عنوان                                                       صفحه

چکیده……………………………………………………………………..1

فصل اول:مقدمه

پیشگفتار………………………………………………………………………………..3

فصل دوم:کلیات وبررسی منابع

2-1- گیاه شناسی کرچک   ……………………………………………………………5                                            

2- 2-شوری…………………………………………………………….6

2-2-1-اثرات شوری بر رشد گیاه……………………………………………………… 6

2-2-2-سازوكارهای تحمل به شوری………………………………………………………..10

2-2-3-سازگاری كل گیاه به تنش شوری …………………………………………………13

2-2-3-1-تنظیم انتقال Na+ به اندام هوایی ………………………………………………………..13

2-2-3-2- مسیرهای اولیه ورود به ریشه………………………………………………. 14

2-2-4-نقش بیولوژی خاک در تحمل به استرس شوری در گیاهان…………………………………..16

فصل سوم:مواد و روش ها

• شاخصSPAD با استفاده کلروفیل متر نوعMinolta: …………………………………………..27

2-اندازه گیری سدیم با بهره گرفتن از دستگاه فلیم فتومتر نوع Jeneway……………………….27

3-اندازه گیری پتاسیم: از متد شعله سنجی با بهره گرفتن از دستگاه فلیم فتومتر نوع Jeneway اندازه گیری شد……………. 27

4-اندازه گیری کلر……………………………………………………………………………………….28

5-اندازه گیری ماده خشك ریشه و اندامهای هوایی:………………………………………………………..28

6-اندازه گیری درصد روغن دانه…………………………………………………………………………..28

جدول1-نتایج آزمون خاک گلدان…………………………………………………………………30

جدول 2- نتایج آزمون آب آبیاری………………………………………………………………………..30

4-2-نتایج كمی…………………………………………………………………………31

جدول- 3 نتایج تجزیه واریانس (میانگین مربعات) صفات كمی اندازه گیری شده……………………………31  

جدول4- مقایسه میانگین عملكرد دانه(گرم در بوته) در تیمارهای مختلف………………………………..32

جدول-5 مقایسه میانگین ماده خشک ریشه(گرم در بوته) در تیمارهای مختلف………………….34

جدول-6   مقایسه میانگین ماده خشک اندام هوایی(گرم در بوته) در تیمارهای مختلف…………………………37

جدول-7   مقایسه میانگین ارتفاع بوته(سانتی متر) در تیمارهای مختلف……………………………..40

جدول8- مقایسه میانگین ارتفاع گل آذین(سانتی متر) در تیمارهای مختلف……………………………..42

جدول-9 مقایسه میانگین شاخص برداشت(درصد) در تیمارهای مختلف…………………… 44

4-2- صفات کیفی……………………………………………………………………………………………….46

جدول-4 نتایج تجزیه واریانس(میانگین مربعات) صفات کیفی………………………………. 46

جدول- 5 مقایسه میانگین درصد روغن دانه در تیمارهای …………………………………..47

جدول- 6 مقایسه میانگین عملکرد روغن دانه(گرم در بوته) در تیمارهای مختلف……………………………….48

جدول-7   مقایسه میانگین میزان پتاسیم برگ(درصد) در تیمارهای مختلف…………………50

جدول-8   مقایسه میانگین میزان سدیم برگ(درصد) در تیمارهای مختلف…………………….52

جدول- 9 مقایسه میانگین نسبتK/Na در تیمارهای مختلف…………………………………….55

جدول-10 مقایسه میانگین میزان شاخص SPAD در تیمارهای مختلف…………….58

فهرست اشکال

شكل 3-مقایسه میانگین عملكرد دانه(گرم در بوته) در تیمارهای مختلف شوری………… 33

شكل 4- مقایسه میانگین عملكرد دانه(گرم در بوته) در تیمارهای تلقیح باکتری…………….. 34

شکل 5-مقایسه میانگین ماده خشک ریشه(گرم در بوته) در تیمارهای تلقیح باکتری………………. 35

شکل -6 مقایسه میانگین ماده خشک ریشه(گرم در بوته) در سطوح مختلف شوری…………………….. 36

شکل- 7مقایسه میانگین ماده خشک ریشه(گرم در بوته) در اثرات متقابل شوری و تلقیح باکتری………………. 36

