«کلیه اعضاء در روابط بین ­المللی خود از تهدید به زور یا استعمال آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با اهداف ملل متحد مباینت داشته باشد، خودداری خواهند نمود[1]».

اصل حاکم بر روابط بین کشورها در دوران گذشته همواره مبتنی بر بکارگیری زور بوده است که عامل مخرب روابط و در نتیجه ناقض حقوق­بین­الملل شناخته شده است.

به­رغم این­که حقوق ­بین­الملل توسل­به زور و یا جنگ را تحریم کرده است، در مواردی بکارگیری آن­را مشروع و قانونی شمرده است. مخاصمات پرتکرار مناسبات بین­المللی، علیرغم وجود این قاعده عام را می­توان به عدم کارایی قاعده منع توسل به زور نیز تعبیر کرد. پس بی­دلیل نیست که مخاصمات مسلحانه بین­المللی، با وجود ممنوعیت توسل به زور، چارچوبی حقوقی به خود بگیرد و در نتیجه، جنگ مفهومی حقوقی پیدا کند.

چنا­ن­که ملاحظه می­ شود منشور سازمان ملل به عنوان مهمترین سند بین ­المللی تنظیم کننده روابط بین کشورها توسل به­زور را در شرایط و چارچوب مشخصی مشروع دانسته است. لکن در سال­های اخیر شاهد اتفاقاتی در نقاط مختلف دنیا بوده­ایم که به عنوان نقض گسترده حقوق بشر بیان گردید؛ عراق(1991-1990)، سومالی(1993-1992)، بوسنی و هرزه­گوین(1994-1993)، رواندا(1994)، هاییتی (1995)، کوزوو(1998)، دارفور(2003) و اخیرا در لیبی.

امروزه و پس از پایان جنگ سرد، شورای امنیت در عراق، کوزوو، افغانستان و اخیرا در لیبی_ گذشته از وقایعی که در این کشورها اتفاق افتاده است_ دست به اقداماتی با دلایل متفاوت زد، دلایلی که به نظر می­رسد مفاهیم جدیدی _ علاوه بر آن­چه در اسناد بین ­المللی به­ویژه منشور ملل به عنوان مبنای قانونی و مشروع _ برای توسل به ­زور بوده است.

«مداخله­ی بشر­دوستانه[2]»در کوزوو و به­ کارگیری این مفهوم به عنوان «مسئولیت حمایت[3]» در لیبی و «مبارزه با تروریسم» حتی از طریق «حمله پیش­دستانه» در افغانستان و یا « دفاع پیشگیرانه[5]» در عراق از جمله مفاهیمی هستند که اقدام دسته­جمعی و کاربرد زور در لوای آن­ها بکار گرفته شده است. چنان­که گفته شد منشور ملل متحد کشورها را علاوه بر این­که از کاربرد زور علیه تمامیت ارضی و استقلال سیاسی یکدیگر منع کرده است، این وضعیت شامل ممنوعیت تهدید همدیگر نیز می­ شود. بنابراین در یک عنوان کلی می­توان بیان داشت: کاربرد زور و نیز تهدید به کاربرد زور در روابط بین ­المللی از سوی دولت­ها علیه یکدیگر، متضمن مسئولیت بین ­المللی برای دولت مرتکب است و این عمل نقض قواعد بین ­المللی محسوب می­ شود.

این پژوهش قصد دارد با بررسی مفهوم تهدید به­ کارگیری زور و کاربرد زور در دوره­ های مختلف تاریخی، اقدامات صورت گرفته در کشورهای عراق، کوزوو، افغانستان و بخصوص لیبی را در ارتباط با منشور ملل متحد مورد واکاوی قرار دهد و میزان انطباق آن تصمیمات و اقدامات را با حقوق­بین­الملل و به خصوص منشور از هنگام تدوین تا دوره معاصر را بررسی نماید. هم­چنین این پژوهش می­خواهد به پرسش­های اساسی­ای در موضوع کاربرد زور پاسخ دهد که:

آیا مفهوم توسل به زور از هنگام تاسیس سازمان ملل و تصویب منشور، دچار تغییر و تحولاتی شده است؟ اگر پاسخ مثبت است این تغییرات در چه حوزه ها و سطوحی بوده است؟ در صورت منفی بودن پاسخ، آیا اکنون نیاز به ایجاد تغییر و تحول در منشور وجود دارد ؟

در بررسی سوابق، مطالب بسیاری در خصوص کاربرد زور در روابط بین ­المللی از سوی کارشناسان و حقوق­دانان به رشته تحریر درآمده است. این مطالب عموما پس از وقوع یک واقعه بین ­المللی نظیر جنگ یا نقض حقوق بین­الملل و یا قاعده­ای آمره به نگارش درآمده­اند. مفاهیم اصلی در آن موضوع در چارچوب حقوق­بین­الملل مورد بررسی قرارگرفته و سعی شده است تا جوانب مختلف حقوقی و عرفی موضوع واکاوی گردیده و از لحاظ انطباق یا مغایر بودن با اسناد مهم بین ­المللی بررسی گردند. اگر بگوییم قریب به اتفاق این نویسندگان در مقام حمایت یا مخالفت با واقعه­ای به ارائه ادله حقوقی یا ضوابط عرفی بین ­المللی پرداخته­اند، سخن به گزاف نرفته است. به همین دلیل می­توان ادعا کرد که چنین قضاوت­هایی در شرایط نامناسب و تحت تاثیر واقعه مذکور بوده ­اند. از این­رو اعتقاد بر این است که موضوعات حقوقی بخصوص ضوابط بین ­المللی که با حاکمیت دولت­ها ارتباط بسیاری دارد، نیازمند شرایط عادی و بررسی در وضعیت متعادل است. به همین منظور است که اغلب نوشته­ها اگر چه سعی کرده ­اند در چارچوب حقوقی به موضوع بپردازند و نتیجه ­گیری حقوقی داشته باشند و واقعه را به لحاظ حقوقی رد کنند، ولی در نهایت ناچار شده ­اند به لحاظ اخلاقی موضعی متفاوت گرفته و بر خلاف دیدگاه حقوقی که مبنای رفتار بین ­المللی بایستی باشد، اقدامی را بپذیرند.

   در بررسی نوشته­های در این باب باید گفت عمده­ی نوشته­ها در حوزه کاربرد زور، در قالب مقالاتی است که در مجلات حقوقی به نگارش درآمده­اند. بخشی از این نوشته­ها را می­توان به شرح زیر بیان نمود:

     مسعود طارم­سری، بهرام مستقیمی و نسرین مصفا طی مقاله­ای با عنوان «کوشش دولت­ها برای منع به جنگ و تعریف تجاوز» که زیر نظر دکتر جمشید ممتاز تهیه شده است[6]، به جنگ قانونی و حق طبیعی دولت­ها در طی دوران­های مختلف می­پردازند. این پژوهش به تلاش­ هایی اشاره می­ کند که دولت­ها برای ایجاد محدودیت در کاربرد زور در قراردادها و اسناد بین ­المللی انجام داده­اند.

پروفسور تاورنیه، در مطلبی به عنوان «مساله مشروعیت توسل به زور در عراق توسط ایالات متحده آمریکا» با تاکید بر لزوم تفکیک بین «بهانه» و «علت» در اقدام به جنگ، به موضوع عراق می ­پردازد و آن­را در چارچوب منشور ملل متحد بررسی می­ کند[7]. وی ماده (51) منشور را تنها استثنای منع کاربرد زور می­داند و با بررسی عنصر زمان در قضییه عراق، بحث «دفاع مشروع پیشگیرانه» را طرح می­ کند و ضمن رد اقدام آمریکا، هرگونه تغییر در مفهوم توسل به زور را در حقوق بین­الملل رد می­ کند. دکتر ضیاء­الدین مدنی در مقاله­ «تحول دفاع مشروع در حقوق و در عمل» با تاکید بر این­که دفاع مشروع تنها استثنای بر منع کاربرد زور است، به بررسی مفهوم کاربرد زور و دفاع مشروع در دوره های مختلف تاریخی می ­پردازد و سعی دارد تغییرات حادث شده بر این مفهوم را در حقو­ق بین­الملل مورد بررسی قرار دهد. او با طرح موضوع واقعه­ی یازده سپتامبر به تاثیر آن در اقدامات بعدی پرداخته و قصد دارد میزان انطباق تعاریف و تحولات را در حقوق بین­الملل واکاوی نماید.

دکتر جمشید ممتاز در مقاله­ «مداخله بشردوستانه ناتو در کوزوو و اصل عدم توسل به زور[8]» اقدام ناتو را در به­ کارگیری زور علیه صربستان از منظر منشور ملل متحد بررسی کرده و آنرا با روح حاکم بر منشور ملل متحد مغایر می­داند.

خانم شیما عرب اسدی دانشجوی دکترای حقوق­بین­الملل در مقاله­ای که در سایت دیپلماسی ایرانی به چاپ رسیده است[9]، با طرح دکترین مسئولیت حمایت و بررسی ابعاد آن، موضوع کاربرد زور دسته جمعی علیه لیبی را مورد بررسی قرار داده است و وقوع جرم نسل کشی از سوی نیروهای دولتی لیبی را باعث به­وجودآمدن بستر لازم برای واکنش بین ­المللی می­داند. وی هم­چنین به مسئولیت کشورها برای بعد از مداخله نظامی در چارچوب مسئولیت حمایت اشاره می­ کند که بایستی از سوی جامعه جهانی اعمال گردد.

جی.ای­لینتر در مقاله­ای تحت عنوان «مداخله بشر دوستانه؛ مشروع سازی غیر قانونی»(Intervention: Legistimising The Illegal Humanitarian) که در سال 2005 در مجله مطالعات دفاعی (Defence Studies) به چاپ رسیده است به بررسی مفهوم مداخله بشردوستانه و مسئولیت حمایت پرداخته است. او معتقد است که مفهوم مداخله بشردوستانه و مسئولیت حمایت برگرفته از مفهوم جنگ عادلانه بوده و در حقیقت در حقوق ­بین­الملل اصلی به عنوان مداخله بشردوستانه وجود نداشته و از همین رو می­توان این­گونه مداخلات را غیر قانونی دانست. وی اعتقاد دارد به­رغم غیرقانونی بودن چنین مداخلاتی از منظر حقوق­بین­الملل، در بیشتر موارد از منظر اخلاقی مداخلات مشروعند. او در مقاله، سه دوره مختلف را در موضوع مداخلات بشر دوستانه بیان می­ کند: 1/ دوره پیش از منشور       2/ دوره بعد از منشور       3/ دوره بعد از جنگ سرد.

الیزابت ویلم شارست در کتاب«حقوق بین­الملل یا اصول بین­الملل در توسل به زور علیه دولت­ها در دفاع از خود» که در اکتبر 2005 منتشر شده است به مبانی حقوقی و عرفی کاربرد زور و دفاع مشروع مصرح در ماده 51 منشور می ­پردازد. او تاکید می­ کند که « منشور ملل متحد منع استفاده از زور از سوی دولت­ها بجز استفاده شورای امنیت برای حفظ صلح یا اعاده امنیت بین ­المللی و حق ذاتی یک دولت بصورت فردی و جمعی برای دفاع از خود که در ماده 51 اشاره شده است را به رسمیت می­شناسد».[10]وی برای استفاده از زور در دفاع از خود به ذکر اصولی می ­پردازد که معتقد است این اصول بیانیه­ای روشن از قوانین بین ­المللی با مبانی ذاتی است که همه آن­ها باید با هم خوانده شوند. بنابراین تفاوت اساسی این پژوهش با سایر مواردی که به برخی از آن­ها اشاره شد دراین است که تاکید اساسی به منشور به عنوان سند حقوقی و معتبری که پایه و اساس روابط بین کشورهاست خواهد شد و منازعات و حوادث بین ­المللی تنها از دریچه منشور مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ضمن این­که موضوع تهدید توسل به زور آن­چنان­که در بند(4) ماده(2) منشور در کنار توسل به زور استفاده شده است، مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. بر خلاف بررسی­های دیگر، این پژوهش با بررسی اصلی­ترین مفاهیمی که در کاربرد زور مورد استفاده قرارگرفته­اند، شامل؛ حمایت بشردوستانه، مبارزه با تروریسم و مسئولیت حمایت و بررسی انطباق آن­ها با منشور ملل متحد، ضمن این­که جهت­گیری روند بین ­المللی را در استفاده از زور بنمایاند، تفاوت­ آن­را در عمل و در قوانین بطور آشکارا بین نماید.

   این پژوهش پس از بررسی منابع مختلف قصد دارد به بررسی این پرسش اساسی بپردازد که :

 

 

آیا مفهوم توسل به زور و تهدید توسل به زور از هنگام تاسیس سازمان ملل تا کنون دچار تغییر و تحول شده است؟

   در بررسی مفهوم کاربرد زور و تهدید به کاربرد زور، سوال­های دیگری پیش می ­آید که نیازمند پاسخی در خور و حقوقی است، به­ عنوان مثال:

آیا مداخله بشردوستانه، مبارزه با تروریسم، حمله­ی پیشگیرانه و مسئولیت حمایت مفاهیم منطبق بر منشور ملل متحد برای استفاده قانونی از زور هستند؟

برای پاسخ­دهی به این گونه سوالات مهم­ترین فرضیات این گونه است:

فرضیه نخست: مفهوم تهدید یا توسل به ­زور از هنگام تاسیس سازمان­ملل تغییر و تحولی نداشته است.

فرضیه دوم: در حوزه عرف بین­الملل، تحولاتی در تهدید یا بکارگیری زور به ­وقوع پیوسته است.

فرضیه سوم: استفاده از مفاهیمی همچون مبارزه با تروریسم، دفاع­پیشدستانه، حمایت بشردوستانه برای بکارگیری زور بر خلاف حقوق بین­الملل و مغایر با منشور است.

مهم­ترین اهداف و کاربردهای این پژوهش مشتمل است بر:

/ بررسی تغییر و تحولات حقوق­بین­الملل در حوزه مفهوم کاربرد زور.

/ کمک به توسعه و تعمیق قانون­مندی در روابط بین­المللی.

/ توجه به منشور و مجموعه قوانین بین ­المللی به عنوان پایه اصلی رفتارهای فردی کشورها و رفتارهای جمعی.

/ بررسی تحولات حقوق بین­الملل.

/ فراهم آوردن تصویری گویا و شفاف بر اساس قوانین بین ­المللی از آن­چه که توسط قدرت­های بزرگ به اجرا درآمده است.

نوع پژوهش در موضوع مورد تحقیق، جنبه نظری و تئوریک دارد. به این صورت که با ارائه و بررسی نظرات و تجزیه و تحلیل وقایع بین­المللی، تلاش می­ شود به سوال اصلی پژوهش پاسخ داده شود. وقایع بین ­المللی و نظرات و دیدگاه ­های اندیشمندان، علمای حقوق بین­الملل و آراء و رویه­ های دیوان بین ­المللی دادگستری مورد بررسی و تدقیق قرار می­گیرد، بنابراین روش پژوهش ما، مطالعه کتابخانه­ای است.

در بحث ساختاری ، تحقیق حاضر علاوه بر مقدمه مشتمل بر دوبخش است.

بخش نخست تحت عنوان کلیات شامل دو فصل می باشد. فصل اول این بخش به تاریخچه بحث توسل به زور می ­پردازد. در فصل دوم از بخش نخست، مفهوم تهدید توسل به زور و کاربرد آن مد نظر قرار گرفته است.

در بخش دوم تحقیق تحولات مفهوم تهدید توسل به زور و کاربرد آن مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش مشتمل بر دو فصل است. فصل اول، مفهوم تهدید توسل به زور وکاربرد آن در قالب دفاع پیشگیرانه و پیشدستانه بررسی شده است. فصل دوم بخش دوم را به تهدید توسل به زور و کاربرد آن در قالب حمایت بشر دوستانه و مسئولیت حمایت را مورد ارزیابی قرار می­دهد.

پایان تحقیق به نتیجه گیری کلی از مباحث و بررسی صورت گرفته اختصاص دارد و سعی بر این است که پاسخ شفاف، حقوقی و مشخصی به سوالات تحقیق ارائه گردد.

[1] – منشور ملل متحد.

[2].Humanitarian Intervention .

[3]. Responsibility To Protect.

[4]. Preemtive Attack.

[5]. Preventive Defence .

6 – عالم، عبدالرحمان، و دیگران، «مفهوم تجاوز در حقوق بین­الملل»، مجله حقوقی بین­المللی، بهار و تابستان 1366، شماره8.

7 – تاورنیه،پل، «مساله مشروعیت توسل به زور علیه عراق توسط ایالات متحده آمریکا»، ترجمه، هادی وحید، مجله حقوقی بین­المللی، شماره 35.

8 – ممتاز،جمشید، «مداخله بشر دوستانه ناتو در کوزوو و اصل عدم توسل به زور»، ترجمه، مرتضی مختاری امین، فصلنامه سیاست خارجی، سال14، شماره4، زمستان 79.

9- «بحران لیبی و دکترین مسئولیت حمایت»، قابل دسترس در:

مقدمه

بررسی منابع

مواد و روش ها

نتایج و بحث

نتایج

بحث

منابع (References)

خلاصه انگلیسی

 مقدمه

اکوسیستم های جنگلی بعنوان یکی از منابع طبیعی تجدید شونده بوده و امروزه ارزش حیاتی جنگل به عنوان یک منبع عظیم تولید مواد سلولزی، چوبی و حفظ منابع آب قابل دسترس و نیز تولید اکسیژن و حفظ تعادل اکوسیستم جهانی جهت زندگی بشر و دهها ارزش حیاتی دیگر به شدت احساس می شود. محدود بودن منابع جنگلی از یک طرف و نیاز به مصرف محصولات و فراورده های جنگلی از طرف دیگر استفاده از این منبع عظیم و با ارزش در کلیه زمینه های مصرف بایستی به صورت بهینه انجام گیرد به سخنی دیگر منابع طبیعی به عنوان بستر و تکیه گاه اصلی کلیه فعالیتهای کشاورزی و اقتصادی ، سیاسی، اجتماعی و صنعت هر کشور در دنیای پیشرفته امروز شناخته شده و مورد بحث است.

امروزه برای بسیاری از مناطق جهان وجود منابع طبیعی برابر است با امکان حیات و تداوم زندگی و نابودی آن یعنی مرگ و نیستی، پس سخن گزافی نیست اگر گفته شود منابع طبیعی خاستگاه حیات و زمینه استقلال اقتصادی، سیاسی کشور، مهد توسعه و عمران و در یک کلام میراث دستاوردهای یک نسل به نسل دیگر است.

عرصه های منابع طبیعی در برنامه ریزی های امروز جهان دیگر به عنوان تفرجگاه های طبیعی و یا چشم اندازهای زیبا برای رفع خستگی در تعطیلات پایانی هفته مطرح نیست.

امروزه جنگل ها و مراتع نه تنها به عنوان قطب عظیم اقتصادی بلکه به عنوان پشتوانه بقای سایر بخش های اقتصادی مورد توجه قرار گرفته اند. وضع نامطلوب جنگل ها و مراتع در کشورما، حکایت پرملال از تازیانه ناملایمات گوناگون زمانه، بی مهری آدمیان و هرآنچه در طی سالیان متمادی در پیکر زخمی و بی رمق این منابع ارزشمند و ملی گذشته است.

فواید بی شمار ملموس و غیر ملموس جنگل ها و مراتع از جمله جلوگیری از فرسایش خاک و جاری شدن سیل، به هدر نرفتن آب های سطح الارضی، تعدیل و سالم سازی آب و هوا ، حاصلخیزی خاک، رونق بخشیدن کشاورزی و این که حتی وجود یک درخت و یک بوته که به سختی پا گرفته، استمرار حیات و تداوم زندگی می باشد، لزوم حفاظت و حمایت از جنگل ها و مراتع به خوبی روشن می سازد.

امروزه این حقیقت کاملا پذیرفته شده که انسان به دلایل مختلف، عامل اصلی ویرانی و نابودی جنگل ها و مراتع می باشد. با وجود اینکه انسان همواره به این منابع وابسته بوده، مع الوصف به علل مختلف مرتکب اشتباهات         بی شماری شده اند و زخم های علاج ناپذیری بر پیکر جنگل ها و مراتع وارد ساخته است. به طوری که در حال حاضر میلیون ها هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی کاملا نابود گردیده و به زمین های لخت و لم یزرع تبدیل گردیده است.

یکی از دلایل تخریب جنگل و مرتع که در اثر بی توجهی انسان ها و گاهاً بصورت طبیعی در کمترین مدت ممکن، مساحت زیادی از منابع جنگلی و مرتعی را نابود می سازد، آتش سوزی بوده که همه ساله خسارت سنگینی را وارد می آورد.

مطالعات نشان داده است که بروز آتش سوزی و عدم اضافه کردن مواد آلی به خاک سوخته موجب کاهش جمعیت میکروارگانیسم های خاک به ویژه نماتدها خواهد شد (Basher italic., 1990).

با توجه به اهمیت اقلیمی و توریستی جنگل ابر و بکر بودن آن منطقه از نظر مطالعات بیولوژیکی و نیز با توجه به اهمیت پدیده آتش سوزی در منابع

 طبیعی و جنگل ها، مطالعه و مقایسه جمعیت نماتدهای ریزوسفر زبان گنجشک و آزاد (به عنوان دو گونه مهم از فلور جنگل ابر) در برخی مناطق سوخته و سالم مورد نظر این پایان نامه می باشد.

ایران کشوری با پوشش جنگلی اندک محسوب می شود (Sagheb italic,2004)که همه ساله آتش سوزی هایی را در این سطح اندک جنگل های خود تجربه می کند و برخی بر آورد ها نشان می دهد که مساحتی که همه ساله در اثر آتش سوزی از بین می رود تقریبا برابر با کل سطح جنگل کاری شده است (Allard 2003). ضمن اینکه تحقیقات اخیر نشان می دهد که میزان وقوع حریق آتش سوزی ها در برخی عرصه های جنگلی طی 10 سال گذشته به مقدار قابل توجه افزایش یافته است (Waez Mousavi italic,2010).

شرایط خاک، ویژگی های رویشی فون میکروارگانیسم های موجود در خاک منطقه گری لند واقع در نیوزیلند پس از یک دوره آتش سوزی مورد بررسی قرار گرفته است. آتش سوزی موجب کاهش حجم پوشش گیاهی این منطقه شده است ولی پس از گذشت 30 ماه از آتش سوزی، پس از شخم اراضی آتش گرفته، رشد پوشش گیاهی رو به افزایش بوده است. جمعیت کلی نماتدهای موجود در خاک در منطقه آتش گرفته تفاوت معنی داری با منطقه سالم داشته است. بیشترین تغییر مربوط به جنس Paratylenchus بوده است که پس از آتش سوزی میزان جمعیت آن افزایش یافته است (Yeates and Lee, 1997).

مطالعات نشان داده است که بروز آتش سوزی و عدم اضافه کردن مواد آلی به خاک سوخته موجب کاهش جمعیت میکروارگانیسم های خاک به ویژه نماتدها خواهد شد (Basher et al., 1990).

با توجه به اهمیت اقلیمی و توریستی جنگل ابر و بکر بودن آن منطقه از نظر مطالعات بیولوژیکی و نیز با توجه به اهمیت پدیده آتش سوزی در منابع طبیعی و جنگل ها، مطالعه و مقایسه جمعیت نماتدهای ریزوسفر زبان گنجشک وآزاد (به عنوان دو گونه مهم از فلور جنگل ابر) در برخی مناطق سوخته و سالم مورد نظر این پایان نامه می باشد.

تحلیل مختصری بر جنگل های استان سمنان

وسعت جنگل های استان 352240 هکتار می باشد که از نظر استقرار در شرایط اکولوژی خاص خود به سه ناحیه شامل جنگل های پهن برگ(هیركانی)، سوزنی برگ و جنگل های کویری و بیابانی(ایران تورانی) تقسیم می شود.

1-1 جنگل های سوزنی برگ

جنگل های سوزنی برگ در حاشیه جنوبی رشته کوه البرز و در قسمت های شمالی تمامی شهرستان های استان قرار گرفته که در این بین بیشترین سطح جنگل های ارس در شهرستان های دامغان و مهدیشهر وجود دارند. سطح کل پوشش ارس معادل 148409 هکتار بوده و گونه های پیرو ، مای مرز، زرشک ، بادام وحشی ، و .. از گونه های همراه می باشند . نزولات آسمانی این مناطق بین 250 الی 400 میلی متر در تغییراست دوره خشکی نیز حدود 5 ماه ادامه دارد .

2-2 جنگل های کویری و بیابانی

این جنگل ها با سطحی معادل 153831 هکتار در قسمت جنوبی استان قرار گرفته و عمده گونه های درختی و درختچه ای تشکیل دهنده آن شامل تاغ زارهای طبیعی و د

عنوان

 

صفحه چکیده —————-

 

1 فصل اول: مطالعات مقدماتی

 

2 1-1 مقدمه ————-

 

3 1-2 بیان مسئله———–

 

4 1-3 اهمیت، ضرورت واهدافبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

4 1-4 پیشینه تحقیق———

 

5 1-5 تعاریف واژه های تخصصیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

6 فصل دوم: شرح اجمالی تحقیق

 

8 2-1 غلات و اهمیت آن—–

 

9 2-2 نگهداری غلات ——-

 

10 2-3 آماده سازی غلات پیش از ذخیره سازیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

 

10 2-4 ذخیره سازی و شرایط کلی نگهداری غلات در سیلوها ———–

 

11 2-4-1 برنامه‌های HACCP در خصوص سـیلوهای گندم ———–

 

12 2-5 تجهیزات ذخیره سازی غلات بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

 

13 2-5-1 انواع سیستم های انباری و سیلوها بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

 

15 2-5-1-1 انبارهای ساده—–

 

15 2-5-1-2 انبارهای مكانیزه—

 

15 2-5-1-3 انبارهای بتنی كروی مكانیزهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

15 2-5-1-4 نگهداری و ذخیره سازی غلات در كیسه های پلی اتیلن——-

 

16 2-5-1-5 نگهداری غلات در فضای بازبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———

 

16 2-5-1-6 سیلوهای بتنی غلاتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

16 2-5-1-7 سیلوهای فلزی—-

 

17 2-6 مدیریت و بهداشت انبارهابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

18 2-6-1 شرایط ساختمان انبار–

 

19 2-6-2 بهداشت انبار——-

 

20 2-6-3 پذیرش محصول در انباربلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

20 2-6-4 بازرسی و کنترل انبار-

 

20 2-6-4-1 نمونه برداری—–

 

21 2-6-4-2 غربال کردن——

 

22 2-6-4-3 تهویه دانه ها—–

 

22 2-6-4-4 بررسی منظم و تخصصی انباربلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———

 

22 2-6-5 تخلیه انبار———

 

23 2-7 انواع آفات انباری غلات و چگونکی شناخت آن ها————–

 

23 2-7-1 حشرات انباری——

 

24 2-7-1-1 شپشه سرخرطومی گندمبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

24 2-7-1-1 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

25 2-7-1-1 -2 بیولوژی حشره-

 

25 2-7-1-1 -3 نحوه خسارت–

 

26 2-7-1-1 -4 روش كنترل —

 

26 2-7-1-2 شپشه (سرخرطومی) برنج بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

 

26 2-7-1-2 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

26 2-7-1-2 -2 بیولوژی حشره-

 

27 2-7-1-2 -3 نحوه خسارت–

 

27 2-7-1-2 -4 روش كنترل —

 

27 2-7-1-3 شپشه دندانه دار غلاتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

27 2-7-1-3 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

27 2-7-1-3 -2 بیولوژی حشره-

 

28 2-7-1-3 -3 نحوه خسارت–

 

 

 

28 2-7-1-3 -4 روش كنترل —

 

29 2-7-1-4 شپشه ذرت ——

 

29 2-7-1-4 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

29 2-7-1-4 -2 بیولوژی حشره-

 

29 2-7-1-4 -3 نحوه خسارت–

 

29 2-7-1-4 -4 روش كنترل —

 

29 2-7-1-5 شپشه کوچک غلاتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

30 2-7-1-5 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

30 2-7-1-5 -2 بیولوژی حشره-

 

30 2-7-1-5 -3 نحوه خسارت–

 

30 2-7-1-6 شپشه آرد ——

 

31 2-7-1-6 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

31 2-7-1-6 -2 بیولوژی حشره-

 

32 2-7-1-6 -3 نحوه خسارت–

 

33 2-7-1-6 -4 روش كنترل —

 

33 2-7-1-7 لمبه گندم ——-

 

34 2-7-1-7 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

34 2-7-1-7 -2 بیولوژی حشره-

 

34 2-7-1-7 -3 نحوه خسارت–

 

35 2-7-1-8 بید غلات ——-

 

36 2-7-1-8 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

36 2-7-1-8 -2 بیولوژی حشره-

 

36 2-7-1-8 -3 نحوه خسارت–

 

36 2-7-1-9 شب پره هندی —

 

36 2-7-1-9 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

37 2-7-1-9 -2 بیولوژی حشره-

 

37 2-7-1-9 -3 نحوه خسارت–

 

37 2-7-1-10 سوسك عنكبوتی زرد بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

37 2-7-1-10 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

37 2-7-1-10 -2 بیولوژی حشرهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

38 2-7-1-11 سوسك آرد —-

 

38 2-7-1-11 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

38 2-7-1-11 -2 بیولوژی حشرهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

38 2-7-1-11 -3 نحوه خسارت-

 

38 2-7-1-12 سوسك نان —–

 

38 2-7-1-12 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

38 2-7-1-12-2 بیولوژی حشره-

 

38 2-7-1-12-3 نحوه خسارت-

 

39 2-7-2 کنه ها ———–

 

39 2-7-1-1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

39 2-7-1-2 بیولوژی کنه——

 

39 2-7-1-3 نحوه خسارت—-

 

40 2-7-1-4 روش كنترل —–

 

40 2-7-2-1 کنه آرد———

 

41 2-7-2-1 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

41 2-7-2-1 -2 بیولوژی کنه—

 

41 2-7-2-1 -3 نحوه خسارت–

 

41 2-7-3 موش های انباری—-

 

42 2-7-3-1 موش سیاه——-

 

42 2-7-3-1 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

42 2-7-3-1 -2 بیولوژی جانور-

 

42 2-7-3-2 موش نروژی—–

 

43 2-7-3-2 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

43 2-7-3-2 -2 بیولوژی جانور-

 

43 2-7-3-3 موش خانگی—–

 

43 2-7-3-3 -1 مشخصات مرفولوژیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

43 2-7-3-3 -2 بیولوژی جانور-

 

43 2-7-3-4 کنترل و مبارزه با موش هابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

 

44 2-7-4 نحوه خسارت و زیان های آفات انباریبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—-

 

44 2-7-4-1 زیان های کمی—-

 

44 2-7-4-2 زیان های کیفی—-

 

45 2-7-4-3 زیان های بهداشتی-

 

45 فصل سوم: روش آماری مورد استفاده

 

47 3-1روش AHP———-

 

48 3-1-1 ساخت درخت سلسله مراتبی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

 

48 3-1-2 محاسبه وزن در فرایندتحلیل سلسله مراتبی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد-

 

48 3-1-2-1 روش های محاسبه وزن نسبی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–

 

49 3-1-2-2 محاسبه وزن نهایی –

 

49 3-1-3 محاسبه نرخ ناسازگاری بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

49 3-1-3-1 ماتریس سازگار و خصوصیات آن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

 

49 3-1-3-2 ماتریس ناسازگار و خصوصیات آن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—–

 

50 3-1-4 AHP گروهی —–

 

52 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل روش ها

 

53 4-1 روش های پاکسازی و مبارزه با آفات بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

 

54 4-1-1 بکارگیری مواد شیمیایی در پاکسازی و مبارزه بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

 

54 4-1-1-1 سموم گردی —–

 

55 4-1-1-2 سموم مایع ——

 

55 4-1-1-2-1 سموم مایع به فرم مایع بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

 

56 4-1-1-2-2 سموم با پایه جامد بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

56 4-1-1-2-2-1 سولفور دوکربن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

56 4-1-1-2-2-2 آکریلونیتریل–

 

57 4-1-1-2-2-3 دی کلرواتان–

 

57 4-1-1-2-2-4 کلروپیکرین –

 

58 4-1-1-2-2-5 اکسید اتیلن–

 

58 4-1-1-3 سموم گازی —–

 

60 4-1-1-3-1 ارزش های اصلی سموم گازی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——

 

60 4-1-1-3-1-1 سرعت انتشار گازبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

60 4-1-1-3-1-2 جذب سطحی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

60 4-1-1-3-1-3 جذب و ترکیب با مواد بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———

 

60 4-1-1-3-1-4 تهویه ——

 

61 4-1-1-3-1-5 واکنش شیمیایی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

61 4-1-1-3-1 متیل بروماید —

 

61 4-1-1-3-2 فسفین(هیدروژن فسفره) بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

63 4-1-1-3-3 دی برمواتان—-

 

64 4-1-1-4 فشنگ و بمب گاز –

 

66 4-1-1-5 سایر سموم(گرانولی، دودزا و نوارهای سمی) ————–

 

66 4-1-1-6 بکارگیری مواد شیمیایی در مبارزه با موش ها————–

 

66 4-1-1-6-1 بررسی آلودگی و تخمین جمعیت موش ها————–

 

66 4-1-1-6-2 موش کش های تدخینی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

66 4-1-1-6-3 موش کش های معدنیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

 

67 4-1-1-6-3-1 فسفودوزنگ –

 

67 4-1-1-6-4 موش کش های گیاهیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

 

67 4-1-1-6-5 جونده کش آنتی کواگولانتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——–

 

68 4-1-2 روش های غیر شیمیایی پاکسازی آفات انباریبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

 

68 4-1-2-1 روش های نوین—

 

68 4-1-2-1-1روش های مکانیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–

 

68 4-1-2-1-2 تغییر در دما و رطوبت محیطبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

 

69 4-1-2-1-3 استفاده از گردهای غیر سمی(خاک دیاتومه)————-

 

71 4-1-2-1-4 روش های پرتودهیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

73 4-1-2-1-5 اثر اسانس های گیاهیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

 

75 4-1-2-1-6 بکارگیری غلظت کم فسفین، دی اکسید کربن و گرما——-

 

76 4-1-2-1-6-1 گاز فسفین با غلظت ppm100-65 بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

 

76 4-1-2-1-6-2 گاز دی اکسید کربن با غلظت 5-3 درصد ————

 

76 4-1-2-1-6-3 دمای 37-32 درجه سانتیگرادبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—–

 

76 4-1-2-1-6-4 زمان ضدعفونی سازی به مدت 36-24 ساعت———-

 

76 4-1-2-1-7 استفاده از دی اکسید کربن در فشار بالابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد-

 

77 4-1-2-1-8 استفاده از گاز ازنبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

77 4-1-2-1-8-1 شماتیک دستگاه تولید ازن بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——-

 

81 4-1-2-2 کنترل بیولوژیکی—

 

85 4-1-2-3 کنترل بیولوژیکی-فیزیکیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————

 

86 4-1-2-3-1 استفاده از امواج فراصوتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

86 4-2 مدیریت تلفیقی آفات—

 

87 4-2-1 سطوح اکولوژیکی—-

 

87 4-2-2 سطوح اقتصادی—–

 

88 4-2-2-1 آستانه سودآوری —

 

88 4-2-2-2 مرز خسارت —–

 

88 4-2-2-3 سطح زیان اقتصادی بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—————

 

88 4-2-2-4 آستانه اقتصادی —

 

88 4-2-3 تلفیق روش ها——

 

88 4-2-4 اجرا، ارزیابی، ترویج و توسعهبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–

 

89 4-3 بررسی و تجزیه و تحلیل روش های پاکسازی به کمک AHP——-

 

89 4-3-1 مدل شاخص های ارزیابی آلترناتیو هابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—–

 

89 4-3-2 انتخاب بهترین روش پاکسازی از بین روش شمیایی و غیرشیمیایی–

 

90 4-3-2-1 ترسیم نمودار سلسله مراتبیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

90 4-3-2-2 تعیین گزینه مناسب به کمک روش AHPبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

 

90 4-3-3 انتخاب بهترین روش از روش های غیر شیمیایی————–

 

95 4-3-3-1 ترسیم نمودار سلسله مراتبیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

93 4-3-3-2 تعیین گزینه مناسب به کمک روش AHPبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

 

93 4-3-4 انتخاب بهترین روش از روش های نوینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—

 

97 4-3-4-1 ترسیم نمودار سلسله مراتبیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———-

 

97 4-3-4-2 تعیین گزینه مناسب با کمک روش AHPبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد-

 

97 فصل پنجم: تفسیر ، نتیجه گیری و جمع بندی

 

108 5-1 مقدمه————–

 

109 5-2 تفسیر کلی———–

 

109 2-6 پیشنهادات حاصل از پژوهش بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————-

 

110 منابع و مآخذ————-

 

111 چکیده لاتین ————

 

113

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول
عنوان	صفحه
2-1 ویژگی های گرمایی گندم و دیوارهای سیلو —————	14
2-2 مهمترین گونه های کنه های انباریبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——	41
3-1 مقیاس های انجام مقایسات زوجیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——	51
4-1 مقدار مصرف سم کارتکسبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–	59
4-2 خواص فیزیکی فستوکسینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———–	64
4-3 مدت فومیگاسیون فستوکسین در درجه حرارت مختلف——–	64
4-4 اثر ارتفاع بر درجه حرارت برخی از محصولات انباری———	69
4-5 برخی از میکروارگانیسم های نابود شده تحت تاثیر ازن——–	80
4-6 مشخصات دستگاه ازنبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————–	82
4-7 شرایط محیطی مناسب برای کار دستگاه مولد گاز ازن———	85
4-8 جداول ارزیابی گزینه ها(مرحله اول)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—–	91
4-9 جداول ارزیابی گزینه ها(مرحله دوم)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—-	94
4-10 جداول ارزیابی گزینه ها(مرحله سوم)بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—	98

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها
عنوان	صفحه
4-1 مدل شاخص های اثر گذار بر روی تعیین بهترین روش پاکسازی——-	89
4-2 نمودار سلسله مراتبی انتخاب بهترین روش پاکسازی—————	90
4-3 نمودار سلسله مراتبی انتخاب بهترین روش غیر شیمیایی————-	93
4-4 نمودار سلسله مراتبی انتخاب بهترین روش نوینبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد–	97

 فهرست اشکال

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	صفحه
2-1 ساختار دانه گندم ——–	9
2-2 شپشه خرطومی گندم—–	24
2-3 شپشه دندانه دار غلات—-	28
2-4 شپشه ذرت————	29
2-5 شپشه کوچک غلات——	30
2-6 شپشه آرد————-	31
2-7 لمبه گندم————-	34
2-8 بید غلات————-	36
2-9 شب پره هندی———-	36
2-10 سوسک عنکبوتی زرد—-	37
2-11 چرخه زندگی کنه ها—–	40
4-1 شماتیک دستگاه ازن——   4-2 طرح شماتیک قرارگیری ازن ژنراتور در سیستم ضدعفونی سیلوی ذخیره سازی غلات-	83   84

چکیده

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت جهانی و اهمیت غلات در جیره ی غذایی انسان، نیاز به تولید هرچه بیشتر محصولات کشاورزی و کاهش عوامل موثر بر خسارات آن بیشتر احساس می گردد. آفات انباری از جمله عوامل موثر بر افزایش خسارات وارده بر محصولات کشاورزی می باشد که مبارزه اصولی با این عوامل منجر به افزایش کمی و کیفی محصولات تولیدی می شود در این پژوهش سعی شده است که با مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهترین روش پاکسازی و مبارزه با آفات انباری در سیستم های ذخیره سازی غلات و سیلوها تعیین گردد. برای این منظور ابتدا طی مطالعات به عمل آمده در پژوهشکده ها و   آزمایشگاه های مختلف غلات انواع روش های مبارزه با آفات انباری شناسایی و برمبنای شاخص های تعریف شده مورد مقایسه و ارزیابی قرارگرفتند، که درنهایت روش استفاده از گاز ازن به عنوان روشی سالم، اقتصادی و سازگار با محیط زیست توصیه گردید. به منظور تحکیم نتایج حاصله، به روش AHP نظرات متخصصین مربوطه مورد بررسی قرار گرفته که در نهایت مشخص گردید، نتایج بدست آمده کاملا یکسان است.

فصل اول :

مطالعات مقدماتی

1-1 مقدمه

غلات بخش مهمی از هرم غدایی انسان را شامل می شود. پس از نظارت دقیق بر تمام پدیده های موثر در کنترل و کیفیت، غلات در انبارهای مناسب نگهداری می شود. سـیستم انبار کردن غلات، در طی قرن ها، از نگهداری مقادیر اندکی از دانه های درو شده در انبارهای زیر زمینی تا صدها هزار بوشل در سـیلوهای بتنی محکم امروزی پیشرفت کرده است. نگهداری گندم از فصل برداشت برای فصل های دیگر از دوران نئولیتیک با گندم های اهدایی مردم به معابد آغاز گشت. این کار اولین بار در بین النهرین با روش های ساده و ابتدایی متداول شد و به زمان تکامل یافت. هدف اصلی مرحله ذخیره سازی غلات، حفاظت و نگهداری از کیفیت دانه ها پس از برداشت می باشد[14]. متوسط جهانی میزان خسارت در زمان نگهداری حدود 10 درصد در هر سال و در ایران حدود 10 تا 30 درصد غلات اعلام شده است که این امر بیان گر اهمیت شرایط مختلف نگهداری غلات است[5]. از آنجا که بخش عمده غلات پس از ذخیره سازی به مصرف غذای انسان و دام می رسد، ایمنی و کیفیت دانه ها، از پارامترهای مؤثر در مدت زمان ذخیره سازی                می باشند. عوامل مختلفی بر کمیت و کیفیت دانه های غلات اثرگذارند که از این جمله می توان به آفات انباری اشاره نمود. حشرات گروه مهمی از آفات انباری غلات می باشند كه طی مرحله نگهداری و ذخیره سازی به غلات صدمه می‌زنند[3].

کنه ها نیز در آلودگی و اتلاف محصولات غلات نقش دارند و باعث وارد آمدن خسارت به غلات می‌شوند كه از مهمترین آن ها می توان به كنه آرد اشاره کرد. علت وجود کنه ها در غلات ذخیره ای رطوبت بالا است که با رسیدن غلات به رطوبت نرمال معمولا خسارات ناشی از کنه ها به حداقل می رسد[3]

موش های انباری و خانگی از جمله ی دیگر آفات انباری غلات می باشند که در دسته ی جوندگان جای می گیرند.

حیوانات موذی با حمله به انبارهای غیر فنی سبب آسیب به غلات ذخیره ای از طریق مصرف برخی از آن ها و آلوده کردن مابقی آنها به فضولات خود می شوند. موش ها اغلب حامل میکروب های بیماری های واگیردار هستند و چنانچه به بیماری های عفونی سالمونلوز[1] مبتلا باشند، مواد انباری آلوده به فضولات و ادرار این موش ها باعث تب، اسهال و درد شدید شکم در اشخاص مصرف کننده از این مواد می گردد. بهترین راه پیشـگیرانه برای مبارزه با این جانوران، ساخت انبارها و ساختمان های كاملاً ایزوله با رعایت موازین بهداشتی است. لیکن علاوه بر پیشگیری، بکارگیری روشی مناسب جهت مبارزه با آفات انباری و پاکسازی انبار های دخیره ای امری اجتناب ناپذیر است[15].

-2 بیان مسئله

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت جهانی و اهمیت غلات در جیره ی غذایی انسان، نیاز به تولید هرچه بیشتر محصولات کشاورزی و کاهش عوامل موثر بر خسارات آن بیشتر احساس می گردد.

لذا با بهره گرفتن از روش های مختلف شیمیایی و غیرشیمیایی می توان به کاهش خسارات کمک نمود.

استفاده از روش های شیمیایی به ویژه سموم شیمیایی در سالیان اخیر به عنوان یک روش رایج برای از بین بردن آفات انباری مطرح گردیده است.

متاسفانه سموم شیمیایی اثرات تخریبی بسیاری بر منابع انسانی و زیست محیطی دارند. سموم شیمیایی نه تنها بروی سطح باقیمانده، بلکه با نفوذ به داخل غله دیگر نمی توان آن را حذف کرد که این عامل باعث بروز بیماری ها و مشکلات مختلف می گردد

امروزه مصرف کنندگان برای مسائلی همچون کیفیت، بهداشت و ایمنی مواد غذایی اهمیت بیشتری قائل  می شوند. تضمین کیفیت و سلامت محصولات غذایی به عنوان مسئله ی کلیدی برای رقابت در عرصه ی صنایع غذایی حائز اهمیت است. به این ترتیب، اهمیت رعایت استانداردهای بین الملللی(شاخصه ها ومعیارهای بین المللی مورد تایید سازمان جهانی استاندارد) با در نظر گرفتن پدیده ی جهانی شدن، حذف مرزهای تجاری و همچنین پیشرفت چشمگیر روش های نوین تولید و نگهداری محصولات غذایی، بیش از پیش مشخص می شود. ضمن آنکه عدم توجه به این مهم، بقایای صنعت غذا را با مخاطرات جدی مواجه می سازد.

1-3 اهمیت، ضرورت و اهداف

با وجود شناخت تاثیرات تخریبی سموم شیمیایی متاسفانه این روش ها همچنان متداول می باشند.

زان تولید گندم کشور بیش از 15 میلیون تن برآورد شده است که93/66 درصد آن از کشت آبی و مابقی از کشت دیم بدست آمده است. استان فارس علی­رغم رتبه چهارم از نظر سطح با 9درصد از تولید گندم کشور، با استان خوزستان در جایگاه نخست قرار گرفته است.

مقدمه و تاریخچه بیماری:

بیماری لکه خرمایی که توسط بیمارگر قارچی Drechslera tritici-repentis(Died) Shoemaker ایجاد می­ شود، و یکی از بیماری­های شایع گندم در تمام نقاط مختلف دنیاست، زیرا شرایط رطوبتی که برای تولید محصول مناسب است سبب توسعه بیشتر این بیماری می­گردد (Martens et al., 1994). این بیماری اکثر گونه­ های غلات را مورد حمله قرار می­دهد و به تنهایی یا به همراه سایر بیماری­های برگی می ­تواند مشکل­ساز باشد. بروز اپیدمی­های شدید بیماری موجب چروکیدگی بذور و در نتیجه کاهش قابل توجه عملکرد و وزن بذور خواهد شد (Prescott et al., 1986; Wiese, 1991). بر اساس گزارش موسسه پژوهشی CAB، این بیماری در سال 1371 از ایران گزارش شده است (Anonymous, 2005). فروتن و همکاران (1374) این بیماری را برای مزارع گندم استان مازندران و در سال 1389 شیوع گسترده آن را بر روی تمام لاین­ها و ارقام تجاری آن استان گزارش نمودند (فروتن و همکاران 1995؛ دهقان 2010؛ فروتن و همکاران2010).

 اسامی بیماری و عامل بیماری زا:

• اسامی عمومی بیماری:

لکه برگی گندم (Wheat Spot)، لکه برگی زرد (Yellow Spot)، لکه خرمایی (Tan Spot) (Stromberg, 1996)

 جایگاه تاکسونومیکی عامل بیماری:

Kingdam: Fungi

Division: Ascomycota

 

 

Family: Pleosporaceae

Anamorph: Drechslera tritici-repentis (Died) Shoemaker

Syn: Helmenthosporium tritici-repentis Died    

Telomorph: Pyrenophora tritici-repentis (Fr.) Sacc

فرآورده های آنها روز به روز فزونی می یابد. همه ساله قسمت قابل توجهی از این محصولات توسط عوامل بیماری زای گیاهی از بین رفته و یا مورد خسارت قرار می گیرند. نماتدهای انگل گیاهی از جمله این عوامل بوده که بر اساس تحقیقات و بررسی های جامع انجام شده خسارت ناشی از این موجودات بر روی محصولات کشاورزی در جهان در سال 1985 حدود صد بیلیون دلار بوده است.

علاوه بر خسارت مستقیم ناشی از نماتدها که باعث ایجاد علایمی چون گال روی ریشه، پژمردگی گیاه،‌ کوتولگی، زردی، پیچیدگی برگ و دیگر علایم بر روی گیاهان می شوند، نقش آنها در ایجاد بیماری های ترکیبی به کمک سایر عوامل بیماری زای گیاهی از جمله قارچ ها و باکتری ها و تشدید خسارت ناشی از آنها و نیز انتقال ویروس ها به وسیله گونه هایی از آنها، لزوم تحقیقات گسترده در زمینه شناسائی و مدیریت این گروه از عوامل بازدارنده تولید محصولات كشاورزی را به اثبات می رساند.

براساس نوشته ی مورخین و دانشمندان، آلودگی شدید خاک به انواع نماتدها، در طول قرون و اعصار، موجب توقف کشاورزی و نابودی پاره ای از تمدنهای مهم گردیده است. از جمله ویتنی (Whitney, 1961) با توجه به کاوشهای خود دریافت که رومی ها با اینکه از دانش کشاورزی، تناوب زراعی، تغذیه و کوددهی خاک و حتی استفاده از کودهای سبز آگاهی داشتند، اما کشاورزی آنها در 2500 سال پیش در اثر مشکلات ناشی از پاتوژنهای خاکزی، بخصوص نماتدها به شدت آسیب دیده و نهایتاً موجب افول تمدنشان گردیده است. نکته قابل توجه این است که تنها کشاورزی تمدنهای قدیمی در معرض آسیب نماتدها نبوده بلکه کشاورزی مدرن قرن بیستم نیز در معرض آسیب نماتدها قرار دارد.

نماتدها از نظر شکل ظاهری باریک و نخی، دوکی، کیسه ای یا سوسیسی شکل می باشند. نماتدها بعد از حشرات، بزرگترین گروه جانوران را تشکیل می دهند، سازگاری مناسبی با شرایط اقلیمی مختلف دارند و به صورت آزاد یا انگل (حیوانات، گیاهان و قارچها و غیره) زندگی می کنند.

خسارت ناشی از حمله نماتدها، نقش آنها در بهم زدن فیزیولوژی گیاه میزبان خود، تسریع و تشدید بعضی بیماریهای گیاهی مخصوصاً بیماری های پوسیدگی ریشه با همکاری سایر عوامل بیماری زا، انتقال تعدادی از ویروس های مهم گیاهی، توانایی آنها در از بین بردن حشرات مضر و حشرات مفیدی که در کنترل آفات نقش مهمی دارند و بالاخره اهمیت نماتدها به عنوان قسمت مهمی از فون خاک در مطالعات اکولوژیکی، مجموعه دلایلی هستند که ضرورت انجام تحقیقات مداوم و گسترده درباره ی نماتدهای گیاهی را نشان می دهند (پورجم، 1378). طبق آخرین برآوردهای موجود، میانگین کل خسارت سالانه نماتدها اعم از کاهش میزان محصول و هزینه های مربوط به کنترل آن ها در سطح جهان حدود 12 درصد می باشد(Stirling et al., 2002) . در حقیقت عدم شناخت و مطالعه کافی در مورد این موجودات، ما را از اثرات تخریبی و نیز اهمیت آنها در ایجاد بیماریهای مهم و خطرناک گیاهی غافل ساخته است.

با توجه به اهمیت اقتصادی درختان میوه به عنوان محصولات دائمی در تأمین نیازهای غذائی و سلامت انسان از ابتدای خلقت تاکنون، نماتدهای انگل گیاهی یکی از عوامل مهم بیماری زا بر روی این گونه محصولات محسوب می شوند که در صورت استقرار در داخل خاک و ریشه درختان کنترل آنها مشکل است. با توجه به عدم اطلاع کافی از وضعیت نماتدهای موجود در استان قم با در نظر گرفتن وسعت منطقه و وضعیت کشاورزی آن لازم بود تا به عنوان اولین گام موثر یک مطالعه اساسی به منظور شناسایی و تعیین پراکنش انواع نماتدهای زیان آور درختان میوه این منطقه صورت گیرد.

امید است که از این طریق با شناسائی نماتدهای انگل گیاهی بتوان در جلوگیری از خسارت اقتصادی ناشی از آنها به سودآوری بخش کشاورزی استان قم کمکی کرده باشیم.

1-1- استان قم:

استان قم تا سال 1356 جزء استان تهران بوده و سپس با تشکیل استان مرکزی (اراک) تا سال 1365 جزء آن استان بوده است و در سال 1365 مجددأ به استان تهران ملحق گردیده است. در سال 1375 رسمأ به عنوان استان اعلام شده است.

1-1-1- موقعیت جغرافیایی استان:

استان قم با وسعتی معادل 11238 کیلومتر مربع در بخش مرکزی ایران واقع است.این استان با اختصاص 68 صدم درصد کل مساحت کشور ( کمتر از یک درصد) بیست و هشتمین و در واقع کوچکترین استان کشور محسوب میشود. این استان بین مدار 30 درجه و 50 دقیقه تا 30 درجه و 51 دقیقه طول شرقی . 15 درجه و 34 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و از شمال به استان تهران (ورامین و ری) و از غرب به استان مرکزی (شهرستانهای ساوه، تفرش، آشتیان، دلیجان و محلات) و از جنوب به استان اصفهان و از شرق به دریاچه نمک و استان سمنان (شهرستان گرمسار) محدود است (تصویر 1-1) و بر اساس تقسیمات کشوری دارای یک شهرستان (شهرستان قم)، 5 شهر ( شهر قم ، شهردستجرد، شهر جعفریه، شهر كهك، شهر قنوات)، 9 دهستان ( قنوات، قمرود، راهجرد شرقی، نیزار، كهك، فردو، دستجرد، قاهان، جعفرآباد) و تعداد 356 آبادی داری سكنه و تعداد 580 آبادی خالی از سكنه می باشد. استان در منطقه دشتی- كوهستانی قرار گرفته كه در پست ترین نقطه در حاشیه كویر 700 متر ارتفاع و بلندترین نقطه آن قله اردهال با ارتفاع 3463 متر در جنوب استان است.

