اصول حقوقی توجیه کننده قواعد حقوقی موجود و تفسیر کننده آن ها و حتی الهام بخش مرجع وضع قانون در ایجاد مقررات موضوعه می باشند. (جوادی، 1388، ص19). در هر دادرسی اصولی وجود دارد كه باید از مواردی مثل تشریفات دادرسی و هر آن چه كه مربوط به پایه و اساس دادرسی نیست متمایز شود. اصول جمع واژه اصل است و اصل در لغت به معنای «بیخ، بن، بن هرچیز، پی، ریشه، نهاد و نژاد آمده است». (عمید، 1374، ص110).در ماده یک قانون آیین دادرسی مدنی به اصول دادرسی اشاره شده است. «اصول آیین دادرسی را می توان بنیان ها و نهادهای اساسی دانست كه در هر نظام حقوقی بر مقررات حاكمیت داشته و مواد قانونی از آن منبعث هستند.». (مهاجری، 1388، ص38).

باید بدانیم كه اصول دادرسی با تشریفات دادرسی متفاوت هستند و بنابراین نباید بین آن ها خلط كرد. در هر مورد كه به هر دلیل اعم از عدم آگاهی، غرض ورزی، و…، اصول دادرسی با تشریفات دادرسی یكسان دانسته شوند. موجب تجاوز به حقوق بنیادین اصحاب دعوا می باشد. برای اصول دادرسی ویژگی هایی همچون كلی بودن، دایمی بودن، انتزاعی، و ارزشی بودن قائل شده اند. (محسنی، 1385، ص111). برای تمایز اصول دادرسی از تشریفات دادرسی معیارهای متعددی ارائه شده است (همان، 114). به عنوان یک معیار كلی آن چه را كه می توان به عنوان معیار نهایی تفكیک اصول دارسی از تشریفات دادرسی دانست؛ این است كه تشریفات همان طور كه از نامش پیداست یک سلسله قواعد و مقررات برای ایجاد نظم وانضباط در روال اداری دستگاه قضائی و بیان گر نحوه و چگونگی مراجعه به دادگاه ها و یک سری مقررات شكلی رسیدگی است.كه اگرچه مقدمه دادخواهی و احقاق حق محسوب می شوند ولی به اندازه اصول دادرسی دارای اهمیت نیستند. اصول دادرسی در آن درجه از اهمیت قرار دارند كه عدم رعایت آن ها موجب بی اعتباری رأی صاره از دادگاه خواهد شد. بند 3 ماده 371 ق آ.د.م مقرر می دارد. « عدم رعایت اصول دادرسی و حقوق اصحاب دعوا در صورتی كه به درجه ای از اهمیت باشد كه رأی را از اعتبار قانونی بیندازد.» و این حكایت از اهمیت و درجه والای این اصول در جریان دادرسی دارد. یکی از این اصول، اصل تغییر ناپذیری دعوا می باشد. بر پایه اصل تغییر ناپذیری دعوا که به اصل دور از دسترس بودن دعوا نیز شناخته می شود ضرورت عدالت در دادرسی، حل و فصل سریع اختلافات و احترام به حق دفاع ایجاب می کند هر لحظه بر محتوا و قلمروء دعوا افزوده نشود و موضوع دعوا آزادنه از ثبات برخوردار باشد؛ بر همین اساس اصولا طرفین و دادرسان نمی توانند خودسرانه موضوع دعوا را تغییر داده و یا چارچوب آن را کاهش یا افزایش دهند. در واقع، این قاعده که با اصل تسلط طرفین بر قلمروء موضوعی دعوا ارتباط دارد و در رویارویی با این اصل بهتر شناخته می شود. طرفین بر دعوا و موضوعات آن تسلط دارند ولی هنگامی که دعوا ساختار خود را یافت و تثبیت شد این ساختار تا انتهای دادرسی باید حفظ شود. (غمامی و محسنی، 1386،ص 154)

ب) سوالات تحقیق

1- سوال اصلی

آیا روش و شرایط پیش بینی شده در مقررات دادرسی مدنی ایران برای تغییر در دعوا با اصل رعایت حقوق متداعیین تناسب و انطباق دارد؟

2- سوالات فرعی

الف) در چه مواردی در قانون آیین دادرسی مدنی ایران از این اصل عدول شده و تغییراتی در دعوای ابتدایی اعمال شده است؟

ب) قانون آیین دادرسی فعلی، از حیث جایگاه و رعایت این اصل چه نقایص و ضعف هایی دارد؟

ج) چه راهکارها و تدابیری را می توان برای هر چه بهتر رعایت شدن این اصل بکار بست؟

د) با توجه به مواد مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی ایران در مورد تغییر در دعوا، چه زمان و شرایطی برای تغییر در دعوا در نظر گرفته شده است؟

ج) اهداف تحقیق

1ـ هدف اصلی

تبیین جایگاه و محدوده اصل تغییر ناپذیری دعوا در حقوق ایران

2ـ اهداف فرعی

الف) تبیین و تشریح دلایل و مصلحت هایی که موجب شده است در بعضی موارد قانونگذار از این اصل عدول کرده و احکام جداگانه ای مقرر نماید.

ب) تببین نقایص و ضعف های قانون آیین دادرسی فعلی در خصوص اصل تغییر ناپذیر ی دعوا

ج) تبیین راهکارها و تدابیر جدید برای برطرف کردن نقایص و اجرای هر چه بهتر اصل تغییر ناپذیری دعوا در حقوق ایران

د) فرضیه های تحقیق

1ـ به نظر می رسد قانون آیین دادرسی مدنی 1379 از حیث توجه و احترام اصل تغییر ناپذیری دعوا دارای نقایص و ضعف های عمده ای می باشد.

2ـ به نظر می رسد ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی ایران مبین اصل تغییر ناپذیری دعوا می باشد.

3ـ به نظر می رسد اصل تغییر ناپذیری دعوا در قانون آیین دادرسی مدنی ایران را باید در قالب اصول دادرسی جستجو کرد نه تشریفات دادرسی

هـ) پیشینه تحقیق

در خصوص موضوع مورد بحث باید گفت که در ارتباط با اصول دادرسی و نقش و جایگاه آن در آیین دادرسی و عدالت قضایی که بخش مهم احقاق حق را تشکیل می دهند، مقالات و کتبی نگاشته شده و پایان نامه و رساله نیز به رشته تألیف در آمده است. اما اول آن که به طور اعم به این اصول توجه شایسته ای نشده است و نظریه پردازان حقوق آنگونه که باید در این خصوص قلم نزده اند و دوم آن که به طور اخص در مورد موضوع تحقیق ما یعنی اصل تغییر ناپذیری دعوا، موضوع بیشتر مورد اهمال واقع شده و تنها در بعضی از کتب و مقالات به طور پراکنده و مختصر مطالبی نگاشته شده است و حق مطلب ادا نشده است. ( محسنی، 1388)

و) روش تحقیق

در این تحقیق از روش توصیفی، اسنادی با تحلیل محتوا استفاده خواهد شد.

فصل اول: کلیات

در فصل اول تحقیق از کلیات نوشتار سخن به میان می آوریم. بدیهی است که در هر تحقیق، ابتدای امر باید کلیات و تعاریف را دانست، تا این که در مراحل بعدی به فراخور بحث، بتوان از آن استفاده نمود و خواننده در هر مورد که از مطلبی صحبت می شود؛ به عناوین آشنایی کامل را داشته باشد. بر همین اساس در این فصل لازم است کلیات اصول دادرسی را مورد بررسی قرار دهیم.

در مبحث اول اصول مربوط به ویژگی های دادرسی مدنی را مورد بررسی قرار خواهیم داد، تشریفات دادرسی را از اصول دادرسی تمییز داده می شود. در مبحث دوم این فصل، اصول تضمین کننده عملکرد دموکراتیک را مورد بررسی قرار می دهیم. در این راستا، اصول مربوط به دادرسی عادلانه را مورد تحلیل واقع می شوند، در ادامه مهم ترین عنوان تحقیق که اصول ضامن حق دفاع و مهم ترین چهره بارز آن یعنی اصل تغییر ناپذیری دعوا را

 مورد بررسی قرار می دهیم. مراتب مزبور بررسی می شوند و در هر کجای بحث که لازم است تشریحات کامل بیان می گردد.

مبحث اول) اصول مربوط به ویژگی های دادرسی مدنی

در ابتدا باید خاطر نشان کرد که متأسفانه تألیفات موجود عموما پیرو تشریفات دادرسی نگاشته شده و حقوقدانان در خصوص اصول دادرسی کم تر قلم زده اند. نقص موجود از دو عامل ناشی می شود اول آن که خود قانونگذار نیز سهم بسزایی در این زمینه داشته و در قانون آیین دادرسی جدید نیز کم تر از اصول دادرسی حرفی به میان آمده است و بیشتر در خصوص تشریفات دادرسی صحبت شده است. دوم آن که نگارش در این حوزه به خاطر قلت منابع موجود بسیار دشوار و بعضا غیر ممکن بوده است.

بر همین اساس لازم است در ابتدا بین اصول دادرسی و تشریفات دارسی تفاوت قائل شویم و در این مزینه مطالب کامل را به طور مبسوط بیان داریم.

گفتار اول) اصل تشریفاتی بودن دادرسی

اصول راهبردی دادرسی، اصطلاحی است که نخستین بار از سوی « ژرار کورنو و ژان فوایه» دو تن از حقوقدانان نامی فرانسه در کتاب آیین دادرسی مدنی آن ها بکار رفت و بعدها در قانون جدید آیین دادرسی مدنی فرانسه زیر عنوان کلیات وارد عرصه حقوق موضوعه این کشور گردید (محسنی، 1385).

اصول حقوقی توجیه کننده قواعد حقوقی موجود و تفسیر کننده آن ها و حتی الهام بخش مرجع وضع قانون در ایجاد مقررات موضوعه می باشند. (جوادی، 1388). اصول کلی حقوقی، به عنوان پایه های هر نظام حقوقی، مجموعه احکام عامی هستند که منشأ وضع چند قاعده جزئی تر به شمار می آیند. اصول حقوقی، مفاهیم کلی، دائمی و انتزاعی هستند که نماینده ارزش های حاکم بر نظام حقوقی قلمداد می شوند و به خاطر این ویژگی ها از مفاهیمی چون قاعده حقوقی، روح قانون و اصول عملیه تفکیک می شود. اصول حقوقی در برگیرنده نهادها و نرم های ناهمگون و بسیار متنوع است و این امر، دسته بندی آن ها را دشوار می سازد: برخی از اصول صراحتاً در قانون ذکر شده اند و برخی دیگر فراقانونی هستند؛

بعضی اصول در تمام نظام های حقوقی، مشترک بوده و پاره ای از آن ها خاص یک نظام یا کشور هستند؛ بعضی از اصول از ابتدای پیدایش خود ثابت مانده اند و بعضی دیگر از بین رفته و جای خود را به اصول دیگر داده اند. اصول حقوقی، خاستگاه های متعددی دارند: برخی ناشی از حکم عقل و منطق بوده و پاره ای از اخلاق و مذهب نشأت گرفته اند، بعضی از آن ها از میان تحولات سیاسی و اقتصادی جامعه سر برآورده و برخی، ساخته دست قضات و اندیشه ی دانایان حقوق هستند،

گروهی از اصول، محصول اراده و خواسته های اجتماعی بوده و بالاخره دسته ای از آن ها برخاسته از پایه های تمدن و تاریخ ملت ها می باشند. (صادقی،1382). در هر دادرسی اصولی وجود دارد كه باید از مواردی مثل تشریفات دادرسی و هر آن چه كه مربوط به پایه و اساس دادرسی نیست متمایز شود. اصول جمع واژه اصل است و اصل در لغت به معنای «بیخ، بن، بن هرچیز، پی، ریشه، نهاد و نژاد آمده است». (عمید، 1374).

اصل عبارت است از ایده ای اصلی که مجموعه مواد قانونی حول آن ارائه می شود؛ به عبارتی دیگر روح قانون یا برایند نظریات حقوقدانان یا نظم خاصی است که بر اساس آن قواعد حقوق را تشکیل می دهد؛ در زبان فلاسفه اصول حقوقی مجموعه ارزشهای حاکم بر نظام حقوقی است. اصول پایه های ساختارهای حقوقی ار اشکیل می دهد. اصول دارای انواعی است که بین آنها سلسله مراتب وجود دارد.

در صدر این سلسله مراتب، اصول طبیعی مثل حق حیات و حق کار قرار دارند، اصول بعضا ثابت پاره ای قابل تغییر، دسته ای بدیع و گروهی سنتی هستند. اصل هم چون قاعده دارای کلیت است اما با درجاتی متفاوت. اصل مهمتر و کلی تر از قاعده حقوقی است. تثبیت اصل خاص قانونگذار است؛ اما دکترین رویه قضایی و دکترین اقتدار خلق اصل را ندارند؛ آنها اصل را احراز می کنند. نظامهای حقوقی متفاوت مثل نظام سوسیالیستی و سرمایه داری در اساس یعنی در اصول با یکدیگر اختلاف دارند. وجود اصول موجب ارتقای سلامت ساختار حقوقی و فقدان آنها موجب آشفتگی و بی نظمی حقوقی است. (محمد زاده وادقانی، 1376).

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

چكیده………………………………………………………………………………………………………………… 1 

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 2

فصل اول : مفاهیم و كلیات

مبحث اول : واژگان كلیدی……………………………………………………………………………………… 5

گفتار اول : تعریف نکاح و ازدواج……………………………………………………………………………. 5

بند اول : اهمیت ازدواج…………………………………………………………………………………………. 6

بند دوم : اهمیت خانواده…………………………………………………………………………………………. 7

گفتار دوم : تعریف تابعیت……………………………………………………………………………………… 9

بند اول : تعریف اتباع……………………………………………………………………………………………. 11

بند دوم : تعریف بیگانه…………………………………………………………………………………………… 12

بند سوم : تعریف احوال شخصیه………………………………………………………………………………. 13

مبحث دوم : بیگانه در اسلام……………………………………………………………………………………. 14

گفتار اول : حضور بیگانگان در ایران…………………………………………………………………………. 16

گفتار دوم : وضعیت حقوقی بیگانگان در ایران…………………………………………………………….. 18

گفتار سوم : فلسفۀ ممنوعیت ازدواج با بیگانگان…………………………………………………………… 20

گفتار چهارم : انواع بیگانه در ایران……………………………………………………………………………. 23

بند اول : مهاجرین………………………………………………………………………………………………… 23

الف: دارندگان کارت آبی ( افغانیها)………………………………………………………………………….. 23

ب: دارندگان کارت سبز ( عراقیها)……………………………………………………………………………. 23

بند دوم : دارندگان دفترچه پناهندگی ………………………………………………………………………… 24

بند سوم : مقیمین و جهانگردان………………………………………………………………………………… 26

الف: دارندگان پروانه اقامت…………………………………………………………………………………….. 26

ب: بیگانه جهانگرد………………………………………………………………………………………………… 27

فصل دوم : شرایط ازدواج با بیگانه

مبحث اول : ازدواج مسلمان با غیر مسلمان ……………………………………………………………….. 29

گفتار اول : ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان………………………………………………………… 29

گفتار دوم : ازدواج مرد مسلمان با زن غیر مسلمان………………………………………………………… 31

گفتار سوم : رویه قضایی و اندیشه های حقوقی…………………………………………………………… 33

مبحث دوم : ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه بیگانه ………………………………………………………….. 35

گفتار اول : اجازۀ دولت برای ازدواج………………………………………………………………………… 35

گفتار دوم : آیین نامه زناشویی بانوان ایرانی با اتباع بیگانه مصوب 1345…………………………….. 36

بند اول : مراجع صدور پروانه زناشویی …………………………………………………………………….. 38

بند دوم : نحوۀ صدور پروانه زناشویی ……………………………………………………………………….. 38

گفتار سوم : ضمانت اجرای شرایط قانونی ازدواج با تبعه بیگانه……………………………………….. 39

بند اول : ضمانت اجرای کیفری……………………………………………………………………………….. 39

بند دوم : ضمانت اجرای مدنی…………………………………………………………………………………. 41

گفتار چهارم : ارزیابی نظرات …………………………………………………………………………………. 42

گفتار پنجم : نظریه عدم قابلیت استناد ………………………………………………………………………. 45

گفتار ششم : ازدواجهای غیر رسمی (شرعی) از لحاظ حقوق ایران…………………………………… 46

گفتار هفتم : ثبت ازدواج ……………………………………………………………………………………….. 48

بند اول : تشریفات ثبت ازدواج مرد تبعه بیگانه با زن ایرانی……………………………………………. 51

بند دوم : رویه قضایی و اندیشه های حقوقی……………………………………………………………….. 54

گفتار هشتم : ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه در داخل ایران…………………………………………….. 56

بند اول : ازدواج دارندگان روادید با زن ایرانی ……………………………………………………………. 57

بند دوم : ازدواج دارندگان گذرنامه …………………………………………………………………………… 57

بند سوم : ازدواج دارندگان پروانه اقامت با زن ایرانی ……………………………………………………. 58

بند چهارم : ازدواج دارندگان دفترچه پناهندگی با زن ایرانی…………………………………………….. 59

بند پنجم : ازدواج دارندگان کارت سبز با زنان ایرانی…………………………………………………….. 59

گفتار نهم : ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه در خارج از ایران ………………………………………….. 60

بند اول: ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه با هماهنگی نمایندگان سیاسی و کنسولی در خارج از کشور……………. 60

بند دوم:ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه بدون هماهنگی نمایندگان سیاسی و کنسولی در خارج از کشور………. 60

مبحث سوم : ازدواج مرد ایرانی با زن تبعه بیگانه………………………………………………………….. 62

گفتار اول : ازدواج مرد ایرانی با زن بیگانه در داخل کشور……………………………………………… 62

 

 

بند اول : ازدواج دارندگان روادید با مرد ایرانی …………………………………………………………… 62

بند دوم : ازدواج دارندگان پروانه اقامت با مرد ایرانی…………………………………………………….. 63

بند سوم : ازدواج دارندگان دفترچه پناهندگی با مرد ایرانی …………………………………………….. 63

گفتار دوم : ازدواج مرد ایرانی با زن بیگانه در خارج از ایران ………………………………………….. 63

بند اول:ازدواج مرد ایرانی با زن بیگانه با هماهنگی نمایندگان سیاسی و کنسولی ایران در خارج از کشور……. 63

بند دوم :ازدواج مرد ایرانی با زن بیگانه بدون هماهنگی نمایندگان سیاسی و کنسولی ایران در خارج از کشور….. 64

گفتار سوم : ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با تبعه بیگانه………………………………………… 64

بند اول : سابقه قانونگذاری……………………………………………………………………………………… 65

بند دوم : قانون منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه مصوب 1345……………. 66

فصل سوم : آثار ازدواج با تبعه بیگانه

مبحث اول : آثار ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه بیگانه ……………………………………………………. 70

گفتار اول : از دست دادن تابعیت ……………………………………………………………………………. 70

بند اول : بروز تابعیت مضاعف ……………………………………………………………………………….. 72

الف: تابعیت دولت متبوع قاضی ………………………………………………………………………………. 72

ب: تابعیت دولت دیگری غیر از دولت متبوع قاضی……………………………………………………… 72

بند دوم : تبیعت در احوال شخصیه از دولت متبوع شوهر………………………………………………… 73

بند سوم : محدویت در تملک …………………………………………………………………………………. 73

بند چهارم : محرومیت از حقوق سیاسی …………………………………………………………………….. 74

بند پنجم : عدم اشتغال در مشاغل حساس مملکتی………………………………………………………… 75

گفتار دوم : تابعیت فرزندان متولد از ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه…………………………………… 75

گفتار سوم : تفاوت كنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان با حقوق مدنی ………………………. 84

گفتار چهارم : اقامتگاه زن و ارتباط آن با تابعیت…………………………………………………………… 87

گفتار پنجم : روابط مالی زن و مرد دارای تابعیت متفاوت ……………………………………………… 88

گفتار ششم : طلاق بین زن و مرد دارای تابعیت متفاوت………………………………………………… 89

مبحث دوم : آثار ازدواج مرد ایرانی با زن تبعه بیگانه……………………………………………………… 92

گفتار اول : تحصیل تابعیت ایران بر اثر ازدواج …………………………………………………………… 93

گفتار دوم : تابعیت فرزندان متولد از ازدواج مرد ایرانی با زن بیگانه…………………………………… 94

گفتار سوم : عدم تأثیر تغییرات بعدی تابعیت شوهر ایرانی در تابعیت زن و فرزندان …………….. 94

گفتار چهارم : بازگشت زن بیگانه به تابعیت قبلی خود و خروج از تابعیت ایرانی…………………. 95

