دلایل ایجاد شهرهای دوستدار کودک

درخواست برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک، ریشه در شناخت این موضوع دارد که شهرها خانه­هایی جهت افزایش حمایت از حقوق کودکان هستند. با این وجود بسیاری از شهرهایی که ایده­آل بچه­ها نیستند، دولت­هایی را دارند که اقدامات اندکی در این جهت بر می­دارند (Unicef,2002: 7). شهری برای کودکان مناسب است که کودکان در این شهر می­توانند اعتماد به نفس خود را تقویت کنند و به افراد فعالی در جامعه تبدیل شوند و به طور مستقل قادر به مدیریت امور خویش باشند ((www.childfriendlycities.org.index.htm.

امروزه شهرها برای کودکان بیش از حد خشن هستند و می­توان به جرأت گفت، اگر این محیط­ها برای کودکان خشن هستند برای افراد بالغ نیز چنین است. هر چه بیشتر درگیر طراحی محیط­هایی برای کودکان و نوجوانان می­شویم، بیشتر متوجه می­شویم که یک محیط خوب برای افراد بالغ یک محیط خوب برای کودکان و نوجوانان نیز هست (The Center for Sustainable Transportation,2004: 12). ایجاد محیط­های شهری که واقعاً از جامعه کودکان حمایت کنند مستلزم بررسی و مطالعه دامنه گسترده­ای از موضوعات در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی است. شهر را نباید فقط محل سکونت دسته­ای از افراد و مرکز قراردادها دانست، بلکه آن متشکل از روحیات، افکار، آداب و رسوم، معتقدادت و احساسات خاص همه افراد می­باشد (Moeeis,1968: 10).

در طول دهه گذشته ۱۵۵ کشور از ۱۹۲ کشور طرح­های ملی را برای گسترش اقدامات در جهت رسیدن به اهداف نشست جهانی کودکان اجرا کرده ­اند. همچنین طرح­های محلی در جهت اقدام و دسترسی به اهداف شهرهای دوستدار کودک، همزمان برنامه ­ریزی شده است (Riggio,2002: 50).

۳-۹-۶-شهر دوستدار کودک، ابعاد و مفاهیم

برای آنکه بتوان این عینیت مکان مند و یا هر شهری با ویژگی خاص را شرح داد باید دو زمینه در باب آن مورد توجه قرار گیرد: ۱) بنیان های اصلی ساختار شهر (همان پایه های زیربنایی ساختار تئوریک یک ایده که باید عملیاتی شود)؛ ۲) مبنای حقوقی شهر (به معنای حقوقی که شهر در قبال شهروندان خود بدان تعهد دارد). در باب شهر دوستدار کودک باید اظهار کرد که این هر دو بر پیمان نامه حقوق کودکان استوار است. پس ابتدا بنیان ها و مبنای   حقوقی شهر دوستدار کودک را مدنظر قرار داده و در ادامه با بیان ویژگی ها و اهداف، سعی بر برآوردن ابعاد آن برای عملیاتی کردن می کنیم.

بنیان های شهر دوستدار کودک بر چهار ماده از پیمان نامه حقوق کودکان استوار است که پایه های فکری این ایده را در جهت عینیت بخشی به آن است. این مواد و محتوای آنها، به ترتیب، موارد زیر را شامل می شود.

1. ماده دو، منع تبعیض: شهر دوستدار کودک، محیطی صمیمانه و پذیرای تمام کودکان بدون در نظر گرفتن هیچ گونه تبعیضی است و توجه خاص به تک تک کودکانی دارد که از تبعیض در رسیدن به حقوقشان رنج می برند. از جمله آنها کودکان خیابانی، کودکان معلول، کودکان اقلیت های نژادی- مذهبی و یا کودکان کار هستند.
2. ماده سه، منافع کودک: شهر دوستدار کودک تضمین می کند که منافع کودکان مهمترین و اساسی ترین مسئله در تمامی فعالیت های مربوط به آنان است. اولویت دادن به مسائل کودکان از بارزترین ویژگی های این شهر است.
3. ماده شش، بقاء و پیشرفت: شهر دوستدار کودک به دنبال بهترین کیفیت برای رشد و بقای کودکان است.
4. ماده دوازده، آزادی عقیده کودک: گوش فرا دادن به کودکان و احترام گذاشتن به دیدگاه های آنها باید یکی از نکات مهم شهر دوستدار کودک باشد. کودکان باید در شهر دوستدار کودک دیده و صدایشان شنیده شود. آنها به عنوان شهروندان، می توانند در فعالیت های شهری در حد توانشان همکاری کنند و اینگونه می توانند حقوق شان را در سراسر جهان ترویج کنند. باید به آنها تضمین آزادی بیان داده شود تا به این ترتیب اعتماد به نفس بیان نظراتشان در خانواده، مدرسه و اجتماع شهیریشان پیدا می کنند (یونیسف، ۲۰۰۴).

اما در راه شکل دهی کلیت شهر دوستدار کودک با بنیان های فکری- عملیاتی ای که بیان شد، این شهر باید مجموعه ای از حقوق را برای شهروندانش تامین کند. این حقوق در سلسله مراتب نیازها و به عنوان مجموعه حقوق شهروندان شهر دوستدار کودک بدین گونه بیان می شوند.

1. 1. حق دریافت خدمات اولیه؛
   2. حق دسترسی به آب سالم، تغذیه مناسب و امکانات بهداشتی مطلوب؛
   3. حق زندگی در محیطی پاکیزه و غیرآلوده؛
   4. حق ایمن ماندن از استثمار، خشونت و سوءاستفاده جنسی؛
   5. حق دسترسی به فضای سبز و محل بازی مناسب در شهر و محله؛
   6. حق اظهارنظر درباره شهر،
   7. حق مشارکت در جامعه و زندگی اجتماعی؛

1. حق مشارکت در تصیمیمات موثر در شهر؛
2. حق مشارکت در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی (همان، ۲۰۰۴).

همان طور که از محتوای حقوق نه گانه شهروندی در شهرهای دوستدار کودک بر می آید، این حقوق، کودکان را در مفهوم گسترده در بر می گیرد و به فراخور افزایش توانایی ها طی گذر زمان برای کودک از زمان تولدت ۱۸ سالگی، زمینه های برآورد مطالبات، از رشد و بقا تا حمایت و مشارکت در نظر گرفته است. بدین ترتیب در انتهای راه، شهروندانی جوان و گذر کرده از سیر آموزش های محیطی- اجتماعی را به جامعه تحویل می دهد که افرادی می شوند مبادی آداب شهروندی، مشارکت جو در در تکوین عرصه های محیطی مرتبط با خود و موثر در شکل دهی به جامعه ای فعال، پویا و زیست پذیر (رفیعیان،۱۳۹۰).