فصل اول

 

  کلیات پژوهش

 

   

 

1-1- مقدمه       …………………………………………………………………………….

 

3

 

   

 

1-2- یادگیری و حافظه    ……………………………………………………………….

 

4

 

   

 

1-3- انواع یادگیری     …………………………………………………………………………………………………………………….

 

6

 

   

 

1-4- انواع حافظه       …………………………………………………………………………………………..

 

6

 

   

 

1-4-1- حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت ……………………………………………………………

 

7

 

   

 

1-4-1-1- رابطه بین دو نوع حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت   ……………………………..

 

8

 

   

 

1-4-1-2- تفاوتهای حافظه کوتاه مدت و بلند مدت ……………………………………………….

 

8

 

   

 

1-5- مراحل حافظه     ………………………………………………………

 

9

 

   

 

1-6- ساختارهای مغزی دخیل در تشکیل حافظه اخباری و غیر اخباری   ………………………………….

 

9

 

   

 

1-7- مکانیسم­های سلولی و مولکولی یادگیری و حافظه …………………………………..

 

10

 

   

 

1-7-1- تغییرات مورفولوژیک   ……………………………………………………………..

 

10

 

   

 

1-7- 2- تغییرات الکتروفیزیولوژیک   ……………………………………………………………………………..

 

11

 

   

 

1-8- گلوکوکورتیکوئیدها       …………………………………………………………………….

 

13

 

   

 

1-8- 1- گیرنده گلوکوکورتیکوئیدها     ……………………………………………………………….

 

14

 

   

 

1-9- گلوکوکورتیکوئیدها و حافظه     ………………………………………………………

 

14

 

   

 

1-10- اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر به خاطرآوری   …………………………………………………….

 

15

 

   

 

1-11- مکانیزم بازتثبیت حافظه …………………………………………………………………………

 

16

 

 

 

   

 

1-12- اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر بازتثبیت حافظه     …………………………………………

 

16

 

   

 

1-13- مطالعات مشابه   ………………………………………………………………..

 

17

 

   

 

 

 

   

 

 

 

   

 

فصل دوم

 

   

 

روش تحقیق و مواد

 

 

   

 

2-1- حیوانات آزمایشگاهی     …………………………………………………………………………

 

48

 

   

 

2-2- دارو­ها       ……………………………………………………………………..

 

48

 

   

 

2-3- ابزار جمع آوری داده ­ها   ………………………………………………………………..

 

49

 

   

 

2-4- دستگاه احترازی غیر فعال (شاتل باک)  ………………………………………………

 

50

 

   

 

2-5- آموزش و یادکیری در   دستگاه احترازی غیر فعال ……………………………………………………………

 

51

 

   

 

2-6- آزمایش­ها     …………………………………………………………………………………………..

 

51

 

 

   

 

2-7- جامعه آماری و تعداد نمونه       …………………………………………….

 

51

 

 

   

 

فصل سوم  

 

یافته­ های تحقیق  

 

3-1- اثرات تزریق کورتیکوسترون قبل از تست بخاطر آوری بر بخاطر آوری حافظه نزدیک   …………..

 

64

 

   

 

3-2- اثرات تزریق   کورتیکوسترون قبل از تست بخاطر آوری بر بخاطر آوری حافظه دور ………………….

 

64

 

   

 

3-3- اثرات تزریق کورتیکوسترون بعد از تست فعال سازی بر باز تثبیت حافظه نزدیک ………………..  

 

66

 

   

 

3-4- اثرات تزریق   کورتیکوسترون بعد از تست فعال سازی بر باز تثبیت حافظه دور   ………………….

 

66

 

   

 

  فصل چهارم

 

   

 

4-1- اهداف تحقیق     ……………………………………………………………………………………………….

 

79

 

   

 

4-2- یافته­ های اصلی     ………………………………………………………………………………………………..

 

76

 

   

 

4-3- روش کار و دوز داروهای مورد استفاده     …………………………………………………………………

 

76

 

   

 

4-4- کورتیکوسترون به خاطرآوری حافظه­ها­ی دور و نزدیک را مختل می­ کند     ………………………….

 

77

 

   

 

4-5- کورتیکوسترون بازتثبیت حافظه­ها­ی دور و نزدیک را مختل می­ کند   ………………………………

 

78

 

   

 

4-6- پیشنهاد­ها     …………………………………………………………………………………………..