فصل چهارم : تابعیت و تعارض قوانین در ازدواج با بیگانه

مبحث اول : ازدواج با بیگانه و ارتباط آن با تابعیت ……………………………………………………… 99

گفتار اول : منشاء حقوقی تغییر تابعیت زن در ازدواج با بیگانه………………………………………… 99

گفتار دوم : مبانی نظری تابعیت در خانواده ………………………………………………………………… 100

بند اول : وحدت تابعیت………………………………………………………………………………………… 101

بند دوم : استقلال تام تابعیت……………………………………………………………………………………. 102

بند سوم : استقلال نسبی تابعیت……………………………………………………………………………….. 102

بند چهارم : ازدواج و مطالعه تطبیقی………………………………………………………………………….. 103

گفتار سوم : شناخت تابعیت ایران به عنوان حق مسلم هر ایران در قانون اساسی ………………….. 104

گفتار چهارم : تابعیت زن در حقوق داخلی ایران …………………………………………………………. 105

بند اول الف: تحمیل تابعیت شوهر……………………………………………………………………………. 105

بند دوم ب: حفظ تابعیت ایران ……………………………………………………………………………….. 106

بند سوم ج: انتخاب تابعیت شوهر…………………………………………………………………………….. 106

بند چهارم د: بازگشت به تابعیت ایران پس از جدایی یا فوت شوهر………………………………….. 106

گفتار پنجم : تابعیت و كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان …………………………………….. 107

گفتار ششم : برابری در قوانین تابعیت ( نقد ماده 9 كنوانسیون)………………………………………… 109

مبحث دوم: تعارض قوانین در ازدواج با بیگانه…………………………………………………………….. 114

گفتار اول : قانون صالح در تعارض قوانین ………………………………………………………………… 110

بند اول : صلاحیت محاكم در تعارض دادگاه ها ………………………………………………………….. 110

بند دوم : ارتباط تعارض دادگاه با تعارض قوانین………………………………………………………….. 113

گفتار دوم : ازدواج ایرانیان در خارج از كشور …………………………………………………………….. 114

بند اول : شرایط شکلی ازدواج ……………………………………………………………………………….. 114

بند دوم : شرایط ماهوی ازدواج ……………………………………………………………………………….. 115

گفتار سوم : ازدواج بیگانگان در ایران ………………………………………………………………………. 115

بند اول : شرایط شكلی ازدواج ……………………………………………………………………………….. 115

بند دوم : شرایط ماهوی………………………………………………………………………………………….. 116

گفتار چهارم : قانون حاكم بر احوال شخصیه ………………………………………………………………. 116

بند اول : احوال شخصیه ایرانیان مقیم خارجه ………………………………………………………………. 117

بند دوم : رویه قضایی و اندیشه های حقوقی ……………………………………………………………… 121

بند سوم: احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه……………………………………………………………………… 122

بند چهارم: رویه قضایی و اندیشه های حقوقی……………………………………………………………… 123

بند پنجم: احوال شخصیه اتباع بیگانه در ایران……………………………………………………………….. 126

بند ششم: رویه قضایی و اندیشه های حقوقی……………………………………………………………….. 127

گفتار چهارم: موانع اجرای قانون خارجی در تعارض قوانین دولتها…………………………………….. 128

بند اول: مسئله نظم عمومی………………………………………………………………………………………. 129

بند دوم: تقلب نسبت به قانون………………………………………………………………………………….. 131

نتیجه …………………………………………………………………………………………………………………. 135

پیشنهاد ……………………………………………………………………………………………………………… 137

منابع………………………………………………………………………………………………………………….. 139

چكیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………….. 143

چکیده :

در عقد ازدواج اتباع ایران با اتباع بیگانه، همان شرایط عام صحتی که برای وقوع عقد ازدواج لازم است در وقوع این عقد نیز جاری است. ولی قانونگذار علاوه بر لزوم شرایط صحت نکاح، جهات و مسایل دیگری را نیز مطرح نموده از جمله این که ازدواج زن مسلمان ایرانی را با غیر مسلمان جایز ندانسته
( ماده1059 قانون مدنی) دیگر اینکه در ماده 1060 قانون مدنی مقرر داشته در صورت فقدان موانع ازدواج یعنی رعایت تمام شرایط صحت ازدواج، ازدواج زن ایرانی را با تبعه خارجی موکول به اجازه دولت دانسته است. انگیزۀ قانونگذار از ایجاد محدودیت در اختیار نمودن همسر تبعه بیگانه را باید در آثار و پیامدهای سیاسی ناشی از این گونه ازدواجها به واسطه تغییر تابعیت زن ایرانی جستجو کرد، این انگیزۀ دولت در ماده 1061 قانون مدنی نیز مشهود است که مقرر می دارد: «دولت می تواند ازدواج بعضی از مستخدمین و مأمورین و محصلین دولتی را با زنی که تبعه بیگانه باشد موکول به اجازه مخصوص کند». آن هم به جهت مصون نگه داشتن دستگاه های سیاسی و امنیتی از نظر رخنه و نفوذ و تسلط بیگانگان است. از آنجا که زنان بیشتر از مردان در معرض سوء استفاده و تضیع حق قرار گرفته و بسیاری از ازدواجهای زنان ایرانی با مردان بیگانه به علت عدم آگاهی از قوانین و یا بر اثر تأثیر رسوم و عرف و عادات محلی و یا عدم برخورد با تشریفات قانون که به صورت غیر رسمی صورت گرفته بود موجب ایجاد مشکلات و مصائب فراوانی برای زنان ایرانی و فرزندان آنها شد که در عمل، در ازدواج زنان ایران با مهاجرانی افغانی و عراقی کاملاً مشهود و نمایان است.

واژگان كلیدی: ازدواج، اتباع، بیگانه، ازدواج با بیگانگان، احوال شخصیه

مقدمه

الف : بیان مسئله

قانونگذار در زمینه ازدواج زن ایرانی با مرد بیگانه یا مرد ایرانی با زنی که دارای تبعه خارجی است بدون توجه به قانون خارجی كشور متبوع تبعه بیگانه، به تعیین شرایطی مبادرت جسته از جمله اینکه طبق شرع مقدس اسلام ازدواج زن مسلمان را با مرد غیر مسلمان جایز ندانسته و بر همین اساس در ماده 1059 قانون مدنی مقرر داشته: « نکاح مسلمه با غیر مسلم جایز نیست» اما اگر این شرط مهم و اساسی هم در مردان تبعه بیگانه وجود داشته باشد باز هم ازدواج آنان طبق ماده 1060 قانون مدنی موکول به اجازه مخصوص از طرف دولت است. این اجازه، در قالب صدور پروانه زناشویی طبق آئین نامه زناشوئی بانوان با تبعه بیگانه مصوب 1345 در 4 ماده تصویب گردیده است. این اجازه دولت، فقط شامل زنان نبوده بلكه طبق ماده 1061 قانون مدنی نیز ازدواج بعضی از مستخدمین و مامورین رسمی و محصلین دولتی با زنی که تبعه ی بیگانه می باشد موکول به اجازه مخصوص از دولت می باشد. این شرایط برای تضمین و حصول اطمینان از پایداری پیوند زناشویی و همچنین رعایت مصالح سیاسی است که در صورت عدم کسب مجوز مشکلات فراوان هم برای دولت و هم برای زنان و مردان ایرانی در این قبیل ازدواج ها ایجاد می شود از جمله مشکلاتی که در این زمینه می توان به آن اشاره کرد عدم ثبت ازدواج، نداشتن شناسنامه برای فرزندان حاصل از این ازدواج، خروج از تابعیت، طلاق، اخراج کارمند از اداره دولتی و … مسایلی است که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد.

ب: سؤالات اصلی تحقیق

1- در صورت ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه بیگانه بدون کسب مجوز از دولت آیا چنین ازدواجی معتبر است؟

2- آیا فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با تبعه بیگانه با این که مادر آنها ایرانی است جزء تبعه ایرانی محسوب می شوند؟

3- در صورت ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با توجه به ممنوعیت آن در اداره مذکور آیا چنین ازدواجی منجر به بطلان ازدواج خواهد شد؟

پ : فرضیه های تحقیق

1- با توجه به رضای بودن عقد ازدواج در ایران با وجود عدم کسب مجوز از دولت، ازدواج زن ایرانی با تبعه بیگانه صحیح می باشد.

2- فرزندان حاصل از ازدواج زن ایرانی با تبعه بیگانه جزء تبعه ایران محسوب خواهند شد.

3- در صورت ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با زنی که دارای تابعیت خارجی است ازدواج آنها صحیح بوده و منجر به بطلان ازدواج نخواهد شد.

ت : اهداف تحقیق

از آنجا که بحث ازدواج از مسایل مهم قانون مدنی و از مسایل مطرح در دادگاه ها به شمار می رود اکثر زنان ایرانی که با تبعه بیگانه ازدواج نمودند، پس از ازدواج دچار مشکلاتی شدند بطوری که اگر این زنان از عواقب چنین ازدواجی آگاه بودند شاید دچار چنین عواقب ناخوشایندی که هم اکنون گریبانگیر آنهاست نمی شدند. لذا در این تحقیق سعی بر این بوده که بانوان ایرانی با آگاهی بیشتر، نسبت به آثار و عواقب ازدواج با اتباع بیگانه تصمیم بگیرند.

ث : پیشینۀ تحقیق

در خصوص ازدواج با اتباع بیگانه در حقوق و رویه قضایی کتاب یا تحقیق مستقلی انجام نشده اما بسیاری از حقوقدانان به صورت مختصر و گذرا هر کدام راجع به قسمتی از موضوع بحث نموده اند.

از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد چهارم : در «صورت ازدواج زن ایرانی با تبعه بیگانه بدون کسب اجازه از دولت چنین ازدواجی صحیح می باشد.»

2- الماسی، نجاد علی، حقوق بین المللی خصوصی: «اگر زن ایرانی بدون اجازۀ دولت ایران شوهر خارجی اختیار کند دادگاه های ایران نباید اثری بر این ازدواج مترتب نمایند چه حکم به صحت آثار چنین ازدواجی (مثلاً وراث شناختن اولاد حاصل از این ازدواج) مانند صحیح دانستن اصل ازدواج است.

3- کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده، جلد اول : در صورت ازدواج زن ایرانی با مرد تبعه بیگانه بدون کسب اجازه از دولت منجر به عدم نفوذ ازدواج خواهد شد.

4- بوداغی، فاطمه، فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، ازدواج و تابعیت زن ایرانی

5- تدین، عباس. مجید یوسفی، مقاله تاثیر ازدواج مرد خارجی و زن ایرانی بر تابعیت فرزندان

6- عابدینی، حسین، مقاله، ابعاد حقوقی ازدواج با تبعه بیگانه

7- و غیره

ج : روش تحقیق

روش تحقیق، روش تحلیلی و توصیفی بوده که با بررسی و مطالعه کتابها و دیگر منابع موجود در خصوص موضوع، به جمع آوری اطلاعات و نقد و بررسی موضوع پرداخته می شود.

 هـ : تقسیم مطالب

مطالب این پایان نامه در 4 فصل بیان شده است:

در فصل به مطالبی در خصوص مفاهیم و كلیات آن پرداخته شده است در فصل دوم به شرایط ازدواج با تبعه بیگانه اشاره شده است. در فصل سوم آثار و پیامدهای ازدواج و در فصل چهارم به تابعیت و تعارض قوانین در ازدواج با بیگانگان، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در این فصل به مفاهیم و كلیات می پردازیم، مفاهیمی كه بیشترین كاربرد اصلاحی یا لغوی را در این تحقیق بر عهده داشته به طور مجزا و مختصر بیان می شود تا در پرتو آن بتوانیم مطالب اصلی را كه در فصل های بعدی خواهد آمد روشن تر و بهتر ارزیابی كنیم.

مبحث اول : واژگان كلیدی

گفتار اول : تعریف نکاح و ازدواج

نکاح یا ازدواج در قانون مدنی ایران و بسیاری از کشورها تعریف نشده است. گرچه ممکن است تصور شود بداهت امر مقنن را از تعریف بی نیاز کرده است ولی شاید متنوع بودن آثار و نتایج نکاح و روشن نبودن ارکان و عناصر اصلی آن مقنن را از تعریف این تأسیس حقوقی مهم، منصرف کرده باشد.

نکاح مصدر ثلاثی و از ریشه نکَحَ می باشد و در لغت به معنی تقابل است و در زبان عرب هرگاه دو کوه در مقابل یکدیگر قرار گرفته باشد گفته می شود و ازدواج مصدر ثلاثی مزید از باب افتعال است و در اصطلاح فقهی و قانونی، به معنای رابطه ای است حقوقی که لازمه آن، جواز کامجویی بین زن و مرد
می باشد هر چند از نظر لغت، ازدواج به معنای متحد شدن دو انسان و نکاح به معنای همخوابگی آن دو
می باشد. برخی از استادان حقوق نکاح را چنین تعریف کرده اند: نکاح عقدی است که به موجب آن زن و مرد، به منظور تشکیل خانواده و شرکت در زندگی، با هم متحد می شوند.[1]

این تعریف جامع و کامل نیست، شرکت در زندگی و تشکیل خانواده و اتحاد زن و مرد، اهدافی است که معمولاً در ازدواج دائم مطرح است و نکاح منقطع که از نظر فقهی و قانون مدنی که مسلماً مشمول عنوان کلی نکاح است را در بر نمی گیرد؛ چرا که در ازدواج موقت یا ازدواج با کنیزان که در اسلام و بسیاری از شرایع دیگر مطرح است هدف اصلی کامجویی است، بنابراین چنین قصدی در عقد ازدواج شرط نیست.

عده ای دیگر از حقوقدانان نکاح را رابطۀ حقوقی می دانند که به وسیله عقد بین زن و مرد حاصل می گردد و به آنها حق زندگی با یکدیگر را می دهد و مظهر بارز این رابط

محجورین تحت ولایت قهری شامل صغیر وسفیه ومجنون که سفه یا جنون آثار متصل به زمان صغر بوده می باشند.

از آنجا که مقررات مربوط به ولایت قهری درقانون مدنی دارای نارسائی هایی می باشد. در رساله سعی شده است که پیشنهادات اصلاحی جهت رفع این نقایص ارائه شود. بدین جهت نظرات حقوقدانان وقضات در این خصوص لحاظ شده است ودرهرمبحث ضمن بررسی مقررات راجع به ولایت اشکالات طرح وراه حل های مناسب بیان شده است.

درراستای اهداف فوق، ایراداتی به همزمانی ولایت پدر و جدّ پدری وارد شده است. وبا توجه به عرف خانواده ها و نظرات بعضی از حقوقدانان وفقها به نظر می رسد که ولایت پدر مقدم بر جدّ پدری قرار بگیرد به مصلحت مولی علیه باشد. همچنین درباره حدود اختیارات ولی قهری درامور مالی به لحاظ اینکه در قانون مدنی اختیارات او به صورت عملی بیان شده است پیشنهاد شده است که باید قانونگذار حدود این اختیارات ووظایف را معین نماید تا هرچه بیشتر بتوان از محجور حمایت نمود.

درخصوص ضمانت اجرای وظایف واختیارات نیز قانون مدنی دارای نارسائی های آشکاری است. از طرفی ضم یاتعیین امین در صورت خیانت ولی قهری درامور مالی مولی علیه می‏توانست کارساز باشد. اما با عدم تعیین حدود اختیارات امین منضم عملاً کارآیی لازم را ندارد وازطرف دیگر با وجود پیش بینی عزل ولی درصورت خیانت درفقه امامیه قانونگذار قانون مدنی به جهت مسائلی از جمله سنت پدر سالاری واهمیت زیاد پدر درخانواده چنین ضمانت اجرایی را مدّ نظر قرار نداده است وامروزه با تغییراتی که در خانواده ها ایجاد شده است ونقش مادر بیش از گذشته خود را نشان می دهد و همچنین خطرات بیشتری که محجورین را ازطرف بعضی از اولیای قهری تهدید می کند.

لازم است قانونگذار عزل ولی قهری را درصورت خیانت او درامور مالی طفل ویا مسائلی ماننداعتیاد وفساد اخلاقی پیش بینی نماید.

واژگان کلیدی: ولایت قهری، ولی قهری، محجورین، پدر، جد پدری، نکاح، حضانت

فهرست مطالب

عنوان                                                                             صفحه

مقدمه………………………………………………………………………………………….

بیان مسأله…………………………………………………………………………………..

اهمیت موضوع…………………………………………………………………………….

سئوالات تحقیق…………………………………………………………………………….

فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………….

اهداف تحقیق……………………………………………………………………………….

سابقه تحقیق………………………………………………………………………………..

روش تحقیق………………………………………………………………………………..

ساماندهی تحقیق………………………………………………………………………….

چكیده ………………………………………………………………………………………..

فصل اول: واژه شناسی تعریف ومفهوم ولایت قهری

مبحث اول: واژه شناسی………………………………………………………………..

گفتار اول: واژگان اصلی……………………………………………………………………….

         بند اول- ولی قهری…………………………………………………………………….

         بند دوم- پدر……………………………………………………………………………..

        بند سوم- پدربزرگ…………………………………………………………………..

گفتار دوم : واژگان مرتبط……………………………………………………………………

         بند اول- مولی علیه ……………………………………………………………………

         بنددوم- محجور…………………………………………………………………………

         بند سوم- همطرازی……………………………………………………………………

مبحث دوم: تعریف ومفهوم ولایت قهری وجایگاه آن درحقوق موضوعه ..

گفتار اول: تعریف ولایت قهری درلغت واصطلاح ………………………………

         بند اول: تعریف ولایت قهری در لغت ……………………………………………

         بند دوم : تعریف ولایت قهری در اصطلاح……………………………………..

     گفتار دوم : اقسام ولایت………………………………………………………………….

       بند اول- ولایت عامه وولایت خاصه……………………………………………..

       بند دوم- ولایت اجباری وولایت اختیاری………………………………………..

       بند سوم- ولایت قاصر و ولایت متعدی………………………………………….

       بند چهارم- ولایت پدرو جدّ پدری…………………………………………………..

     گفتار سوم : ادله مشروعیت ولایت پدر…………………………………………….

بند اول- روایات………………………………………………………………………………….

بنددوم – اجماع………………………………………………………………………………….

           الف – اجماع در نظر امامیه ……………………………………………………….

           ب- اجماع در نظر اهل سنت …………………………………………………….

بند سوم – بنای عقلاء…………………………………………………………………………..

گفتار چهارم : ولایت قهری در قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده …….

بند اول – ولایت قهری در قانون مدنی ایران…………………………………………..

بند دوم – تحول قانون حمایت خانواده در خصوص ولایت قهری……………

الف- ولایت پدر وجد پدری………………………………………………………………….

 

 

ب- ولایت مادر……………………………………………………………………………………

ج- تقدم مادر بر وصی پدر……………………………………………………………….

د- شوهر کردن مادر………………………………………………………………………….

فصل دوم : مستندات ولایت قهری پدر و جدّ پدری ورابطه آن با

عناوین مشابه

مبحث اول: آیات…………………………………………………………………………………..

گفتار اول: آیه 6 سوره نساء…………………………………………………………………

گفتار دوم : آیه 282 سوره بقره ……………………………………………………………

گفتارسوم : آیه 237 سوره بقره …………………………………………………………..

مبحث دوم : روایات……………………………………………………………………………..

گفتار اول: روایت عمربن شعیب از رسول اكرم (ص)………………………………

گفتار دوم : روایت از موسی بن جعفر (ع)………………………………………………

گفتار سوم : روایت از فضل بن عبدالملك از امام جعفر صادق (ع)…………..

مبحث سوم: دلیل عقلی………………………………………………………………………..

گفتار اول :اهمیت عقل در روایات…………………………………………………………

گفتار دوم : عقل ملاک حساب انسان ها در قیامت ……………………………………

گفتار سوم : منظور از عقل وتعقل در آیات…………………………………………….

گفتار چهارم : یکی از شرایط عمومی تکلیف عقل است…………………………….

گفتار پنجم : ارزش والای عقل وخرد……………………………………………………..

مبحث چهارم: رابطه ولایت وقیمومت…………………………………………………….

مبحث پنجم: رابطه ولایت وحضانت……………………………………………………..

فصل سوم : افراد تحت ولایت قهری

مبحث اول: اشخاص محجور………………………………………………………………….

گفتار اول : تعریف حَجْر درلغت واصطلاح……………………………………………..

         الف- تعریف حَجْر در لغت……………………………………………………………

         ب- تعریف حَجْر در اصطلاح………………………………………………………..

   گفتار دوم : اقسام حَجْر………………………………………………………………………

      الف- اقسام حَجْر ازنظر فقهی………………………………………………………..

       ب- اقسام حَجْر از نظر حقوقی……………………………………………………….

گفتار سوم : مبنای حَجْر……………………………………………………………………….

           بند اول- مبنای فقهی حَجْر………………………………………………………..

               الف- کتاب………………………………………………………………………….

                 ب- سنت………………………………………………………………………….

           بنددوم – مبنای حقوقی حَجْر……………………………………………………

گفتار چهارم: اسباب حَجْر درفقه……………………………………………………………

       بند اول- فقه امامیه ……………………………………………………………………..

       بند دوم- فقه عامّه……………………………………………………………………….

گفتار پنجم : اسباب حَجْر درحقوق موضوعه………………………………………….

بند اول – اختلاف اسباب حَجْر درفقه………………………………………………………

گفتار ششم : انواع محجورین وحدود حَجْر آنان……………………………………..

بند اول- صغیر در لغت واصطلاح………………………………………………………..

             الف- اقسام صغیر…………………………………………………………………

             ب – صغیر غیر ممیز………………………………………………………………

             ج- صغیر ممیز………………………………………………………………………

             د – اعمال حقوقی صغیر درحقوق موضوعه………………………………

             هـ- اعمال حقوقی صغیر در فقه امامیه……………………………………..

             و- اعمال حقوقی صغیر در فقه عامّه………………………………………..

بند دوم – سفیه ………………………………………………………………………………….

             الف- مفهوم سفیه ………………………………………………………………….

ب- انواع سفیه ………………………………………………………………………………….

   ج -سفیه متصل به صغر…………………………………………………………………….

د- نقش حكم دادگاه درحَجْر سفیه……………………………………………………….

   هـ – سن رشد…………………………………………………………………………………..

و- محدود شدن حجر سفیه به امور مالی……………………………………………..

ز- چند مسأله مورد اختلاف ……………………………………………………………….

         ح – مسئولیت مدنی غیر رشید (سفیه ) در قانون مدنی وفقه…………….

بندسوم- مجنون………………………………………………………………………………….

     الف – درجات جنون………………………………………………………………………..

     ب- بیماران روانی وكسانی كه درحكم دیوانه اند……………………………….

     ج- اقسام جنون……………………………………………………………………………..

     د- اعمال حقوقی مجنون…………………………………………………………………..

   هـ- مسئولیت مدنی مجنون………………………………………………………………

     و – مسئولیت دولت درقبال مجنون……………………………………………………

فصل چهارم : تقدم وتأخر یا همطرازی ولایت قهری پدر یا جدّ پدری

مبحث اول: تعارض یا تزاحم ولایت قهری پدر وجدّ پدری……………………….

گفتار اول: مفهوم تزاحم………………………………………………………………………..

     بند اول – تزاحم درلغت……………………………………………………………………

بند دوم – تزاحم در اصطلاح………………………………………………………………….

گفتار دوم : مفهوم تعارض…………………………………………………………………….

بند اول- تعارض در لغت……………………………………………………………………..

بند دوم – تعارض در اصطلاح………………………………………………………………

بند سوم – تعارض دو ولایت………………………………………………………………..

بند چهارم – شروط تعارض………………………………………………………………..

مبحث دوم : تقدّم وتأخّر زمانی اعمال حقوقی پدر وجدّ پدری………………….

   گفتار اول : تقدم اعمال پدر……………………………………………………………..

گفتار دوم : تقدم اعمال پدر بزرگ………………………………………………………….

مبحث سوم : همزمانی ارتکاب اعمال حقوقی از سوی پدر وجدّ پدری………

گفتار اول: تساقط ولایت هردو و مستندات آن……………………………………….

بند اول: كتاب………………………………………………………………………………………

بند دوم : سخن پیامبر اكرم (ص)……………………………………………………………

بند سوم : اجماع علما…………………………………………………………………………….

گفتار دوم :انتخاب از سوی دادگاه ………………………………………………………..

   پیشنهادات………………………………………………………………………………………..

   نتیجه گیری………………………………………………………………………………………

منابع ومآخذ…………………………………………………………………………………………

مقدمه

 دین مبین اسلام طی پانزده قرنی که برآن گذشته، توانسته است با آموزه های خویش، جامعه جهانی را تحت تأثیر فراوان قرار داده، وهماهنگ با نیازهای بشری، بهترین راهنما برای انسان ها درهمه عصرها و نسل ها می باشد.

فقیهان واندیشه وران اسلامی طی قرنها با ژرف نگری وشکیبایی فراوان همگام با دگرگونی های سریع جامعه، مشکلات فقهی را حل کرده اند. برای رسیدن به این آرمان والای انسانی به کاوش در منابع وبه پاسداری از فرهنگ وتمدن اسلامی وگسترش فرهنگ اسلامی وحاکمیت دین بر جوامع بشری تلاشی سترگ را متحمل شده اند ودراین راه سخت وصعب رنج ها کشیده وزحمت ها برده و جانها نثار کرده اند وبدین ترتیب است که یادگاری عظیم، بنیانی فخیم، تمدنی پرشکوه و میراثی ماندگار ازخود برجای
نهاده اند. ذخایر عظیم فرهنگی که اکنون دردست ماست، گویای کوشش مردان وزنان عصر های فکر وفرهنگ وفرزانگی است ودرآبشخور دین ورزی ودلدادگی ودلسوزی آنان ریشه دارد. می دانیم قدیم ترین ومهم ترین گروه اجتماعی خانواده است. وهسته مرکزی اجتماع است، خانواده در حفظ وگسترش قدرت ملی نقش مؤثری ایفا می کند. خانواده از زن وشوهر وکودکان ناشی از ازدواج حمایت می کند. کسانی که از حمایت خانواده برخوردار نیستند، بی پناهند و در معرض فساد وتباهی وبیهودگی قرار می گیرند، تاریخ نیز ازسستی روابط خانوادگی در دوره های انحطاط خبرمی دهد.

درایران حمایت از خانواده همواره مورد نظر قانونگذار بوده است. لیکن باید توجه داشت که قانون به تنهایی نمی تواند آرامش وسعادت خانواده را تامین کند، آنچه در خوشبختی یک خانواده بیشتر از قانون موثر می باشد اخلاق خوب وبا صفا وصمیمیت ووفاداری است که بین پدر ومادر وفرزندان برقرار می باشد.

یکی از نیازهای طبیعی انسان، انتخاب همسر وتشکیل خانواده است. شریعت اسلام نه تنها این حق طبیعی را از انسان سلب نکرده، بلکه در عین راهنمایی های لازم به دختران وپسران واولیای آنان، همواره بر لزوم موافقت هریک ازآنان در انتخاب همسر تأکید کرده است.

با این همه برخی تصورمی کنند که پدران همانند دوران جاهلی عرب وغیر عرب، در انتخاب شوهر برای دختران خویش به طور مطلق مخیرند و به اصطلاح، اختیار دار مطلق اند.

از سوی دیگر بسیاری بر این باورند که دوشیره بالغ ورشیده درانتخاب همسر به طور مطلق وکامل آزاد است وهیچ نیازی به صلاحدید اولیاء واجازه آنان دراین امر ندارد وبرخی دیگر درعین تأکید بر حق انتخاب ورضایت دختران اذن پدر را نیز لازم می دانند.

از آنجا که هریک از این دیدگاه ها می تواند پیامدهای مثبت ومنفی به همراه داشته باشد ضرورت تحقیق و شناسایی استدلال آراء وانتخاب راه صواب آشکار تر می باشد.

بیان مسأله

 موضوع ولایت از دیرباز درمتون فقهی مورد بحث وبررسی قرار گرفته است. هر چند بیشتر به عنوان یک امتیاز مطرح شده است، یا حداقل نوع طرح آن ومسائل پیرامون آن به گونه ای ارائه شده است که این توهم را پیش می آورد که ولایت صرفاً حق وسلطنت به شمار می آید.

درحالی که به موازات امتیازاتی که در مکتب فقهی اسلام به ولی داده شده، مسئولیت ها وتکالیفی نیز از او خواسته شده است که وی را متعهد به انجام آنها خواهد ساخت.

با توجه به دامنه بحث ولایت درنظام حقوقی اسلام، ضرورت شناسایی قلمرو ولایت پدر و جدّ پدری بیش از گذشته احساس می گردد. بنابراین برای رفع ابهام واجمال واحیاناً سکوت مواد قانونی ونیز آنچه درآثار مکتوب فقیهان آمده است پژوهش وتحقیق در این زمینه اجتناب ناپذیر است.

از جمله آنها می توان به حقوق خانواده اشاره ای داشت. حقوق خانواده، حاصل روابط انسانی مهم ترین واحد اجتماعی، یعنی خانواده است وبرخلاف برخی از روابط انسانی که بر مبنای امور مادی شکل گرفته اند، حاصل نیازهای معنوی وعاطفی است. استواری خانواده، استحکام جامعه را به دنبال دارد وهرگونه ضعف در بنیانهای آن، به سستی مبانی اجتماعی جامعه می انجامد. بدین لحاظ، قانونگذاری دراین عرصه، کاری بس خطیر و همراه با ظرافتهای خاص است.

ولایت قهری، نتیجه همبستگی نسبی وعاطفی عمیق طفل با پدر وجدّ پدری است وقانون مدنی ایران با پیروی از نظریه فقهای امامیه، ولایت قهری را به این دو اختصاص داده است، بی آنکه تفاوتی در میزان اختیارات آنها قائل شود. با این حال، ولایت قهری به جهت اداره اموال صغیر در ماده 1180 قانون مدنی، نوعی نمایندگی قانونی است، چرا که این نوع نمایندگی ویژه اشخاصی است که مقامات عمومی، حمایت از آنها را لازم دیده وچون یارای دفاع از منافع خویش را ندارند، دیگری به عنوان نماینده وبرای اداره اموال آنها برگزیده شده است.

پدر ومادر که فرزند را بخشی ازحیات وپاره تن خود می دانند بیش از هرکس دیگری دلسوز وحامی وی هستند، به ویژه با نوع نگاهی که دراسلام روابط فرزند با والدین را شکل می دهد، طبیعی است که اصولا هیچ نهاد وفرد دیگری در جامعه نتواند جایگزین آنان باشد ودرست تفاوت نگاه به حقوق کودکان در جامعه اسلامی با آنچه در غرب ازآن سخن می رود از همین جا آغاز می شود. با این همه نباید نادیده گرفت که برخی از والدین، چه پدر وچه مادر، درانجام مسئولیت های خویش در برابر فرزندان کوتاهی
می کنند.

اینجاست که قانون باید به حمایت چنین کودکانی بپردازد، هرچند در جامعه اسلامی با توجه به فرهنگ وارزش های حاکم چنین مواردی کم باشد. از سوی دیگر با توجه به نقش وانگیزه ای که پدر ومادر، هردو در نگهداری وتربیت فرزند خود دارند، درمواردی که تزاحمی رخ دهد چه باید کرد؟

آنچه در فقه وقانون به عنوان ولایت کودک مطرح است برای تعیین چارچوبی عملی دراین خصوص است.

کودکان، فرزندان این آب و خاک وسرمایه های عظیم کشور هستند که درآینده ای نه چندان دور، سرنوشت بخش های حیاتی مملکت را درزمینه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و… دردست خواهند گرفت. بدون تردید شخصیت آن روز آنان، شیوه برخورد آنها با جامعه و نوع رفتارشان با کودکان ونوجوانان وحتی بزرگترها برگرفته از تمامی اتفاقات وحوادث تلخ وشیرین دوران کودکی شان خواهد بود. هرچقدر نسبت به «حقوق کودکان» حساسیت نشان داده شود وتوجه جامعه به حمایت از آنان جلب گردد وتصمیم سازان وبرنامه ریزان کشور وادار به واکنش شوند، درحقیقت سرمایه گذاری سودمند و دراز مدتی خواهد بود که سود آن در آینده نصیب اجتماع خواهد شد.

موضوع ولایت قهری یا قانونی از موارد بحث انگیزی است که به ویژه در جوامع امروزی مطرح است و «کنوانسیون حقوق کودک» مصوب مجمع عمومی سازمان ملل (1368 هجری شمسی- 1989 میلادی) در54 ماده و«اعلامیه جهانی بقا، رشد وحمایت های مختلف از فرزندان» مصوب اجلاس سران دولت ها(1369 هجری شمسی- 1990 میلادی) نشانگر این رویکرد است.

در جامعه ما نیز این موضوع به خاطر نگاه ارزشی که به خانواده، کودک و روابط متقابل او با والدین داریم، بخصوص مورد توجه بوده است. اما آنچه دراین میان نقشی بحث انگیز ایفا کرده مجموعه چالش های موجود است که دراین بحث یعنی نکاح دختر باکره وولایت پدر وسهم ونقش پدر وجد پدری ونقش مادر در این میان خودنمایی می کند. درشریعت اسلامی احکامی برای حفظ و بقای کودکان از زمان دمیده شدن روح بلکه قبل از آن، تا هنگام جوانی وبلوغ تشریع شده است. درفقه اسلامی درضمن مباحث «نکاح» به بسیاری از احکام دیگر پرداخته شده است.

اهمیت موضوع

 یکی از نیازها ی طبیعی انسان، انتخاب همسر وتشکیل خانواده است.

شریعت اسلام نه تنها این حق طبیعی را از انسان سلب نکرده، بلکه در عین راهنمایی های لازم به دختران و پسران واولیای آنان، همواره بر لزوم موافقت هریک از آنان در انتخاب همسر تأکید کرده است. با این همه برخی تصورمی کنند که پدران همانند دوران جاهلی عرب وغیر عرب، درانتخاب شوهر برای دختران خویش به طور مطلق مخیرند وبه اصطلاح، ا ختیار دار مطلق اند. از سوی دیگر بسیاری بر این باورند که دوشیره بالغ ورشیده در انتخاب همسر به طور مطلق وکامل آزاد است و هیچ نیازی به صلاحدید اولیاء واجازه آنان دراین امر ندارد.

برخی دیگر در عین تأکید به حق انتخاب ورضایت دختران،اذن پدر را نیز لازم می دانند. ازآنجا که هریک از دیدگاه ها می تواند پیامدهای مثبت ومنفی به همراه داشته باشد ضرورت تحقیق وشناسایی استدلالی آراء و انتخاب راه صواب آشکارتر می باشد.

قانونگذار با توجه به اهمیت ازدواج و آثار فردی واجتماعی آن وزیان ازدواج خردسال برای سلامت جسمی وروحی زوجین وفرزندان ناشی از ازدواج، وبا عنایت به این که ازدواج درجامعه امروز یک امر شخصی تلقی می شود که خود شخص باید درباره آن تصمیم بگیرد.

 سئوالات تحقیق

علایم اختصاری ………………………………………………………………..

چکیده           …………………………………………………………………   1

مقدمه        ……………………………………………………………..        2

الف( بیان مسأله       ……………………………………………….   6

ب) پرسش های اصلی پژوهش    ………………………………10                                                                                  

پ) پیشینه پژوهش       ……………………………………….      10

ج) فرضیه های تحقیق       …………………………………………………………     11

د) روش كار           …………………………………………………….11

ز) ساماندهی تحقیق     ………………………………………………..        11

فصل نخست- مفاهیم و مبانی

مقدمه             …………………………………………………….         13

مبحث اول – مفاهیم             ……………………………………..          13

گفتار اول- اسناد تجاری        ………………………………………….    13

بند اول – اسناد تجاری در مفهوم عام       ………………………………..       13

بند دوم ـ اسناد تجاری به معنای خاص         ………………………………..            14

گفتار دوم- اسناد تجاری( چک،سفته،برات)       ………………………………………………    15

بند اول- مفهوم چک     …………………………………………………………………….          15

بند دوم- مفهوم برات     …………………………………………………………………..     15

بند سوم- مفهوم سفته     ………………………………………………………………………..       16

گفتار سوم- فوت       ………………………………………………………………………………         16

بند اول- موت حقیقی   ……………………………………………………………..     17

بند دوم- موت فرضی ………………………………………………………………………….     17

بند سوم- موت حکمی …………………………………………………………………….        18

بند چهارم- مرگ مغزی ………………………………………………………….           19

مبحث دوم – مبانی           ………………………………………………………………            19

گفتار اول – تجریدی بودن اسناد تجاری       …………………………………………………..        19

گفتار دوم- مسؤلیت تضامنی و شرط تحقق آن       ……………………………………………….     23

گفتار سوم – دارنده سند تجاری      ……………………………………………………………         26

گفتار چهارم- مصادیق حال شدن دیون در حقوق تجارت         …………………………………          31

بند اول- حال شدن دیون تاجر ورشکسته         …………………………………………………..       32

بند دوم – حال شدن دیون در اسناد تجاری       ……………………………………………………      33

بند سوم – حال شد ن دیون ضامنین       ………………………………………………………………..      34

بند چهارم -دیون موجل متوفی      ………………………………………………………………………        38

نتیجه گیری فصل اول   ………………………………………………………………………………..         38

فصل دوم- تأثیر فوت در مسئولین برات وسفته و بررسی کنوانسیون آنسیترال و ژنو

مقدمه           …………………………………………………………………………………………             41

مبحث اول – برات          ………………………………………………………………………………   41

گفتار اول- ظهر نویسی   ………………………………………………………………………………..   43

بند اول- مفهوم ظهرنویسی …………………………………………………………………………….     44

بند دوم- تعریف و شرایط ظهرنویسی برای وكالت ……………………………………………………    44

• اثار ظهرنویسی   ……………………………………………………………………………… 45
• شرایط شكلی و ماهوی ظهرنویسی برای وكالت در حقوق داخلی و تطبیقی …………….    46

بند سوم- تاثیر فوت یا حجر ظهر نویس بر وکالت در وصول برات      ……………………..                47

بند چهارم – نظریات مختلف در این باب      …………………………………………………………..   49

گفتار دوم – حال شدن دیون ضامنین در برات      ……………………………………………        56        

گفتار سوم- فوت براتگیر   ……………………………………………………………………………   58

مبحث دوم – سفته          ………………………………………………………………………………..  58

گفتار اول – فوت متعهد سفته و مسْولیت ورثه    ……………………………………………….  58

بند اول- فوت متعهد سفته     ……………………………………………………………………..      58

بند دوم – مسئولیت ورثه متعهد یا ظهرنویس سفته   ………………………………………..       61

گفتار دوم – فوت ظهرنویس برای وكالت   ………………………………………………………      61

گفتار سوم – مراحل پیگیری اخذ وجه از وراث متوفی اسناد تجاری …………………      63

بند اول مدارک لازم       ……………………………………………………………………   63

 

 

بند دوم- اشخاص صلاحیت دار برای ارائه دادخواست انحصار وراثت …………………….. 65

بند سوم- تشریفات دادرسی پس از تقدیم دادخواست………………………………. 65

گفتار چهارم- ورشکستگی ……………………………………………………………… 66

نتیجه گیری فصل دوم   ………………………………………………………………. 67

فصل سوم- تأثیر فوت در امضاء كنندگان چك و آرای محاکم………………………….    70

مقدمه         ……………………………………………………………………………..71          

مبحث اول- شرایط شکلی و ماهیت حقوقی چک  ……………………………….. 71

گفتار اول- شرایط شکلی     ……………………………………………………… 71

گفتار دوم- ماهیت حقوقی چک       …………………………………………………  72

مبحث دوم- فوت صادر کننده یا یکی از شرکا   …………………………………… 73

گفتاراول – فوت صادر کننده چک        ……………………………………………. 73

گفتار دوم ـ  فوت، حجر یا ورشكستگی یكی از شركاء حساب جاری (حساب جاری مشترك)……     76

گفتار سوم – فوت ظهرنویس       ……………………………………………………….      77

گفتار چهارم – فوت امین چک        …………………………………………………….  81

مبحث سوم- صلاحیت محاكم و ارای مربوطه         …………………………………….. 82     

گفتار اول – چک تضمین شده     ………………………………………………  82

گفتار دوم – دادگاه صلاحیت دار و منع تعقیب کیفری متوفی       ………………….   85

بند اول- دادگاه صلاحیت دار       ……………………………………………………….. 85

بند دوم- بررسی منع تعقیب کیفری متوفی      …………………………………….86

گفتار سوم- رویه قضایی      ………………………………………………………… 87

نتیجه گیری فصل سوم       ………………………………………………………… 91

نتیجه گیری و پیشنهادات           …………………………………………………. 93

الف-نتیجه گیری          ………………………………………………………………. 93

ب- پیشنهادات      ………………………………………………………………….. 94

منابع و مآخذ         …………………………………………………………………. 96

چکیده انگلیسی                 ………………………………………………………..100  

چکیده

اسناد تجاری ماهیتاً مشمول اصول كلی حقوقی هستند و از لحاظ ماهوی تنظیم آن ها تابع شرایط اساسی برای صحت معامله است، اما عدم رعایت هر یک از‌این شرایط باعث بطلان و یا عدم نفوذ سند تجاری نمی‌گردد. در قلمرو حقوق تجارت وقتی یک سند تجاری در جریان گردش قرار گرفت، فقدان هر یک از شرایط اساسی موجب سلب اعتبار اسناد تجاری و مسئولیت سایر امضاكنندگان نخواهد بود.

قانونگذار در قانون تجارت مسؤلیت امضاكنندگان اسناد تجارتی را صراحتاً تضامنی دانسته است و از سوی دیگر در صورتی که اسناد تجاری مدت دار باشد جزء دیون موجل حساب می شود؛ دین موجل بر ذمه مدیون مستقر گردیده و تنها سپری شدن مدت آن را قابل مطالبه می نماید در حالی که در دین معلق، استقرار دین بر ذمه مدیون منوط به حصول معلق علیه می باشد، حال شدن دیون موجل ممکن است در مواردی خارج از اراده مدیون و به حکم قانون صورت پذیرد. برای مثال قانونگذار فوت مدیون را سبب حال شدن دیوان او داسنته و در ماده ۲۳۱ قانون امور حسبی مقرر داشته: “دیون موجل متوفی بعد از فوت حال می شود.” در کل می توان گفت در صورت فوت صادر کنندگان اسناد تجاری در صورتی که موعد پرداخت این اسناد فرا نرسیده باشد این اسناد با توجه به رعایت تخفیفات مقتضی حال می شوند.

واژگان کلیدی

اسناد تجاری، چک، فوت، متعهد، مسئولیت، متوفی، برات، سفته

مقدمه

ربع قرن از وضع قانون تجارت ما می‌گذرد هنوز اسناد تجاری به نحو اخص كلمه (برات، سفته، چك) جای خود را به طور كامل در فرایندهای تجاری باز نكرده است و فقط تا حدودی چك توانسته بیشتر مورد استفاده مردم قرار گیرد. قانون تجارت ما در زمینه اسناد تجاری نتوانسته به طور كامل همه مقررات مربوطه را به طور روشن و كاربردی ریشه‌یابی نماید و ناگزیریم كه در مواردی كه سكوت نموده به قواعد عام حقوق مدنی رجوع كنیم. اسناد تجاری نیز ماهیتاً مشمول اصول كلی حقوقی می‌باشند و از لحاظ ماهوی تنظیم آن ها تابع شرایط اساسی برای صحت معامله است، اما عدم رعایت هر یک از ‌این شرایط باعث بطلان و یا عدم نفوذ سند تجاری نمی‌گردد. در قلمرو حقوق تجارت وقتی یک سند تجاری در جریان گردش قرار گرفت، فقدان هر یک از شرایط اساسی موجب سلب اعتبار اسناد تجاری و مسئولیت سایر امضاكنندگان نخواهد بود. در این مقاله سعی نموده‌ایم قواعد عمومی‌قراردادها را در اسناد تجاری بررسی نماییم و مشخص كنیم كه اسناد تجاری از لحاظ نقل و انتقالات ماهیتاً یک قرارداد تجاری است و چون قرارداد است و قانون تجارت راجع به آن چیزی بیان ننموده است، قواعد عمومی‌قراردادها را در حقوق مدنی با آن ها مقایسه كرده. چون اسناد تجاری وسیله سهل و مناسبی برای پرداخت و كسب اعتبار می‌باشند و نقشی نظیر پول دارند با این تفاوت كه تا زمانی كه پرداخت كاملاً صورت نگرفته است، موجب اسقاط تعهد بدهكار نمی‌شوند.

قانون از این اسناد كه بیشتر به خاطر تسهیل تجارت بوجود آمده است، حمایت كرده و حتی برای چك امتیازات خاصی قائل شده است. در‌این پایان نامه سعی شده به تمام‌این موارد پرداخته شود. باب چهارم قانون تجارت ایران به بحث راجه به “برات، سفته و چک” اختصاص دارد و این سه سند مهم ترین و متداول ترین اسناد تجاری به شمار می رود. از این جهت مقنن عنوان “اسناد تجاری” را برای باب گفتگو اختیار نکرده است، در نظام های حقوقی گوناگون در خصوص تعداد این اسناد اختلاف نظر وجود دارد. قانونگذار ما از آن جهت که اسناد متفاوتی وصف تجارتی، تعمداً از بکار بردن این عنوان خودداری کرده و باب چهارم را به همان اسناد تجاری مهم یعنی برات، سفته وچک اختصاص داده است. قانون تجارت فرانسه که قانونگذار ما از آن الهام گرفته است نیز به این اسناد عنوان اسناد تجاری نداده بلکه برای هر یک قواعد ویژه ای مقرر کرده است. با وجود این در ایران منظور از اسناد تجاری، معمولا اسنادی است که ازبسیاری جهات به برات شبیه بوده، خصایص عمده آن را دارند و علاوه بر خود برات به طور عمده عبارت است از سفته و چک.[1]

محاسن اسناد تجاری فقط محدود به موضوعات اقتصادی نیست بلكه دارای ابعاد حقوقی نیز هست. این اسناد، دارای پشتوانه مسئولیت تضامنی امضاكنندگان آن است، در حقیقت قانونگذار در قانون تجارت مسؤلیت امضاكنندگان اسناد تجارتی را صراحتاً تضامنی دانسته است، به این معنی که كه دارنده سند می تواند به هر یک از مسؤلان مراجعه كند و در صورت عدم دریافت، مختار است كه همگ

فهرست مطالب عنوان

 

صفحه چكیده

 

1 فصل اول- كلیات 1-1- مقدمه

 

2 فصل دوم- ی بر مطالعات پیشین 2-1- پنیر

 

7 2-1-1- تعریف پنیر

 

7 2-1-2- ارزش غذایی پنیر

 

8 2-1-3- طبقه بندی پنیر

 

9 2-2- پاستوریزاسیون شیر  

 

10 2-3- باكتوفوگاسیون و ریز پالایش

 

10 2-4- هموژن كردن شیر

 

11 2-5- تولید پنیر از شیر فرا پالایش شده

 

11 2-6- مواد افزودنی به شیر پنیر سازی    

 

12 2-6-1- مایه پنیر

 

12 2-7- کشت های آغازگر

 

13 2-8- اسیدی کردن پنیر

 

13 2-8-1- تاثیر اسیدی شدن بر روی قوام پنیر

 

14 2-9- تنظیم رطوبت و pH در پنیر

 

14 2-9-1- عوامل موثر در زمان تخمیر لاکتوز  

 

14 2-10- پخت

 

14 2-11- نمك زدن پنیر

 

15 2-12- قالب گیری پنیر UF

 

15 2-13- کنترل فرآوری پنیر  

 

15 2-13-1- کنترل پنیر رسیده

 

16 2-14- رساندن پنیر

 

16 2-14-1- تجزیه تركیبات پروتئینی

 

16 2-14-1-1- آنزیم­ های موجود در شیر

 

17 2-14-1-2- آنزیم مایه پنیر

 

17 2-14-1-2-1- انواع مایه پنیر

 

17 2-14-1-3- آنزیم­ های پروتئولیز کننده حاصل از میکروارگانیزم­ها

 

18 2-14-2- تجزیه چربی

 

19 2-14-3- تجریه کربوهیدرات ها

 

19 2-15- فن آوریهای غشایی

 

20 2-15-1- جنس غشاها

 

20 2-16- انواع فرایندهای جداسازی غشایی

 

20 2-16-1- میكروفیلتراسیون

 

21 2-16-2- اولترافیلتراسیون

 

21 2-16-2-1- غشاهای اولترافیلتراسیون

 

22 2-16-3- نانوفیلتراسیون

 

22 2-16-4- اسمز معكوس

 

23 2-16-5- الكترودیالیز

 

23 2-17- سیاهدانه

 

23 2-17-1- تعریف

 

23 2-17-2- اكولوژی

 

25 2-17-3- سیاه دانه درطب سنتی

 

25 2-17-4- خواص سیاهدانه

 

26 2-18- ی بر تحقیقات انجام شده بر روی سیاهدانه

 

28 2-19- ی بر تحقیقات انجام شده بر روی پنیر ساده و طعم دار

 

34 فصل سوم: مواد و روشها 3-1- روش تولید

 

41 3-1-1- روش تولید پنیر فراپالایش    

 

 

 

41 3-1-2- افزودن سیاهدانه به پنیر

 

42 3-1-3- آزمونهای مربوط به پیش تولید

 

42 3-1-4- روش تولید پنیر حاوی سیاهدانه

 

47 3-1-5- مشخصات تیمارهای تولید شده

 

48 3-2- آزمایشات انجام شده

 

48 3-2-1- آزمون های شیمی  

 

48 3-2-2- آزمون های میكربی

 

50 3-2-3- آزمون ارزیابی حسی و ارگانولپتیكی  

 

52 3-3- روش محاسبات آماری  

 

54 فصل چهارم: یافته ها و بحث 4-1- ویژگی ها

 

55 4-2- فاكتورهای شیمیایی

 

58 4-2-1- اثر زمان و درصد سیاهدانه بر pHپنیر

 

58 4-2-2- اثر زمان و درصد سیاهدانه بر اسیدیته پنیر

 

62 4-2-3- اثر زمان و درصد سیاهدانه بر ماده خشك پنیر

 

65 4-2-4- اثر زمان و درصد سیاهدانه برچربی پنیر

 

68 4-2-5- اثر زمان و درصد سیاهدانه برچربی بر مبنای ماده خشك پنیر

 

71 4-2-6- اثر زمان و درصد سیاهدانه بر پروتئین پنیر

 

72 4-2-7- اثر زمان و درصد سیاهدانه بر نمك پنیر

 

76 4-3- فاكتورهای میكربی    

 

78 4-4- ارزیابی حسی

 

78 4-4-1- بافت

 

78 4-4-2- بو

 

78 4-4-3- طعم و مزه

 

79 4-4-4- رنگ  

 

80 4-4-5- پذیرش کلی

 

80 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد 5-1- نتیجه گیری

 

82 5-2- پیشنهادات  

 

83 منابع

 

84 چکیده انگلیسی

 

92

تولید پنیر فراپالایش یكی از كاربردهای عمده فناوری غشایی در كشور است. با توجه به افزایش سرانه مصرف این پنیر نسبت به انواع دیگر و عدم وجود تنوع در طعم و مزه آن و از طرفی گرایش عمومی جامعه به استفاده از طعم دهنده­های طبیعی، مطالعه در زمینه تولید پنیر طعم­دار UF ضروری به نظر می­رسد. سیاهدانه گیاهی بومی ایران كه دارای خواص دارویی و غذایی بسیاری است. به منظور تولید پنیر فراپالایش با طعم سیاهدانه، سیاهدانه ها را در دو شكل پودر و دانه ودر شش سطح مختلف (5/1 ، 5/2 و 5/3 درصد پودر و 3،5 و7 درصد دانه)،در طی فرایند تولید، به پنیرUF اضافه گردید. در طی 90 روز دوره نگهداری و در روزهای 1، 30، 60 و90 پس از تولید، آزمایشات شیمیایی، میكروبی انجام و با نمونه شاهد مقایسه گردید. با توجه به نتایج بدست آمده، افزودن سیاهدانه به پنیر UF، موجب تاثیر معنی دار برpH، اسیدیته، ماده خشك، نمك، چربی و پروتئین می­گردد(p<0.05). هیچگونه آلودگی میكروبی در نمونه­ها مشاهده نگردید. با توجه به نتیجه ارزیابی حسی كه 30 روز پس ازتولید انجام گرفت، نمونه 3 درصد دانه از نظر خواص بافتی، عطر و طعم، رنگ و پذیرش كلی، به طور معنی داری (p<0.05) دارای بالاترین امتیاز است.

