فصل اول : كلیات تحقیق
1-1) مقدمه                                                                                                                  3
1-2) تشریح و بیان موضوع                                                                                                4
1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق                                                                                            7
1-4) اهداف تحقیق                                                                                                         9
1-5) ) فرضیه‏های تحقیق                                                                                                  9
1-6) مدل مفهومی تحقیق                                                                                                10
1-7) روش تحقیق                                                                                                         10
1-8) قلمرو تحقیق                                                                                                        11
1-8-1) قلمرو موضوعی                                                                                                       11
1-8-2) قلمرو زمانی                                                                                                          11
1-8-3) قلمرو مکانی                                                                                                           11
1-8) تعریف عملیاتی واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی                                                         11
1-9) ساختار کلی تحقیق                                                                                                14
 
 
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه                                                                                                                 16
2-2) گفتار اول: تعاریف متغییرهای مستقل مورد استفاده تحقیق                                                18
2-2-1) مالکیت و مدیریت واحدهای اقتصادی                                                                           18
2-2-2) مکانیسم های حاکمیت شرکتی برای حمایت از سهامداران                                                  19
2-2-3) گروه بندی های مختلف سهامداران                                                                              21
2-2-4) ساختارهای مالکیت                                                                                                 22
2-2-4-1)سرمایه گذاران نهادی                                                                                                 23
2-2-4-2)سرمایه گذاران شرکتی                                                                                               28
2-2-4-3)سرمایه گذاران مدیریتی                                                                                              30
2-2-4-4) سهامداران حقیقی                                                                                                   33
2-2-4-5) تمرکز مالکیت                                                                                                        33
2-2-4-6)سرمایه گذاران خارجی                                                                                              34
2-2-5) تئوری نمایندگی                                                                                                     34
2-2-6) رابطه ساختار مالكیت با كارآیی بازار سرمایه                                                                     36
2-3) گفتار دوم: تعریف متغییر وابسته تحقیق                                                                        36
2-3-1) عدم تقارن اطلاعاتی                                                                                                  36
2-3-2) چگونگی شكل گیری نظریه عدم تقارن اطلاعاتی                                                               40
2-3-3) عدم تقارن اطلاعاتی و دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام                                41
2-3-4) مفهوم دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام                                                   43
2-3-5) پیامدهای عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه                                                                 47
2-4) گفتار سوم: بررسی رابطه بین تركیب سهامداران و عدم تقارن اطلاعاتی                                   49
2-5) گفتار چهارم: پیشینه تحقیق                                                                                      52
2-5-1) تحقیقات خارجی                                                                                                     53
2-5-2) تحقیقات داخلی                                                                                                      61
2-6) جمع بندی                                                                                                            68
 
فصل سوم : روش‌شناسی تحقیق
3-1) مقدمه                                                                                                                 70
3-2) روش تحقیق                                                                                                         70
1-3) قلمرو تحقیق                                                                                                         70
1-3-1) قلمرو موضوعی                                                                                                       71
1-3-2) قلمرو زمانی                                                                                                           71
1-3-3) قلمرو مکانی                                                                                                           71
3-4) فرضیه های تحقیق                                                                                                  71
3-4-1) تبدیل فرضیه‌های پژوهشی به آماری                                                                             72
3-5) جامعه‌ی آماری، روش نمونه گیری و گردآوری داده ها                                                       73
3-5-1) جامعه آماری                                                                                                          73
3-5-2) روش گردآوری داده ها                                                                                              76
3-6) روش های تجزیه و تحلیل داده ها                                                                                77
3-6-1) روش های آماری                                                                                                     77
3-6-2) ضریب همبستگی اسپیرمن                                                                                         78
3-6-3) آزمون پیش فرض استفاده از مدل رگرسیون                                                                    79
3-7) خلاصه فصل                                                                                                         81
فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده‌ها
4-1( مقدمه                                                                                                                 83
4-2( آمار توصیفی                                                                                                         83
4-2-1) بخش اول: اطلاعات توصیفی پژوهش                                                                             84
4-2-2) بخش دوم: یافته های استنباطی                                                                                   89
4-3) نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها                                                                                  90
4-3-1) نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول                                                                                  90
4-3-2) نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم                                                                                 91
4-3-3) نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم                                                                                91
4-3-4) نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم                                                                              92
4-3-5) نتایج كلی حاصل از آزمون فرضیه ها                                                                             93
4-4) بررسی آزمون دوربین- واتسن (D.W)                                                                       94