 

79

 

 

عنوان: بررسی اثرات گلوکوکورتیکوئیدها بر به خاطر آوری و بازتثبیت حافظه های نزدیک و دور در موش سفید آزمایشگاهی كوچك

استاد راهنما: دكتر عباسعلی وفایی

اساتید مشاور: دكتر غلامحسن واعظی، دكتر علی رشیدی­پور

نگارش: منصوره نجار

چکیده

مقدمه: مطالعات قبلی نشان داده که تزریق سیستمیک کورتیکوسترون به عنوان آگونیست گیرنده گلوکوکورتیکوئیدها به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه­ ترس را در حیوانات آزمایشگاهی مختل می­ کند. هدف این مطالعه تعیین تاثیر سیستمیک کورتیکوسترون بر به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه (نزدیک و دور) در مدل احترازی غیر فعال در موش سفید کوچک آزمایشگاهی بود.

مواد و روشها: در این مطالعه تجربی، موش ها در مدل احترازی غیر فعال پس از سازگاری، آموزش داده شدند (50 هرتز و شدت 1 میلی آمپر در مدت 3 ثانیه). کورتیکوسترون با دوزهای 1، 3 و 10 میلی­گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن قبل از تست به خاطرآوری در حافظه نزدیک 48 ساعت بعد از آموزش انجام شد و همچنین قبل از تست بخاطر آوری در حافظه دور که بعد از گذشت 36 روز انجام شد به موشها تزریق شد. همچنین کورتیکوسترون با دوز های فوق بلافاصله بعد از فعال سازی حافظه (در حافظه نزدیک 48 ساعت بعد از آموزش انجام شد و همچنین بعد از فعال سازی حافظه که در حافظه دور بعد از گذشت 36 روز انجام شد به موشها تزریق شد، سپس دو، پنج، هفت و نه روز بعد از فعال سازی حافظه، یاد گرفته های موشها به مدت ده دقیقه (مدت زمان سپری شده قبل از ورود حیوان به ناحیه تاریک) اندازه گیری و ثبت شد.

یافته­ ها: نتایج نشان داد که کورتیکوسترون به خاطرآوری و بازتثبیت حافظه­های نزدیک و دور را تضعیف نموده است. بطوری که مدت زمان سپری شده قبل از ورود به ناحیه تاریک در گروه های دریافت گننده کورتیکوسترون به طور معنی داری از گروه دریافت کننده حامل کمتر بود.

نتیجه ­گیری: یافته های فوق نشان می دهد که اثر کورتیکوسترون در مختل کردن بخاطرآوری و بازتثبیت حافظه ترس به مدت حافظه محدود نمی­ شود.

کلمات کلیدی: کورتیکوسترون، بخاطرآوری و بازتثبیت حافظه، مدت حافظه، حافظه ترس

1-1-مقدمه:

یکی از توانایی های موجودات زنده، اکتساب، حفظ، نگهداری و به خاطرآوری اطلاعات است. این ظرفیت و توانایی حیاتی عمدتا از طریق سیستم عصبی هورمونی صورت می پذیرد. بدون شک بدون وجود توانایی و سیستم یادگیری و حافظه امکان حیات باکیفیت برای موجودات زنده فراهم نمی­شد.

2-1- یادگیری و حافظه:

به طور مختصر می­توان گفت که یادگیری فرایندی است که در آن، اطلاعات و دانش جدید به دست می ­آید و حافظه فرایندی است که اطلاعات فرا گرفته شده، حفظ و ذخیره می­ شود تا در مواقع نیاز یادآوری شوند (23،24).

3-1- انواع یادگیری:

1- یادگیری غیر ارتباطی:

هنگامی که یک حیوان چندین بار در برابر یک محرک قرار می­گیرد این امکان را می­یابد تا با ویژگی­های محرک آشنا شود و خواص آن را بشناسد که در اصطلاح به آن یادگیری غیر ارتباطی گفته می­ شود یادگیری غیر ارتباطی می ­تواند به دو شکل متداول باشد که شامل عادت کردن (غیر حساس شدن) و حساس شدن (شرطی شدن کاذب) می­باشد.