شکل- 7مقایسه میانگین ماده خشک ریشه(گرم در بوته) در اثرات متقابل شوری و تلقیح باکتری…………… 37

شکل-8 مقایسه میانگین ماده خشک اندام هوایی(گرم در بوته) در سطوح مختلف شوری…………….. 39

شکل- 9مقایسه میانگین اثرات متقابل شوری و تلقیح باکتری برماده خشک اندام هوایی……….. 39

شکل-10 مقایسه میانگین ماده خشک اندام هوایی(گرم در بوته) در سطوح مختلف تلقیح باکتری………….. 40

شكل11- مقایسه میانگین ارتفاع بوته(سانتی متر) در سطوح مختلف شوری……………………. 41

شكل12-مقایسه میانگین ارتفاع بوته(سانتی متر) در تیمارهای تلقیح باکتری…………………… 42

شکل13- مقایسه میانگین ارتفاع گل آذین(سانتی متر) در سطوح مختلف شوری………….. 43

شکل14-مقایسه میانگین ارتفاع گل آذین در تیمار تلقیح باکتری……………………….. 44

شکل15- مقایسه میانگین شاخص برداشت(درصد) در سطوح مختلف شوری…………. 45

شکل 16- مقایسه میانگین درصد روغن دانه در سطوح مختلف شوری…………………………….. 48

شکل 17-مقایسه میانگین عملکرد روغن دانه(گرم در بوته) در سطوح مختلف شوری……………… 49

شکل19-مقایسه پتاسیم برگ در سطوح مختلف شوری……………………………………………. 51

شکل-21 مقایسه میانگین میزان سدیم برگ(درصد) در سطوح مختلف شوری…………………. 53

شکل 22- مقایسه میانگین میزان سدیم برگ(درصد) در تیمارهای تلقیح باکتری……………. 53

شکل23- مقایسه میانگین اثرات متقابل تیمارها بر میزان سدیم برگ(درصد)……………………….. 54

چکیده

با توجه به اینکه ، یکی از روش­های مهم و جدید در کشاورزی اکولوژیک استفاده از فناوری بیولوژیک شامل کودها، سموم در تولید محصول سالم است. لذا این تحقیق با هدف استفاده از این فناوری در افزایش تولید محصول گیاه کرچک و کیفیت آن در شرایط شور که از مهمترین عوامل محدود­ کننده تولید در کشور ما محسوب می­ شود انجام گردید این تحقیق بصورت گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی در محل مرکز آموزش جهادکشاورزی شاهرود انجام شد. فاکتورها شامل 2 سویه باکتری محرک رشد (PGPR) از گونه سودوموناس های فلورسنت(سویه R40 و R169)، تیمار شاهد بدون تلقیح و 4 سطح شوری آب آبیاری 1.5،4، 6.5 و 9 دسی زیمنس بر متر در 4 تکرار كه هر تیماردر هر تكرار شامل 3 گلدان بود و در مجموع در 48 تیمار و 144 گلدان آزمایشی بود. در این آزمایش از بستر شن(Sand) استفاده و نیاز غذایی گیاه کرچک با بهره گرفتن از محلول غذایی هوگلند بر مبناء مرحله رشد تامین شد.درطول فصل رشدکلیه فاکتورهای زراعی شامل ارتفاع بوته، ارتفاع گل آذین، وزن خشک ریشه و اندامهای هوایی، شاخص SPAD (میزان سبزینه) و نهایتا عملکرد دانه در بوته اندازه گیری گردید. درپایان فصل، برداشت محصول انجام ومیزان محصول،ماده خشک اندامهای هوایی، ماده خشک ریشه، میزان غلظت عناصر غذایی مهم مثل سدیم، پتاسیم، کلر در برگ و درصد روغن دانه با روش های استاندارد اندازه گیری شد . نتایج در دو بخش صفات کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است نتایج بدست امده در بخش صفات کمی نشان داد که شوری بر تمامی صفات كمی در سطح اماری 99% معنی دار بوده است.اما تیمارتلقیح باكتری بر صفات عملكرد دانه در بوته‏، ارتفاع بوته و ارتفاع گل آذین در سطح اماری 95% و بر صفات ماده خشك ریشه و ساقه در سطح آماری 99% معنی دار بود.تیمار تلقیح باكتری بر صفت شاخص برداشت موثر نبود. اثرات متقابل این دو تیمار بر ماده خشك ریشه و و اندام های هوایی موثر ولی بر سایر صفات اثری نداشت. نتایج در بخش صفات کیفی نشان داد که شوری بر تمام صفات کیفی مورد بررسی در سطح آماری 99% معنی دار بوده است. اما تیمار تلقیح باکتری تنها بر صفات عملکرد روغن(در سطح آماری99%)، شاخص سبزینه(Spad)، سدیم و K/Na (در سطح آماری 95%)معنی دار بود.

واژه های کلیدی . آنزیم deaminase ACC-،گیاه کرچک ، شوری ، باکتری محرک رشد (PGPR) از گونه سودوموناس های فلورسن

كرچك   (Ricinus communis L.) یكی از گیاهان روغنی خانواده Euphorbiacea است كه روغن آن در صنایع پتروشیمی، كارخانجات لاستیك، رنگ و لاك، الكل، صابون، وسایل آرایشی، پوشش سطوح و پزشكی استفاده می شود. استرهای موجود در روغن كرچك از ویسكوزیته بالایی برخوردارند كه یک دامنه وسیع از دما را تحمل می كنند كه به دما های بالا مقاوم بوده و به همین دلیل در صنایع هواپیما سازی از آن استفاده می شود . شوری یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولیدات گیاهان زراعی بوده و با افزایش سطح زیر کشت زراعت فاریاب بر دامنه آن افزوده می شود. انتخاب دقیق و اصلاح نباتات برای تحمل به شوری نیاز به شناخت ویژگیهای فیزیولوژیكی دارد كه منجر به این تحمل می شود، این اطلاعات هنوز كاملا شناخته شده نیست. اتیلن به عنوان یکی از هورمونهای موثر در استرس شناخته شده است این نقش به دلیل نقش آن در پاسخ های فیزیولوژیک گیاهان در معرض انواع استرس های مختلف از جمله استرس شوری بیان شده است.[1] این هورمون با کاهش دوره رشد باعث کاهش عملکرد گیاه می گردد. دسته ی از باکتریهای محرک رشد گیاه قادر به آنزیم ACC هستند که درکاهش میزان هورمون اتیلن در گیاه نقش موثری دارد.این باکتریها علاوه بر ترشح آنزیم ACC دی آمیناز با ترشح متابولیت های مختلف در خاک باعث افزایش قابلیت جذب عناصر مختلف غذایی مثل فسفر، پتاسیم، آهن و… در خاک گردیده و بطور غیر مستقیم بر بهبود شرایط رشد گیاه در معرض تنش شوری کمک می کند. بنابراین اعتقاد بر این است که با افزایش جمعیت این باکتریها در ریزوسفر ریشه گیاه در شرایط شور می توان بر تحمل گیاه در برابر تنش شوری افزود. این اعتقاد وجود دارد که استرس موجب افزایش ماده 1آمینو سیکلو پروپان1 کربوکسیلیک اسید (ACC) که پیش ماده سنتز اتیلن در گیاه است می گردد ( آلبلتاجی و همکاران، 1997) که این ماده ممکن است منجر به تغییرات فیزیولوژیکی در بافتهای گیاهی و کاهش رشد شود. آنزیم ACC دی آمیناز که توسط باکتریهای محرک رشد خاکزی(PGPR) ترشح می گردد باعث تجزیه پیش ماده ACC در گیاه شده بنابراین از اثرات مضر اتیلن بر رشد گیاه کاسته و موجب تعدیل اثرات تنش شوری بر گیاه می گردد. با توجه به اینکه، یکی از روش­های مهم و جدید در کشاورزی اکولوژیک استفاده از فناوری بیولوژیک شامل کودها، سموم در تولید محصول سالم است. لذا این تحقیق با هدف استفاده از این فناوری در افزایش تولید محصول گیاه کرچک و کیفیت آن در شرایط شور که از مهمترین عوامل محدود­کننده تولید در کشور ما محسوب می­ شود انجام گردید