4-5) مدل برازش شده نهایی براساس روش (Stepwise)                                                         95
4-6) خلاصه‌ فصل                                                                                                          95
 
فصل پنجم : نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1) مقدمه                                                                                                                 97
5-2) نتایج حاصل از بررسی فرضیه های تحقیق                                                                      97
5-2-1) خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها                                                                                     97
5-2-2) خلاصه ی از نتایج تجزیه و تحلیل داده ها (آزمون فرضیات)                                                 98
5-3) نتیجه‌گیری                                                                                                           99
5-4) پیشنهادهای تحقیق                                                                                               101
5-4-1) پیشنهادهای مبتنی بر نتایج حاصل از فرضیه های تحقیق                                                  101
5-4-2) پیشنهادهای موضوعی برای تحقیقات آتی                                                                     103
منابع و ماخذ                                                                                                              104
چكیده انگلیسی                                                                                                           109
 
فهرست جداول و نمودارها

نگاره 1-1) مدل مفهومی تحقیق                                                                                                     9
نگاره 2-1) نحوه به تعادل رسیدن عرضه و تقاضای اوراق بهادار در بازار سرمایه                                           44
نگاره 2-2) دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام                                                              45
نگاره 2-3) عمق بازار و وسعت بازار                                                                                                46
جدول شماره 2-1) ‏خلاصه تحقیقات خارجی                                                                                    60
جدول شماره 2-2) ‏خلاصه تحقیقات داخلی                                                                                     67
جدول شماره 3-1) انتخاب نمونه بر اساس محدودیت های تحقیق                                                          73
جدول شماره 3-2) فهرست شرکتهای انتخاب شده بعنوان نمونه تحقیق                                                   74
جدول شماره 4-1) آمار توصیفی داده‌های تحقیق                                                                              84
جدول شماره 4-2) شاخص های آمار توصیفی برای متغیر عدم تقارن اطلاعاتی                                           85
جدول شماره 4-3) شاخص های آمار توصیفی برای سهامداران سال 87                                                   85
جدول شماره 4-4) شاخص های آمار توصیفی برای سهامداران سال 88                                                   86
جدول شماره 4-5) شاخص های آمار توصیفی برای سهامداران سال 89                                                   86
جدول شماره 4-6) شاخص های آمار توصیفی برای سهامداران سال 90                                                   87
جدول شماره 4-7) شاخص های آمار توصیفی برای سهامداران سال 91                                                   87
نمودار شماره1-4) میانگین سهامدران مختلف در طی سالهای 87 تا 91                                                   88
جدول شماره 4-8) شاخص های آمار توصیفی برای متغیر اندازه شركت                                                   88
جدول شماره 4-9) شاخص های آمار توصیفی برای متغیر اهرم مالی                                                       88
جدول 4-10) آزمون کلموگروف ـ اسمیرنوف(KM) تك‌نمونه‌ای جهت تعیین نرمال بودن متغیرهای پژوهش       89
جدول شماره 4-11) آزمون مجموع مجذورات و مقدارF                                                                       90
جدول شماره 4-12) خلاصه ی الگوی رگرسیون                                                                                90
جدول شماره 4-13) ماتریس همبستگی بین عدم تقارن اطلاعاتی و سهامدران نهادی                                  90
جدول شماره 4-14) ماتریس همبستگی بین عدم تقارن اطلاعاتی و سهامدران حقیقی                                 91
جدول شماره 4-15) ماتریس همبستگی بین عدم تقارن اطلاعاتی و سهامدران مدیریتی                               92
جدول شماره 4-16) ماتریس همبستگی بین عدم تقارن اطلاعاتی و تمرکز مالکیت                                      92
جدول شماره 4-17) ضرایب رگرسیون ابعاد سهامدارن با عدم تقارن اطلاعاتی                                            93
جدول شماره 4-18) نتایج حاصل از مدل                                                                                        94
جدول شماره 4-19) نتایج حاصل از مدل برازش شده Stepwise                                                         95
جدول شماره 5-1) فرضیات اصلی و نتایج آزمون آنها                                                                          98
 