الف) عادت کردن: زمانی که حیوان در برابر یک نوع محرک که آسیب رسان نیست به طور مکرر قرار می­گیرد نسبت به آن محرک بی تفاوت می­ شود و پاسخش نسبت به آن کاهش می­یابد

ب) حساس شدن: درست نقطه مقابل عادت کردن است؛ به این صورت، زمانی که حیوان در برابر یک نوع محرک که هم آسیب­رسان و هم تکراری می­باشد قرار می­گیرد، نسبت به آن محرک پاسخ جدیدی از خود نشان می­دهد که این پاسخ نسبت به پاسخهای قبلی نیز شدیدتر می­باشد (59،57).

2- یادگیری ارتباطی:

در این نوع یادگیری حیوان یاد می­گیرد که چگونه بین حوادث مختلف ارتباط برقرار کند که می­توان آن را به دو دسته­ی شرطی شدن کلاسیک و شرطی شدن عامل تقسیم کرد.

الف) شرطی شدن کلاسیک:

ایوان پاولف اولین دانشمندی بود که در علوم رفتار چنین یادگیری را مطرح کرد. ایشان اینگونه بیان می­دارد، هنگامی که حیوان می­آموزد بین دو محرک که یکی شرطی و دیگری غیر شرطی است ارتباط برقرار کند، شرطی شدن کلاسیک به وجود می­آید. برای محرک شرطی نیاز است که به حیوان آموزش داده شود اما محرک غیر شرطی، طبیعی بوده و خود موجب می­ شود تا حیوان به طور معمول به آن پاسخ دهد البته شرط پاسخ، فاصله زمانی مشخص بین دو محرک است.

ب) شرطی شدن عامل:

در این یادگیری حیوان می­آموزد که چگونه بین یک رفتار با یک محرک با معنی ارتباط برقرار سازد. ادوارد تورنیکه اولین کسی بود که این یادگیری را کشف کرد و بعد از آن اسکینر برای توسعه این یادگیری تلاش کرد. در این فرایند رفتارهایی دخیل هستند که خود به خود اتفاق می­افتند. زمانی که تشویق صورت می­گیرد پاسخ به محرک افزایش می­یابد و برعکس زمانی که حیوان تنبیه می­ شود پاسخ به محرک کاهش می­یابد، در این یادگیری فاصله زمانی اهمیت دارد و برای داشتن یادگیری موفقیت آمیز باید محرک زمان کوتاهی بعد از پاسخ صورت بگیرد (59،4).

3- یادگیری پیچیده:

در این نوع یادگیری ما محرکها و پاسخ­های بسیار زیاد و پیچیده را می­یابیم که برای ارتباط دادن آنها با یکدیگر با مشکل رو به رو خواهیم شد.

4– نقش بستن تا یادگیری تکوینی:

در این نوع یادگیری حیوان از محیط، گونه ­هایی از رفتارهای کلیشه­ای را فرا می­گیرد مثل جوجه­های تازه متولد شده که به دنبال مادر خود راه می­افتند (50).

4-1- انواع حافظه:

حافظه را می­توان به دو گروه براساس این­که چگونه اطلاعات ذخیره و چگونه به یاد آورده می­شوند تقسیم کرد که در این تقسیم بندی میتوان به دو حافظه اخباری و حافظه غیر اخباری اشاره کرد (23).

1-حافظه اخباری:

این نوع حافظه بیشتر برای وقایع و معلومات می­باشد و با نام حافظه صریح یا حافظه تشخیصی نیز قابل شناسایی است. این حافظه برای به خاطرآوری تجربیات گذشته به صورت آگاهانه است. برای حفظ خود به هیپوکامپ و سایر بخش­های لوب گیجگاهی مغز نیاز دارد (39).

حافظه اخباری به دو دسته تقسیم می­ شود: الف) حافظه سمانتیک و ب) حافظه اپیزودیک

حافظه اپیزودیک: اتفاقات، تجربیات شخصی و حوادث را شامل می­ شود.

حافظه سمانتیک: مربوط به دانش ما از واقعیت­ها و حافظه­ای برای کلمات، قوانین و غیره می­باشد (59،19).

در این جا لازم به ذکر است که حافظه اخباری و بسیاری از انواع حافظه غیر اخباری در دو گروه دیگر نیز تقسیم بندی می­شوند که شامل حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند م