مفهوم حکمرانی زمانی که صفت خوب را به این واژه اضافه میکنیم مبحثی با بار معنایی آغاز می شود و حکمرانی مطلوب[15] در مقابل حکمرانی نامطلوب قرار می گیرد. اضافه کردن صفت ارزشی به واژه حکمرانی مناقشه بر انگیز می باشد. چنانکه افراد گوناگون، سازمان ها، دولت ها، ایدئولوژی ها و مدیریت شهر، هریک حکمرانی خوب را مطابق با منافع و تجربیات شخصی خود تغریف می کنند. با در نظر گرفتن این نکته که دولت ها همواره در طول تاریخ نقشی انکار ناپذیر در شکوفایی و سعادت و یا در نابودی و انحطاط و نابودی ملت ها داشته اند، در خلال اجرای طرح هایی مانند برنامه اسکان بشر و برنامه هایی برای ریشه کنی فقر و دست یابی به توسعه پایدار و ضرورت تضمین اجرایی این برنامه ها شاخص های حکمرانی خوب از سوی محققین و سازمان های مختلف مورد بررسی قرارگرفته و تحت عنوان معیار ها و شاخصه های حکمرانی خوب مطرح شده است (نازک نوبری و همکاران، 1389) که عبارتند از:

– مشارکت[16]

– قانون مداری[17]

– شفاف سازی[18]

– انعطاف پذیری[19]

– وفاق محور[20]

– عدالت[21]

– کارآمدی[22]

– پاسخگویی[23]( سازمان ملل آموزشی، علمی، فرهنگی[24]).

با روشن شدن مفهوم حکمرانی، حکمرانی خوب و حکمرانی شهری حال می توان به توضیح حکمرانی خوب شهری[25]پرداخت. شهرها با برخورداری از پتانسیل های بالا به مثابه موتور توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق ایجاد مشاغل و طرح ایده ها نقش بازی میکند. شهرها اگرچه دارای مزیت ها و جاذبه هایی هستند، اما محرومیت های اجتماعی را نیز دامن می زنند چرا که عدم توزیع بهینه منابع و ثروت به محرومیت اجتماعی و فقر در میان جوانان، اقلیت های قومی و مذهبی و سایر گروه های حاشیه ای جامعه می انجامد (برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2000 ). بنا بر منشور هبیتات سازمان ملل متحد حکمرانی خوب شهری اصول به هم وابسته پایداری، برابری، کارامدی، شفافیت و پاسخگویی، امنیت، فعالیت های مدنی و شهروندی را توصیف می کند (برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2009).

در تحقیق حاضر سعی شده است ابتدا شاخص های حکمرانی خوب شهری با توجه به وضعیت شهر های مقصد گردشگری اولویت بندی شود و سپس فاصله وضع موجود و مطلوب شهر های منتخب مشخص گردد.

[1] UN-HABITAT

Urban Management

[3] Urban Governance

[4] Good Urban Governance

[5] Good Urban Governance Index

[6] United Nations Development Program

[7] Tourist destination cities

[8] Participation

[9] Governance

[10] Government

[11] Keybernan

[12] Responsive

[13] Urban governance

[14] UN-HABITAT

[15] Good Governance

[16] Participation

[17] legislating

[18] Transparency

[19] Flexibility

[20] consensus-based

[21] Justice

[22] Efficiency