كلمات كلیدی: پنیر UF، سیاهدانه، گیاهان دارویی، ضد میكربی

1- كلیات

1-1- مقدمه

پنیر از آن دسته مواد غذایی است كه پروتئین آن مرغوب بوده و از نظر دارا بودن اسیدهای آمینه ضروری بسیار غنی است. دلیل اصلی تولید پنیر در روزگاران قدیم، دستیابی به محصولی با قابلیت نگهداری بهتر نسبت به شیر بوده است و در آن زمان ایجاد خواص ارگانولپتیک در درجه دوم اهمیت قرار داشت. اما امروزه به دلیل وجود فرایندهایی چون خشك و استریل كردن در مقایسه با تولید پنیر، كه از نظر افزایش ماندگاری بسیار موثرترند، خواص ارگانولپتیكی حائز اهمیت بیشتری شده است. از جمله نكات قابل توجه در مورد پنیر بوجود آمدن خواص ارگانولپتیكی ویژه­ای از نظر بافت و آروما در محصول به هنگام دوره رسیدگی است كه با خواص ذاتی شیر كاملا متفاوت است. میكروارگانیسم­ها نقش مهمی را در ایجاد و گسترش خصوصیات مذكور ایفا می­كنند.

اهمیت تغذیه ای پنیر ناشی از مقدار بالای پروتئین با ارزش بیولوژیكی بالا درآن است. پنیر قادر است بخش مهمی از نیازهای بدن به اسیدهای آمینه ضروری را تامین كند (فرهنودی، 1383).

پنیر یكی از غذاهای متداول در رژیم انسانی است و بیشتر از 8000 سال از تولید آن می گذرد. بالغ بر 1000 نوع پنیر در سراسر دنیا وجود دارد كه 500 نوع آن توسط فدراسیون لبنی بین­المللی[1] شناسایی شده است. پنیر فتا[2] پنیری است بدون پوسته، سفید و نرم كه ابتدا از شیر گوسفند در یونان ساخته شد. هم اكنون در یوگسلاوی، بلغارستان و كشورهای عربی رایج شده است. تولید پنیر فتا بوسیله فرایند اولترافیلتراسیون[3] كه راندمان را افزایش می­داد، فرصت مناسبی برای كشورهای اروپایی بوجود آورد و بین سالهای 1976 تا1981 شركتی دانماركی اولین تجهیزات خط تولید پنیر فتا راجهت فروش به كشورهای دیگر تهیه كرد.

در فرایند فراپالایش بسته به درجه جداسازی یا تغلیظ، دو فاز به نامهای فاز ماندگار یا بخش تغلیظ شده[4] و فاز عبوری یا پساب[5] با تركیبات و خواص مختلف حاصل می­گردد. در فرایند فراپالایش شیر،غشاها تقریباً تمام پروتئینهارا جدا كرده و به آب،لاكتوزو مواد نیتروژن دار غیر پروتئینی شیر(NPN) و نمكهای محلول اجازه عبور می­دهند. اجزای پروتئینی و چربی به طور كامل در فاز ماندگار حفظ شده و لاكتوز، مواد معدنی و ویتامین­ها بین این دو فاز تقسیم می­شوند. از آنجا كه تقریباً تمامی چربیهای شیر(چربی، فسفولی پیدها، كلسترول و ویتامینهای محلول در چربی)به استثناء اسیدهای چرب آزاد، احتباس می­شوند، لذاغلظت مطلق این مواد در فاز ماندگار افزایش می­یابد.

ساخت پنیر فتا به روش فراپالایش(اولترافیلتراسیون) در مقایسه با روش سنتی،30% افزایش راندمان دارد. در تولید سنتی برای تولید1 كیلوگرم پنیر، 3/7لیتر شیر لازم است در حالیكه در روش اولترافیلتراسیون فقط 3/5 لیتر شیر مصرف می­ شود (شفقتان،1385).

پنیر سنتی بوسیله انعقاد كازئین ساخته می­ شود. به نوعی كه پس از تشكیل دلمه مایعی كه از پنیر خارج می­ شود كه به آن آب پنیر گفته می­ شود، شامل پروتئینها،املاح و لاكتوز می­باشد.

از مزایای استفاده از عملیات فراپالایش برای پنیر سازی می­توان مطلوبیت تولید پنیری كه شیر آن دارای چربی، پروتئین و لاكتوز استاندارد باشد، تسهیل فرایند تولیدو امكان بكارگیری فرایند مداوم، مصرف كمتر رنت و استارتر، تولید پنیری با حداكثر پروتئینهای آب پنیر كه ضمناً از نظر تغذیه­ای دارای ارزش بیولوژیک بالایی می­باشد، را برشمرد.

انستیتوتحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران بر اساس طرح جامع مطالعات الگوی مصرف مواد غذایی و وضعیت تغذیه ای كشور و با توجه به نیاز سرانه یک فرد ایرانی به انرژی و توجه به نوع تغذیه مرسوم در ایران، سرانه مطلوب مصرف برخی از كالاهای اساسی را به عنوان آستانه سلامت سرانه مصرف ارائه نموده است. بر این اساس سرانه مطلوب مصرف پنیر 4/5 بر حسب کیلوگرم در سال اعلام شده است. كه بر اساس گزارشات منتشر شده مندرج در جدول 1-1 در حال حاضر اگرچه سرانه مصرف پنیر در كشور از سرانه مصرف جهانی بالاتر است، اما از سرانه مطلوب پایین تر می­باشد.

جدول1- 1- سرانه مصرف پنیر در ایران، جهان و كشورهای آسیای جنو ب غربی واحد: كیلوگرم / سال، (منبع: موسسه مطالعات پژوهشهای بازرگانی ،خرداد 1391)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

كالا	تغذیه‌مطلوب (كیلوگرم‌)	سرانه‌ مصرف‌جهانی	مصرف‌سرانه‌كشورهای   ‌آسیای‌جنوب‌غربی	مصرف‌سرانه‌ایران	شكاف‌تغذیه (اضافه‌مصرف)
پنیر	4/5-0/7	0/2	2/3	9/3-9/2	8/2-

در جدول1-2 پیش بینی سرانه مصرف درسالهای آتی گزارش شده كه با توجه به روند كاهشی كه در آن دیده می­ شود می ­تواند زنگ خطری برای وضعیت تغذیه جامعه به حساب آید. و این درحالیست­كه سرانه مصرف پنیر در جهان رو به افزایش است. این كاهش مصرف در جدول 1-3 نیز قابل مشاهده است.

ظرفیت اسمی تولید انواع پنیر در سال 1389، 667 هزار تن بوده که 336 هزار تن به تولید پنیر UF (49%) و بقیه آن به تولید سایر پنیرها تعلق دارد. رشد تولید انواع پنیر در سال 1389 نسبت به سال قبل از آن 3/17درصد بوده. تولید سرانه انواع پنیر در سال 1389 با رشد 6/15 درصدی به 9/8کیلوگرم افزایش یافته از این میزان 4/4کیلوگرم به پنیر UF تعلق داشته است. (رشد تولید سرانه پنیر UF در همین مدت 9/18 درصد بوده است.

تولید جهانی انواع پنیر در سال2009 (1388) نسبت به سال 2008 حدود 80 هزار تن افزایش داشته است. کشور ایران بر اساس این آمار با تولید 276 هزار تن (4/1 درصد) در ردیف شانزدهم قرار دارد. براساس همین آمار ایران با دارا بودن سهم 4/1درصدی تولید جهانی جزء کشورهای مطرح در این صنعت به شمار میرود. همچنین بر اساس آمار IDF در سال 2009 تولید ایران 245 هزار تن اعلام شده که بیشترین تولید در قاره آسیا بوده است. میزان رشد این محصول نسبت به سال قبل از آن 4.7 درصد بوده است پرمصرف ترین پنیرها عبارتند از: پنیر فتا (31%)، پنیر محلی (25%) و پنیر تبریز (7/17%).

در مطالعه ای در سال 1382كه عوامل موثر بر تقاضای پنیر را در ایران مورد بررسی قرار داد، روند تولید و مصرف جهانی و داخلی پنیر طی یک دوره 25 ساله از سال 1975 الی 2001 مطالعه و طی آن دلایل كمبود تقاضا برای مصرف پنیر و پایین بودن سرانه مصرف در ایران بررسی شد. نتایج بدست آمده بیانگر این نكته بود كه عدم وجود تنوع محصولی، عدم آگاهی مصرف كنندگان نسبت به ارزش غذایی پنیر و عدم هماهنگی بین خصوصیات كیفی كالای تولید شده و مطلوبیت مصرف كنندگان از جمله مهمترین عوامل پایین بودن مصرف سرانه در ایران می­باشد.

با توجه به آمار و ارقام ارائه شده به نظر می­رسد به منظور افزایش سرانه مصرف،ایجاد تنوع درطعم و مزه پنیرهای تولیدی ضروری است. با توجه به بالا بودن سرانه مصرف پنیر UF(فراپالایش) در كشور، نسبت به سایر پنیرها وتوجه به این مطلب كه سهم اندك تولید پنیر طعم دار در كشور مربوط به پنیر پروسس با ارزش غذایی پایین تر از پنیر UF می­باشد، لذا اهمیت مطالعه در زمینه تولید پنیر UF طعم دا