چکیده فارسی… د

فصل اول.. 1

خصوصیات گیاهشناسی.. 2

پراکنش جغرافیایی.. 2

روش تکثیر. 2

نیازهای اکولوژیکی.. 3

آفات و بیمار یها 3

ارقام کرچک… 3

دانه كرچك… 3

آبیاری.. 4

برداشت.. 5

خشکی.. 5

خشکسالی.. 6

تنش… 7

انواع تنش… 7

تنش خشکی وچگونگی پیدایش آن. 8

چیتوزان. 10

فرضیه ها …. 11

اهداف تحقیق…. 12

فصل دوم. 13

اثر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه 14

اثر تنش خشکی بر کرچک… 15

مکانیسم های مقاومت گیاه به تنش… 16

رابطه تنش خشکی و تنش اکسیداتیو. 18

اثرات تنش خشکی بر خصوصیات رشدی گیاه 19

کاربرد چیتوزان در کشاورزی.. 20

فصل سوم. 23

محل اجرای طرح. 24

مشخصات طرح. 24

آماده سازی زمین. 24

عملیات داشت.. 25

مبارزه با علف های هرز. 26

نحوه اعمال تیمارها 27

نحوه نمونه برداری و اندازه گیری.. 27

ارتفاع بوته. 27

اندازه گیری میزان رطوبت نسبی.. 28

اندازه گیری رنگیزه ها 28

اندازه گیری روغن در بذر. 29

اندازه گیری پرولین. 31

اندازه گیری کل قندهای محلول. 32

اندازه گیری محتوی فلاونوئید. 33

اندازه گیری پروتئین. 33

روش سنجش فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز. 34

فصل چهارم. 35

ارتفاع بوته. 35

ارتفاع اولین گل آذین. 38

پرولین. 38

آنزیم پراکسیداز. 38

آنزیم کاتالاز. 40

کلروفیلa. 43

کلروفیل b. 45

کلروفیل کل. 45

کل قندهای محلول. 47

 

 

جدول تجزیه واریانس… 54

پروتئین. 55

جدول ضریب همبستگی.. 56-57

فصل پنجم. 58

آنزیم های آنتی اکسیدانت… 59

پروتئین محلول. 60

رنگیزه ها 61

تنظم کننده های اسمزی…. 62

روغن. 63

ارتفاع بوته و طول گل آذین اصلی.. 63

محتوی رطوبت نسبی.. 64

منابع. 65

چکیده لاتین…. 76

فهرست اشکال

شکل 4-1: تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان ارتفاع بوته. 36

شکل 4-2: مقایسه ارقام مختلف در میزان ارتفاع بوته… 37

شکل 4-3: اثر سطوح مختلف خشکی و ارقام مختلف بر میزان ارتفاع .. 37

شکل 4-4: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان پرولین… 38

شکل 4-5: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان آنزیم پراکسیداز. 39

شکل 4-6: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان آنزیم پراکسیداز.. 39

شکل 4-7: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز.. 40

شکل 4-8: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز…. 40

شکل 4-9: تاثیر محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز.. 41

شکل 4-10: اثر متقابل رقم و تنش خشکی بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز 42

شکل 4-11: اثر متقابل تنش خشکی و محلول پاشی چیتوزان بر میزان فعالیت آنزیم کاتالاز.42

شکل 4-12 : تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان کلروفیل a….. 43

شکل 4-13. تاثیر دو سطح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان کلروفیل a…… 44

شکل 4-14: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر میزان کلروفیل a… 44

شکل 4-15: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر میزان کلروفیل b………. 45

شکل 4-16: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان کلروفیل کل…….. 46

شکل 4-17: اثر سطوح مختلف محلول پاشی چیتوزان بر میزان کلروفیل کل….. 46

شکل4-18: مقایسه ارقام مختلف از لحاظ میزان قندهای محلول……… 47

شکل4-19: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان قندهای کل محلول… 47

   شکل 4-20: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بین ارقام مختلف بر میزان کل قندهای محلول….. 48

شکل 4-21: اثر متقابل تنش خشکی * محلول پاشی* رقم بر میزان قندهای محلول …. 49

شکل 4-22: اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر میزان پروتئین محلول………… 50

شکل 4-23: مقایسه ارقام مختلف در محتوی رطوبت نسبی برگ……. 51

شکل4-24:اثرسطوح مختلف محلول پاشی بر میزان محتوی رطوبت نسبی…. 51

شکل4-25: اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر محتوی رطوبت نسبی برگ………… 52

خصوصیات گیاهشناسی

گیاه كرچك با نام علمی Ricinus communis عضوی از خانواده فرفیونEuphorbaceae با نام انگلیسی Castor،گیاه زبر و یک ساله است كه در نواحی معتدل افراشته می‏شود.ریشه دارای انشعابات جانبی،ساقه گرد بدون کرک و رنگ آن معمولاًسبزمایل به زرد است واز یک لایه مومی خاکستری رنگ پوشیده شده است، برگها معمولاً بزرگ، سبز تیره ، براق وپنجه ای می باشند واز 5تا11لوب تشکیل شده اند، گل آذین سنبله، میوه بصورت کپسولی کروی وخاردار است (میرحیدر،1385).همه قسمتهای این گیاه سمی، که دانه دارای نوعی آلبومین بسیار سمی به نام ریسین می باشند، برگها و دانه ها دارای آلكالوئید سمی به نام ریسینین، و در دانه این گیاه روغن ثابتی به نام روغن كرچك كه محصول اصلی گیاه است وجود دارد(ولاك واستودولا،1382).

پراکنش جغرافیایی

این گیاه بومی حبشه، هند و شرق و شمال شرقی افریقا و در ایران نیز كشت میشود (وینك و فون ویك،1387)

روش تکثیر

تكثیر از طریق بذر (ولاك واستودولا،1382). میزان بذر مورد نیاز برای هر هكتار 25 كیلوگرم،فاصله كشت برای ارقام پا بلند70×70و برای ارقام پاكوتاه 100×25 سانتی متر(هانس، 1379). مطالعاتی که اخیرا بر روی این گیاه انجام شده نشان داده که جوانه زنی در بذرهای تازه و كهنه متفاوت است(.(Martins et al., 2009

نیازهای اکولوژیکی

کرچک گیاهی است نیمه گرمسیری که در سراسر مناطق گرم و گرمسیری رشد می­نماید کرچک به گرمای نسبتاً زیادی یعنی 20 تا 25 درجه سانتی گراد همراه با رطوبت کم نیاز دارد و روز های بلند، روشن وآفتابی تابستان بهترین حالت برای رشد کرچک می باشد حرارت کمتر از 15 درجه باعث کاهش روغن و حرارت بالاتر از 35 درجه باعث کاهش روغن وپروتئین خواهد شد. این گیاه در مقابل گرما مقاوماست.ویك، کرچک زمین هایی با pH5 تا 5/6 را ترجیح می دهد. ولی می تواند حتیpH=2 را تحمل نماید و زمین های شور برای رشد آن مناسب نیستند.(وینك و فون1387).

آفات و بیمار یها

کرچک گیاهی است مقاوم به خشكی،شوری خاك،آلودگی شدید هوا،آفات و حشرات ،حساس به سرما و یخبندان و غرقابی شدن زمین،خسارت به گرده های گل در زمان گلدهی با افزایش دما .از آفات مهم کرچک می توان آگرو تیس Agrotisیاطوقه بر وآبدزدک و انواع گونه های جیرجیرک و ملخها و سوسک های جهنده و ساقه خوران را نام برد که بسته به منطقه خسارتهای متفاوتی وارد می سازند استفاده حشره کش ها در خاك یا در برنامه آبیاری واستفاده از طعمه های مسموم و در شرایط حمله شدید سمپاشی خسارت را تا حد ممکن­کا هش می دهد. بیماری های مهم کرچک عبارتند از : سر کو سپورا cercosppora ricinella وزنگ برگ psedommonassp وکپک کپسول Alternariaricini که در مناطق مرطوب به گل آذین آسیب فراوان می رسانند باروش های زراعی می توان کرچک های قوی و سالم تولید نمود که در برابر بیماریها مقاوم باشند البته ضد عفونی بذر وتقویت خاک وروش های صحیح آبیاری واستفاده از واریته های مقاوم می توانند اثرات بیماری را به نحو چشمگیری کاهش دهند. (میرحیدر،1385).

