خاقانی شروانی شاعر بزرگ قرن ششم و یکی از بزرگترین شاعران عرصه‌ی پهناور ادب فارسی است، که به دلیل وسعت اطلاعات علمی و طبع و قریحه‌ی سرشار‌ صاحب سبک خاصی در ادب فارسی گردیده است‌. برای آشنایی عمیق با شعر خاقانی و سیر در جهان پر رمز و راز این شاعر بزرگ، شناخت زبان و عناصر لفظی و معنوی و علوم و فنون مورد علاقه‌ی او ضروری است. اشعار خاقانی در نگاه اول ساده به نظر می‌آید‌‌‌‌‌؛ امّا گستردگی اطلاعات علمی ، معانی و افکار تازه و ترکیبات و تعابیر غریب موجب گردیده است تا درک مفاهیم شعر او دشوار و نیازمند شرح و توضیح گردد‌‌. شهرت شاعر شروان به قصیده‌سرایی مانع از توجه شایسته به ترکیب‌بندهای کم‌نظیر او گردیده است. خاقانی در ترکیب‌بندها نیز همانند قصاید، بسیاری از مسائل فرهنگی و اجتماعی مختلف را بیان کرده است. درک بهتر مضامین شعر خاقانی و شناخت بیشتر زوایای آثار این شاعر‌، شرح و توضیح بیشتری را برای آثار او می‌طلبد‌. در این پایان‌نامه سعی بر آن است که به شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند شرح نشده‌ی خاقانی پرداخته شود و هدف از این پژوهش درک بهتر مفاهیم و مضامین اشعار خاقانی و آشنایی بهتر و بیشتر با اندیشه‌ها و افکار این شاعر بزرگ است‌. روش کار در این پایان‌نامه، توصیفی تحلیلی و با بهره گرفتن از منابع کتابخانه‌ای است. ابتدا به آثاری که در باره‌ی خاقانی نوشته شده است مراجعه می‌کنیم و با بهره گرفتن از این منابع به شرح ترکیبات می‌پردازیم. این پایان‌نامه در چهار فصل تنظیم گردیده است‌‌.

فصل اوّل: با عنوان مقّدمه و کلیّات، شامل مقدمه‌، اهداف تحقیق‌، اهمیّت و ضرورت تحقیق، پیشینه و روش تحقیق است.

فصل دوم: در ‌بردارنده‌ی نگاهی کلی بر زندگی و شیوه‌ی شاعری خاقانی و سبک شعر در قرن ششم است.

فصل سوم: به شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند خاقانی اختصاص یافته است.

فصل چهارم: در این فصل نتایج حاصل از این پژوهش گرد هم آمده است.

 

کلید واژه‌ها: خاقانی ، شرح، دشواری‌ها

 

 

فهرست مطالب

 عنوان                                                                                                             صفحه

 

فصل اوّل: مقدّمه و کلیّات

۱-1-   اهداف تحقیق  …………………………………………………………………………………………….2

۱-2-   اهمیّت و ضرورت تحقیق  …………………………………………………………………………..2

۱-3-   فصل‌های پایان‌نامه  …………………………………………………………………………………….3

۱-4-   پیشینه‌تحقیق  ……………………………………………………………………………………….3

۱-4-1- شرح گذشتگان بر اشعار خاقانی  ……………………………………………………………..3

۱-4-2- شرح معاصران بر اشعار خاقانی  ……………………………………………………………….4

۱-4-3- تحقیقات خارجی  …………………………………………………………………………………….5

۱-5-   روش تحقیق  ……………………………………………………………………………………………..6

 

فصل دوم: گذری بر احوال خاقانی و سبک شعر در قرن ششم

۲- 1-  زندگی خاقانی  ……………………………………………………………………………………………8

2-2- خانواده و نزدیکان خاقانی……………………………………………………………………………….9

2-3- محل و زمان تولد و وفات خاقانی………………………………………………………………..10

2-4- ی برسبک شعر در قرن ششم  ……………………………………………………………11  

2-4-1- سبک آذربایجانی ……………………………………………………………………………………12

2-5 ـ مختصات شعر در قرن ششم ……………………………………………………………………..13

2-5-1- سطح زبانی ……………………………………………………………………………………………..13

2-5-2- سطح فکری …………………………………………………………………………………………….13

2-5-3- سطح ادبی ………………………………………………………………………………………………14

2-6- سبک شعری خاقانی ……………………………………………………………………………………14

عنوان                                                                                                                صفحه   

 

2-7- مضامین و موضوعات شعر خاقانی ………………………………………………………………17

2-7-1- وطن دوستی …………………………………………………………………………………………..17

2-7-2 فلسفه ستیزی …………………………………………………………………………………………..17                                                             

2-7-3- نجوم ……………………………………………………………………………………………………….18

2-7-4- طب …………………………………………………………………………………………………………18

2-7-5- موسیقی ………………………………………………………………………………………………….19

2-7-6- قرآن و علوم دینی …………………………………………………………………………………..20

2-7-7- مدح ………………………………………………………………………………………………………..20

2-7-8- نرد و شطرنج …………………………………………………………………………………………..21

2-7-9- خاقانی وآئین مسیحیت ………………………………………………………………………….21

2-7-10- حبسیّات ………………………………………………………………………………………………22

 

2-7-11- مفاخره ………………………………………………………………………………………………….23

2-7-12- ستایش پیامبر(ص) و کعبه ………………………………………………………………….23

2-7-13- توصیف صبح ………………………………………………………………………………………..24

2-7-14- اطلاعات عمومی …………………………………………………………………………………..24

2-8- زیبا شناسی و صورخیال در شعر خاقانی ……………………………………………………25

2-8-1- استعاره ……………………………………………………………………………………………………25

2-8-2- تشبیه ……………………………………………………………………………………………………..26

2-8-3- کنایه ……………………………………………………………………………………………………….27

2-8-4- مجاز ………………………………………………………………………………………………………..28

2-8-5- آرایه‌های دیگر ………………………………………………………………………………………..28

 

فصل سوم: شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند بلند شرح نشده‌ی خاقانی

3-1- ترکیب‌بند اوّل با مطلع« دلا از جان چه برخیزد یکی جویای جانان شو »  

درموعظه و نعت رسول اکرم‌(ص) و تخلّص به مدح ناصرالدّین ابراهیم ……………….31

 

  عنوان                                                                                                              صفحه      

 

3-2-ترکیب‌بند دوم بامطلع«خوش‌خوش به روی ساقیان لب‌گشت خندان صبح‌را»                   

در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان …………………………………………………………………63

3-3- ترکیب‌بند سوم با مطلع « جام ز می دوقلّه کن خاصّ برای صبحدم »

در مدح جلال‌الدّین اخستان شروان‌شاه ……………………………………………………………..123

3-4- ترکیب‌بند چهارم با مطلع « خنده‌ی سر به مهر زد دم صبح »

در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان شروان‌شاه ……………………………………………..177

3-5- ترکیب‌بند پنجم با مطلع « جو‌ به جو راز جهان بنمود صبح »

در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان ……………………………………………………………….224

3-6- ترکیب‌بند ششم با مطلع « برقع زرنگار بندد صبح »

در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان ……………………………………………………………….279

3-7- ترکیب‌بند هفتم با مطلع « سر چو آه عاشقان برکرد صبح »

نوروزیه در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر شروان‌شاه اخستان …………………………………336

 

فصل چهارم: نتیجه گیری

نتیجه‌ گیری: ……………………………………………………………………………………………………….376

 

فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………….380

  

مقدمه

 انس و آشنایی با افکار واندیشه‌های هر شاعری نیازمند شناخت سبک و پیام سخن اوست. بسیاری از آثار بزرگان ادبی ما به دلیل استفاده از اصطلاحات و ترکیبات خاص، صور خیال و هنرهای شاعرانه نیاز به شرح و توضیح دارند. یکی از این شاعران پرآوازه که شعر او به دلیل استفاده از تعبیرات، تلمیحات، صور خیال، ترکیبات پیچیده و نغز و وصف‌های بدیع و بی‌نظیر نیاز به شرح و توضیح دارد خاقانی شروانی است .

