1-2- توجیه ضرورت انجام طرح……………….. 5

1-3- سؤال تحقیق (هدف از اجرا)……………… 5

1-4- مدل تحقیق………………. 6

1-5-مفروضات……………….. 7

1-5-کلمات کلیدی فارسی……………….. 7

1-6-ساختار پایان‌نامه………………. 8

فصل دوم ادبیات موضوع………………. 9

2-1-مقدمه………………. 10

2-2-خلاصه مطالعات صورت گرفته در زمینه حوزه‌های مختلف آمادگی سازمان…….. 11

2-2-1-مدل حنفی زاده، خدابخشی……………….. 11

2-2-2-مدل الاوماری……………… 12

2-2-3-مدل CSPP……………….

2-2-4-مدل APEC………………..

2-2-5-مدل WITSA………………..

2-2-6-مدل CIDCM………………..

2-2-7-مدل TOHOSTCA………………..

2-2-8-مدل OITIM………………..

2-2-9- مدل ویلد و فرن باخ……………….. 15

2-2-10- مدل میرزایی و مدنی……………….. 15

2-2-11-مدل ارزیابی آمادگی ERP……………….

2-2-12-مدل ارزیابی آمادگی CRM………………..

2-2-13-مدل ارزیابی آمادگی BIS……………….

2-2-14-مدل ارزیابی آمادگی B toB EC………………..

2-3-طبقه‌بندی مدل‌های بیان‌شده……………… 18

2-4-معرفی سرویس‌گرایی در سازمان………………. 19

2-4-1-سازمان و معماری سازمانی……………….. 19

2-4-2-معماری سرویس‌گرا……………… 20

2-4-3-خواص معماری سرویس‌گرا……………… 22

2-4-4- نکات مهم سرویس‌گرایی……………….. 24

2-4-5-مزایای معماری سرویس‌گرا……………… 24

2-4-6-لایه‌های معماری سرویس‌گرا……………… 26

2-4-7-عوامل بحرانی موفقیت سرویس‌گرایی……………….. 29

2-4-8-برخی چالش‌های مطرح در حوزه سرویس‌گرایی…………. 31

2-4-9-گام‌های متدولوژی بهبود مداوم برای معماری سرویس‌گرا……… 32

2-5-آشنایی مقدماتی با مبحث فازی……………….. 34

2-5-1- مبحث فازی و استدلال تقریبی……………….. 34

2-5-2-نظریه فازی……………….. 35

2-5-3-منطق فازی و کاربرد آن در تصمیم‌گیری……………….. 36

2-5-4-روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره……………… 37

2-5-4-1-متد AHP……………….

2-5-4-2-متد ANP………………

2-5-5- بررسی چند مدل ارزیابی با بهره گرفتن از تئوری فازی…………. 40

2-6-جمع‌بندی……………….. 44

فصل سوم روش تحقیق………………. 45

3-1-مقدمه………………. 46

3-2-آشنایی با عوامل بحرانی معماری سرویس‌گرا……………… 48

3-2-1- مفهوم معماری سرویس‌گرا ………………48

3-2-2-عوامل بحرانی موفقیت سرویس‌گرایی……………….. 49

3-2-3-چارچوب حاکمیت سرویس‌گرایی در سازمان………………. 49

3-2-4-بررسی مطالعات قبلی انجام‌ شده در تعیین شاخص‌های آمادگی سازمان برای پذیرش رویکرد سرویس‌گرا….52

3-3-طراحی اولیه مدل مفهومی آمادگی سرویس‌گرا…….. 71

3-4-معرفی متدولوژی طراحی……………….. 79

3-4-1-مفاهیم منطق فازی……………….. 79

3-4-2- تابع عضویت……………….. 80

3-4-3-قوانین……………….. 81

3-4-4-عملگرهای منطق فازی (T-norms)……………….

3-4-5-سیستم استنتاج فازی……………….. 83

3-4-6-انواع سیستم فازی……………….. 84

3-4-7-مراحل پیاده‌سازی سیستم استنتاج فازی ممدانی……………….. 85

3-4-7-1-فازی‌سازی……………….. 85

3-4-7-2-تعریف قواعد فازی……………….. 87

3-4-7-3-اجتماع خروجی‌های قوانین (ترکیب)……………… 90

3-4-7-4-دی فازی (قطعی ساز)……………… 90

3-5-جمع‌بندی……………….. 92

فصل چهارم تشریح مدل پیشنهادی و ارزیابی مدل………………. 94

4-1-مقدمه………………. 95

4-2-مدل پیشنهادی فازی………………. 95

4-2-1-محاسبه وزن شاخص‌ها به روش فازی……………….. 96

4-2-2-مرحله اول: فازی‌سازی……………….. 102

4-2-3-مرحله دوم: پایگاه قواعد فازی……………….. 104

4-2-4-مرحله سوم: فازی زدائی……………….. 105

4-2-4-مرحله چهارم: تست مدل………………. 105

4-3-مطالعهٔ موردی……………….. 106

4-3-1-معرفی سازمان………………. 106

4-3-2-بررسی نتایج به دست آمده از وضعیت آمادگی سازمان………. 107

4 -4-تشریح زیرابعاد مدل پیشنهادی به همراه راه‌کارهای پیشنهادی در جهت بهبود زیرشاخص‌های سازمان مورد مطالعه……. 109

4-4-1-زیربعد آمادگی فرهنگ سازمانی……………….. 109

4-4-2- زیربعد آمادگی مدیریت سازمانی……………….. 111

4-4-3- زیربعد آمادگی آگاهی سرویس‌گرایی……………….. 111

4-4-4- زیربعد آمادگی استراتژی سرویس‌گرایی……………….. 112

4-4-5- زیربعد آمادگی حاکمیت IT……………….

4-4-6- زیربعد آمادگی حاکمیت سرویس‌گرایی……………….. 114

4-4-7- زیربعد آمادگی زیرساخت‌های فناوری سرویس‌گرایی……….. 115

4-4-8- زیربعد آمادگی تسهیل استفاده مجدد سرویس‌ها ………………116

4-5-خلاصه فصل……………….. 117

فصل پنجم نتیجه‌گیری و پیشنهادات……………….. 119

5-1- خلاصه تحقیق………………. 120

5-2-مزایای مدل پیشنهادی……………….. 121

5-3-اقدامات آتی……………….. 121

منابع………………. 122

چکیده:

رشد روز افزون تغییرات در سازمان ها از یک سو و نیاز شدید به بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آنها از سوی دیگر، ایجاب می كند كه تا حد ممكن، اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آنها در عملكرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساختهای سخت افزاری ، نرم افزاری و اطلاعاتی سازمان، با هم هماهنگ باشند.یکی از مهمترین رویكردهایی كه این هدف را دنبال می­كند، رویکرد معماری سرویس­گرا است.مهمترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف­پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار ITسازمان است. با توجه به حوزه وسیع اثر طرحهای معماری سازمانی، شایسته است قبل از اجرائی شدن و انجام هزینه های كلان مربوطه، سازمان از قابلیت های خود برای پذیرش این رویکرد جدید مطلع شود. درک صحیح از میزان آمادگی سازمانی، برای جهت گیری درست تلاش ها و تدوین استراتژی های متناسب بسیار حائز اهمیت میباشد.

هدف عمده این تحقیق، ارائه مدلی به منظور معرفی عواملی است که از طریق آن می‌توان میزان آمادگی یک سازمان را برای پیاده‌سازی معماری سرویس­گرا ارزیابی نمود. برای طراحی این مدل ارزیابی، از منطق فازی ممدانی استفاده شده است. پس از بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه‌ها و شاخص‌های میزان آمادگی سازمان برای پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا استخراج و سپس مورد تحلیل قرار گرفته است، در ادامه، مدل پیشنهادی مطرح می شود و وضعیت آمادگی یک سازمان، مورد مطالعه قرار می گیرد.با بهره گرفتن از این مدل ارزیابی، سازمانها می توانند به نقاط قوت خود پی برده و همچنین حیطه­های نیازمند بهبود را شناسائی و با توجه به راهکار های پیشنهادی، میزان آمادگی خود را افزایش دهند.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

هر مجموعه، سازمان و ارگان برای حفظ موجودیت و پیشبرد اهداف خود در فضای رقابتی امروز، نیازمند انطباق با شرایط موجود و بنابراین ناگزیر از ایجاد تغییرات مداوم در خود است. این تغییرات باعث می‌شود تا سازمان یا مجموعه به طور مداوم پیچیده‌تر شود. در این جا است که نقش فن آوری اطلاعات پررنگ‌تر می‌شود زیرا بدون استفاده از آن هزینه و زمان بسیار زیادی مورد نیاز خواهد بود که صرف آن غیرممکن می کند و در صورت ممکن بودن نیز، مشکلات بسیاری در راستای انجام کارها و دستیابی به اهداف سازمان ایجاد می‌کند. رشد روزافزون تغییرات در سازمان‌ها از یک سو و نیاز شدید به بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن‌ ها از سوی دیگر، ایجاب می‌کند که تا حد ممکن این دو (اعمال تغییرات در سازمان و تغییر متناسب با آن‌ ها در عملکرد و ساختارهای فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و اطلاعاتی سازمان) با هم هماهنگ باشند. این امر به معنای آن است که بتوانیم در انتقال تغییرات از فرایندها، داده‌ها و سایر موارد سازمان به برنامه‌ها و سایر مقولات مربوط به IT انعطاف ایجاد کنیم. یکی از مهم‌ترین رویکردهایی که این هدف را دنبال می‌کند، رویکرد معماری سرویس‌گرا است.

برای معماری سرویس‌گرا تعاریف مختلفی بیان‌شده است از جمله:

– چارچوبی برای یکپارچه‌سازی فرایندهای حرفه و پشتیبانی آن‌ ها توسط فناوری اطلاعات با کمک مؤلفه‌های استاندارد و امن تحت عنوان سرویس که قابلیت استفاده مجدد و اتصال به یکدیگر جهت پوشش تغییرات حرفه را دارا می‌باشند.

– معماری سرویس‌گرا شامل سیاست‌ها، تجارب و چارچوب‌هایی است که کارکردهای سیستمی را قادر می‌سازد به صورت مجموعه‌ای از سرویس‌های توزیع‌شده در اندازه‌های مورد نظر سازمان تعریف شوند.

– چارچوبی وسیع و استاندارد که سرویس‌ها در آن ساخته، مستقر و مدیریت می‌شوند و هدفش افزایش چابکی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در جهت واکنش سریع به تغییرات در نیازهای کسب و کار می‌باشد.

– روشی برای طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای گسترده سازمانی به وسیله ارتباط بین سرویس‌هایی که دارای خواص اتصال سست و قابل استفاده مجدد هستند.

– سبکی از معماری است که از اتصال سست سرویس‌ها جهت انعطاف‌پذیری و تعامل پذیری حرفه و به صورت مستقل از فناوری پشتیبانی می‌کند و از ترکیب مجموعه سرویس‌های مبتنی بر حرفه تشکیل شده که این سرویس‌ها انعطاف‌پذیری و پیکربندی پویا را برای فرایندها محقق می‌کنند.

انگیزه اصلی و مهم‌ترین دستاورد از ایجاد معماری سرویس گرا، نیاز به افزایش انعطاف‌پذیری و سرعت و چابکی فناوری اطلاعات در قبال نیاز به تغییر در سازمان و به تبع آن تغییر در ساختار IT سازمان است. در سازمانی که بتواند به اهداف فوق برسد، فرایندها و سرویس‌ها کاملاً انعطاف‌پذیر بوده و می‌توانند بر اساس نیاز متخصصان کسب و کار و بدون نیاز به پرسنل فنی به سرعت ایجاد و پیکربندی شوند. این تصویر از سازمان چابک با نیازهای رو به رشد محیط‌های متغیر کاری و با توجه به محدودیت‌های زیرساخت‌های فنی و سازمانی وفق دارد.

با وجود آن که نیاز به تغییرات سریع و مداوم بسیار زیاد است، اما ممکن است برای این تغییرات موانع فنی و سازمانی ایجاد شود زیرا ممکن است ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز بسیار زمان‌گیرتر از آن باشد که نیاز فعلی را برآورده کند و یا به منابع بیشتری نیاز داشته و هزینه‌های سنگینی را بر سازمان تحمیل کند و بنابراین برای رسیدن به هدف انعطاف و سرعت، لازم است زیرساخت‌های فنی و کاری را طوری با بهره‌گیری از یک معماری مناسب مثل معماری سرویس­گرا بسازیم که حداکثر انعطاف ممکن را تضمین کند و رسیدن به هدف را ممکن سازد. از مزایای بهره‌گیری از سرویس‌گرایی در سطح سازمان به طور کلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد 1- چابکی-2 صرفه‌جویی در هزینه‌ها 3-قابلیت استفاده مجدد-4 استقلال از تکنولوژی-5 زیرساخت‌های کاری مؤثر-6 فرایند مؤثرتر توسعه نرم‌افزار-7 احتمال موفقیت بیشتر در ایجاد تغییرات-8 امکان گرفتن بازخوردهای مناسب و اطلاعات مورد نیاز در سطوح مختلف از ذی‌نفعان 9- کاهش قابل توجه ریسک 10- یکپارچگی آسان با شرکاء داخلی و خارجی 11- اتصال بین کسب و کار و فناوری اطلاعات.

شاید بتوان گفت که بیشتر مواردی که در بالا به آن‌ ها اشاره شد ناشی از تجزیه صحیح و مناسب مسائل مهم و مورد توجه در سازمان است زیرا این امر موجب می‌شود پروژه‌های IT کوچک‌تری تعریف شوند و بنابراین ریسک آن‌ ها کم شده و احتمال موفقیت آن‌ ها بسیار بالاتر می‌رود. از سوی دیگر استقلال این بخش‌های کوچک‌تر از یکدیگر از ویژگی‌های مهم تعریف سرویس‌ها است که در صورت تشخیص صحیح، موجب افزایش انعطاف و سرعت در تغییرات در سازمان و ایجاد قابلیت استفاده مجدد بالا و نیز صرفه‌جویی در هزینه‌ها از طریق استفاده از منابع موجود و قابل استفاده می‌باشد. از طرفی هدف معماری سازمانی شناخت جنبه‌های مختلف سازمان در سطوح مختلف مانند سطح حرفه، سطح طراحی مفهومی، سطح طراحی منطقی و فیزیکی و … است؛ بنابراین با تدوین معماری سازمانی می‌توان سازمان را در وجوه مختلف اهمیت آن مورد بازشناسی قرار داد. اگر بتوان معماری سازمانی را به طور سرویس‌گرا تعیین و تدوین کرد، می‌توان با بهره‌گیری از مزایای سرویس‌گرایی به اهداف معماری سازمانی رسید.

از آن جا که هر گونه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در جهت رشد و توسعه سازمان در استفاده از معماری‌های گوناگون از جمله معماری سرویس‌گرا، مستلزم آگاهی از سطح آمادگی فعلی سازمان‌ها می‌باشد، اینجاست که فعالیت‌های ارزیابی نقشی مهم برای تصمیم‌گیرندگان ایفا می‌کنند، در نتیجه نیازمند یک مدل ارزیابی برای آگاهی از میزان آمادگی در سازمان‌ها در حرکت به سمت پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا می‌باشیم؛ از طرفی معمولاً تصمیمات سازمانی در محیطی غیرقطعی، مبهم و فازی، با معیارهایی ناواضح و مبهم، اطلاعات ناکافی و …اتخاذ می‌شود، اگر عدم اطمینان (فازی بودن) در تصمیم‌گیری‌های انسان در نظر گرفته نشود، نتایج می‌تواند گمراه کننده باشد. بر خلاف روش‌های پارامتری مرسوم، منطق فازی از نیاز به مدل‌سازی ریاضی محض و فروض توزیعی مربوطه اجتناب می‌کند در نتیجه در بسیاری از تحلیل‌های تجربی در زمینه‌های سازمانی از نظریه مجموعه‌های فازی و مدل‌های منطق فازی در راستای ارتقا، بهبود نتایج، دقت ارزیابی و کارائی فرایندهای ارزیابی استفاده می‌شود. منطق فازی توصیفات زبان طبیعی سیاست‌های تصمیم‌گیری را به الگوریتمی که از یک مدل ریاضی استفاده می‌کند، ترجمه می کند. این‌چنین مدلی شامل فازی‌سازی، استدلال و فازی‌زدایی است.

در این تحقیق برای هر یک از حوزه‌های ارزیابی آمادگی سازمان، ارزیابی کمی و کیفی مورد نیاز در پذیرش معماری سرویس‌گرا بیان می‌شود. شاخص‌ها به شکلی تعریف می‌شوند که کل سازمان مورد بررسی را تحت پوشش قرار داده و وضعیتی شفاف و روشن از معماری سرویس‌گرا و زیرحوزه‌های آن را مشخص می کند و با تکیه بر عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا و استفاده از اصول و راه‌کارهای منطق فازی، مدلی به منظور ارزیابی آمادگی سازمان در پذیرش معماری سرویس گرا ارائه شود.