ارقام کرچک

چند رقم معروف کرچک عبارتند از: واریته فرانسوی ریسین دانژو,Angouکالپی kalpiو واریته های Baker43.

دانه كرچك

دانه كرچك حاوی روغن سبك بی رنگ یا روغن سبز رنگ است. مصارف عمده كرچك عبارتند از: بعضی از انواع گیاه كرچك تزئینی هستند، ولی بیشتر آنها برای تولید دانه گیاه كرچك كه از آن روغن كرچك استخراج می‏شود كشت داده می‏شود. روغن كرچك یک مسهل قوی است ولی استفاده عمده آن به عنوان یک ماده خام صنعتی است. دانه‏ها حاوی یک پروتئین سمی به نام رایسین است. علائم مسمومیت با آن : تهوع، اسهال، دل پیچه زیاد. خواص سمی آن با حرارت زایل می‏شود. دانه‏های كرچك حاوی چندین عامل آلرژی زا بوده كه قادرند تبشدید، آسم و در اشخاص حساس شده ایجاد كنند. موقعی كه روغن كرچك استخراج می‏شود رایسین و آلرژی زاهای موجود در دانه‏ها در تفاله یا گوشت میوه باقی می‏مانند به طوری كه روغن تجاری مخاطره‏آمیز نیست. دانه‌های روغنی، به منظور استخراج روغن از آن‌ ها پرورش می‌یابند؛ ولی به‌عنوان منبع باارزش پروتئین نیز مطرح هستند و بقایای محصول بعد از روغن‌کشی بدین منظور بکار می‌رود. هم روغن و هم کنجاله به‌همان اندازه اهمیت داشته و احتیاج به‌تجزیه‌های ویژه دارند که دقت در خلوص دانه (کولتیوار) اهمیت دارد(ولاك واستودولا،1382). و همچنین روغن کرچک در صنایع پتروشیمی، کارخانجات لاستیک، رنگ و لاک، الکل، صابون، وسایل آرایشی، پوشش سطوح و پزشکی استفاده میشود، استرهای موجود در روغن کرچک از ویسکوزیته بالایی برخورداند که یک دامنه وسیع از دما را تحمل می کنند که به همین علت آن را به عنوان روغن موتور در صنایع هواپیما سازی استفاده می کنند (Koutroubas et al., 2000).

آبیاری

انواع کرچک های پا بلند در برابر خشکی مقاومت زیادی داشته و معمولاًحتی با بارندگی کم بذر قابل قبولی تولید می کنند ولی انواع هیبریدهای پا کوتاه برای تولید حد اکثر محصول نیاز به رطوبت کافی دارند با توجه به اینکه کرچک می تواند آب را از عمق خاک جذب کند برای مناطقی که با مشکل کمی آب روبرو هستند محصولی مناسب است دردوران گلدهی رطوبت خاک باید کافی باشد چون کمبود رطوبت باعث تولید دانه های سبک و پوچ می شود و زمانی که بیشتر کپسولها تشکیل شدند یعنی حدود 20تا 30روز قبل از برداشت باید آبیاری متوقف گردد( France et al., 2000).

برداشت

نزدیک رسیدن گل آذین ها برداشت آنها با دست و یا به صورت مكانیزه (زرگری،1383). در صورت برداشت مكانیزه از مواد برگ ریزاستفاده میشود (میرحیدر،1385).

خشکی