تصویر 1-1: نقشه استان قم

1-1-2- آب و هوا و وضعیت جوی:

آب و هوا به علت مجاورت با كویر در تابستان گرم وخشك و در زمستان تا حدودی ملایم است،به طور کلی دارای دو اقلیم كوهستانی و نیمه كویری است.

وضعیت جوی: میانگین بارندگی در استان145 میلیمتر بوده و حرارت از 13- (در ضمن حد اقل دما در زمستان 86 به 23- درحه سانتی گراد می رسد) دما در زمستان تا حداكثر 46 درجه سانتی گراد در تابستان متغیر است تعداد روزهای یخبندان به طور متوسط 84 روز كه در ماه های دی و بهمن می باشد(سایت جهاد کشاورزی استان قم).

جدول (1-1:( مساحت استان به تفكیک اقلیم آب و هوا

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	مساحت (هكتار)	درصد
گرم و خشك	929300	7/82
نیمه خشك	130300	6/11
مدیترانه ای	45900	4
نیمه مرطوب	18300	7/1
جمع	1123800	100

 

1-1-3- منابع آب استان:

منابع آب در استان به دو صورت سطحی و زیرزمینی قابل بررسی است. منابع آبی استان شامل 1053 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، 993 دهنه چشمه و قنات و دو رودخانه دایمی قمرود و قره چای بوده كه مجموع آب استحصالی، بالغ بر 1152 میلیون متر مكعب بوده كه 93% آن در بخش كشاورزی به مصرف می رسد (جدول2-1). مهمترین رودخانه در بخش مرکزی استان قم قمرود می باشد که با طول 228 کیلومتر از کوه های داران و خوانسار سرچشمه می گیرد و به همراه رودخانه قره چای به مسیله می ریزد. در قسمت جنوب و جنوب غربی (ارتفاعات اردهال) قرار دارد و کوه غلیق بلندترین قله و تخت سرحوض، گلستان، کوه خضر و دو برادران از کوه های مهم استان و اطراف شهر قم می باشند.

دریاچه حوض سلطان یا دریاچه شاهی به صورت یک حوضه ی کویری است که در گوشه دریاچه نمک واقع شده، در تابستان سفید مایل به قهوه ای و

 کویر کامل می باشد و در زمستان و بهار به صورت دریاچه ای ظاهر می شود. در گذشته این دریاچه بخشی از دریاچه نمک (مسیله) بوده ولی امروز از آن جدا افتاده است و در کنار اتوبان قم – تهران قرار دارد.

دریاچه نمک (مسیله) محصور بین ارتفاعات می باشد و میزان نمک آن بسیار زیاد است. رودهای جاجرود، کرج، حبله رود و شور به آن می ریزند. در این دریاچه فقط در فصل زمستان آب یافت می شود و در فصل تابستان به جای آب ورقه های نمک جلب نظر می کند. هوا در این ناحیه خیلی خشک است و اختلاف دما در شب و روز به 70 درجه سانتی گراد می رسد.

رودهای استان عموماً از غرب به شرق و از جنوب به شمال جریان دارد كه مهمترین آنها عبارت است از:قره چای، قمرود، بیرقان، بیدهند، قره سو و طغرود و همچنین رودهای شور، كرج و جاجرود از شمال استان وارد شده و در نهایت همه آنها به دریاچه نمك (مسیله) میریزند.

متوسط بارنگی استان به میزان 145 میلی متر و حداقل درجه 13- درجه سانتی گراد (كه این دما در زمستان سال 87 به 23- درجه سانتی گراد رسید) و حداكثر آن 46 درجه سانتی گراد می باشد.

مناطق عمده كشاورزی استان به شرح ذیل می باشد:

• دشت جعفرآباد با 20644 هكتار و 140 میلیمتر بارندگی
• دشت قم (حومه) با 39874 هكتار و 136 میلیمتر بارندگی
• دشت قمرود با 17587 هكتار و 110 میلیمتر بارندگی
• دشت قنوات با 12079 هكتار و 110 میلیمتر بارندگی

جدول(1-2): منابع آبی استان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	تعداد	میزان تخلیه سالانه (میلیون مترمكعب)
چاه (دستی–عمیق–نیمه عمیق)	1053	4/699
قنات	664	1/239
چشمه	329	5/24
انهار منشعب از رودخانه	118	109
جمع	2164	1072

1-1-4- وضعیت کشاورزی و سطوح زیر کشت و میزان تولید:

استان قم حدود 105 هزار هكتار اراضی كشاورزی كه 8/0 اراضی كشور را شامل می شود، دارای دو اقلیم كوهستانی و نیمه كویری است كه تولیدات زراعی آن بالغ بر 374 هزار تن و تولیدات باغی 94 هزار تن می باشد. در سال زراعی 1387-1386 سطح زیر كشت محصولات زراعی استان قم 59867.4 هكتار و تولید 374457.4 تن بوده است.

در بخش محصولات باغی در سال 87 سطح زیر كشت محصولات باغی مقدار 22691 هكتار با میزان تولید 43830 تن برآورد شده است. در ضمن متوسط عملكرد (كیلو گرم در هكتار) یونجه، جو، گندم، سبزیجات استان از متوسط عملكرد كشور بیشتر می باشد.

همچنین در تولیدات زراعی، تولیداتی همچون پنبه، جو، سبزیجات، یونجه، سایر محصولات جالیزی (طالبی) درصد قابل توجهی از تولیدات كل كشور را به خود اختصاص داده است

1-2- انگور

1-2-1- مقدمه:

این که در چه زمان و کجا انسان برای اولین بار اقدام به کاشت انگور کرد، پرسشی است که احتمالاً هرگز پاسخی به آن داده نخواهد شد. نبودن واژه ای با ریشه مشترک برای لغت انگور در زبانهای هند- اروپایی خود مبین این حقیقت است که کشف قابلیت خوراکی بودن انگور به طور جداگانه در سراسر اروپا صورت گرفته است. اجداد انگور اروپایی (Vitis vinifera) ابتدا در سواحل مدیترانه از حدود سوریه والجزایر به طرف غرب تا اروپای مرکزی و از آنجا به سمت شرق در نواحی بین دریای سیاه و آرام توسعه یافت. اکثر محققان بر این باورند که موکاری از منطقه آناتولی در شمال ترکیه و یا ناحیه همجوار آن در قفقاز دور نشات گرفته است و این ناحیه شامل مناطقی می شود که پراکندگی بوته های مو و وحشی V.vinifera موجود در آنها ارتباط بسیار نزدیکی با مبدأ کشاورزی غربی در خاور نزدیک دارد.

انگور،‌ یکی از مهمترین میوه هایی است که از زمان های قدیم، مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است. بطور کلی، دو نظریه ی متفاوت در مورد دیرینگی انگور وجود دارد (تفضلی،1370).

انگور یکی از میوه هایی است که بشر آن را از دیر باز شناخته و در طول قرون به روش های مختلف از آن بهره گیری نموده است. درخت انگور را در ایران تاک یا مو می نامند (زمردی،1384).

انگور یکی از مهم ترین میوه‌هایی است که کشت و تولید آن در کشور ما از سابقه بسیار طولانی برخوردار است. علاقه ایرانیان قدیم به مصرف فرآورده‌های مختلف انگور بخصوص به حالت تازه خوری، شیره و خشکبار (کشمش)، ناشی از شرایط طبیعی کشور برای پرورش تاک بوده است. بنابراین کشور ایران یکی از سرزمین‌های اولیه کشت انگور در جهان به شمار می‌رود و مردم کشور ما از دیرزمان با روش‌های کشت و تولید انگور آشنا بوده‌اند. به همین دلیل است که امروزه در اکثر نقاط ایران از نواحی سردسیر شمال تا حواشی کویر و همچنین مناطق جنوب،‌ کشت انگور معمول می‌باشد. علاوه بر این انگور به طور وحشی و به مقدار فرا