مقدمه. 2

الف) اهمیت تحقیق.. 3

ب) سوالات تحقیق.. 3

ج) فرضیه‌های تحقیق.. 3

د) روش تحقیق.. 4

هـ) سازماندهی تحقیق.. 4

 فصل اول: مفاهیم، روش‌ها و اقسام و درآمدی بر تحلیل جرم‌شناختی و روانشناختی تهدید

مبحث نخست: مفاهیم. 6

گفتار اول: مفاهیم لغوی و اصطلاحی.. 6

الف) مفهوم لغوی.. 6

ب) مفهوم اصطلاحی.. 8

گفتار دوم: رابطه تهدید با مفاهیم نزدیک…. 9

الف) رابطة تهدید با معاونت در جرم. 9

دیدگاه اول: 9

دیدگاه دوم: 11

دیدگاه سوم: 12

ب) رابطه‌ی تهدید مدنی با تهدید جزایی.. 12

ج) رابطه‌ی تهدید با اکراه و اجبار. 14

د) رابطه‌ی تهدید با اخاذی.. 25

مبحث دوم: روش‌ها و اقسام. 26

گفتار اول: روش‌ها 26

الف) تهدید کتبی.. 26

ب) تهدید شفاهی.. 27

ج) تهدید تصویری.. 28

د) تهدید عملی.. 29

گفتار دوم: اقسام و انواع. 29

الف) تهدید صریح و ضمنی.. 29

ب) تهدید ساده، دستوری یا شرطی.. 30

ب) تهدید ساده و دستوری یا شرطی.. 30

د) تهدید مطبوعاتی و انتخاباتی.. 34

مبحث سوم: تحلیل روانشناختی و جرم شناختی تهدید. 41

گفتار نخست: رویکرد روانشناختی جرم تهدید. 41

گفتار دوم: تحلیل جرم شناختی جرم تهدید. 44

الف) پیشگیری از جرم تهدید. 45

ب) بزهکاران جرم تهدید. 47

ج) بزه‌دیدگان جرم تهدید. 49

 فصل دوم: ارکان بزه تهدید بر واکنش کیفری سرکوبگر در قبال آن

مبحث نخست: ارکان بزه تهدید. 53

گفتار نخست: رکن قانونی.. 53

الف) در دوران قبل از انقلاب و بعد از انقلاب… 53

ب) دوران پس از انقلاب… 55

گفتار دوم: رکن مادی.. 56

الف) رفتار مجرمانه بزهکار. 56

1- تهدید به قتل.. 57

2- تهدید به ضررهای نفسی.. 58

3- تهدید به ضررهای شرفی.. 59

4- تهدید به ضررهای مالی.. 59

5- تهدید به افشای سر. 61

6- اخذ سند و یا نوشته. 62

ب) بزه‌دیده جرم تهدید. 69

1) شخص حقیقی.. 69

2- شخص حقوقی.. 69

3- نقش وسیله در جرم تهدید. 70

4- نتیجه مجرمانه. 71

گفتار سوم: رکن روانی.. 72

الف) اجزای رکن روانی تهدید. 73

1- سوء نیت عام. 73

2- انگیزه 74

ب) تحلیل تهدید بر اساس رکن روانی.. 75

1) تهدید یا سبق تصمیم. 75

2) تهدید بدون سبق تصمیم. 75

مبحث دوم: واکنش کیفری سرکوبگر در قبال تهدید. 76

گفتار نخست: اقسام مجازات… 76

الف) مجازات اصلی جرم تهدید. 76

ب) مجازات تکمیلی.. 77

ج) اقدامات تأمینی.. 79

گفتار دوم: عوامل موثر در میزان مجازات… 81

الف) کیفیات مخففه. 81

ب) کیفیات مشدده 83

ج) اقدامات ارفاقی.. 85

1- آزادی مشروط.. 85

2- تعلیق مجازات.. 88

نتیجه‌گیری.. 112

پیشنهادات… 115

منابع.. 116

چکیده

هر شخصی دارای موقعیت اجتماعی است و از این موقعیت، مجموعه‌ای از اوصاف موروثی و اکتسابی می باشد که برخلاف موقعیت جسمانی و فیزیکی افراد – حالت مادی ندارد بلکه حالت معنوی است همان‌گونه که جسم و جان افراد شایسته ثابت است شخصیت معنوی و موقعیت اجتماعی آنان نیز در حمایت قانونی است. البته موقعیت اجتماعی افراد متفاوت است اما همه افراد به نحوی دارای این موقعیت هستند و نمی‌توان اعتبار اجتماعی افراد را به کلی سلب کرد. قانون اساسی هر کشوری این حق را به رسمیت شناخته و ضمانت اجرای کیفری بر آن مقرر کرده است. قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/2/83 مقرراتی را پیش بینی کرده است. جرم تهدید از جمله جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص است.

اصل آزادی شخصی که درج مدنی ایران از آن به نام اصل آزادی اراده نام برده شده این است که ایجاب می‌کند هر کس در انجام یا عدم انجام امور مباح مربوط به زندگانی خود در حد قانون و مقررات آزادی عمل داشته و از روی اجبار و اکراه یا تهدیدهای مادی و معنوی مجبور به انجام کاری نشود و اساس هر عمل حقوقی که برخلاف میل باطنی و سلب آسایش و امنیت همراه باشد و در اثر تهدید و اجبار انجام شود از نظر قانون محکوم به رد یا بطلان یا عدم نفوذ خواهد بود.

ظهور کمال و شکوفایی هر فردی در پرتو احترام و رعایت حقوق و آزادی‌های فردی است از جمله این که کسی در انجام و یا عدم انجام امور مباح مربوط به زندگی خود در حدود نظامات حقوقی آزادی عمل داشته باشد و تحت تأثیر فشار و تهدید عملی انجام ندهد. تهدید بر اراده شخص فشار وارد آورده و او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اراده آزاد وی را زائل می‌سازد تا در برابر خواسته‌های مرتکب سر تسلیم فرود آورد. در واقع تهدید از جمله جرایمی است که علیه اشخاص ارتکاب می‌یابد و موجب اختلال در نظم اجتماعی و امنیت فردی می‌شود. در حقوق ایران تهدید در احکام و موارد خاص و مستقلی، مورد توجه قانونگذار کیفری قرار گرفته است و برای مرتکبین آن جرم ضمانت اجرا پیش‌بینی شده است. با توجه به موضوعاتی که می‌تواند مورد تهدید قرار گیرد تهدید انواعی دارد که از جمله می‌توان به تهدید به قتل، تهدید به ضررهای نفسی و سرقتی و مالی و افشای سر اشاره نمود. مضافاً به این که در خصوص تهدید احکام خاصی نیز به صورت پرکنده در مجموعه قوانین جزایی پیش‌بینی شده است در حقوق ایران جرم تهدید به صورت کلی و در واقع فقط تهدید به موضوعاتی که به صورت حصری در قانون مقرر گردیده است جرم می‌باشد و صرف‌نظر از موضوعات مورد تهدید، ضمانت اجرای یکسانی برای همه‌ی آن‌ ها درنظر گرفته شده است و از طرفی در حال حاضر، توجه به پیشرفت‌های علمی و اقتصادی، صنعتی، تکنولوژی و… اقسام خاصی در رابطه با تهدید قابل تصور می‌باشد و طرق و شیوه‌های مختلفی در خصوص ابراز جرم تهدید می‌تواند مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژگان: تهدید، اخاذی، اکراه، ارعاب، اجبار

مقدمه

انسان موجودی است که آزاد آفریده شده است و به وی نیروی عقل، اندیشه و اراده اعطا گردیده است و به جهت همین خصایص است که نسبت به سایر موجودات از ارزش والایی برخوردار می‌باشد و همچنین به فضل و موهبت عقل و اندیشه، حاکم بر سرنوشت خویش می‌باشد، تا اینکه بتواند آزادانه اهداف زندگی خود را تعیین نماید و به عبارت دیگر انسان دارای قدرت گزینش و انتخاب می‌باشد. البته لازمه‌ی مسئولیت و پاسخگویی در قبال اعمال و کردار افراد چنین اختیاراتی می‌باشد. حال اگر قدرت آزاد انسان در انتخاب و گزنش افعال ارادی مورد تعرض قرار گیرد موجب تزلزل و تشویش اختیار قدرت انتخاب فردی می‌شود و به عبارت دیگر منجر به سلب اراده و اکراهی بودن اعمال او می‌گردد. در حال حاضر مبنای اصلی حمایت از آزادی‌های تن و روان و سایر حقوق و آزادی‌های افراد اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر می‌باشد، در واقع یکی از اهداف این اعلامیه تحقق این ارزش والای انسانی است که در آن همه‌ی افراد بشر از هرگونه ترس و واهمه آزاد باشد. برخی از حقوق و آزادی‌های مورد حمایت افراد در این اعلامیه عبارت‌اند از حق حیات، آزادی، امنیت فردی و…، بنابراین تهدید اشخاص بدین جهت که موجب ایجاد ترس و واهمه در مقدمه میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز مورد تاکید قرار گرفته است از طرفی بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد نیز دولت‌های عضو را مکلف نموده است که در روابط بین‌المللی خود از توسل به هرگونه تهدید اجتناب ورزند. موارد فوق‌الذکر نشان‌گر اهمیت و خطرناک بودن جرم تهدید می‌باشد که حتی در عالی‌ترین سطح سازمان های اجتماعی و بین‌المللی نیز انعکاس یافته و مورد توجه قرار گرفته است. قوانین اساسی کشورها از تهدید و تأثیر آن در جامعه غافل نبوده‌اند، بر همین اساس حمایت از آزادی‌های تن و روان در قانون اساسی کشور ایران پیش‌بینی و مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس اصل 22 قانون اساسی مقرر می‌دارد حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن، شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که قانون تجویز می‌کند.

هدف اصلی از اعمال تهدید محو مطلق آزادی اراده در انجام و یا عدم انجام عمل در برآوردن و یا عدم پاسخ به تقاضاست از طرفی وجود تهدید نظم اجتماعی را مختلف ساخته و تأمین آزادی‌های فردی و اجتماعی را متزلزل می‌سازد و بدین جهت قانونگذار با جرم‌انگاری جرم تهدید به حمایت از آزادی‌های فردی افرادی پرداخته است تا از هرگونه تجاوز و تخطی با این ارزش والای انسانی اجتناب شود. بنابراین تهدید از جمله جرایمی است که علیه اشخاص ارتکاب می‌یابد و در اغلب نظام های کیفری پیش بینی و جرم‌انگاری شده است و به عبارت دیگر ضمانت اجرای کیفری در قبال نقص اصول مزبور در قوانین جزایی از جمله مواد 43،668-669 ق.م.ا. و دیگر مواد مرتبط در این خصوص مقرر گردیده است.

الف) اهمیت تحقیق

تهدید از جمله جرایمی است که علیه شخصیت معنوی افراد صورت می‌گیرد و آزادی و اراده شخص را مختل می‌سازد به همین دلیل از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. جرم تهدید در ماده 669 ق.م.ا. به صورت کلی و مطبق بیان گردیده است. لذا مشخص نیست که آیا دامنه شمول جرم تهدید وفق ماده مذکور همه مصادیق مطروح آن را دربرمی‌گیرد یا خیر؟ از طرفی باید بررسی و مشخص گردد که آیا احکام مقرر در خصوص جرم تهدید پاسخ‌گوی کلیه مسائل مرتبط با جرم تهدید می باشد؟ بررسی این جرم، کاستی‌ها و خلاء‌های مربوط را برای ما مشخص ساخته و می‌تواند راهگشای مناسبی در واکنش نسبت به این جرم به ما ارائه نماید.

ب) سوالات تحقیق

1- رابطه تهدید با معاونت را چگونه می توان از نظر حقوق کیفری ترسیم نمود؟

2- ابهامات سیاست کیفری ایران در زمینه بزه تهدید موضوع ماده 669 کدام می باشد؟