عنوان                                                                                                       صفحه

         چکیده………………………………………………………………………………………………………1

     فصل اول – مقدمه

• 1حبوبات………………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-2 اهمیت و جایگاه حبوبات در جهان ………………………………………………………………………………4

1-3 باقلا………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-4 گیاهشناسی………………………………………………………………………………………………………………10

1-5 اهمیت باقلا……………………………………………………………………………………………………………..11

1-6 بیماری فاویسم…………………………………………………………………………………………………………12

1-7 آمار تولید باقلا………………………………………………………………………………………………………..12

1-8 بیماری های باقلا……………………………………………………………………………………………………. 13

1-9-1 لکه شکلاتی………………………………………………………………………………………………………..14

1-9-2 بیماری برق زدگی………………………………………………………………………………………………..17

1-9-3 بیماری سوختگی استمفیلیومی……………………………………………………………………………….19

1-9-4 بیماری زنگ………………………………………………………………………………………………………..20

1-9-5 بیماری لکه برگی سرکوسپورایی…………………………………………………………………………….23

1-9-6بیماری لکه برگی آلترناریایی…………………………………………………………………………………..24

1-10 بررسی منابع بیماری ها…………………………………………………………………………………………..25

1- 11رابطه شدت ووقوع بیماری……………………………………………………………………………………..29

1-12 هدف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………31

فصل دوم – مواد و روش ها

     2-1زمان و موقعیت جغرافیایی مکان اجرای طرح ……………………………………………………………. 34

2-2 کاشت…………………………………………………………………………………………………………………….34

2-3 -1 مراقبت های دوره ی داشت………………………………………………………………………………….35

2-3-2 آفات باقلا……………………………………………………………………………………………………………35

و

2-3-3 علف های هرز باقلا……………………………………………………………………………………………..36

2-3-4 داشت………………………………………………………………………………………………………………..37

2-4 یادداشت برداری میزان بیماری ………………………………………………………………………………….37

2-5 محاسبات آماری ……………………………………………………………………………………………………..41

2-6 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………………………………………………………………………41

 فصل سوم– نتایج

3-1 خلاصه کلی نتایج صفات زراعی………………………………………………………………………………..43

3-2 نتایج کلی تجزیه وتحلیل داده ­های مربوط به شدت نهایی بیماری­ها………………………………. 46

3-3 نتایج کلی تجزیه وتحلیل داده ­های مربوط به دامنه­ تغییرات سطح زیر منحنی پیشرفت

بیماری­های باقلا (AUDPC) در ژنوتیپ­های مورد بررسی………………………………………………..48

3-4 مقدار سطح استاندارد شده­ی زیر منحنی پیشرفت بیماری­های باقلا (SAUDPC) در ژنوتیپ

­های مورد بررسی………………………………………………………………………………………………………….49

3-5 ضرایب همبستگی ………………………………………………………………………………………………..62

 فصل چهارم – بحث

    4-1 وضعیت بیماری ها………………………………………………………………………………………………..67

4-2 استفاده ازAUDPC بهتر است یاSAUDPC ؟………………………………………………………….74

4-3 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………..75

منابع مورد استفاده

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………… 78

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………….79

چکیده

به منظور بررسی مقاومت مزرعه­ای گونه­ های باقلا مورد نظر دراین تحقیق شامل 13 ژنوتیپ به نام­هایLeofourtun ،Saraziri ،Aqoudulce ،Giza717 ،GizaBlanca ،ILB1814 ، ILB3626،ILB3621 ،ILB3545 ،ILB3640 ،ILB3554 ،Zereshki ، Borkot بوده این تحقیق در پاییز 1390 در ایستگاه تحقیقاتی گرگان در قالب طرح بلو ک­های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. برای ارزیابی مقاومت ژنوتیپ­ها، میزان وقوع و شدت بیماری­های برگی (لکه شکلاتی، لکه برگی آلترناریایی، سوختگی آسکوکیتایی و سوختگی استمفیلیومی) در فاصله زمانی مشخص از ظهور علایم تا زمان برداشت اندازه گیری و بر این اساس، منحنی پیشرفت بیماری برای میزان وقوع و شدت بیماری رسم و با بهره گرفتن از آن، متغیرهایAUDPC وSAUDPC محاسبه شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ­ها نشان داد که بین ژنوتیپ­ها بر اساس متغیرها اختلاف معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین داده ­ها نشان داد بالاترین شدت بیماری‌های لکه شکلاتی، لکه برگی آلترناریایی، برق‌زدگی و سوختگی استمفیلیومی

 در ژنوتیپ ILB3554 دیده شد. ژنوتیپ برکت مقاوم‌ترین واکنش را نسبت به بیماری لکه شکلاتی و لکه برگی آلترناریایی نشان داد. ژنوتیپ‌های Leofourtun و Aqoudulce هم مقاوم ترین واکنش را در برابر بیماری‌های برق‌زدگی و بیماری سوختگی استمفیلیومی نشان دادند.

ژنوتیپ Boroket نسبت به بیماری برق زدگی و سوختگی استمفیلیومی به ترتیب حساس و نسبتا حساس است ولی نسبت به بیماری­های لکه شکلاتی و آلترناریایی به ترتیب مقاوم ونسبتا مقاوم است. ژنوتیپBorkot مقاوم­ترین رقم نسبت به بیماری لکه شکلاتی بوده که مقدار آن 5/16 بوده و حساس ترین ژنوتیپ نسبت به بیماری لکه شکلاتی ژنوتیپ ILB3554 است که مقدار آن 12/34 بوده است.