درک و شناخت اشعار خاقانی نیازمند به داشتن اطلاعات گسترده، آشنایی با اخبار و احادیث و آگاهی از اصطلاحات علمی معمول و رایج روزگار شاعر است. اندیشه‌ها و افکار شاعر چنان در الفاظ و ترکیبات پیچیده قرار گرفته است که درک و فهم آن برای خوانندگان و علاقه‌مندان دنیای پر راز و رمز این شاعر دیرآشنا به آسانی میسّر نیست.

 استاد راهنما

دکتر الیاس نورائی  

 

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

چکیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول. 4

کلیــــات.. 5

1-1 – تعریف موضوع. 5

1-2 – بیان مسئله. 6

1-3 – هدف تحقیق.. 6

1-4 -پیشینه تحقیق.. 7

1-5 – سئوالهای تحقیق.. 8

1-6 – فرضیه های تحقیق.. 8

1-7 – روش کارو تحقیق: 8

فصـــــــــــــل دوم. 9

نگاهی به عدالت و دادرسی  وسیرتاریخی آن دراعصارومتون گذشته. 10

2-1 -عدالت ازنظر لغوی واصطلاحی.. 10

2-1-1 عدالت از نظر لغوی.. 10

2-1-2 -عدالت در اصطلاح: 11

2-1-3- تعریف عدالت ودادرسی.. 14

2-2 -عدالت ودادرسی ازدیدگاه قرآن کریم  وائمه معصومین (ع) 14

2-2- 1-عدالت ودادرسی ازدیدگاه قرآن کریم. 14

2-2- 2-عدالت ودادرسی ازدیدگاه معصومین (علیهم السلام) 16

2-3 -عدالت ودادرسی در قرون اولیه. 20

2-4 -عدالت ودادرسی درایران بعد ازاسلام. 22

2-4 – نگاهی به عدالت ودادرسی درمتون ادبی.. 24

2-4-1 -شاهنامه فردوسی.. 24

2-4-2- قابوس نامه. 36

2-4-3 -کلیله و دمنه. 37

2-4-4 -مخزن الأسرار نظامی.. 39

2-4-5 -مرزبان نامه. 40

2-4-6- بوستان سعدی.. 41

2-4-7- گلستان سعدی.. 43

2-4-8 -مثنوی معنوی.. 45

2-4-9 -تاریخ جهانگشای جوینی.. 47

2-4-10- اخلاق ناصری.. 48

فصل سوم: 50

زندگی بیهقی و معرفی آثار او و  بررسی عدالت و دادرسی در تاریخ بیهقی.. 51

3-1-1 -زندگی بیهقی.. 51

3-1-2- معرفی تاریخ بیهقی.. 52

3-1-3- عدالت و دادرسی در تاریخ بیهقی.. 54

فصل چهارم: 75

زندگی خواجه نظام الملک و معرفی آثار او و  بررسی عدالت و دادرسی در سیاستنامه. 76

4-1–زندگی خواجه نظام الملک… 76

4-2-آثار خواجه نظام الملک… 78

4-3-عدالت و دادرسی در سیاستنامه : 79

فصل پنجم : 96

مقایسه عدالت و دادرسی در تاریخ بیهقی و سیاستنامه و وجه تمایز و شباهت آنها 97

5-1- وجه تمایز پردازش به موضوع عدالت و دادرسی در سیایتنامه و تاریخ بیهقی.. 97

5-1-1  -وجه تمایز در پردازش کلی به موضوع عدالت و دادرسی.. 97

5-1-2 -وجه تمایز در موضوعات پرداخته شده زیر موضوع عدالت و دادرسی.. 99

 

5-2- وجه شباهت پردازش به موضوع عدالت و دادرسی در سیاستنامه و تاریخ بیهقی.. 102

5-2-1-وجه شباهت پردازش کلی به موضوع عدالت و دارسی.. 102

5-2-2-وجه شباهت پردازش موضوعی  به موضوع عدالت و دارسی.. 103

 نتیجه گیری.. 109

پیشنهادات: 111

فهرست منابع و مآخذ. 112

فهــــرست اعلام. 115

Abstract II

 

چکیده:

عدالت و دادرسی از مهمترین موضوعات و مفاهیم همه ادوار است ، لذا پرداختن به این دو مفهوم و موضوع بسیار ضروری می باشد ،خصوصاً ابعاد آن در متون ادبی ادبیات کلاسیک ایران؛ بر اساس این اصل سیاستنامه خواجه نظام الملک طوسی و تاریخ بیهقیِ ابوالفضل بیهقی دو اثر گرانمایه قرنهای چهارم و پنجم بسیار حائز اهمیتند  و این دو نویسنده به خاطر اهداف خود که تریبت نسلها و آموزش  اصول و مبانی فکری فرهنگ عظیم ایرانی در نظر داشته  به این موضوعات به وفور به طور مستقیم و غیر مستقیم اشاره کرده و پرداخته اند ، آنها مفهوم عدالت و دادرسی و آنچه مربوط به آنها می باشد را هنرمندانه در قالب حکایات یا سیر تاریخ نگاری خود عنوان کرده اند آنها به بانیان دادرسی یعنی همان قاضیان و حاکمان به چگونگی رفتار و تعامل آنها با اجتماع پرداخته و موضوعات مختلف عدالت و دادرسی را که این مجریان انجام داده اند در آثار خود به تفصیل و تلخیص عنوان کرده اند. البته پرداختن به این دو مفهوم در این دو اثر شباهتهایی به هم دارند  مانند یاد کردن از حاکمان و قاضیان دادگر ، عدالت را اصل و اساس پایداری حکومتها دانستن، و… و تفاوتهایی در شیوه پرداختن به این دو موضوع در این دو اثر نیز وجود دارد که خواجه نظام الملک مستقیماً بخشی را به عنوان «حکایت ملک عادل» ، «انوشیروان و زنجیر عدالت» و …آورده است  و به شرح و تفصیل آن پرداخته ولی بیهقی در خلال تاریخ نگاری خود و نمونه های مانند آنچه در زمان خود اتفاق افتاده به این دو موضوع پرداخته است .

 واژگان کلیدی: عدالت ، دادرسی ، تاریخ بیهقی ، سیاستنامه 

 

مقدمه:

در بررسی های ادبی قرون چهارم و پنجم هجری قمری آثار دو نویسنده فاخر به نام های خواجه ابوالفضل محمد بن حسن بیهقی و خواجه نظام الملک طوسی از منظر نظرمان عبور می کند، این دو اثر تاریخ بیهقی و سیاستنامه نام دارند که با بیانی ادبی به ذکر وقایع تاریخ زمان خود می پردازند که این وقایع شامل شرح حال حاکمان و دولتها و … می باشد که به طبع سخن گفتن در این باب با مضامین سیاسی و حقوقی و مفاهیم اینچنینی سروکاری مستقیم و ناگریز دارد لذا بررسی این مفاهیم که شاید از مفاهیم و مضامین همه زمانها و در زمان معاصر نیز بسیار قابل توجه باشد. یکی از این مضامین عدالت و دادرسی به معنی وسیع خود است که در متون مختلف بسیار به آن پرداخته شده است لذا با توجه به اهمیت این موضوع (عدالت و دادرسی ) پرداختن به آن در آثار ادبی- تاریخی جهت استفاده هر چه بهتر از فهم و درک آن و ترویج معنی و مصداق واقعی آن بسیار ضروری و لازم به نظر می رسد این موضوع در دو اثر مورد نظر ما به روش های مختلف به کار گرفته شده است در جایی به طور مستقیم به آن اشاره شده است و بانیان آن را تمجید و تکریم کرده اند و در جای در لابه لای شرح وقایع به آن پرداخته شده است که از مطالعه بخشی از یک واقع یا تمام آن دریافت می شود لذا ما بر اساس این رویکرد نویسندگان مورد نظر به بررسی این مفهوم والا و آسمانی پرداخته تا کمکی به تبیین این موضوع و نشان دادن مصداق های واقعی آن کرده باشیم ؛ امید است از عهده آن به خوبی بر آمده باشیم. لذا با توجه به گستردگی مفهوم و مصداق این موضوع و اشارات پنهانی نویسندگان مورد نظرمان از خوانندگان توقع می رود با دقت بیشتری به بخشهایی که دقت لازم را نیاز دارد توجه خود را هدیه دهند تا سوء تفاهمی ایجاد نشود .

ما در این تحقیق ابتدا به بررسی مفهوم کلی و حقیقی عدالت و دادرسی و اشاره های موجود به آن در متون دینی و الهی و ادبی و در فصلی به پیشینه پرداختن به این موضوع در متون کلاسیک عهد قدیم و میانه و تا حدی نزدیک به معاصر و ادبیات کهن پارسی می پردازیم  و  مطلب مورد نظر ما بیشتر در دو اثر ذکر شد از دو نویسنده توانای گرانقدر نامبرده می باشد تا سؤلات موجود در ذهن خود و خوانندگان گرامی را پاسخی در خور داده و فرضیات موجود را به اثبات برسانیم. لذا فصل اول که براساس تمام تحقیقات اینچنینی فصل کلیات است و فصل دوم مفهوم عدالت و دادرسی و اشاره های متون دینی و الهی به این مفهوم والا و مقدس و در بخشی دیگر از همین فصل به عدالت در متون قدیمِ زبان شیرین پارسی و قبل و بعد از اسلام و در بخشی دیگر از همین فصل به این موضوع در ادبیات می پردازیم .

در فصل سوم که یکی از فصول اصلی مورد نظر ما است به بررسی زندگی ابالفضل بیهقی و معرفی اثر او و بررسی عدالت و دادرسی در  اثر مورد نظر می پردازیم

در فصل چهارم به بررسی زندگی خواجه نظام الملک  و آثاراو و اثر مورد نظرمان و همچنین بررسی عدالت و دادرسی در اثر مورد نظر یعنی سیاست نامه می پردازیم .

در فصل پنجم  به مقایسه موضوع خود در دو اثر از دو نویسنده مورد نظر و به بیان شباهتهای موجود در پرداختن به عدالت و دادرسی و تفاوتهای موجود در پردازش موضوع مورد نظر در آثار ذکر شده می پردازیم  تا پس از ذکر خلاصه تحقیق به نتیجه ای ادبی و علمی مورد قبول اساتید برسیم و پیشنهاداتی جهت ادامه دادن این روش با ادله مفید بودن به محققین بعدی ارائه گردد که «مَن کانَ فی طَلَبِ العِلمِ کانَتِ ‏الجَنَّةُ فی طَلَبهِ» هر که در جستجوى دانش باشد ، بهشت در جستجوى او برآید( الهندی؛ 2008: 2884به نقل از : ری شهری ؛1391 : ۳۹۸). ضمناً در پایان فهرست اعلام بصورت الفبائی جهت استفاده محققین آورده شده 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

چکیده 1

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسئله 5

1-2- پیشینة موضوع. 5

1-3- اهداف تحقیق. 6

1-4- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 6

1-5- فرضیّات.. 7

1-6- پرسش‌های تحقیق. 7

1-7- روش کار 7

1-8- ابزار گردآوری داده‌ها 7

فصل دوم: معرفی شعرا و مبانی نظری

2-1- معرفی اجمالی شعرا 9

2-1-1- منوچهر آتشی. 9

2-1-1-1- دوران کودکی و تحصیلات آتشی. 9

2-1-1-2- زندگی خانوادگی آتشی. 10

2-1-1-3- فعّالیت‌های فرهنگی. 11

2-1-1-4- فعّالیت‌های سیاسی. 12

2-1-1-5- آثار منوچهر آتشی. 12

2-1-1-6- تأثیرپذیری آتشی. 14

2-1-1-7- وفات.. 14

2-1-2- نادر نادرپور 15

2-1-2-1- دوران کودکی و تحصیلات نادرپور 15

2-1-2-2- زندگی خانوادگی نادرپور 15

2-1-2-3- فعّالیت‌های فرهنگی. 15

2-1-2-4- فعّالیت‌های سیاسی. 16

2-1-2-5- آثار نادرپور 16

2-1-2-6- تأثیرپذیری نادرپور 17

2-1-2-7- وفات.. 17

2-2- اصطلاحات و واژه‌ها 18

فصل سوم: نوستالژی در شعر نادر نادرپور

3-1- نوستالژی وطن یا غم غربت.. 29

3-2- نوستالژی کودکی. 36

3-3- نوستالژی جوانی. 39

3-4- نوستالژی یاد معشوق. 41

3-5- نوستالژی پیری و اندیشیدن به مرگ (مرگ اندیشی) 49

3-6- تنهایی. 54

3-7- غم غربت روستا (روستاستایی) 55

3-8- تقابل سنّت  و مدرنیته (نقد مظاهر تمدّن جدید) 57

3-9- دردهای اجتماعی و سیاسی. 63

3-10- گرفتاری در زندان. 69

3-11- بهشت گمشده 71

3-12- آرمانشهر 72

3-13- از دست دادن عزیزان (اندوهیاد) 73

3-14- نوستالژی انتظار رهایی یا رهاننده (منجی) 74

3-15- یأس و پوچ گرایی. 76

3-16- گذشته گرایی و اسطوره 85

فصل چهارم: نوستالژی در اشعار منوچهر آتشی

4-1- نوستالژی مهاجرت و غم غربت.. 93

4-2- یاد کودکی. 95

4-3- نوستالژی جوانی از دست رفته: 98

4-4- یاد معشوق. 99

 

4-5- پیری و اندیشیدن به مرگ (مرگ اندیشی) 102

4-6- تنهایی. 104

4-7- غم غربت روستا (روستا ستایی) و شهرستیزی. 105

4-8- نوستالژی سنّت  مدرنیته (نقد مظاهر تمدّن جدید) 111

4-9- دردهای اجتماعی و سیاسی. 115

4-10- بهشت گمشده 124

4-11-آرمانشهر 124

4-12- از دست دادن عزیزان (اندوهیاد) 125

4-13- انتظار رهاننده (منجی)/یاغی گری. 127

4-14- یأس و اندوه 129

4-15- گذشته گرایی و اسطوره 132

4-16- آرکایسیم یا باستان گرایی. 137

4-17- گذشتۀ پدری (نوستالژی زندگی پرشکوه و پرافتخار گذشته) 138

4-18- یاد جنوب (بومی گرایی) 141

نتیجه 146

منابع. 156

II

 

 

چکیده

نوستالژی به عنوان یکی از موتیف‌های مطرح در نقد روانشناسی، نوعی حسّ دلتنگی و حسرت نسبت به گذشته و چیزهای از دست رفته‌ است که موجد اندوه و دلتنگی خاصّی در فرد می­ شود.

با توجّه به نقش و جایگاه نوستالژی در تحلیل شعر و شناخت بهتر شخصیت شاعران، پایان­نامة حاضر پژوهشی است دربارة بررسی نوستالژی در اشعار منوچهر آتشی و نادر نادرپور.  هدف این پایان نامه بررسی انواع و نقش نوستالژی در تحلیل اشعار این دو شاعر است. در این پژوهش، به منظور دستیابی به پاسخ مسائلی چون انواع و بسامد نوستالژی در شعر دو شاعر و بیان تفاوت و شباهت کاربرد نوستالژی در شعر آنان و جایگاه آن در تحلیل شعر این دو شاعر، نخست به مؤلّفه‌های مختلف نوستالژی و بسامد آن‌ ها پرداخته‌ایم و سپس اقدام به بررسی علل و زمینه‌های انگیزش انواع نوستالژی و توجّه به نقش آن‌ ها در تحلیل شعر و شخصیّت این شاعران نموده‌ایم.

نوستالژی در ساختار و غنای شعری هر دو شاعر نقشی فراگیر، جهت دهنده و تعیین کننده داشته‌است. نوستالژی غم غربت (دوری از وطن) و یأس و ناامیدی و مرگ‌اندیشی از برجسته‌ترین مؤلّفه‌های نوستالژی شخصی در شعر نادرپور به شمار می‌روند و در اشعار آتشی بیشتر با نوستالژی تقابل سنّت و مدرنیته یا (تقابل صنعت و طبیعت) و انعکاس دردهای اجتماعی روبرو هستیم.

واژگان کلیدی: نوستالژی، غم غربت، نادر نادرپور، منوچهر آتشی

 

 

مقدمه

شاعران زبان فارسی، از دیرباز تحت تأثیر شرایط ناخوشایند تاریخی، سیاسی، اجتماعی و شخصی به مایه‌های تلخی و بدبینی میل یافته و احساس غریبی را با شعر خود درآمیخته‌اند. ناکامی‌های فردی و شکست‌های تاریخی و سایر عواملی که مایة رنج و اندوه هنرمندان بوده‌، زمینة ورود مایه‌های بدبینانه و اندوهناک به عرصة هنر  وادبیات را فراهم آورده و نوعی عکس‌العمل روانی در برابر شرایط ناخوشایند بوده‌است و مخاطبان این آثار هنری می‌توانند از این طریق به عواطف و آمال آفرینندگان آن پی ببرند.

نوستالژی یکی از مسائلی است که می‌تواند نقش مهمّی در تعیین نحوة ‌نگرش انسان به جهان پیرامون ایفا کند. از آنجا که شعر نو (به دلیل دست و پاگیر نبودن وزن و قافیه)محملی مناسب برای ابراز بسیاری از عواطف درونی است، لذا تجلّی انواع نوستالژی در قالب شعر نو نسبت به دیگر شیوه‌ها بارزتر است.در میان شاعران معاصر،شعر  نادرپور و آتشی جایگاه خاصّی در این زمینه دارد. آن‌ ها در جای جای اشعار خود از عواطف، حسرت‌ها و اندوه‌های گوناگون خود سخن رانده‌اند.

در حقیقت، صورت و معنای شعر از اندوخته‌ها و تمامیّت ضمیر شاعر سرچشمه می‌گیرد و بازتاب احساسات، تجربیات و حسّاسیت‌های اوست (پورنامداریان،1374: 19)، لذا شناخت نوستالژی‌های شاعر،‌ جایگاه خاصّی در ساخت و غنای مفهوم شعر دارد و گام مهمّی در تحلیل اثر هنری و شناخت بهتر شعر و شخصیت شاعر و اوضاع زمان وی محسوب می‌شود.

با توجّه به جایگاه نوستالژی در اشعار نادر نادرپور و منوچهر آتشی، این پایان نامه در پی شناخت نوستالژی و بررسی نقش آن در تحلیل متن و تأثیر بر روحیّات و شعر این دو شاعر است، بنابراین ضمن تقسیم‌بندی نوستالژی به دو دستة شخصی و اجتماعی به بررسی انواع و بسامد آن‌ ها  در شعر نادرپور و آتشی و مقایسه و تحلیل تأثیر آن در شعرشان پرداخته‌ایم. بدین منظور این پایان‌نامه در چهار فصل تنظیم گردیده‌است. فصل اوّل، تحت عنوان کلّیّات، شامل بیان مسأله، اهمّیت، ضرورت، سؤالات و اهداف تحقیق است.

در فصل دوّم، ابتدا به تعریف و ریشه‌شناسی نوستالژی و برخی از واژه‌ها و اصطلاحات خاصّ پرداخته‌ایم و سپس با توجّه به تأثیر شرایط زندگی در شکل‌گیری حس نوستالژی در شعر و تأثیر آن بر صورت ومعنای شعر، در مورد زندگی و آثار نادرپور و آتشی به اجمال نکاتی را ذکر کرده‌ایم.

فصل سوم شامل معرفی انواع نوستالژی و علل انگیزش آن‌ ها و نیز بررسی بسامد این نوستالژی‌ها و جایگاه آن‌ ها در تحلیل شعر و شخصیت نادرپور است.

در فصل چهارم نیز به سبک فصل سوم به معرفی انواع نوستالژی، دلایل شکل‌گیری، بسامد و بررسی نقش آن‌ ها در شناخت شعر آتشی پرداخته‌ایم.

در نهایت نیز به یک نتیجه‌گیری کلّی به دست داده‌ایم و مطالبی را که در مورد کاربرد نوستالژی در شعر آتشی و نادرپور در فصل سوم و چهارم به صورت مقایسه‌ای بیان کر

دکتر ابراهیم رحیمی زنگنه

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

چکیده. 1

مقدمه.. 2

فصل اول(کلیات پژوهش)

بیان مسأله اساسی پژوهش… 5

1-1-.. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش… 6

1-3- جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش… 7

1-4- اهداف مشخص پژوهش… 8

1-5- سؤالات پژوهش… 8

1-6-  فرضیه‏های پژوهش… 8

1-7- تعریف واژه ‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی. 8

1-8- روش شناسی پژوهش… 9

1-9-.. ابزار گردآوری داده‌ها 11

1-10- جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه 11

فصل دوم(بررسی شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی روزگار غزالی و مولوی)

2-1- بررسی شرایط و اوضاع سیاسی اقتصادی و فرهنگی دوران غزالی. 14

2-2- غزالی‌ در دستگاه سلجوقیان. 16

2-2-1- امتیازات‌ دوران‌ غزالی‌ 17

2-2-2-  دوره‌ اول‌ زندگی‌ غزالی‌ 18

2-2-3-  غزالی‌ بر مسند نظامیه‌ 19

2-2-4- دوره‌ دوم‌ زندگانی‌ غزالی. 20

2-2-5- در طلب حقیقت.. 20

2-6- بررسی شرایط و اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دوران مولوی. 22

2-6-1- اوضاع اجتماعی قرن هفتم هجری. 23

2-6-2- اشعار مذهبی. 25

2-6-3- اوضاع علمی قرن هفتم هجری. 25

فصل سوم(در احوال و اندیشه ها و آثار غزالی و مولوی)

3- مدخل. 28

3-1- بررسی ماهیت ادبیات تطبیقی. 29

3-2-  مكاتب ادبیات تطبیقی. 32

3-2-1- مكتب ادبیات تطبیقی امریكایی. 33

3-3-  مكتب سوم؛ ادبیّات تطبیقی ماركسیستی. 34

3-4- ادبیات تطبیقی در ایران معاصر. 35

3-5- بررسی رویکرد گرایی احمد غزالی و مولوی در آثار خود 37

3-6- بررسی زندگینامه و شرح مختصر سبک ادبی مولوی و احمد غزالی. 39

3-6-1- احمد غزالی. 39

3-6-2- جلال‌الدین محمد بلخی. 40

3-7-  ویژگی شعر مولوی/ سمبولیسم. 41

3-7-1- تازگی تصویرها 41

3-7-2- باطن نگری و تصویر اعماق. 42

فصل چهارم(عاشقانه ها و عارفانه ها در اندیشه احمد غزالی و مولوی)

4-1- مدخل. 46

4-2- تحلیلی از عرفان. 46

4-3-  اندیشه های عرفانی احمد غزالی. 47

4-3-1-  عرفان غزالی. 49

4-3-2- سماع در سوانح العشاق. 51

4-4-  اندیشه های عرفانی مولوی. 55

4-4-1-  سماع، رهایی از تعلقات در مثنوی مولوی. 58

4-4-2-  بررسی دیگر صور عرفان در اندیشه مولوی در مثنوی. 61

4-4-2-1- وحدت ازدیدگاه مولوی. 61

 

4-4-2-2- اتصال حق با اشیاء 61

4-5- دیدگاه فلسفی مولوی. 62

4-5-1-  انسان و جهان از منظر مولوی. 63

فصل پنجم(بررسی جایگاه عشق در اندیشه مولوی و احمد غزالی)

پیشگفتار 66

5-1-  ﻣﻜﺘﺐ ﺳﻜﺮ ﻳﺎ ﻋﺸﻖ. 66

5-2- بررسی تجلی عشق در مثنوی مولوی. 67

دوم: عشـق یا عشـق حقیقی که غزلیّات و اشعار عارفانه، تجلیّات آن است و به تعبیر اقبال لاهوری. 69

5-4-  بررسی تجلی عشق در سوانح العشاق احمد غزالی. 72

5-5- تصوف غزالی. 78

5-6- حكایت.. 82

5-7- عقل از منظر غزالی و مولوی. 84

5-8-  مقایسه تطبیقی اندیشه های غزالی با مولوی. 84

5-9- مقایسه عرفان و زهد در اندیشه های غزالی و مولوی. 87

5-9-1- غزالی. 87

5-9-3- غزالی. 88

5-9-4- مولوی. 89

نتیجه گیری پژوهش… 90

– عرفان غزالی. 93

– اندیشه های عرفانی مولوی. 94

– بررسی تطبیقی عشق در اندیشه غزالی و مولوی. 94

غزالی و عشق. 94

منابع… 97

 

 

 

چکیده

یکی از مباحثی که در پژوهش­های ادبی به صورت گسترده مورد نظر محققین قرار داشته، طرح پژوهش­های مقایسه­ای به منظور تبیین مضامین مشترک و متضاد آراء و نظرات ادبا و شعرای معاصر و کلاسیک بوده است. احمد غزّالی و مولوی جلال­الدین بلخی، بخصوص در رابطه با اندیشه­ های عرفانی و عاشقانه از مهمترین رهیافت­هایی بوده که مد نظر تحقیقی قرار داشته است. این پژوهش به دنبال بررسی و مقایسه اندیشه­ های احمد غزالی در سوانح العشاق با مثنوی معنوی مولوی بوده است. روش انجام پژوهش توصیفی، تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه­ای و استفاده از ابزار فیش برداری بوده است. هر دو شاعر اهل سلوک بوده و انسان در نگاه ایشان، اشرف مخلوقات است تجلی گه راز خداوندی است. کمال انسان، عشق به خدا و اتصال و راه آن، دل انسان است. مکتب و مذهب ایشان بنابر تجلی است و جهان تجلی گاه حق تعالی است. احمد غزّالی‌ در كتاب‌ سوانح‌ سعی‌ در نشان‌ دادن‌ گوشه‌هایی‌ از حقیقت‌ عشق‌ داشته‌ است‌، امّا لحن‌ كلام‌ او اثر او را، از همان‌ آغاز، در مقام‌ یك‌ اثر شاعرانه‌ و استنباطی‌ فردی‌ و بیان‌ناپذیر از عشق‌ و احوال‌ روانی‌ مترتّب‌ بر آن‌ معرفی‌ می‌كند. او «عبارت‌» را در سخن‌ خود به‌ منزله‌ «اشارت‌» به‌ معانی‌ متفاوت‌ می‌شمارد كه‌ برای‌ مخاطبی‌ كه‌ ذوقش‌ آن را ندارد ناشناخته‌ می‌ماند. و در سراسركتاب‌ عباراتِ اشارت‌گونه او با تصویر وآیه‌ و حدیث‌ و شعرآمیخته‌ است‌ تا شاید حجاب‌ اشارتهای‌ او را لطیف‌تر كند اما، طریقت مولوی بر «عشق» که رهایی از خودی است و بر «سماع»- که نزد وی نشانۀ شعور به عشق محسوب می‌شد- مبتنی است البته در بین صوفیه بی‌سابقه هم نیست اما تردید فقها در اینکه سماع با شریعت توافق داشته باشد موجب می‌شد که آنها اصل طریقت را در نزد او بدعت بشمرند و اقدام او را در آنچه بر وفق اقتضای طریقت برای هدایت و ارشاد خلق توصیه والزام می‌کرد غیر قابل قبول تلقی نمایند.

 

کلمات کلیدی: احمد غزالی، مثنوی معنوی مولوی، عشق، عرفان، سماع، مقایسه.

 

مقدمه

با گذری بر ادبیات کلاسیک زبان فارسی، به وضوح می­توان به رویکرد تقریباً مشابه شعرا در سرایش اشعار خود با الهام­گیری از برخی مضامین نظیر طبیعت، عشق، عرفان، مسائل اجتماعی و… اشاره داشت که با الگو نهادن این مضامین به عنوان مقصد شعر، توانسته ­اند بر بسیاری از صنایع ادبی، عناصر شعر و قابلیت­ها و استعدادهای نهفته و درونی شاعر در کنارهم قراردادن کلمات، مجموعه آثار ارزشمندی را به مخاطبان خود عرضه نمایند (محقق، 1388).

مضامین مورد استفاده شعرا نه تنها نشان از جایگاه آنها نزد شاعر و تبیین کننده مکنونات ذهنی و قلبی وی     می­باشند، بلکه با دارا بودن خاست­گاه اجتماعی، توانسته ­اند همراه با زیبایی بیان در بین خیل زیادی از توده مردم از جایگاه رفیعی برخوردار باشند(شفیعی كدكنی،1380،112).

از جمله این شعرای نامی که نه تنها در محدوده سرزمینی، بلکه در ورای این حدود و به دلیل زیبایی و گیرایی در سایر ملل طرفدارن زیادی را در برداشته باشند، می­توان به شعرایی همچون احمد غزالی و مولوی اشاره داشت. مولوی از برجسته­ترین شعرای سده هفتم هجری است که توانسته با سرایش اشعار با مضامین عارافانه با ایجاد سبک و روش خود در ادبیات غنی ایران زمین، الگوی ادبی سایر شعرا و ادیبات مبدل گردد (فرزاد، 1386،42).

از طرفی در آثار احمد غزالی میتوان به دیدگاه ­های جامع و آرای غـزالی درباره عشق، عاشق، معشوق و ارتباط مـیان آن اشاره داشت. از اهمیت زاید الوصف آثار غزالی این است که سبک وی و نوع نگرش وی به عشق و عرفان بر آثار بعد از خود تأثیر بسیاری نهاده است (دشتی: 53، 1388).

احمد غزالی‌ در برخی از آثارش نظیر كتاب‌ سوانح‌ سعی‌ در نشان‌ دادن‌ گوشه‌هایی‌ از حقیقت‌ عشق‌ داشته‌ است‌، امّا لحن‌ كلام‌ او اثر او را، از همان‌ آغاز، در مقام‌ یك‌ اثر شاعرانه‌ و استنباطی‌ فردی‌ و بیان‌ناپذیر از عشق‌ و احوال‌ روانی‌ مترتّب‌ بر آن‌ معرفی‌ می‌كند. او «عبارت‌» را در سخن‌ خود به‌ منزله «اشارت‌» به‌ معانی‌ متفاوت‌ می‌شمارد كه‌ برای‌ مخاطبی‌ كه‌ ذوقش‌ نبود ناشناخته‌ می‌ماند و در سراسر كتاب‌ عبارات اشارت‌ گونه او با تصویر و آیه‌ و حدیث‌ و شعر آمیخته‌ است‌ تا شاید حجاب‌ اشارت­های‌ او را لطیف‌تركند (چاوشی:199، 1384).

اما، در طریقت مولوی، عشق سری است نهانی و اکسیری جاودانی از حسن و جمال بی­منتهای ربانی بر دل و جان آدمی آن چه بیش از هر چیز در این غزلیات شورانگیز برجستگی دارد و می­توان آن را محور معانی در اشعار مولوی دانست، شور و حال و نغمه و ناله­هایی است که از گوهر پاک «عشق» برآمده و آتش به همه عالم زده و دل و دین از همه هوشیاران ببرده است: «مطرب عشق عجب­ساز و نوایی دارد// نقش هر پرده که زد راه به جایی دارد».

صورت موزون و متعادل طریقت در واقع صورت یک شیوة ترتیبی مبنی بر عشق به خدا است با رعایت تمام آداب شریعت که به قول مولوی جایی تقلیل در طعام، اجتناب از زیادت کلام، احتراز از اختلاط با انام، التزام خلوت و عزلت در حد متعادل، کثرت صوم، قلّت نوم و ذکر علی‌الدوام از آن­جمله آداب است (زرین­کوب:85، 1373).

از مهمترین و برجسته­ترین آثار احمد غزالی کتاب سوانح العشاق و از آثار مولوی می­توان به مثنوی معنوی اشاره داشت. تاکنون در رابطه با بررسی تطبیقی این دو کتاب به صورت پژوهشی صورت نگرفته و این پژوهش قصد داشته به این مطالعه بپردازد.

تاثیرپذیری دو شاعر پارسی­گوی از همدیگر همواره زمینه­هایی را برای بررسی همانندی فراهم کرده است. به عبارت دیگر شعر فارسی در تمام دوره­ های تاریخی انعکاس دهنده واقعیت­های اجتماعی آن دوران به شمار می­رفته­اند (حسین پور، 1384،15).

به منظور انجام کار پژوهشی در رابطه با موضوع بررسی تطبیقی سوانح العشاق احمد غزالی و مثنوی معنوی مولوی، به بررسی و فیش­برداری از نمونه اشعار این دو شاعر و تفسیر آنها می­پردازیم. روش گردآوری مطالب در این پایان نامه به این صورت است که مطالب که در پنج فصل گردآوری شده است که درفصل اول کلیات پژوهش بیان می­ شود. در فصل دوم آن به بررسی شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی روزگار غزالی و مولوی پرداخته می­ شود. در فصل سوم به موضوع احوال و اندیشه­ها و آثار غزالی و مولوی پرداخته شده است. سپس در فصل چهارم عاشقانه­ها و عارفانه­ها در اندیشه مولوی و احمد غزالی بیان شده است ودر فصل پنجم بررسی جایگاه عشق در اندیشه مولوی و احمد غزالی و نتیجه ­گیری بیان می­ شود.

 

 

1-2 فرضیات مسئله ……………………………………………………………………………………………. 4

1-3 هدف از اجرا :……………………………………………………………………………………………. 4

1-4 توجیه ضرورت انجام پروژه…………………………………………………………………………. 5

1-5 سوال تحقیق…………………………………………………………………………………………… 7

1-6 روش پژوهش و تکنیک‌های اجرائی……………………………………………………………….. 7

1-7 روش تحقیق………………………………………………………………………………………. 8

فصل دوم: ادبیات موضوع

2-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 10

2-2    ERP ………………………………………………………………………………………………..

2-2-1مفهوم……………………………………………………………………………………………. 15

2-2-2 تعاریف ……………………………………………………………………………………. 15

2-3 سرویس گرایی……………………………………………………………………………….. 20

2-3-1 محاسبات سرویس گرا ……………………………………………………………….. 22

2-3-2 معماری سرویس گرا …………………………………………………………….. 25

2-3-3 تعریف ………………………………………………………………………………….. 26

2-3-4 مفاهیم اصلی معماری سرویس گرا……………………………………………… 29

2-3-5 اجزا اصلی یک معماری سرویس گرا…………………………………………….. 31

2-3-6 علت استفاده از معماری سرویس گرا………………………………………… 32

2-4 مدیریت فرایند کسب و کار و معماری سرویس گرا …………………………… 33

2-5 سازمان سرویس گرا ………………………………………………………………… 34

2-6 فرایند کسب و کار سازمان ………………………………………………………… 38

2-7 سیستم پشتیبان تصمیم …………………………………………………………. 42

2-7 -1 تصمیم گیری…………………………………………………………………….. 42

2-7-2 دسته بندی مسائل تصمیم بر مبنای سطوح تصمیم گیری:…………… 45

2-7-3 فرایند تصمیم گیری…………………………………………………………… 46

2-7-4تعریف……………………………………………………………………………….. 48

2-7-5 مفهوم سیستم‌های پشتیبان تصمیم………………………………………. 50

2-7-6 انواع سیستم‌های پشتیبان تصمیم گیری…………………………………….. 51

2-7-7 روش‌های پشتیبان تصمیم گیری………………………………………….. 52

2-7-8سیستم پشتیبان تصمیم گیری و اجزا آن……………………………….. 53

 2-7-9 سیستم مدیریت پایگاه داده……………………………………………….. 55

2-8 رویکرد های دیگر ………………………………………………………………… 55

2-9 مهندسی مجدد ………………………………………………………………… 58

2-9-1تعریف مهندسی مجدد……………………………………………………… 59

2-9-2 ادبیات مهندسی مجدد……………………………………………… 60

2-9-3 عوامل شكست پروژه‌هاى مهندسی مجدد…………………………….. 61

2-9-4عوامل موفقیت پروژه‌هاى مهندسى مجدد…………………………… 61

2-10 جمع بندی …………………………………………………………………… 63

فصل سوم:یافته های تحقیق

3-1 مقدمه………………………………………………………………………….. 65

3-2 مدل سازی سازمان………………………………………………………. 66

3-3 پیاده سازی BPR …………………………………………………………

3-3-1 لزوم و نیاز…………………………………………………………………. 67

3-3-2 گام‌های BPR ………………………………………………………….

3-3-3 انواع متدولوژی های مهندسی مجدد……………………………… 72

3-3-4 روش‌های مناسب خاص شرکت‌های تولیدی ایرانی كدامند؟……… 73

3-3-4 اجرای BPR……………………………………………………………

3-4 تحلیل سازمان …………………………………………………………….. 79

3-4-1 تحلیل با بهره گرفتن از نمودار ایشی کاوا………………………………. 79

3-4-2 تحلیل با بهره گرفتن از نمودار پارتو…………………………………….. 82

3-4-3 تحلیل کمی سازمان ………………………………………………….. 84

3-4-3-1 نرخ توقف خط تولید …………………………………………. 84

3-5 مدل تصمیم گیری در سیستم پشتیبان تصمیم ………………….. 87

 

 

3-5-1 روش تصمیم گیری……………………………………………………. 87

3-5-2 برپائی پایگاه (مخزن) خریدها:………………………………….. 91

3-5 -3 بازیابی………………………………………………………………….. 94

3-5-4 تصمیم گیری ………………………………………………………. 96

3-6 تجمیع سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی و سیستم پشتیبان تصمیم­گیری….. 96

3-7 ساختار ERP در زنجیره تأمین ……………………………….. 98

3-8 معماری داخلی ERP بخش‌های سازمانی…………………………… 100

3-9 معماری DSS عمومی…………………………………………………. 104

3-10 بستر ارتباطی……………………………………………………………….. 106

3-11 نحوه اجرا……………………………………………………………. 107

 فصل چهارم: ارزیابی

4-1 مقدمه………………………………………………………………….. 110

4-2 مقایسه چارچوب با چارچوب‌های دیگر(bench marking)……

4-2-1 بیان پارامتر های مقایسه……………………………………….. 110

4-2-2 مقایسه قابلیت‌های چارچوب‌ها………………………………. 112

4-3 تحلیل با بهره گرفتن از پرسشنامه ……………………………………. 114

4-3-1 مشخصات پاسخ دهندگان…………………………………….. 114

4-3-2 بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه …………………………… 118

4-3-3 پرسشنامه:………………………………………………………. 122

4-3 شبیه سازی …………………………………………………………… 130

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 خلاصه………………………………………………………………… 148

