• • ارتقای نقش مؤثر کشور در همکاری های منطقه ای و بین‌المللی بر اساس منافع ملی

• پایش و ارزیابی مستمر فعالیت ها و اقدامات در مناطق ساحلی

برخورد اصولی با مسائل اقلیمی و زیست محیطی مانند فرسایش خاک ، آلودگی های محیط زیست دریایی ، دفع پسماندها و حفاظت از اکوسیستم نوار ساحلی با تأکید بر زیستگاه های حساس و گونه های آسیب پذیر گیاه و جانوری به ویژه در سواحل خلیج فارس

۱ – ۴ سؤالات تحقیق:

• • آیا نیروگاه اتمی بوشهر در مرحله بهره برداری می‌تواند در حد استانداردهای ایمنی قابل قبول عمل کند ؟

• آیا اجرای پروژه نیروگاه اتمی بوشهر در داخل سرزمین ایران و به خصوص در مناطق ساحلی و خلیج فارس خطر قابل توجه آلودگی ایجاد می کند ؟

۱ – ۵ فرضیه ‏های تحقیق:

• • نیروگاه اتمی بوشهر می‌تواند در حد استانداردهای قابل قبول که اساساً بر حسب رهاسازی مواد رادیواکتیو رخدادها بیان می شود ، عمل کند و مورد بهره برداری قرار بگیرد .

• به نظر می‌رسد با توجه به برنامه ریزی مناسب و در نظر گرفتن بسیاری از ملاحظات اولیه ، فعالیت نیروگاه اتمی بوشهر باعث ایجاد خطر قابل توجه و انتقال زیان برون مرزی به محیط زیست نخواهد شد .

۱ – ۶ محدودیت های تحقیق

حرکت به سوی تحقق هر هدفی را ، محدودیت های عینی و ذهنی دچار کندی می‌کنند . تحقیق نیز چونان فرآیندی است که در جهت هدفی به نام حل مسأله یا پاسخ به یک پرسش است نیز از این قانون خارج نیست . با وجود محدودیت ها ، محقق سعی ‌کرده‌است با واقع نگری فرایند تحقیق را ادامه دهد .

محدودیت هایی که بر سر راه محقق وجود داشت عبارتند از :

• • • کمبود منابع مالی شخصی . زیرا برای ارزیابی عملی توسط محقق نیاز به تهیه نمونه ها و ارائه به مراکز آزمایشگاهی و صرف مبالغ و هزینه های زیادی بود که تأمین آن برای محقق امکان پذیر نبود . از طرفی از سازمان و مراکز دیگر نیز حمایت مالی صورت نمی گرفت .

  

• • عدم همکاری مسئولین مربوطه با محقق . با وجود ارائه درخواست و نامه نگاری و مراجعه به نیروگاه اتمی بوشهر و پی گیری موضوع ، علی رغم اخلاق خوب در برخورد ، متأسفانه همکاری نکردند .

• به دلیل وجود متغیرهای فراوان ، و عدم امکان بررسی همه آن ها در یک طرح تحقیقاتی ، به برخی از آن ها پرداخته شد .

۱-۷ تعریف متغیرها

۱-۷-۱ حقوق بین الملل محیط زیست

حقوق بین الملل محیط زیست یکی از گرایش های جدید حقوق بین الملل می‌باشد که به سرعت توسعه یافته است، به گونه ای که هم از نظر اصول و قواعد آن و هم از نظر شاخه های گوناگون از تنوع بسیاری برخوردار شده است . یکی از این ‌شاخه‌ها حقوق بین الملل محیط زیست دریایی می‌باشد و اسناد بین‌المللی بسیاری در زمینه‌های گوناگون محیط زیست، از جمله محیط زیست دریایی، وجود دارند^[۸] ، و اصول حقوقی ویژه ای بر حمایت و حفاظت از محیط زیست حاکم می‌باشند ^[۹]. بخشی از حقوق موضوعه مذبور به محیط زیست شامل قواعدی است که در حقوق بین الملل محیط زیست وجود دارند که هر چند هنوز از قدرت حقوقی الزام آور برخوردار نیستند، اما در تکمیل و توسعه آن نقش قابل توجهی را ایفاء می‌کنند . از جمله این قواعد می توان به قواعد درج شده در اعلامیه ۱۹۷۲ استکهلم راجع به محیط زیست بشر و نیز در اعلامیه ۱۹۹۲ ریو راجع به محیط زیست و توسعه اشاره کرد که به هر حال به تدریج برخی از آن ها در کنوانسیون های بین‌المللی درج شده اند و از نظر حقوقی نیز الزام آورند.