ژنوتیپ zereshki و Borkot مقاوم ترین رقم نسبت به بیماری لکه برگی آلترناریایی بوده که مقدار آن 55/21 بوده و حساس­ترین ژنوتیپ نسبت به بیماری لکه برگی آلترناریایی ژنوتیپ ILB3554 است که مقدار آن 83/38 بوده است. ژنوتیپ Leofourtunمقاوم­ترین رقم نسبت به بیماری برق زدگی بوده که مقدار آن 11/11 بوده و حساس­ترین ژنوتیپ نسبت به بیماری برق زدگی ژنوتیپ ILB3554 است که مقدار آن 00/67 بوده است. ژنوتیپ Leofourtun مقاوم­ترین رقم نسبت به بیماری سوختگی استمفیلیومی بوده که مقدار آن 11/44 بوده و حساس­ترین ژنوتیپ نسبت به بیماری سوختگی استمفیلیومی ژنوتیپ ILB3554 و Borkot است که مقدار آن 62/61 بوده است.

واژه های کلیدی: ژنوتیپ های باقلا، بیماری­های لکه برگی، بیماری لکه شکلاتی، لکه برگی آلترناریایی، برق زدگی، سوختگی استمفیلیومی، واکنش ژنوتیپ ها

 1-1 حبوبات

حبوبات دانه­ های خشك خوراكی هستند كه به خانواده­ی بقولات تعلق دارند و پس از غلات، دومین منبع مهم غذایی می­باشند. بذر رسیده و خشك این گیاهان دارای ارزش غذایی زیادی بوده و به لحاظ قابلیت نگهداری آن از جمله مهم­ترین منابع غذایی سرشار از پروتئین به شمار می­روند (مجنون حسینی و همکاران، ۱۳۷۵). حبوبات به دلیل داشتن ویژگی­های غذایی و زراعی خاص، جایگاه ویژه­ای در نظام­های كشاورزی كشورهای در حال توسعه دارند. همچنین به دلیل توانایی تثبیت نیتروژن، افزایش باروری خاك و گسستن چرخه­ی زندگی بیماری­های گندمیان، برای قرارگیری در تناوب زراعی از ارزش زیادی برخوردار هستند و عامل مهمی در ثبات تولید غلات به شمار می­روند (1993 Doughton et al., 1993; Saxena , .(Whish et al., 2002;

حبوبات یکی از مهم­ترین غذاها در جهان است. نخود، عدس، باقلا و… در فصل سرد افزایش یافته در حالی­که لوبیا چشم­بلبلی، ماش و سویا، به­ عنوان حبوبات فصل گرم شناخته شده است. عملکرد این حبوبات در زمین­های کشاورزی باعث کاهش تنش­های زنده مانند بیماری­ها، حشرات و آفات، نماتد­ها و علف­های هرز شده، خسارت ناشی از آنها را به طور قابل ملاحظه­ای کاهش می­دهدpande et al., 2009)).

دانه حبوبات با داشتن حدود 32-18 درصد پروتئین نقش مهمی در تأمین مواد پروتئینی مورد نیاز انسان می ­تواند داشته باشد (مجنون حسینی، 1372). مقدار پروتئین موجود در دانه حبوبات 2 تا 3 برابر بیشتر از پروتئین موجود در دانه­ های غلات و 10 تا 20 برابر بیشتر از پروتئین موجود در گیاهان غده­ای و نشاسته­ای است. علوفه حبوبات نیز به واسطه داشتن درصد پروتئین بالا دارای ارزش غذایی بالایی می­باشد (Pala et al., 2000). ریشه حبوبات نیز به لحاظ همزیستی با ریزوبیوم و تثبیت ازت، جایگاه خاصی در تناوب زراعی با سایر محصولات زراعی از جمله غلات را دارا می­باشند. حبوبات شامل گیاهانی از جمله نخودCicer arietinum))، عدس (Lens culinaris Medikus)، لوبیا (Phaseolus vulgaris)، لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata)، باقلا (Vicia faba) و ماش (Vigna radiata) می­باشند (باقری و همکاران، 1376).

مطالعات نشان می­دهد که حبوبات بیشتر از گیاهان دیگر قادرند از فسفر غیر قابل دسترس در خاک استفاده کنند (کوچکی و بنایان اول، 1995؛ مجنون حسینی، 1977).

حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه­ی انسان به­ صورت مستقیم و غیرمستقیم، خصوصاً برای بخش عظیمی از جمعیت كم‌درآمد جهان محسوب می­ شود. میانگین سرانه­ی مصرف حبوبات در جهان در حدود 14 كیلوگرم و در برخی از كشورها به بیش از 40 كیلوگرم می‌رسد. این مقدار برای كشور ایران درحدود 8/7 كیلوگرم برآورد شده است كه نشان می‌­دهد مصرف این مواد خوراكی علی‌­رغم ارزش غذایی بالایی كه دارند و با توجه به كمبود پروتئین درجامعه ما سرانه مصرف بسیار كمتر از متوسط جهانی است. حبوبات از نظر كلسیم، فسفر، آهن، منگنز، روی و بسیاری دیگر از عناصر معدنی مورد نیاز بدن غنی هستند. علاوه بر آن حبوبات از منابع با ارزش تامین كننده پروتئین بدن به­شمار می‌­روند و جایگزین بسیار مناسبی برای انواع پروتئین­های حیوانی می‌­باشند. همچنین از آنجائیکه حبوبات حاوی مقادیری كاروتئین، ریبوفلاوین، اسید آسكوربیک و نیاسین و سایر ویتامین­ها می‌­باشد از لحاظ تامین ویتامین‌­ها و اسیدهای چرب ضروری بدن مورد توجه قرار می‌گیرند (باقری و همکاران، 1376).

1-2 اهمیت و جایگاه حبوبات در جهان