5-2 مزایای اجرای این پروژه……………………………………….. 148

5-3 معایب…………………………………………………………………. 150

5-4 نتیجه گیری …………………………………………………………. 150

5-5 پیشنهادات با توجه به مورد کاوی برای پیاده سازی ERP های تجمیعی…….. 151

5-6 کار های آینده…………………………………………………………. 152

منابع ……………………………………………………………………………… 154

پیوست ها…………………………………………………………………………… 162

ضمیمه ب: فراوانی پاسخ پرسشنامه ……………………………………… 158

چكیده لاتین……………………………………………………………….. 185

چکیده:

یکی از مسائل پر چالش و روز دنیا برای سازمان‌های امروزی , همکاری و تجمیع سازمان‌های گسترده است. سازمان‌هایی که به دنبال بهبود شرایط و وضعیت خود در بازار رقابتی هستند، همواره به دنبال راه کارهایی بهینه برای ایجاد یک همکاری متناسب بین بخش‌های سازمانی خود می‌باشند . تا بتوانند به بهترین نحو ممکن منابع سازمان را مدیریت نمایند . دست یابی به این مهم , نیاز به یک رویکرد فکری و عملی مناسب خواه داشت که همواره با شرایط و بازار های کنونی منطبق بوده و نیاز های سازمان‌های امروزی را بر طرف نماید. چارچوب ارائه شده در این پروژه یک رویکرد فکری و عملی را برای سازمان‌های گسترده و رقابتی امروزی فراهم می‌کند. این چارچوب به دنبال بهبود مدیریت منابع سازمان و ایجاد حاکمیت معماری سرویس گرا در آن است. چارچوب پیشنهادی در این پروژه برای بهبود تصمیم گیری و عملکرد سازمان‌ها، سیستم پشتیبان تصمیم را در ضمیمه سیستم برنامه ریزی منابع سازمان پیشنهاد می‌کند. این چارچوب جهت بهبود عملکرد، از بدو ورود به سازمان و استراتژی‌ها، اهداف و فرایندها شروع کرده و با تحلیل وضعیت سازمان و اعمال باز مهندسی سعی در بهبود شاخص‌های مطرح در سازمان، ایجاد مدیریت بهینه در منابع سازمان و اعمال حاکمیت معماری سرویس گرا دارد. در این پروژه از شرکت‌های فعال در صنعت خودرو سازی ایران جهت بررسی این چارچوب استفاده شده است.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

فشارهای هزینه و رقابت بین سازمان‌های امروزی باعث شده که سازمان‌ها به سمت ایجاد یک بستر یا چارچوب مناسب و در عین حال ساده و سازگار بروند تا بتوانند در بازار رقابتی با توان بالا حرکت کنند. در این بستر توسعه به جای کاغذ بازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های پایه‌ای، از راه حل‌های یکپارچه و جامع که عملیات‌های مدل سازی، شبیه سازی، پایش، طراحی و بهبود را انجام دهد، استفاده می‌کنند. که لازمه‌ی عملیاتی شدن این راه حل، استفاده از بستر سرویس گرایی و برنامه‌های کاربردی مدیریت منابع سازمان به صورت یکپارچه است.

ماهیت مدیریت فرایند کسب و کار و معماری سرویس گرا می‌توانند مکمل همدیگر باشند. در هر سازمان در ابتدا شاکله سازمان از طریق فرایندهای کسب و کار بدست می‌آیند. این فرایندها برای ارتباطات بینابینی خود به تکنولوژی و فناوری‌های ارتباطی نیازمندند که شکل بارز و بهینه آن در معماری سرویس گرا مطرح و بیان می‌شود. لذا این دو در کنار هم و با همکاری هم می‌توانند به بهبود سازمان کمک کنند.

از عوامل مطرح در سازمان‌ها برنامه‌ریزی منابع سازمان است. این برنامه‌ریزی شامل کلیه تأمین‌ها و برنامه‌ریزی‌های از تا مین اولیه و برنامه تأمین کنندگان شروع و نهایتاً تا تحویل به مشتری و خروج از سازمان ادامه پیدا می‌کند. این برنامه ریزی را اصطلاحاً ERP گویند.

در حال حاضر نقاط ضعفی در ERP وجود دارد: (1) علی رغم دستاوردهای آن در فرایند مدیریت و برنامه‌ریزی منابع، نمی‌تواند به مدیریت جامع بلادرنگ پویا که برای پاسخ به تغییرات عملی و تصمیم‌گیری معقول مهم است، دست پیدا کند. (2) خیلی از شرکت‌ها هنوز از ERP در یک سطح مشترک مثل سیستم‌های اطلاعاتی عمومی (که هدف ان‌ها جمع آوری اطلاعات ، انتقال ، محاسبه است)، استفاده می‌کنند، علاوه بر این، ماژول پشتیبان تصمیم در ERP ، فاز جمع آوری اطلاعات را به جای تجزیه و تحلیل جامع نگه می‌دارد. (3)عدم انعطاف پذیری ERP در روش تکراری تجزیه و تحلیل در شرکت‌های مختلف، و نتیجه‌گیری‌های غیرمنطقی و نامناسب. (4) در حال حاضر، ERP به خوبی در مدیریت اطلاعات داخلی سازمان کارش را انجام می‌دهد، اما ERP در تعامل خارجی و تصمیم گیری گروهی نمی‌تواند اقدامات موثری انجام دهد. (5)امروزه با توجه به توسعه سرویس گرایی و همچنین وجود سازمان‌های شبکه‌ای و گسترده، نیاز به پیاده‌سازی ERP در قالب گسترده و همکار، وجود دارد. اما با توجه به عدم وجود زیر ساخت‌های مناسب و عدم به کار گیری چارچوب کلان و منطبق در جهت بهبود عملکرد ERP , کارایی مناسب محقق نمی‌گردد.

لذا با توجه به نقاط ضعف بیان شده نیاز به چارچوبی کاملاً یکپارچه که کلیه نقاط ضعف را پوشش دهد الزامی است. آن چه که امروزه علاوه بر بحث یکپارچه سازی منابع سازمان لازم است،ایجاد یک محیط است که در آن قسمت‌های مجزای یک شرکت یا شرکت‌های مجزا ،خودشان بتوانند فعالیت‌هایشان را مدیریت کنند و با سایر قسمت‌های کسب و کار و شرکایشان و همچنین مشتریان و تأمین کنندگان، بتوانند تعامل داشته باشند. پس هدف ایجاد محیطی است که کاربران، خصوصاً در سازمان‌های تولیدی، فرایندهای کسب و کارشان را در زیر ساخت‌های کسب‌وکار صرف نظر از آنکه در داخل یا بیرون شرکت باشند، مدیریت کنند.