به عنوان یکی از گرایش های حقوق بین الملل محیط زیست، حقوق بین الملل محیط زیست دریایی نیز از چنین فرایند تدوین و توسعه قواعد و اصول برخوردار بوده است . در ضمن نهادهایی در سطح بین‌المللی وجود دارند که در تکمیل و توسعه قواعد و اصول حاکم بر حفاظت و حمایت از محیط زیست دریایی در برابر آلودگی و نیز در اجرای مؤثر آن ها نقش ارزنده ای دار ند. از جمله این نهادها می توان به سازمان بین‌المللی دریایی(IMO) و برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (یونپ) اشاره کرد .

محیط زیست دریایی یک بخش اساسی و غیرقابل تجزیه از دیگر اجزای محیط زیست می‌باشد. تمام این اجزا در ارتباط با یکدیگر می‌باشند و بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند . به ویژه دریاها و اقیانوس ها ارتباط نزدک با یکدیگر دارند و هر نوع آلودگی دریایی می‌تواند تاثیرات نامطلوبی را بر نواحی دریایی در اطراف مناطق آلودگی و یا حتی در دیگر نواحی دریایی بگذار د . در این راستا می‌باشد که کوشش هایی در چهارچوب برنامه های دریاهای منطقه ای یونپ و نیز اقدام IMO در زمینه در نظر گرفتن نواحی ویژه دریایی صورت گرفته است تا با اجرای برنامه های حمایت و حفاظت از محیط زیست دریایی نواحی گوناگون جهان و با همکاری دولت ها محیط زیست دریایی تحت حفاظت و حمایت در برابر انواع گوناگون آلودگی قرار گیرد. بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریا ها منابع آلودگی دریاها به شش دسته ذیل تقسیم شده اند:

الف . آلودگی ناشی از فعالیت های انجام شده در خشکی . ماده ۲۰۷

ب . آلودگی ناشی از فعالیت در بستر دریا در منطقه تحت صلاحیت ملی . ماده۲۰۸

ج . آلودگی ناشی از فعالیت های انجام شده در بستر و زیربستر دریاهای آزاد منطقه ، میراث مشترک بشریت . ماده ۲۰۹

د . آلودگی ناشی از دفع مواد زاید . ماده ۲۱۰

ه . آلودگی ناشی از تردد کشتی ها . ماده ۲۱۱ و آلودگی ناشی از اتمسفر . ماده ۲۱۲

کنوانسیون های بسیاری در زمینه این منابع آلودگی و نیز پیشگیری، کاهش و کنترل آن ها، چه در سطح بین‌المللی و چه در سطح منطقه ای، مورد پذیرش قرار گرفته اند و کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها نیز ساختار کلی را برای مبارزه با این نوع آلودگی ها و نیز برخورد با آن ها در صورت وقوع ارائه می‌دهد.

۱-۷-۱-۱ کنوانسیون ۱۹۸۲ سازمان ملل متحد راجع به حقوق دریاها و حفاظت از محیط زیست دریایی

کنوانسیون ۱۹۸۲ سازمان ملل متحد راجع به حقوق دریاها و حفاظت از محیط زیست دریایی مهم ترین سند بین‌المللی که ساختار کلی را برای حمایت از محیط زیست دریایی ارائه می‌دهد، کنوانسیون ۱۹۸۲ سازمان ملل متحد راجع به حقوق دریاها می باش د . بخش دوازدهم این کنوانسیون با عنوان حمایت و حفاظت از محیط زیست دریایی، مواد ۱۹۲ تا ۲۳۷ به طور ویژه به مسأله حمایت و حفاظت از محیط زیست دریایی می پرداز د . در ضمن اگرچه این بخش به طور خاص بر روی مسأله حمایت و حفاظت از محیط زیست دریایی متمرکز است، اما قسمت های دیگری نیز از این کنوانسیون مقرراتی را در زمینه محیط زیست دریایی شامل می شود.

قسمت پنجم از بخش دوازدهم کنوانسیون مذبور با عنوان قواعد بین‌المللی و قوانین ملی در زمینه پیشگیری، کاهش و کنترل آلودگی محیط زیست دریایی است که قواعد و اصول کلی حاکم بر پیشگیری، کاهش و کنترل آلودگی دریایی ناشی از شش منبع عمده آلودگی را دربرمی گیرد . مواد قسمت پنجم از بخش دوازدهم کنوانسیون به طور اساسی مقررات مشابهی را دربر می گیرند و دولت ها را ملزم می‌کنند تا اقدامات ذیل را انجام دهند: