هلیدی

آقای دکتر جلال رحیمیان

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

 

یافته­ های زبانشناسی نوین، قرآن را به عنوان یک گفتمان فراانسانی، از منظری متفاوت بررسی کرده و تفسیر آن را وارد مرحله­ جدیدی ساخته است. دستاوردهای این علم، در حوزه های متفاوت معنایی و آوایی می­تواند، به عنوان ابزاری کارآمد در تفسیر قرآن به کار گرفته­شود. هدف پژوهش حاضر، ارائه­ تفسیر متفاوتی در پرتو نظریه­ی سیستمی- نقشی هلیدی، در زمینه­ معنایی و ویژگی‌های آوایی و هجایی در حوزه­ بافتار موسیقی 20 سوره­ی پایانی قرآن کریم است، و به نوعی به بررسی همکنشی و تعامل معناشناسی و واج شناسی در راستای القای بهتر پیام می پردازد. نتیجه­ بررسی­ها به دستاوردهای مهمی‌منتهی شده‌است. از جمله اینکه ویژگی‌های موسیقایی قرآن، مستقل از معنای آن عمل نمی‌کند و در حقیقت ابزاری است در خدمت انتقال پیام گوینده به مخاطب. همچنین نتایج نشان می‌دهد، که در تفسیر قرآن، می‌توان روش­های جدید زبانشناختی را برای گره گشایی و روشنگری هر چه بیشتر مفاهیم و معانی قرآنی به کار گرفت و دیدگاهی نوین را در تفسیر قرآن مطرح کرد.

واژگان کلیدی: قرآن و زبانشناسی، تفسیر زبانشناختی، زبان شناسی نقش گرا، نظریه­ی سیستمی- نقشی هلیدی، بسامد­های آوایی و هجایی، نظم آهنگ و موسیقی قرآن، سوره­های پایانی جزء سی ام.

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                                          صفحه                          

فصل اول : مقدمه. 1

1-1- مقدمه. 2

1- 2 – کلیات.. 2

1-2-  1- زبان قرآن و زبانشناسی جدید. 3

1-2-2- زبان عربی.. 5

1-2- 3- تحلیل گفتمان. 7

1-2- 4 –  متن.. 9

1-2- 5-  موسیقی درونی و نظم آهنگ… 10

1-3- هدف پژوهش… 11

1-4-  اهمیت پژوهش… 12

1-5- سؤالات پژوهش… 13

فصل دوم: پیشینه­ی پژوهش… 14

2  – 1 – مقدمه. 15

2- 2-  زبانشناسی و دیدگاه‌ها 15

2 – 2- 1-  زبان. 17

2- 2- 2- تحلیل متن و گفتمان. 19

2 – 2- 3- نظریۀ سیستمی- نقشی هلیدی.. 20

2-2-4-  آواشناسی و واجشناسی.. 24

2 – 3- قرآن و دیدگاه‌ها 27

2- 3 – 1-  ترجمه و تفسیر قرآن. 28

2- 4-  قرآن و زبانشناسی.. 32

2- 4- 1- زبان قرآن و ساختار آن. 32

2 – 4- 2-  اشارات زبانشناختی قرآن. 33

2 – 4 -3-   قرآن : آواشناسی، تجوید و موسیقی کلام. 34

2 -4 – 4-  تحلیل متنی و گفتمانی قرآن. 37

فصل سوم: روش پژوهش… 43

3-  1-  مقدمه. 44

3- 2- داده‌های پژوهش… 44

3 – 3-  چارچوب نظری پژوهش… 45

3 – 3 – 1-  جایگاه معنا و دستور در رویکرد هلیدی.. 46

ی بر فرا نقش‌های معنایی در نظریۀ هلیدی.. 48

3 – 4-  شیوۀ تجزیه و تحلیل سوره‌ها 51

3 – 4 –  1-  تعیین بسامد آوایی و هجایی هر سوره. 52

3 – 4- 2- تعیین فرا نقش‌های‌اندیشگانی، بینا فردی و متنی در متن سوره‌ها 53

3 – 5- شیوۀ ارائۀ نتایج. 54

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 57

4 – 1 – مقدمه. 58

 

4  – 2- تین(95) 58

4 – 2- 1- کلیات سوره. 58

4 – 2 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 59

4 – 2- 3-  بافت فرهنگی.. 60

4- 2- 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 61

4- 2- 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 66

4- 2- 6-  نتیجه گیری.. 72

4 -3-  علق(96) 73

4 -3 -1-  کلیات سوره. 73

4 – 3- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 73

4 -3 – 3 –  بافت فرهنگی.. 77

4 -3 -4 –  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 78

4 -2 -5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 84

4 -3 -6 –  نتیجه گیری.. 99

4 -4 – قدر(97) 99

4 -4 – 1 – کلیات سوره. 99

4 – 4- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 100

4 – 4 – 3- بافت فرهنگی.. 101

4 – 4- 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 101

4 – 4 – 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 108

4 -4 – 6-  نتیجه گیری.. 112

4 -5 – بینه (98) 113

4 -5- 1- کلیات سوره. 113

4 – 5- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 114

4 – 5- 3- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 116

4 -5 -4 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 120

4 -5 -5 –  نتیجه گیری.. 126

4 – 6 – زلزال(99) 126

4 -6- 1-  کلیات سوره. 126

4 -6- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره. 127

4 -6 -3 –  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 129

4 – 6 -4-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 134

4 – 6 -5-  نتیجه گیری.. 138

4 – 7 – والعادیات(99) 139

4 -7 – 1- کلیات سوره. 139

4 – 7- 2- نمایش آوایی،هجایی،نوشتاری و ترجمۀ سوره. 140

4 -7 -3 –  بافت فرهنگی.. 142

4 – 7 -4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 142

4 -7 – 5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 148

4 – 7 -6-  نتیجه گیری.. 152

4 -8- القارعه(101) 153

4 – 8 -1 -کلیات سوره. 153

4 – 8- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 154

4 -8 – 3- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 155

4 -8 -4- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 160

4 -8 -5-  نتیجه گیری.. 165

4 -9 – تکاثر(102) 166

4 – 9 – 1- کلیات سوره. 166

4 – 9- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 167

4 – 9 -3- بافت فرهنگی.. 168

4 -9 – 4-   تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 169

4 – 9 – 5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 175

4 -9 – 6-  نتیجه گیری.. 182

4 -10 –  عصر(103) 182

4 -10- 1 – کلیات سوره. 182

4 – 10- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره. 183

4 -10 -3- بافت فرهنگی.. 184

4 -10 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 184

4 -10 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 187

4 -10 -6 – نتیجه گیری.. 190

4 -11 – همزه(104) 190

4 -11 -1 – کلیات سوره. 190

4 – 11- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 191

4 -11 – 3-  بافت فرهنگی.. 192

4 -11 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 193

4 -11- 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 198

4 -11 -6 –  نتیجه گیری.. 202

4 -12-  فیل(105) 203

4 -12 -1- کلیات سوره. 203

4 – 12 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و هجایی.. 203

4 -12 – 3- بافت فرهنگی.. 204

4 -12 – 4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 205

4 -12 -5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 209

4 -12 -6-  نتیجه گیری.. 213

4 -13- قریش(106) 213

4 -13 -1 – کلیات سوره. 213

4 – 13- 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 214

4 -13 -3-  بافت فرهنگی.. 215

4 -13 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 216

4 -13 -5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 219

4 -13 -6 –  نتیجه گیری.. 222

4 -14 – ماعون(107) 223

4 -14 -1- کلیات سوره. 223

4 – 14- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 224

4 -14 – 3-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 225

4 -14 -4- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 228

4 -14 -5 – نتیجه گیری.. 232

14 -15 – کوثر(108) 233

14 -15 – 1- کلیات سوره. 233

4 – 15- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 234

4 – 15 -3-  بافت فرهنگی.. 234

4 -15 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 235

4 -15 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 238

4 -15 -6 – نتیجه گیری.. 241

4 -16 – کافرون(109) 241

4 -16 -1- کلیات سوره. 241

4 – 16- 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 242

4 -16 – 3- بافت فرهنگی.. 243

4 -16 -4-  تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 243

4 -16 -5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 247

4 -16 -6 –  نتیجه گیری.. 251

4 -17-  نصر(110) 251

4 -17- 1- کلیات سوره. 251

4 – 17- 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 252

4 -17 – 3-  بافت فرهنگی.. 253

4 -17 -4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 253

4 -17 – 5- تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 257

4 -17 -6 – نتیجه گیری.. 260

4 -18 – تبت(مسد) (111) 261

4 -18 -1 – کلیات سوره. 261

4 – 18 – 2- نمایش آوایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 261

4 -18 -3 –  بافت فرهنگی.. 262

4 -18 -4 – تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 263

4 -18 -5 – تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 267

4 -18 -6 – نتیجه گیری.. 271

4 -19 – اخلاص(112) 271

4 -19 – 1- کلیات سوره. 271

4 – 19 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 272

4 -19 – 3 – بافت فرهنگی.. 273

4 – 19 -4 –  تجزیه و تحلیل و آوایی سوره. 273

4 -19 – 5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 276

4 – 19 – 6- نتیجه گیری.. 279

4 -20 – فلق(113) 280

4 -20 -1 – کلیات سوره. 280

4 – 20- 2- نمایش آوایی، هجایی،  نوشتاری و ترجمۀ سوره. 281

4 -20 – 3-  بافت فرهنگی.. 282

4 -20 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 283

4 -20 – 5 –  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 286

4 -20 – 6 –  نتیجه گیری.. 290

4 -21 – ناس(114) 291

4 -21 – 1 – کلیات سوره. 291

4 – 21 – 2- نمایش آوایی، هجایی، نوشتاری و ترجمۀ سوره. 292

4 -21 – 3 – بافت فرهنگی.. 293

4 -21 – 4- تجزیه و تحلیل آوایی سوره. 293

4 -21 – 5-  تجزیه و تحلیل معنایی سوره. 296

4 -21 – 6-  نتیجه گیری.. 299

فصل پنجم: نتیجه گیری.. 300

5 – 1 – مقدمه. 301

5 -2-  خلاصه. 301

5- 3- پیوند میان صوت و معنا 302

5- 4- تحلیل معنا بر اساس نظریۀ سیستمی- نقشی شیوه‌ای مناسب برای تفسیر قرآن. 305

5 – 5-  محدودیتهای پژوهش… 306

5 – 6 – پیشنهادات.. 307

فهرست منابع. 308

                                             فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                 صفحه

جدول 4- 2- 3- 1- بسامد همخوان‌ها 65

جدول 4 – 2- 3- 2- بسامد واکه‌ها 65

جدول 4 – 2- 3- 3- بسامد ساخت هجا 65

جدول 4- 2- 5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ تین.. 71

جدول 4- 2- 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تین.. 72

جدول 4 – 3 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 83

جدول 4 – 3- 4- 2- بسامد واکه‌ها 83

جدول 4- 3- 4-  3- بسامد ساخت هجا 83

جدول4 – 3 – 5- 1- فرایند‌های ساخت تعدی سورۀ علق.. 97

جدول 4 – 3 -5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ علق.. 98

جدول 4 – 4 – 4 – 1-  بسامد همخوان‌ها 107

جدول 4 – 4- 4- 2- بسامد واکه‌ها 107

جدول 4 – 4 -4 – 3-  بسامد ساخت هجا 107

جدول 4 – 4 – 5- 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ قدر. 112

جدول 4 – 4 – 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ قدر. 112

جدول 4 – 5 -3 -1- بسامد همخوان‌ها 119

جدول 4- 5- 3- 2- بسامد واکه‌ها 119

جدول 4 – 5- 3- 3- بسامد ساخت هجا 119

جدول 4 – 5 -4 – 1-  فرایندهای ساخت تعدی سورهی بینه. 123

جدول 4 – 5- 4- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره بینه. 125

جدول 4 – 6 -3- 1- بسامد همخوان‌ها 133

جدول 4 – 6- 3- 2-  بسامد واکه‌ها 133

جدول 4 – 6- 3- 3- بسامد ساخت هجا 133

جدول 4 – 6- 4- 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ زلزله. 137

جدول 4 -6- 4- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ زلزله. 138

جدول 4 – 7 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 147

جدول 4- 7 – 4- 2-  بسامد واکه‌ها 147

جدول 4 – 7- 4- 3- جدول ساخت هجایی.. 147

جدول4- 7 – 5- 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ والعادیات.. 151

جدول 4- 7- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ والعادیات.. 152

جدول 4 – 8- 3- 1-  بسامد همخوان‌ها 159

جدول 4 – 8- 3- 2- بسامد واکه‌ها 159

جدول 4 – 8- 3- 3- ساخت هجایی.. 159

جدول 4 – 8 – 4 -1- فرایند‌های ساخت تعدی سورۀ القارعه. 164

جدول 4 -8- 4- 2-  ساخت وجهی و  زمان افعال سورۀ القارعه. 165

جدول 4 – 9 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 174

جدول  4 – 9- 4- 2- بسامد واکه‌ 174

جدول 4 – 9 – 4- 3- بسامد ساخت هجا 174

جدول 4- 9 – 5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سوره تکاثر. 181

جدول 4 – 9- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تکاثر. 181

جدول 4 – 10 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 186

جدول 4 – 10- 4- 2- بسامد واکه‌ها 186

جدول 4 – 10- 4 – 3- بسامد ساخت هجا 186

جدول 4 – 10- 5- 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ عصر. 189

جدول4 – 10- 5- 2- ساخت و جهی و زمان افعال سورۀ عصر. 189

جدول 4 – 11 -4- 1-  بسامد همخوان‌ها 197

جدول 4 – 11- 4- 2- بسامد واکه‌ها 197

جدول 4 – 11 – 4- 3- بسامد ساخت هجا 197

جدول4 – 11 – 5- 1-  فرایندهای ساخت تعدی سوره هُمَزَه. 201

جدول 4 – 11 – 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره هُمَزَه. 202