 
چكیده
 
با گسترش سرمایه گذاران نهادی در بازار اوراق بهادار، تعیین نقش و تاثیری را که آنها بر بازار و سایر سرمایه گذاران می گذارند حائز اهمیت بسیاری می باشد و این اهمیت زمانی افزایش خواهد یافت که سرمایه گذاران نهادی به دلیل تخصص بالایی که در این زمینه دارا هستند و مالکیت قابل توجه ای از سهام شرکتها را که در اختیار دارند می توانند نفوذ قابل ملاحظه ای در شرکتها و به تبع آن در بازار داشته باشند. از سوی دیگر در صورت همگرایی منافع بین سرمایه گذاران نهادی و مدیریت، سودها نیز مدیریت شده و شكاف قیمت بیشتری را به دنبال خواهد داشت. باتوجه به اهمیت سرمایه گذاران نهادی در اقتصاد دولتی ایران و دسترسی آنها به منابع عظیم سرمایه شركت مطالعه در خصوص نقش آنها در شركت ها می تواند مفید باشد. لذا با افزایش مالكیت نهادی، قیمت های سهام اطلاعات بیشتری در مورد سودهای آتی منعكس نموده و به این روش موجب كاهش عدم تقارن اطلاعات بین مدیران شركت و بازار سهام می شوند.
در این تحقیق، تجزیه و تحلیل جامعی روی، بررسی رابطه بین تركیب سهامداران و عدم تقارن اطلاعاتی در شرکتهای فعال دربورس اوراق بهادارتهران بین سالهای 1387 الی 1391 انجام گرفت. هدف اصلی این تحقیق شناسایی جنبه های مختلف تركیب سهامداران با عدم تقارن اطلاعاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و اهداف فرعی ارائه راهکاری جدید برای گسترش نحوه تركیب سهامداران بر عدم تقارن اطلاعاتی شرکتها، بررسی تاثیر تركیب سهامداران بر سایر سرمایه گذاران و تعیین مهمترین شاخص های عدم تقارن اطلاعاتی در شرکتهای بورس اوراق بهادار می باشد. تحقیق پیش رو از لحاظ هدف كاربردی بوده و از بعد روش شناسی از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است. این تحقیق شامل چهار فرضیه می باشد، جهت آزمون فرضیات ازآزمون رگرسیون خطی چند متغیره به صورت ترکیبی (سال- شرکت) استفاده شده است.
یافته های این تحقیق نشان داد كه در شركت هایی كه مالكیت نهادی آنها زیاد است، در مقایسه با شركت هایی كه ماكیت نهادی در آنها كم است، تقارن اطلاعات بیشتری وجود دارد. نتایج حاکی از رابطه معنی دار و معکوس بین درصد تركیب سهامدارن و عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت حضور مالکان نهادی، شرکتهارا از وضعیت بحرانی و ورشکستگی به دور نگه می دارد بدین ترتیب فرضیه نظارت کارآمد درمورد سرمایه گذاران نهادی مورد تایید می گیرد. نتایج حاصله با كنترل متغییرهای اندازه شركت و اهرم مالی، كماكان به قوت خود باقی ماند.
 
واژگان کلیدی:  تركیب سهامدارن، مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت، مالكیت حقیقی، عدم تقارن اطلاعاتی.
 
1-1) مقدمه
وجود عدم تقارن اطلاعاتی در بازار ، پیامدهای جمعی و فردی نامطلوبی نظیر مشارکت حداقلی سرمایه گذاران ، هزینه های معاملاتی بالا، بازارهای رقیق و کاهش سود ناشی از معاملات را به همراه خواهد داشت و با توجه به فرایند افشای اطلاعات، سرمایه گذاران (معامله گران) با مشکل عدم تقارن اطلاعاتی رو به رو هستند. این مشكل زمانی به وجود می آید که یکی از طرفین معامله نسبت به طرف دیگر، دارای اطلاعاتی بیش از طرف مقابل باشد و نقش متولیان افشای اطلاعات در حاکمیت شرکتی متبلور می شود که در بر گیرنده کنترل و رویه هایی برای اطمینان از عدم حرکت مدیریت شرکت در جهت منافع شخصی و حرکت در مسیر حداکثر کردن منافع سهامداران و ارزش شرکت است.
ترکیب سهامداران شرکت های مختلف، متفاوت است. بخشی از مالکیت شرکت ها در اختیار سهامداران جزء و اشخاص حقیقی قرار دارد. این گروه برای نظارت بر عملکرد مدیران عمدتا به اطلاعات در دسترس عموم، همانند صورتهای مالی منتشره انکا می کنند. منظور از سرمایه گذاران نهادی شامل سرمایه گذاران بزرگ نظیر بانک ها، شرکت های بیمه، موسسات مالی، صندوق های سرمایه گذاری و…هستند که در سایر شرکت های سهامی عام سرمایه گذاری می کنند(نمازی و دیگران، 1388). سرمایه گذاران نهادی معمولا به دلیل در اختیار داشتن درصد قابل توجهی از سهام شرکتها و همچنین حرفه ای بودن در امر سرمایه گذاری، توان و انگیزه لازم برای نظارت بر شرکت ها را دارا می باشند. عموما این گونه تصور می شود که حضور سرمایه گذاران نهادی ممکن است به تغییر رفتار و عملکرد شرکتها منجر شود، این امر از فعالیت های نظارتی که این سرمایه گذاران انجام می دهند نشات می گیرد (کردلر و دیگران، 1389). این در حالی است که بخش دیگری از مالکیت شرکت در اختیار سهامداران حرفه ای عمده قرار دارد که بر خلاف سهامداران نوع اول، اطلاعات داخلی با ارزشی درباره چشم اندازهای آتی و راهبردهای تجاری و غیره شرکت، از طریق ارتباط مستقیم با مدیران شرکت در اختیارشان قرار می گیرد، عمومااین گونه تصور می شود که حضور سهامداران نهادی ممکن است موجب تغییر رفتار سرمایه گذاران شود. در سال های اخیر حضور سرمایه گذاران نهادی در جمع سهامداران شرکت های سهامی عام در بورس اوراق بهادار تهران رشد چشم گیری داشته است. کمیت و کیفیت حضور این سرمایه گذاران در جمع مالکین به لحاظ تاثیر پذیری که بر ساختار مالکیت و نیز نحوه حاکمیت بر جای می گذارند درخور توجه است. سرمایه گذاران نهادی یکی از سازوکارهای حاکمیت شرکتی است که می توانند بر مدیریت شرکت نفوذی چشم گیر داشته باشند و هم می توانند منافع گروه سهامداران را همسو نمایند. راه  هایی که بدان وسیله سهامداران می توانند بر مدیریت نظارت کنند، عموما در چارچوب نظریه نمایندگی معرفی می شود. که مشکلات نمایندگی را کنترل می کند و حمایت از سرمایه گذاران را بهبود می بخشد. با وجود این چنین تمرکزی می تواند اثرات منفی هم داشته باشد، مانند دسترسی به اطلاعات محرمانه که عدم تقارن اطلاعات را بین آنان و سهامداران کوچکتر ایجاد می کند. یعنی تضاد منافع بین مدیران و سهامداران اقلیت و اکثریت تغییر می یابد (نوروش و ابراهیمی کردلر، 1384).
عدم افشای بموقع و صحیح، منجر به افزایش هزینه انتخاب نا مطلوب و خطر اخلاقی به عنوان عناصر حاصل از عدم تقارن اطلاعاتی و در نهایت افزایش هزینه مبادله می شود. افزایش هزینه مبادله، کاهش قیمت سهام، توقف بازار و در نهایت، خروج برخی از سرمایه گذاران از چرخه بازار را به دنبال دارد. هر چه عدم تقارن اطلاعاتی در بازار بیشتر باشد، حجم معاملات که بیانگر نقدشوندگی اوراق بهادار موجود در آن بازار است، کاهش خواهد یافت. پژوهش های اخیرنشان میدهد که کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، کاهش هزینه انتخاب نا مطلوب و خطر اخلاقی و افزایش نقدشوندگی بازار را به دنبال خواهد داشت. بر مبنای یافته های این دو جریان فکری، می توان گفت که نقدشوندگی بازار رابطه مثبت با کیفیت راهبری شرکتی بنگاه دارد و سازو کارهای حاکمیت شرکتی بر اطلاعات افشا شده توسط شرکت برای سهامداران آن اثر می گذارند و احتمال عدم افشای کامل و مطلوبیت اطلاعات و افشای اطلاعات کم اعتبار را کاهش می دهند. تحقیقات نشان می دهد در صورت وجود نظارت موثرتر هیأت مدیره بر مدیریت، کیفیت و کفایت اطلاعات منتشر شده توسط مدیریت افزایش می یابد. بهبود کیفیت افشای شرکت باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می گردد و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی مدیریت سود کمتر را به همراه دارد.