استاد راهنما:

دکترمحمد حسن پرداختچی

 

استاد مشاور:

دکترمحمود حقانی

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                صفحه

 

چکیده پژوهش

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه …………………………………………………………………………………………….  3

بیان مسئله  ………………………………………………………………………………………  4

مبانی و چهارچوب نظری تحقیق ……………………………………………………………….  5

اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………….  7

سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………..  7

تعاریف نظری متغیرها ………………………………………………………………………….  8

تعاریف عملیاتی متغیرها  ……………………………………………………………………….  9

جنبه‌ی نوآوری وجدید بودن تحقیق ……………………………………………………………..  10

اهداف کاربردی واستفاده کنندگان ازنتایج پایان‌نامه ……………………………………………..  11

 

فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه پژوهش

مقدمه …………………………………………………………………………………………….  13

بخش اول: سازمان

تعریف سازمان …………………………………………………………………………….  15

ماکس وبر ………………………………………………………………………………….  15

استیفن رابینز ………………………………………………………………………………  16

تعریف مفهومی …………………………………………………………………………….  17

انواع سازمان ………………………………………………………………………………  18

اتزیونی …………………………………………………………………………………….  20

مینتزبرگ ………………………………………………………………………………….  21

طبقه بندی سازمانها برمبنای تئوری وعمل ………………………………………………..  22

تئوری سازمان …………………………………………………………………………….  22

استیفن رابینز………………………………………………………………………………. 25

ریچارد دفت ……………………………………………………………………………….  27

ساختارسازمانی …………………………………………………………………………….  28

ابعاد سازمانی ………………………………………………………………………………  29

انواع ساختارنظری سازمانی ………………………………………………………………  30

انواع ساختارعملی سازمانی ……………………………………………………………….  31

سازمان‌های افقی …………………………………………………………………………..  33

تیم‌های خودگردان ………………………………………………………………………….  34

ساختارشبکه‌ای پویا ………………………………………………………………………..  35

بخش دوم: یادگیری

تعریف یادگیری ……………………………………………………………………………  38

نظریه‌های یادگیری ………………………………………………………………………..  40

تفاوت بین یادگیری و آموزش ……………………………………………………………..  41

انواع سازمان ازنظر توجه به یادگبری وعمل …………………………………………….  42

یادگیری سازمانی ………………………………………………………………………….  44

ضرورت یادگیری سازمانی ……………………………………………………………….  45

انواع یادگیری سازمانی ……………………………………………………………………  46

الف- یادگیری تک حلقه‌ای، دوحلقه‌ای، سه حلقه‌ای …………………………………..  47

ب- ادگیری انطباقی، پیش گیرانه، عملی ……………………………………………..  49

ج- انواع یادگیری ازدیدگاه شاین ………………………………………………………  50

 

سطوح یادگیری سازمانی ………………………………………………………………….  51

فرایند یادگیری سازمانی ……………………………………………………………………  52

مهارت‌های یادگیری سازمانی ……………………………………………………………..  53

تفاوت یادگیری سازمانی وسازمان یادگیرنده ………………………………………………  54

 

بخش سوم: سازمان یادگیرنده

تعریف سازمان یادگیرنده …………………………………………………………………..  57

سازمان یادگیرنده ازدیدگاه پیترسنج ………………………………………………………..  58

سازمان یادگیرنده ازدیدگاه ریچارد دفت ……………………………………………………  67

سازمان یادگیرنده ازدیگاه مایکل مارکوارت ……………………………………………….  72

1- مدل سیستمی سازمان یادگیرنده …………………………………………………….  72

2- پروانه نمونه‌ی یک سازمان یادگیرنده ……………………………………………..  76

روند نبدیل سازمان به یک سازمان یادگیرنده ……………………………………………..  77

سازمان یادگیرنده‌ی زایشی وانطباقی  ……………………………………………………..  81

مولفه‌های استراتژیک سازمان یادگیرنده …………………………………………………..  83

اهداف سازمان یادگیرنده …………………………………………………………………..  85

تفاوت سازمان‌های سنتی با سازمان‌های یادگیرنده …………………………………………  85

بخش چهارم:

پژوهش‌های انجام شده در ایران …………………………………………………………..  87

پژوهش‌های انجام شده در خارج از ایران …………………………………………………  90

 

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………….  94

روش تحقیق ……………………………………………………………………………………..  95

جامعه، نمونه و روش نمونه‌گیری پژوهش ……………………………………………………..  95

روش و ابزارجمع‌ آوری اطلاعات ………………………………………………………………  96

روایی و اعتبارپرسش‌نامه ………………………………………………………………………  98

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………  98

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه …………………………………………………………………………………………….  101

ارائه‌ یافته‌ها براساس آمار توصیفی …………………………………………………………..  102

الف- توصیف اطلاعات آماری گروه نمونه ………………………………………………….  102

ب- تجزیه وتحلیل آماری سوالات پژوهش ………………………………………………….  107

تجزیه وتحلیل استنباطی سوالات پژوهش ………………………………………………………  114

بررسی معنی‌دار بودن تفاوت بین پاسخ اعضای گروه نمونه به گویه‌های پرسش‌نامه برحسب

مشخصه‌ های فردی با بهره گرفتن ازآزمون تحلیل واریانس یک راهه ………………………………  120

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

مقدمه …………………………………………………………………………………………….  126

خلاصه یافته‌های پژوهش ……………………………………………………………………….  126

خلاصه‌ی یافته‌های سوالات پژوهش ……………………………………………………………  127

بحث و نتیجه‌گیری ……………………………………………………………………………… 134

پیشنهادها ………………………………………………………………………………………..  138

پیشنهادات اجرایی ……………………………………………………………………………….  138

پیشنهادات پژوهشی ……………………………………………………………………………..  140

محدودیت‌های پژوهش …………………………………………………………………………..  141

فهرست منابع  …………………………………………………………………………………..  143

منابع فارسی ……………………………………………………………………………………..  143

منابع انگلیسی ……………………………………………………………………………………  146

پیوست …………………………………………………………………………………………..  147

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                               صفحه

 

 

جدول ٢-١: نوع‌شناسی روابط اطاعت ………………………………………………………….  20

جدول ٢-٢: چهاردیدگاه استنلی و ون دو ون درباره‌ی تئوری سازمان ………………………….  24

جدول ٢-٣: طبقه‌بندی تئوریهای سازمان براساس روند تاریخی شکل‌گیری آنها……………….. 25

جدول ٢-٤: ابعاد نظری تئوری سازمان ………………………………………………………..  26

جدول ٢-٥: مقایسه‌ی الگوی سازمانی نوگرا و پسانوگرا ……………………………………….  28

جدول ٢-٦: رابطه‌ی بین متغیرهای محتوایی و ساختار………………………………………… 31

جدول ٢-٧: انواع ساختارسازمانی با توجه به متغیرهای ساختاری …………………………….  31

جدول ٢-٨: ساختارسازمانی براساس نظریات مینتزبرگ و مقایسه‌ی آن با ابعاد ساختار………. 32

جدول ٢-٩: تفاوت یادگیری و آموزش ………………………………………………………….  41

جدول ٢-١٠: تفاوت ویژگی‌های یادگیری و آموزش ……………………………………………  42

جدول ٢-١١: طبقه بندی انواع سازمان …………………………………………………………  43

جدول ٢-١٢: تفاوت بین یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده ………………………………..  56

جدول ٢-١٣: ویژگیهای سازمان یادگیرنده‌ی زایشی و انطباقی …………………………………  82

جدول ٢-١٤: تفاوت سازمان یادگیرنده با سازمان سنتی ………………………………………..  87

جدول ٢-١٥: ویژگیهای سازمان یادگیرنده به دست آمده از تحقیق زارعی متین ……………….  88

جدول ٣-١: حجم جامعه و نمونه‌ی مورد بررسی پژوهش ………………………………………  96

جدول ٣-٢: تعداد و شماره‌ی سوالات مربوط به ابعاد سازمان یادگیرنده ………………………..  97

جدول ٤-١: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب جنسیت …………………………….  102

جدول ٤-٢: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب میزان تحصیلات …………………..  103

جدول ٤-٣: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سابقه‌ی خدمت ……………………..  104

جدول ٤-٤: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب شاخه‌ی اداری ………………………  105

جدول ٤-٥: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سن …………………………………  106

 

جدول ٤-٦: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد مبادله‌ی اطلاعات براساس

نتایج بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه …………………………………..  107

جدول ٤-٧: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد فرهنگ قوی براساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه …………………………………………  109

جدول ٤-٨: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد رهبر متفکربراساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه …………………………………………  110

جدول ٤-٩: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد قابلیت فردی براساس نتایج

بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه …………………………………………  111

جدول ٤-١٠: توزیع فراوانی، درصد و میانگین سوالات مربوط به بعد آرمان مشترک براساس

نتایج بدست آمده از پاسخ اعضای گروه نمونه …………………………………..  113

جدول ٤-١١: نتایج آزمون T درمورد سوال اصلی پژوهش ……………………………………  114

جدول ٤-١٢: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی اول پژوهش ………………………………  115

جدول ٤-١٣: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی دوم پژوهش ……………………………….  116

جدول ٤-١٤: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی سوم پژوهش ………………………………  117

جدول ٤-١٥: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی چهارم پژوهش ……………………………. 118

جدول ٤-١٦: نتایج آزمون T درمورد سوال فرعی پنجم پژوهش ………………………………  119

جدول ٤-١٧: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد جنسیت …………….  120

جدول ٤-١٨: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه‌ی بین جنسیت و پاسخ

اعضای نمونه به سوالات پرسش‌نامه ……………………………………………..  120

جدول ٤-١٩: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد میزان تحصیلات …..  121

جدول ٤-٢٠: نتایج تحلیل واریانس یک راهه درمورد بررسی رابطه‌ی بین میزان تحصیلات و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش‌نامه ……………………………………….  121

جدول ٤-٢١: توزیع فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد مربوط به بعد سابقه‌ی خدمت …….  122

جدول ٤-٢٢: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه‌ی بین سابقه‌ی خدمت و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش‌نامه ……………………………………….  122

جدول ٤-٢٣: توزیع فراوانی، میانگین وانحراف استاندارد مربوط به بعد سن …………………  123

جدول ٤-٢٤: نتایج تحلیل واریانس یک راهه درمورد بررسی رابطه‌ی بین سن و پاسخ اعضای

نمونه به سوالات پرسش‌نامه………………………………………………………… 123

جدول ٤-٢٥: توزیع فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد مربوط به بعد شاخه‌ی اداری …….  124

جدول ٤-٢٦: نتایج تحلیل واریانس یک راهه در مورد بررسی رابطه‌ی بین شاخه‌ی اداری و

پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش‌نامه…………………………………………. 124

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                               صفحه

 

 

نمودار ۴-١: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب جنسیت ……………………………  102

نمودار ۴-٢: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب میزان تحصیلات ………………….  103

نمودار ۴-۳: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سابقه‌ی خدمت …………………….  104

نمودار ۴-۴: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب شاخه‌ی اداری ……………………..  105

نمودار ۴-٥: توزیع فراوانی و درصد گروه نمونه برحسب سن ………………………………..  106

 

 

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                               صفحه

 

 

شکل ٢-١: تعامل ابعاد محتوایی و ساختاری سازمان …………………………………………..  30

شکل ٢-٢: ساختارشبکه‌ای پویا …………………………………………………………………  36

شکل 2-3: ارتباط بین یادگیری تک حلقه‌ای و دو حلقه‌ای ……………………………………..  48

شکل ٢-4: یادگیری سه حلقه‌ای …………………………………………………………………  49

شکل ٢-5: اصول سازمان یادگیرنده ازدیدگاه سنج ……………………………………………..  59

شکل ٢-6: مدل سیستمی سازمان یادگیرنده ……………………………………………………..  73

شکل ٢- 7: زیرسیستم یادگیری …………………………………………………………………  73

شکل ٢-8: زیرسیستم سازمان …………………………………………………………………..  74

شکل ٢-9: زیرسیستم افراد ……………………………………………………………………..  74

شکل ٢-10: زیرسیستم دانش …………………………………………………………………..  75

شکل ٢-١1: زیرسیستم فن آوری ……………………………………………………………….  75

شکل ٢-١2: مراحل تبدیل شدن سازمان یک سازمان یادگیرنده ………………………………..  78

شکل ٢-١3: الگوی ایجاد سازمان یادگیرنده …………………………………………………….  80

شکل ٢-١4: مقایسه‌ی جریان یادگیری درسازمان یادگیرنده و سازمان سنتی  ………………….  85

 

چکیده

هدف از این پژوهش مطالعه‌ی اداره‌ی آموزش وپرورش شهرستان اسلامشهر براساس ابعاد سازمان یاد-گیرنده است. این بررسی براساس یک چارچوب نظری محقق ساخته انجام شده است که  تلفیقی از تئوری‌های مطرح شده توسط پیترسنج و ریچارد دفت در مورد سازمان یادگیرنده است که در آن ابعاد: مبادله‌ی اطلاعات، رهبرمتفکر، آرمان مشترک، فرهنگ قوی و قابلیت فردی لحاظ شده است.

روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ازنوع  توصیفی، پیمایشی بوده است که بر مبنای هدف پژوهش از نوع کاربردی است. روش و ابزارجمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه‌ای و میدانی بوده است که در مرحله‌ی میدانی، ازیک پرسشنامه‌ی محقق ساخته جهت جمع‌ آوری اطلاعات استفاده شده است. مولفه‌های این پرسشنامه به صورت پاسخ بسته می‌باشد و براساس مقیاس  پنج درجه‌ای لیکرت از خیلی کم تا خیلی زیاد تنظیم شده است. روایی پرسشنامه بعد از مطالعه توسط اساتید راهنما و مشاور مورد تا یید قرارگرفت. پایایی پرسشنامه با اجرا برروی ١٥تن ازاعضای نمونه و با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ٩/٨٧/. بدست آمده است. جامعه‌ی آماری در این پژوهش شامل تمام کارکنان اداره‌ی آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهر با مدرک تحصیلی فوق دیپلم و بالاتر دارند می‌باشد که مشتمل بر٨٥ نفراست. نمونه‌ی تحقیق با بهره گرفتن از جدول مورگان ٧٦ نفربدست آمد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده ازمیان اعضای جامعه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده نیز از آمارتوصیفی و آمار استنباطی استفاده شده که توسط نرم افزار SPSS  انجام گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داد که اداره آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهر، تا حد زیادی از ابعاد سازمان یادگیرنده (مبادله‌ی اطلاعات، فرهنگ قوی، رهبرمتفکر، آرمان مشترک و قابلیت فردی) برخوردار است. همچنین یافته‌های جانبی پژوهش نشان داد که بین پاسخ اعضای نمونه به سوالات پرسش‌نامه (در مورد میزان برخورداری اداره آموزش و پرورش شهرستان اسلامشهرازابعاد سازمان یادگیرنده) و متغیرهای تعدیل کننده‌ی پژوهش که  متشکل از میزان تحصیلات، سابقه‌ی خدمت، شاخه‌ی اداری، جنسیت و سن می‌باشند، تفاوت معنی‌داری وجود ندارد.

 

 

مقدمه

به دلیل ماهیت عصری که در آن بسرمی بریم، تفاوت بسیاری بین سازمان های امروز و گذشته وجود دارد و در این ارتباط چارلز هندی (١٩٧٩) از صاحب نظران رشته‌ مدیریت بر این عقیده می‌باشد که مدیران امروزبا  سازمان هایی سروکاردارند که شباهتی به سازمان‌های گذشته ندارند. گاروین  نیزمعتقد است:

سازمان یاد گیرنده سازمانی است دارای مهارت و توانایی ایجاد، کسب و انتقال دانش است و رفتارخود را طوری تعدیل می کند که منعکس کننده‌ی دانش و دید گاه های جدید باشد. (نقل ازالبرزی و اسلامیه، ١٣٨٤، ص ١١)

یکی از ویژگی‌های اساسی سازمان‌های امروزی، یادگیرندگی است. بنابراین مدیران و کارکنان ادارات و سازمانها همواره درحال یادگیری بوده و مهارت جدید کسب می‌کنند. چرا که قدرت هر سازمان متناسب با میزان آموزش دائمی مدیران و کارکنان آن است. در کشورهایی همچون انگلستان، ایده‌ی یادگیری درجهت رسیدن به یک جامعه یادگیرنده مطرح شده است. آنها  (learning  society )سطح ملی معتقدند هزینه‌های یادگیری قابل جبران است، اما مستلزم این است که در یک جامعه‌ی یادگیرنده اصل یادگیری برای همیشه درتفکریادگیری مرسوم شود و درآموزش و تحصیل نیزاساس تفکراین باشد که ما می‌خواهیم جامعه‌ای یادگیرنده به معنای حقیقی داشته باشیم. (البرزی واسلامیه، ١٣٨٤، ص ١١)

سنج (١٩٩٠) نیزدر کتاب پنجمین فرمان می‌گوید که سازمان یادگیرنده به سازمانی گفته می‌شود که به‌طورمستمر در پی افزایش قابلیت‌های خود برای خلق چیزهایی است که می‌خواهد ایجاد کند.  مدیران نیازدارند که برای حفظ  بقاء، ادارات و سازمانها را با دگرگونیها هماهنگ کنند و برای دستیابی به این امر، بایستی به یاد گیری به عنوان پدیده‌ای ارزشمند بنگرند و بدین وسیله همواره خود را آماده‌ی پذیرش تغییرات کنند وکارکنان وافراد اداره یا سازمان را نیزبا دگرگونیها همراه سازند وآنها راوادارکنند که سازمان را به سمت سازمانی یادگیرنده سوق بدهند. زیرا شرط لازم درشکل گیری سازمان یادگیرنده پذیرش تغییرات است.

تافلر1 معتقد است که درگذرازدو دوره‌ی تاریخی طولانی که طی آن خشونت و سپس ثروت رایج ترین، مهمترین وموثرترین منبع قدرت بود، دراقتصاد فوق نمادین امروزو فردای جهان، دانایی وعلم و دانش مهمترین منبع قدرت است. درواقع یاد گیری به عنوان مزیت رقابتی مطرح می‌شود وانسان ودانش کلید تعیین کننده‌ی اثربخشی درسازمان ها به حساب می‌آیند. سازمان یادگیرنده با افزایش سطح یاد گیرندگی، سازمان را درمقابل تغییرات محیط ورشد تکنولوژی یاری می‌کند. (نقل ازایران‌نژاد، ١٣٨١، ص ٢)

سازمان های آموزشی وادارات آموزش و پرورش نیزاگربخواهند پویا واثربخش باشند باید به سمت وسوی سازمان‌های یادگیرنده حرکت کنند و لازمه‌ی این امرتغییرات اساسی است که درساختاراین سازمانها و شیوه‌ی نگرش مدیران آنها باید صورت گیرد.

باید توجه داشت که سازمان یادگیرنده یک شبه بوجود نمی آید. بلکه سازمان‌ها برای رسیدن به این هدف  نیازبه پذیرش اعتقادات و فرایندهایی دارند که درطول زمان وبه آرامی کسب می‌شوند. (نوری، ١٣٨٦، ص ٣)

1– CH . Handy

2– Garvin

3– P. senge