جدول 4- 12- 4- 1- بسامد همخوان‌ها 208

جدول 4- 12- 4- 2- بسامد واکه‌ها 208

جدول 4 – 12- 4- 3- بسامد ساخت  هجا 208

جدول 4 -12- 5- 1-.فرایندهای ساخت تعدی سورۀ فیل.. 212

جدول 4 – 12- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره فیل.. 212

جدول 4 – 13- 4- 1- بسامد همخوان‌ها 218

جدول 4- 13- 4 – 2- بسامد واکه‌ها 218

جدول 4- 13 – 4 -3- بسامد ساخت هجا 218

جدول 4 – 13 – 5- 1-  فرایندهای ساخت تعدی سورۀ قریش… 222

جدول 4 – 13 – 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ قریش… 222

جدول 4 -14- 3- 1- بسامد همخوان‌ها 227

جدول 4 – 14- 3-  2- بسامد واکه‌ها 227

جدول4 – 14 -3- 3- بسامد ساخت هجا 227

جدول 4 – 14 -4- 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ ماعون. 231

جدول 4 – 14- 4- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ ماعون. 231

جدول 4 – 15 – 4- 1-  بسامد همخوان‌ها 237

جدول 4 – 15 – 4- 2- بسامد واکه‌ها 237

جدول 4 – 15- 4- 3- بسامد ساخت هجا 237

جدول 4 – 15 – 5 – 1-  فرایندهای ساخت تعدی سوره کوثر. 240

جدول 4 – 15- 5- 2- ساخت وجهی و زمان افعال سوره کوثر. 240

جدول4 – 16 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 246

جدول 4 – 16- 4- 2- بسامد واکه‌ها 246

جدول4 – 16- 4- 3- بسامد ساخت هجای.. 246

جدول 4 – 16- 5- 1-  فرایندهای ساخت تعدی سورۀ کافرون. 250

جدول 4 -16- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره کافرون. 250

جدول 4 – 17 -4- 1- بسامد همخوان‌ها 256

جدول 4 – 17- 4- 2- بسامد واکه‌ها 256

جدول4 – 17 -4 – 3- بسامد ساخت هجایی.. 256

جدول 4 -17 -5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ نصر. 260

جدول 4 – 17- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ نصر. 260

جدول 4 – 18 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 266

جدول 4- 18- 4- 2- بسامد واکه‌ها 266

جدول 4 – 18 -4- 3- بسا مد ساخت هجا 266

جدول 4 – 18- 5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ تبت.. 270

جدول 4 – 18 – 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ تبت.. 270

جدول 4 – 19 – 4 – 1- بسامد همخوان‌ها 275

جدول 4 – 19- 4- 2- بسامد واکه‌ها 275

جدول4 – 19- 4 – 3- بسامد ساخت هجا 275

جدول 4 – 19- 5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سورۀ اخلاص… 279

جدول 4 – 19- 5 – 2- ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ اخلاص… 279

جدول 4 – 20- 4 – 1-  بسامد همخوان‌ها 285

جدول 4 – 20- 4- 2- بسامد واکه‌ها 285

جدول 4 – 20 – 4 – 3-  تعداد و نوع هجا 285

جدول 4 – 20 – 5 – 1-  فرایندهای ساخت تعدی سورۀ فلق.. 289

جدول 4 – 20 – 5 – 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سورۀ فلق.. 290

جدول 4- 21 – 4- 1- بسامد همخوان‌ها 295

جدول 4 – 21 -4- 2- بسامد واکه‌ها 295

جدول 4- 21 – 4 – 3- بسامد ساخت هجا 295

جدول 4 – 21 – 5 – 1- فرایندهای ساخت تعدی سوره ناس… 298

جدول 4 – 21- 5- 2-  ساخت وجهی و زمان افعال سوره ناس… 298

    

-1- مقدمه

 

در فصلی که پیش رو داریم، ابتدا کلیاتی در مورد موضوع تحقیق ارائه خواهد شد. در این کلیات از زبان قرآن و زبانشناسی جدید سخن به میان خواهد آمد و سپس به معرفی اجمالی زبان عربی پرداخته می‌شود. تحلیل گفتمان، متن و موسیقی درونی و نظم آهنگ نیز در کلیات این فصل از نظر گذرانده خواهد شد. این فصل همچنین شامل بخش‌های هدف، اهمیت و سؤالات پژوهش می­باشد.