این امکان برآورده نمی‌شود مگر با فراهم کردن بستر سرویس‌ها. در چنین بستری برنامه‌ریزی‌های منابع سازمان به شکل سرویس‌های مورد نیاز درخواست و در وب سرور مرکزی، سرویس‌دهی می‌شوند. کارایی در سیستم‌هایERP را می‌توان با پیش بینی صحیح زمان و کمیت‌ها، یکپارچگی همه جانبه و کاهش خطا‌ها و بهبود عملکرد ,به شکل قابل توجهی افزایش داد. اما همواره درصدی از خطا امکان وقوع دارد، که نتیجه معکوس در کارایی را ایجاد می‌کند. این خطاها می­توانند خطای محاسباتی و یا حتی اشتباهات و خطاهای حیاتی‌تری باشند.بنابراین استفاده از یک سیستم پشتیبان تصمیم, DSS, همواره خطر وقوع خطا را به همراه خواهد داشت. بنابراین با استفاده محض از این سیستم‌ها، دست‌یابی به اهداف سیستم به خطر خواهد افتاد. بنابراین نیاز است که همواره صحت این تصمیمات بررسی و سپس به عنوان تصمیم به سیستم القا شود. لذا، برای بهبود عملکرد ERP، نیازمند سیستم همکار پشتیبان تصمیم هستیم. علت اینکه این سیستم‌ها برای استفاده در مقیاس‌های مختلف و به شکل وسیع فراهم می‌شود، این است که افراد زیادی در سیستم از تصمیم‌گیری‌های مشابهی استفاده می‌کنند. بنابراین به آن‌ ها امکان استفاده از الگوریتم‌های استاندارد و یا استفاده از چارت‌های مختلف را می‌دهد.

1-2 فرضیات مسئله:

–  در این پروژه، سازمان‌های تولید در صنعت تولید خودرو در ایران در نظر گرفته شده است.

–  معماری سرویس گرا بدون در نظر گرفتن زبان و ماشین مورد استفاده برای اجرای سرویس‌ها، یک چارچوب برای سرویس‌های ارتباطی توزیع شده فراهم می‌کند.

– معماری و ساختار ERP به گونه‌ای است که یکپارچگی و جامعیت اطلاعات سطح سازمان را فراهم نموده و جریانی روان از اطلاعات بین بخش‌های مختلف سازمان فراهم می‌کند.

– سیستم پشتیبان تصمیم، سیستمی جهت یادگیری، تأمین انعطاف پذیری، پاسخگویی سریع، پوشش دادن تغییرات و کمک به تصمیم گیری در زمینه های مختلف است.

– چارچوب و زنجیره تولید مد نظر, از SCM شروع تا تولید و مونتاژ و تحویل به مشتری و CRM ادامه می‌یابد و چارچوب با نگاه به کل زنجیره ایجاد می‌گردد.

üچارچوب سرویس گرا، با ساختاری مبتنی بر فناوری است و تبادلات اطلاعات با بهره گرفتن از سرویس‌ها انجام می‌شود.

1-3 هدف از اجرا :

اهداف اصلی که در این پایان نامه مد نظر قرار خواهد گرفت:

—حاکمیت معماری سرویس گرا

— توسعه چرخه عمر مدیریت فرایند کسب و کار و مدیریت منابع سازمان در جهت پوشش چرخه عمر معماری سرویس گرا

— افزایش چالاکی، کاهش هزینه برای سازمان‌های تولیدی و ایجاد یکپارچگی بین سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری زیر ساختی

— رسیدن به مدل یکپارچه با اجماع ایده های مطرح در دو حوزه کسب و کار و فناوری اطلاعات

— کاربردی کردن مدل پیشنهادی با در نظر گرفتن حدود مطالعه موردی

— رسیدن به یک چارچوب و سکو جامع در جهت توسعه برنامه‌ریزی منابع سازمان در سیستم‌های سرویس گرا

— هوشمند سازی سیستم با در نظر گرفتن سیستم‌های پشتیبان تصمیم در برنامه ریزی‌های سازمان‌های تولید و مونتاژ خودرو در ایران

— بهبود فرایندها با بهره گرفتن از مهندسی مجدد فرایندها و سوق دادن سازمان از ساختار گرایی به فرایند گرایی با زیر ساخت فناوری در صنعت خودرو سازی

1-4توجیه ضرورت انجام پروژه :

امروزه می‌توان رشد اطلاعاتی در سازمان و پیچیده‌تر شدن فرایندهای کسب و کار را مشاهده نمود؛ لذا این سازمان‌ها به مدیریت و کنترل فرایندهای کسب و کارشان نیازمند می‌باشند. زیرا ساز و کارهای متنوع و مختلفی برای مدیریت بر فرایندهای کسب و کار تهیه و طراحی گردیده است. اما در این سیستم‌ها شناسایی و نظارت بر فرایندها از یک سو و کنترل عملکرد آن‌ ها از سوی دیگر، همچنین ملموس شدن این فرایندها در دنیای واقعی مهم‌ترین دیدگاه‌هایی است که در فناوری اطلاعات مطرح می‌باشد و سیستم‌های کنونی این دو را مجزا می‌دانند. چرا که در گذشته در یک سازمان تجاری، فرایندها به عنوان هسته مرکزی قرار داشتند و برای هر فرایندی سیستم مجزایی را تهیه می‌کردند که به آن‌ ها سیستم‌های جزیره ای می‌گفتند. به دلیل عدم ارتباط بین این سیستم‌ها و نداشتن یک مدل یکپارچه، اهداف کلی مدیریتی سازمان به نحو مناسبی پاسخ داده نمی‌شد. برای این منظور و رفع مشکلات، ایده های مدل‌های یکپارچه و همکار شکل گرفت.

در یک نگاه جامع، یک سیستم کسب و کار، ممکن است از چندین زیر سیستم مرتبط با یکدیگر تشکیل شده باشد. اما می‌دانیم که طراحی و پیاده‌سازی این سیستم‌ها حجم کاری زیادی را می‌گیرد. اما با توجه به ماهیت‌های فرایند کسب و کار (شامل تحلیل و شناسایی، مدل سازی، طراحی و بهبود و پایش فرایندها) و معماری و چارچوب سرویس گرا (شامل طراحی و پیاده سازی فرایندهای کسب و کار به صورت سرویس‌های کسب و کار) و سیستم‌های پشتیبان تصمیم، از این حجم کاری کاسته می‌شود.

اگر چه معماری سرویس گرا و مدیریت فرایند کسب و کار مستقلند، اما آن‌ ها اهداف عمومی را به اشتراک می‌گذارند و باعث چابکی و چالاکی سازمان می‌شوند. پس برای کاستن حجم کاری در سازمان‌ها، رسیدن به چابکی و چالاکی و کاهش هزینه‌ها و داشتن یک سیستم یکپارچه و همکار و بنابراین کاهش زمان تولید در سازمان‌های تولیدی و در نتیجه بهبود وضعیت نهایی سازمان در بازارهای رقابتی، نیاز به یک سیستم یکپارچه و سرویس گرا برای مدیریت منابع سازمان، خصوصاً در سازمان‌های تولیدی امروزی الزامی می‌باشد.

بنابراین ضعف‌های موجود به قرار زیر است:

– عدم وجود فرایند گرایی و سلب و ساختار گرا بودن سازمان‌ها

– ضعف‌های ارتباطی

– جامع و یکپارچه نبودن اطلاعات و وجود سیستم‌های جزیره ای

– عدم وجود بستر و زیر ساخت مناسب فناوری

– نبود سیستم پشتیبان تصمیم که در تصمیم گیری‌های کلیدی و در لایه های مختلف مدیریتی به عنوان سیستم همکار، سازمان را یاری نماید

– نامناسب بودن فرایند های کسب و کار و هم راستا نبودن با اهداف

– عدم تحقق استراتژی‌ها و اهداف سازمان‌ها

– برنامه ریزی نامناسب منابع سازمان

– نا هماهنگ بودن برنامه ریزی‌ها و منابع سازمان با زنجیره تأمین، مشتریان و تأمین کنندگان

– هزینه های بالا و نامتناسب تولید

– عدم دستیابی به کیفیت مد نظر

– عدم هماهنگی با برنامه ریزی‌های زمانی

که جهت رسیدگی به این نقاط ضعف، چارچوبی با اهداف بیان شده ارائه خواهد شد.

[1] (Enterprse Resource Planing

[2] Decision support system

[3] Supply chain management

[4] Customer relationship management

[5] platform

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید