تأثیرات منفی اینترنت بر سبک زندگی

اینترنت توانسته است ابعاد تازه ای را به سبک زندگی آدمیان بار نماید؛ و هر چند استفاده از آن توانسته بسیاری از مشکلات موجود در زندگی افراد بشر را حل نماید، اما نسل بشر را دچار مشکلات متعددی نیز کرده است. البته تأثیر فن‌آوری اینترنت در این زمینه مستقیم نیست و بیشتر تابع نوع استفاده از آن و نیز بسته به متغیرهای سن، جنس، تحصیلات و غیره است. مشکلاتی نظیر استفاده تفریحی و غیرعلمی، دسترسی به مسائل غیر اخلاقی، عدم وجود محدودیت در استفاده برای قشرهای مختلف و… . در ادامه به بررسی تأثیرات منفی اینترنت بر سبک زندگی افراد می پردازیم:

۲-۴-۶-۱ بعد اجتماعی

مسائل فراوانی در مورد اثرات منفی اینترنت در بعد اجتماعی سبک زندگی قابل طرح و بحث است؛ اما در این بخش از نوشته جهت رعایت اختصار به سه مسئله کلی اکتفا می شود:

• تبدیل اینترنت به یک ارزش؛
• تأثیر اینترنت بر هویت و باورهای اجتماعی افراد؛
• اشاره به یک نمونه از چالش‌های اجتماعی حاصل از استفاده ناصحیح از اینترنت (افشای اطلاعات شخصی) (فرهادی نژاد ۱۳۸۵، ۱۱۲).

۲-۴-۶-۲ تبدیل اینترنت به ارزش

امروزه با تعابیری همچون «اینترنت جزو لاینفک زندگی انسان است» و «به کسی که اینترنت بلد نباشد بی سواد می گویند» و «دنیا، دنیای اینترنت و کامپیوتر است» روبرو هستیم که هر چند به نوعی سخن از واقعیت عمومی شدن اینترنت می گویند، اما ناخواسته جامعه را به سمتی سوق می دهند که در نهایت ابزاری همچون اینترنت را به یک ارزش تبدیل می کند. در واقع برخوردی این‌گونه با اینترنت به جای اینکه فرد نیازمند به آن را با آن درگیر سازد، نوعی احساس نیاز کاذب در افراد به وجود می آورد؛ افرادی که شاید مخاطب واقعی این رسانه نباشند و در نتیجه جذب حواشی آن می‌شوند که به شخصیت و ساختار فکری و در نتیجه رفتارها و کنش های اجتماعی آنان لطمه وارد می‌گردد.

۲-۴-۶-۳ قبض و بسط باورها

پژوهش ها مؤید نظرات کارشناسان مذهبی در خصوص تأثیر منفی اینترنت بر باورها و هویت فرهنگی جوانان جامعه است. در پژوهشی که در سنندج میان دو گروه دختران (آنانی که از اینترنت استفاده می کردند و کسانی که از آن استفاده نمی کردند)، صورت گرفت تحلیل یافته ها نشان داد که بین دو گروه مذکور به لحاظ هویت دینی، قومی، خانوادگی و شخصی تفاوت معناداری وجود دارد؛ و این هویت‌ها در افراد گروه اول ـ که از اینترنت استفاده می کردند ـ از قوت کمتری برخوردار است (رفعت جاه، ۱۳۸۷). گرچه این مسئله نشان دهنده این است که تأثیر نهادهایی چون دین در فرایند هویت‌سازی جوانان در اینترنت کم‌رنگ شده است، اما نشان دهنده این نیز هست که مؤلفه های هویت یابی جوانان در رسانه اینترنت خارج از کنترل مراجع دینی و ساختارهای رسمی متولی نظارت بر آن می باشد. بی‌شک تداوم این کم‌رنگ بودن تأثیر مراجع دینی در اینترنت منجر به شکل گیری نسلی از جوانان خواهد شد که سبکی از زندگی را انتخاب خواهند نمود که دین در آن کمترین نقش را خواهد داشت.

متأسفانه اغلب برنامه های اجرا شده در اینترنت به خصوص در زمینه های فرهنگی و اجتماعی بدون مطالعه مخاطبین و بی‌توجه به وضعیت علمی و فرهنگی آنان تدارک دیده می شود، این برنامه ها سبب ترویج ناسالم فرهنگ در میان خانواده ها می­ شود و نه تنها به بسط فرهنگی اعضای خانواده منجر نمی شود، بلکه خانواده را به نوعی دچار قبض باورهای اجتماعی می نماید (محمودی ۱۳۹۰، ۱۹).

۲-۴-۶-۴ اثرات روانی

بیشتر مشکلات به وجود آمده با بعد روانی در کاربران اینترنت، در کاربرانی گزارش شده که استفاده «جنون‌آمیز»ی از این رسانه داشته اند. کاربرانی که حدّ و مرزی برای استفاده از این ابزار نداشته و بدون هیچ برنامه خاصّی از آن استفاده می کنند.

-اعتیاد اینترنتی؛ تغییر دادن سبک زندگی به منظور مصرف زمان بیشتر در اینترنت، اجتناب از فعالیت های مهم زندگی به منظور صرف وقت بیشتر در اینترنت، کاهش روابط اجتماعی، نادیده گرفتن خانواده و دوستان، مشکلات مالی و تحصیلی، برخی از عواقبی است که در انتظار افرادی است که به اصطلاح گرفتار بیماری اعتیاد اینترنتی می شوند. (بیدی و همکاران ۱۳۹۱، ۵۲).

-ایجاد مشکل برقراری ارتباط؛ یکی از آسیب های استفاده از اینترنت به ویژه در نسل جوان این است که استفاده از آن به عنوان بستری جهت ارتباط گیری با دیگران باعث می شود که افراد مهارت های لازم جهت برقراری ارتباط با دیگران در فضای عینی را به دست نیاورند. تحقیقات نشان داده است افرادی که به سبب احساس تنهایی به شبکه های اجتماعی اینترنتی گرایش دارند با مشکل کاهش روابط اجتماعی، غفلت در انجام مسئولیت های مربوط به خانواده، شغل و تحصیل روبرو هستند (عظیمی ۱۳۸۳، ۱۹).

۲-۴-۷ تأثیرات مثبت و منفی فیس بوک[۱] بر سبک زندگی

۲-۴-۷-۱ انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی

اخبار  شبکه های اجتماعی بدون سانسور منتشر می شوند و این می تواند یک مزیت تلقی شود؛ هر چند امکان تکثیر اطلاعات مخدوش و نادرست نیز در این شبکه ها بیش از نسل قبلی رسانه ها است. البته امکان مقایسه و تحلیل اطلاعات برای مخاطبان وجود دارد و نباید بنا را بر اعتماد به هر آنچه در این شبکه ها تولید و بازنشر می شود، گذاشت. تحلیل اخبار متناقضی که در این نوع پایگاه ها منتشر می شود، قدرت نقد و نگاه عمیق به مسائل اجتماعی را فراهم می کند. این نوع پایگاه ها به مخاطبان خود فرصت می دهند تا از تبعیت کورکورانه فاصله گرفته و در درازمدت به خرد نقادانه روی آورند.

[۱] Face Book