1-2- توجیه ضرورت انجام طرح

هر پروژه‌ای قبل از اجرا باید از منظرهای مختلف از جمله مالی، زمانی، نیروی انسانی، فنی و … مورد ارزیابی قرار گیرد. هدف از تحقیق ارائه شده کسب اطمینان از قابلیت‌های سازمانی برای رسیدن به نتایج دلخواه می‌باشد تا بتوان نسبت به انجام پروژه یا عدم انجام آن تصمیم‌گیری کرد؛ بنابراین درک صحیح از میزان آمادگی، برای جهت‌گیری درست تلاش‌ها و تدوین استراتژی‌های متناسب بسیار حائز اهمیت بوده و به عنوان یک عامل کلیدی موفقیت برای پیاده‌سازی این سیستم ها مطرح می‌باشد، در این راستا ضروری است که سازمان‌ها نیز قبل از هر اقدام برای پیاده‌سازی سیستم‌های سرویس‌گرا و معماری آن، به ارزیابی و امکان‌سنجی پیاده‌سازی این سیستم بپردازند تا در صورت تصمیم در پیاده‌سازی پروژه مورد نظر، اجرای آن مطابق واقعیت‌ها و محدودیت‌های سازمان صورت گیرد و حتی‌الامکان به نتایج مورد نظر نزدیک باشد. بر این اساس در پروژه حاضر، پس از و بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه‌ها و شاخص‌های تعیین میزان آمادگی سازمان اعم از کیفی و کمی برای پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا، استخراج و سپس مورد ارزیابی و تحلیل قرار خواهد گرفت. برآورد میزان آمادگی برای پیاده‌سازی سیستم‌های سرویس‌گرا در هر سازمان متفاوت است لذا، انتخاب ابعاد و شاخص‌های مناسب جهت ارزیابی آمادگی، بایستی با در نظر گرفتن ملاحظاتی خاص برای هر سازمان انجام شود.

1-3- سؤال تحقیق (هدف از اجرا)

به منظور جلوگیری از صرف زمان و هزینه فراوان در سازمان‌های ایرانی به منظور پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا که بر اثر توجه بیش از حد به یک عامل و عدم توجه کامل به سایر عوامل سازمانی ممکن است نهایتاً منجر به شکست پروژه پیاده‌سازی و بعضاً ورشکستگی سازمان شود، لازم است ابزار و روش‌هایی در اختیار مدیران و کارشناسان قرار گیرد تا قبل از به اجرا در آمدن آن، با دقت میزان آمادگی سازمان را مورد ارزیابی قرار دهند تا نتیجه‌بخش بودن و مثمر ثمر بودن آن را بررسی کنند. باید دقت داشت اجرای یک معماری نامناسب، نه تنها کمکی به تأمین اهداف سازمانی ننموده بلکه خود موجب خلل در فرایندهای کسب و کار می‌شود. با به‌کارگیری فعالانه ارزیابی، سازمان‌ها می‌توانند نقاط قوت برنامه معماری سازمانی خود را تقویت نموده و نیز حیطه‌های نیازمند بهبود را شناسایی و برنامه‌های خود را مطابق آن‌ ها تنظیم کنند، در نتیجه تاثیر مثبت معماری سازمانی در تصمیم گیری‌ها برای سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بیشتر خواهد شد. هدف عمده این تحقیق ارائه مدلی کلی با بهره گرفتن از منطق فازی به منظور معرفی عواملی است که از طریق آن می‌توان میزان آمادگی یک سازمان را برای پیاده‌سازی معماری سرویس گرا ارزیابی نمود.

سؤالات مطروحه در این تحقیق به شرح زیر می‌باشند:

چه شاخص‌ها و معیارهایی بر آمادگی سازمان‌ها جهت پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا موثر است؟ هر یک از شاخص‌های موثر بر آمادگی سازمان به چه میزان دارای اهمیت هستند؟ آمادگی سازمان جهت پیاده‌سازی معماری مورد نظر به چه میزان است؟

[1] – Service Oriented Architecture)SOA)

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید