دکتر اکبر نحوی

 

چکیده

کیکاووس فرزند کیقباد و دومین شاه کیانی در شاهنامه پرماجراترین شاه در روایات ملّی ایران است و مشهورترین داستان‌های حماسی ایران بیش‌تر در دوران کیکاووس و به سبب کارهای نابخردانه‌ی او صورت پذیرفته‌اند و به همین علت نامبردارترین شخصیت‌های پهلوانی شاهنامه در دوران کاووس می‌زیسته‌اند و یا اوج پهلوانی‌های ایشان در این دوران بوده است. از این گذشته داستان‌ها و روایات پیرامون کاووس از جمله توان جوان کردن پیران و شفا بخشیدن به زخمیان جنگ، به آسمان رفتن و جفا بر فرزند  شباهت بسیاری با داستان‌ها و روایت‌های دیگر ملل دور و نزدیک جهان دارد که تاکنون بررسی مستقل و جامعی درباره‌ی دلیل و ریشه‌ی این شباهت‌ها انجام نشده است. این رساله در پنج فصل ابتدا به نقل روایت‌های کیکاووس در دوران‌های مختلف و سپس بررسی و مقایسه‌ی این روایت‌ها، نقل روایات مشابه

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                    صفحه

1. فصل اول: مقدمه

1-1 معرفی برخی منابع و مآخذ

1-2 پیشینه‌تحقیق

1-3 روش تحقیق

1-4 پرسش‌های تحقیق

2. فصل دوم: نقل روایت‌های کیکاووس

2-1 بخش نخست: کاووس در منابع هندی

2-1-1 ریگ‌ودا

2-1-2 مهابهارات

2-1-3 مقایسه و بررسی

2-1-3-1 نمونه‌هایی از رفتارهای روحانی کاووس

2-2 بخش دوم: کاووس در منابع پیش از اسلام

2-2-1 متون اوستایی

2-2-1-1  یشت‌ها

2-2-1-2 دیگر متون اوستایی

2-2-2 متون پهلوی

2-2-2-1 دینکرد

2-2-2-2  بندهشن

2-2-2-3  گزیده‌های زادسپرم

2-2-2-4  روایات پهلوی

2-2-2-5 مینوی خرد

2-2-2-6  زند وهومن یسن

2-2-2-7  شهرستان‌های ایران

2-3.  بخش سوم: کاووس در روایات پس از اسلام

2-3-1  کاووس در منابع پیش از شاهنامه

2-3-1-1  اخبارالطوال

2-3-1-2  تاریخ بخارا

2-3-1-3  تاریخ طبری

2-3-1-4  مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر

2-3-1-5  التنبیه و الاشراف

2-3-1-6  آفرینش و تاریخ

2-3-1-7  مفاتیح‌العلوم

2-3-1-8  الفهرست

2-3-1-9  تجارب الامم

2-3-1-10 تاریخ بلعمی

2-3-2  کاووس در شاهنامه

2-3-3  کاووس در منابع پس از از شاهنامه

2-3-3-1  غرر اخبار ملوک فرس ثعالبی

2-3-3-2  تاریخ پیامبران و شاهان

2-3-3-3 زین‌الاخبار

2-3-3-4  سیاست‌نامه

2-3-3-5  فارسنامه

2-3-3-6  مجمل‌التواریخ والقصص

 

2-3-3-7  جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات

2-3-3-8  تاریخ کامل

2-3-3-9  تاریخ گزیده

3. فصل سوم: برررسی روایت‌ها

3-1  نام کاووس

3-2  لقب

3-3  همسران

3-4  فرزندان

3-5  سال‌های پادشاهی

3-10 کردار

3-10-1 رفتن به مازندران

3-10-2 رفتن به‌هاماوران

3-10-3 رفتن به آسمان

3-10-4 داستان سهراب

3-10-5 ماجرای سیاوش

3-11 سرداران و پهلوانان

3-12 آمیختگی

4. فصل چهارم: بررسی نمونه‌های مشابه

4-1 بررسی تطبیقی اسطوره‌های شفابخشی و زنده کردن مردگان

4-1-1  سنت سبالدوس

4-1-2  سنت پیتر آتروایی

4-1-3  امپدوکلس

4-1-4  معبد تاراپبث

4-1-5  سنت زنوبیس

4-1-6  ایلیاه

4-1-7  الیشاع

4-1-8  پطرس حواری

4-1-9  پولس حواری

4-1-10 مار سمعان اصغر

4-1-11 آفاق خواجه

4-1-12 آپولونیوس تیانایی

4-1-13 مدئا

4-1-14 بران

4-1-15 مدوزا

4-1-16 عیسی

4-2 به آسمان رفتن

4-2-1 به آسمان رفتن در فرهنگ ایرانی

4-2-1-1 جمشید

4-2-1-2 زرتشت

4-2-1-3 گشتاسب

4-2-1-4 کرتیر

4-2-1-5 ارداویراف

4-2-2  به آسمان رفتن در فرهنگ ملل دیگر

اتنه

نمرود

باروک

پولس حواری

زوستریانوس

سیمون مغ

اشعیای نبی

خاخام اکیبا بن یوسف

اولیور راهب مالمزبری

بلادود شاه بریتون‌ها

عرب قسطنطنیه

یوان هوانگ تو

آباریس

4-3 عشق نامادری به ناپسری ……….

4-4 کشتن حیوان مقدّس و گرفتار شدن به نفرین ابدی

5. فصل پنجم کاووس در ادب فارسی

5-1 مقدمه

5-2 شاعران

5-2-1 رودکی

5-2-2 فرخی

5-2-3 منوچهری

5-2-4 ناصر خسرو

5-2-5 قطران تبریزی

5-2-6 خیام

5-2-7 عثمان مختاری

5-2-8 سنایی

5-2-9 انوری

5-2-10 خاقانی

5-2-11 نظامی

5-2-12 عطار

5-2-13 مولانا

5-2-14 حکیم زجاجی

5-2-15 امیر خسرو دهلوی

5-2-16 خواجوی کرمانی

5-2-17 حافظ

5-2-18 سلمان ساوجی

5-2-19 عبید زاکانی

5-2-20 شمس الدین محمّد کوسج

5-2-21 سلیمی جرونی

5-2-22 بیدل شیرازی

5-2-23 قاآنی شیرازی

5-2-24 عرفی شیرازی

5-2-24 قاآنی شیرازی

6. فصل ششم نتیجه‌گیری

 

 

1-1 سرآغاز

در متون حماسی ما و به‌ویژه شاهنامه‌ی فردوسی كه منسجم‌ترین، مفصّل‌ترین و درعین‌حال مشهورترین مجموعه‌ی حماسی ایرانیان است، تنها با حماسه سروكار نداریم بلكه اسطوره، حماسه  و تاریخ هر سه از اركان تشكیل دهنده‌ی آن هستند. جالب این‌جاست كه با وجود تفكیک شدن شاهنامه به سه دوره‌ی  اساطیری، حماسی و تاریخی از سوی دانشمندان، در هریک از این دوره‌های یاد شده نیز به اسطوره، حماسه یا تاریخ صرف برنمی‌خوریم. مثلا قسمت اساطیری شاهنامه آمیخته با حماسه و حتی رگه هایی از حقایق تاریخی است. (مانند تقسیم جهان توسط فریدون میان سه پسرش که اشاره به واقعیت تاریخی جدایی اقوام آریایی از یکدیگر دارد.) و بخش حماسی آن مشحون از اسطوره است و گاه رد پای تاریخ هم در آن دیده می‌شود. بخش تاریخی نیز از حماسه و حتی اسطوره خالی نیست. شخصیت‌های شاهنامه نیز این چنین‌اند. مثلا یک شخصیت كاملاً تاریخی مانند اردشیر هم نمی‌تواند فارغ از جنبه‌های اسطوره‌ای باشد.(داستان كرم هفتواد و ….)

تجزیه و تحلیل شخصیت‌های برجسته‌ی شاهنامه از این دیدگاه و جداسازی جنبه‌های اسطوره‌ای، حماسی و احیانا تاریخی این شخصیت‌ها از یكدیگر همراه با نگاه به دیگر روایات مربوط یا مشابه با ایشان در دیگر منابع داخلی و خارجی (اساطیر و حماسه‌های ملل دیگر) كاری است كه تاكنون به طور كامل و مستقل انجام نشده و تحقیق در این‌باره می‌تواند، بسیاری از ابهامات را از ذهن‌ها زدوده، پرسش‌های متعددی را به پاسخ نزدیک و نظریات تازه‌ای را در حوزه‌های اسطوره، حماسه و مبحث تبادل یا توارد فرهنگی ملل مطرح سازد.

یكی از مهم‌ترین و مشهور‌ترین شاهان و شخصیت‌های شاهنامه كیكاووس است. بنا بر اوستا او یكی از هفت «كوی» آغازین است كه به روان ایشان درود فرستاده شده. بنا بر متون فارسی میانه‌ی زرتشتی (پهلوی) مانند مینوی خرد، كیكاووس در كنار جمشید، فریدون و گرشاسب یكی از معدود كسانی است كه قرار بوده جاودان باشند امّا چون اهریمن ایشان را می‌فریبد و دست به گناه می‌زنند میرا می‌شوند. کارهای ناشایست و گناهان کاووس هم بسیارند؛ از جمله حمله‌ی بیهوده و بی‌خردانه به مازندران و‌هاماوران، رفتن بی‌اجازه به آسمان که از نظر دینی بزرگترین گناه اوست؛ كشتن «اوشنر دانا» وزیر کاردانش، کشتن گاو مقدس «هدیوش» که مرز میان ایران و توران را مشخص می کرد؛ جفای ناجوانمردانه در حق رستم و سهراب و ظلم در حق سیاوش و… البتّه همانگونه که گفته شد نابخشودنی‌ترین گناه کاووس که موجب میرایی و و از دست دادن فره‌ی کیانی گردید؛ رفتن بی‌اجازه و گستاخانه‌اش به آسمان باشد.

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

استاد مشاور:

استاد سعید زهره وند

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل اول:

مفاهیم و کلیات :…………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

فصل دوم :

مقدمه :………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

2- 1)  دیالکتیک در عصر باستان :………………………………………………………………………………………………………………6

2-2)  رابطه ی منطق و دیالکتیک :…………………………………………………………………………………………………………..11

2-3)  فرق منطق و دیالکتیک :…………………………………………………………………………………………………………………..13

2-4) آیا دیالکتیک تنها محصول فکری غرب است ؟…………………………………………………………………………………15

2-5) دیالکتیک عشق در مثنوی :………………………………………………………………………………………………………18

فصل سوم ، دفتر اول:

3-1) آغاز دفتر اول : نی نامه…………………………………………………………………………………………………………….21

3-2) داستان شاه و کنیزک :………………………………………………………………………………………………………………..27

3-3 ) داستان و بررسی آن با بینش دیالکتیکی :…………………………………………………………………………………27

3-4) نتیجه ی قیاس های نابجا :…………………………………………………………………………………………………………31

3-5) حکایت پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت :…………………………………………………………………………32

3-6)کژ ماندن دهان آن مرد کی نام محمد راصلی الله علیه به تسخر خواند:………………………………………..39

3-7) داستان شیر و نخجیران :…………………………………………………………………………………………………………….44

3-8) داستان طوطی و بازرگان :…………………………………………………………………………………………………………..53

3-9) فقیر و بی خصم دیدن دیده های حس، صالح… :………………………………………………………………………..64

3-10 دربیان آن که چنان که گدا عاشق کرم است:…………………………………………………………………………….68

3-11) کبودی زدن قزوینی بر شانگاه ، صورت شیر :……………………………………………………………………………76

3-12) قصه ی آن کس کی در یاری بکوفت :………………………………………………………………………………………77

3-13) رفتن گرگ و روباه در خدمت شیر به شکار……………………………………………………………………………….79

3-14) آمدن مهمان پیش یوسف علیه السلام و تقاضا کردن یوسف…: ……………………………………………….81

3-15) اعتماد کردن هاروت و ماروت بر عصمت خویش :…………………………………………………………………….84

3-16) قصه ی مری کردن رومیان و چینیان :……………………………………………………………………………………..88

3-17) متهم کردن غلامان و خواجه تاشان مر لقمان را :…………………………………………………………………….92

3-18) تعجب آدم علیه السلام از ظلالت ابلیس یعنی… :…………………………………………………………………….97

فصل چهارم، دفتر دوم:

4-1) حکمت تأخیر مجلد دوم :…………………………………………………………………………………………………………..101

4-2) حکایت اندرز کردن صوفی ، خادم را در تیمار داشت بهیمه…:…………………………………………………….110

4-3) حکایت یافتن شاه باز را به خانه ی کمپیر زن :………………………………………………………………………..114

4-4) حكایت حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه به جهت غریمان :…………………………………………………….116

4-5) حکایت زنده شدن استخوان ها به دعای عیسی علیه الیلام :……………………………………………………119

4-6) حکایت تعریف کردن منادیان قاضی ، مفلس را گرد شهر :………………………………………………………..121

4-7) حکایت امتحان پادشاه به آن دو غلام کی نو خریده بود :…………………………………………………………127

4-8) حكایت كلوخ انداختن تشنه از سر دیوار در جوی آب:……………………………………………………………..142

4-9) حكایت انكار فلسفی بر قرائت ان اصبح ماءكم…:……………………………………………………………………….147

4-10) حكایت انكار كردن موسی (ع) برمناجات شبان:…………………………………………………………………….150

 

4-11)حكایت پرسیدن موسی (ع) از حق تعالی، سرّغلبه ظالمان……………………………………………………..153

4-12) حكایت نابینای سائل كی دو كوری دارم:……………………………………………………………………………….157

4-13)قصه آن شخص كی اشتر ضاله خود را می جست و می پرسید:………………………………………………159

4-14) قصه اعرابی و ریگ در جوال كردن و …:………………………………………………………………………………..162

4-15) حكایت كرامات ابراهیم ادهم …:…………………………………………………………………………………………….164

4-16) جستن آن درخت كی هر كه میوه آن بخورد، نمرد:………………………………………………………………167

4-17) قصه بط بچگان كه مرغ خانگی پروردشان:…………………………………………………………………………….168

فصل پنجم، دفتر سوم

5-1) قصه ی خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح…………………………………………………….171

5-2) حكایت فریفتن روستایی شهری را …:……………………………………………………………………………………..173

5-3) قصه اهل سبا و طاغی كردن نعمت ایشان را:…………………………………………………………………………..176

5-4) قصه ی وکیل صدر جهان که متهم شد و از بخارا گریخت:………………………………………………………177

5-5) سیر تحول و تکامل موجودات:…………………………………………………………………………………………………182

5-6) در تفسیر این حدیث مصطفی علیه السلام کی ان الله تعالی خلق الملائکه:…………………………….185

5-7) اطوار و منازل خلقت آدمی از ابتدا:………………………………………………………………………………………….186

نتیجه گیری ……………. ………………………….188

كاربردها…………………………………………………………………………………………………………………………………..191

 

چکیده :

واژه ی «دیالکتیک »به معنای فن و شیوه ی مباحثه و مجادله است ، اما اصطلاح دیالکتیک در مکاتب فلسفی، علمی ، سیاسی، اجتماعی و ادبی با اغراض مختلف به کار رفته است . مقصود از دیالکتیک در این پژوهش لزوما با دیدگاه مکاتب پیش گفته منطبق نیست ، هر چند با بخشی از باور های هگل و نیز آن چه هانری کربن در مورد عشق در عرفان ابن عربی گفته است هماهنگ است .

مقصود از «دیالکتیک عشق » در این پایان نامه شوری است که از عشق در نهاد هستی نهاده شده و موجب کمال می شود . مولوی هم چون دیگر عارفان عاشق مبنای هستی را بر عشق استوار می داند ، عشق حضرت حق به ذات خویش . او در بعد عشق روح انسانی به خداوند نیز معتقد است که کمال انسان در گرو فراق است. لذا حضرت حق ، از ذات خویش ما سوی را آفرید تا در نهایت روح خاص در عالم خاک و در کالبد آدم قرار گیرد و این دوری موجب شوق بازگشت و معرفت حق شود . پس برابر نهادی به نام خاک لازم بود تا روح به کمال معرفت برسد والا انسان در مقام فرشتگی باقی می ماند . وجود تن و نفس که مایل به زمین باشند لازم است تا روح قدر عالم وصال را بداند و در حرکتی دیالکتیکی به شناخت و معرفت برسد .

جان گشاید سوی بالا بال ها                        تن زده اندر زمین چنگال ها

انسان کلی است که نهاد روح و برابر نهاد جسم را در خود دارد و از جدال این دو کمال معرفت حاصل می شود .

واژه های کلیدی : مولوی ، مثنوی ، دیالکتیک عشق ، فراق ، نفس ، روح ، انسان .

 

فصل اول، مفاهیم وکلیات:

مفهوم وتاریخچه ی دیالکتیک:

دیالکتیک از جمله مفاهیم، روش ها و موضوعات پیچیده و غامضی است که در طول تاریخ حیاتش، همواره موضوع چالش اندیشه وران بوده است. از خود مفهوم واژه ای اش تا مفهوم اصطلاحی، فلسفی، تاریخ و موارد کاربردش، خاستگاه و محل نشو و نمایش کجاست؟ مخترعش چه کس، کجا و در چه زمانی بوده است؟این چالش وجود داشته است.

ابتدا به  مفهوم واژه ای دیالکتیک  برابر با آن چه در واژه نامه ها آمده، می پردازیم:

در فرهنگ معین ذیل واژه ی «دیالکتیک» چنین آمده است: واژه ای فرانسوی به معنای، 1ـ روش بحث و مناظره2ـ بحث، جدل(معین ، 1382 ص.1589)

در فرهنگ آکسفورد دو معنی برای«دیالکتیک» آمده است: 1ـ هنر کشف حقایق و آزمودن آن از طریق مباحثه و احتجاج منطقی 2ـ نقدی که به تناقضات مابعدالطبیعی و چگونگی حل آن ها می پردازد.

و«در فرهنگ بزرگ سخن» ذیل واژه ی «دیالکتیک»چنین آمده است: ]Diyalektikفرانسوی: [Dialectiyue

1ـ(منطق) شیوه ی گفت و گو و جدل منطقی برای رسیدن به حقیقت: طرح دیالکتیک، مسئله ی تقریر اقوال متضاد را در این باره الزام می کرد.

2ـ(فلسفه)نظریه ی فلسفی گئورگ هگل (1770ـ1831 م.)که بر اساس آن، سیر اندیشه از طریق بیان تز (نهاد) و به دست آوردن آنتی تز(برابر نهاد) به یافتن سنتز (هم نهاد) و نتیجه منطقی منجر می شود.

3ـ(فلسفه) نظریه ی فلسفی کارل مارکس (1818ـ1883م.)که بر اساس آن، حقایق جهان از طریق اصول چهارگانه تکامل، وحدت اضداد، درگیری اضداد و جهش توجیه می شود: مارکس …مسئله ی دیگری از اساس منطق دیالکتیک طرح کرده است که باید…عدول از مادیت مطلق تاریخ تلقی شود. توضیح و تشریح این…مرام راجع به طرز کمونیست و دیالکتیک های کارل مارکس بیش از آن چه نوشتم محل ندارد.

4ـ تضاد بین دو نیروی درگیر که عامل تعیین کننده در کنش متقابل است: دیالکتیک درونی جامعه.

1ـ(منطق) بر اساس دیالکتیک، جدلی: دیالکتیک.

2-(فلسفه) بر اساس دیالکتیک. دیالکتیک: نگرش دیالکتیکی بعضی فیلسوفان مانند هگل، در پیدا شدن اندیشه های جدیدی مانند نظریه ی مارکس مؤثر بوده.

3-(فلسفه) براساس دیالکتیک. دیالکتیک: ماتریالیسم تاریخی، یعنی این که تاریخ، ماهیتی مادی دارد و وجودی دیالکتیکی.

4-(فلسفه) مربوط به دیالکتیک. دیالکتیک (انوری ، 1381 ص. 3452)

قبل از پیگیری بحث نکته ای در باره ی خود واژه و تاریخ ترجمه ی آن بیان می کنیم: مترجمان تلاش هایی برای یافتن برابرواژه ای برای دیالکتیک در فارسی نموده اند: محمد علی فروغی در اثر خود به نام«سیر حکمت در اروپا»برابر واژه ی جالب«روش سلوک عقلی»را آورده است. (فروغی ، 1368، ص 43). «این را هم بیفزاییم که دیالکتیک به قلمرو اندیشه محدود نمی گردد. دیالکتیک زندگی عاطفی و دیالکتیک احساسات یا عواطف نیز هست و فلسفه ی بلوندل اصولاً دیالکتیک عمل است. می دانیم که افلاطون از دیرباز از«دیالکتیک عشق در«رساله ی مهمانی»سخن می گوید.» (فولکیه ،1362، ص.47)

در«دوره آثار افلاطون»، ترجمه ی محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، چنین آمده است: «برای “دیالکتیک”بیشتر مترجمان ایرانی کلمه”جدل” را انتخاب کرده اند و حتی یکی از آنان کلمه ی” مناظره” را در ترجمه “دیالکتیک” برگزیده است. تکلیف”مناظره خود معلوم است و به کار بردن کلمه ی جدل نیز در نظرهر کسی که به مفهوم دیالکتیک در زمان افلاطون به راستی پی برده باشد سخت نارواست.» ( افلاطون، 1380 ص.9) و در پاورقی همان صفحه آمده است :

«جدل نوعی استدلال و مغالبه است و وسیله ای است برای اقناع یا اسکات حریف در مباحثه. حال آن که «دیالکتیک»در فلسفه ی افلاطون در مرتبه اول، سیر و سلوکی است درونی و معنوی، تا آدمی به مقامی برسد که به دنیای نمودها پشت بگرداند و به جهان حقیقت و هستی حقیقی و تغییر ناپذیر روی آور شود. این مطلب در رساله فایدروس(265و266) به اشاره ای مختصر و در کتاب جمهوری (خصوصاً در کتاب ششم شماره 504به بعد و کتاب هفتم) به تفصیلی بیشتر بیان شده است. در مرتبه دوم، «دیالکتیک»روش خاصی است در بحث و استدلال، بدین معنی که کسی خود، آن سیر و سلوک را کرده است به یاری روش بحث دیالکتیکی حریف را به آن جا می رساند که یک باره درمی یابد که تاکنون فریفته ظواهر بوده و آن چه می اندیشیده و می گفته است مبتنی بر پندار عاری از حقیقت بوده است؛ بنابراین باید روی از ظواهر و نمودها برتابد و حقیقت را در جای دیگ

جناب آقای دکتر محمّدحسن حسن‌زاده‌نیری و

جناب آقای دکتر علی‌اکبر عطرف

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                           صفحه

چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………..

مقدّمه…………………………………………………………………………………………………………………………….

شیوة تحقیق و تصحیح……………………………………………………………………………………………………….

 

فصل اوّل: کلیّات تحقیق

بیان مسأله و سوألات تحقیق………………………………………………………………………………………………..

فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………………..

روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………..

پیشینة تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..

اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..

تعریف واژگان : نسخة خطی ………………………………………………………………………………………………

غنی ……………………………………………………………………………………………………………………………..

دیوان غنی………………………………………………………………………………………………………………………

تصحیح………………………………………………………………………………………………………………………….

 

فصل دوم: آشنایی با سبک هندی و احوال و آثار غنی کشمیری

سبك هندی ……………………………………………………………………………………………………………………

اساس تفکّر در سبك هندی…………………………………………………………………………………………………

عوامل پیدایش سبك هندی …………………………………………………………………………………………………

ساختار سبكی بیت هندی …………………………………………………………………………………………………..

پیش مصرع و مصرع برجسته ……………………………………………………………………………………………..

دو شیوه در سبك هندی …………………………………………………………………………………………………….

مختصّات سبك هندی………………………………………………………………………………………………………..

شرح حال: زندگینامه …………………………………………………………………………………………………………

تخلّص شاعر ………………………………………………………………………………………………………………….

جایگاه علمی و ادبی………………………………………………………………………………………………………….

ویژگی های شعری غنی: زبانی، فکری، ادبی……………………………………………………………………………

بررسی زیبایی شناسی شعر غنی……………………………………………………………………………………………

محتسب ستیزی غنی………………………………………………………………………………………………………….

اوضاع سیاسی و ادبی عصرشاعر …………………………………………………………………………………………

تاریخ سیاسی دوران حیات غنی……………………………………………………………………………………………

غنی و حکومت ……………………………………………………………………………………………………………….

ادبیّات در دورة گورکانیان هند …………………………………………………………………………………………….

غنی، صائب و کلیم ………………………………………………………………………………………………………….

غنی و عزلت…………………………………………………………………………………………………………………..

معرفی نسخه ها……………………………………………………………………………………………………………….

جدول مقایسه ای نسخ ………………………………………………………………………………………………………

شیوة تصحیح……………………………………………………………………………………………………………………

معرّفی علائم اختصاری و نشانه ها………………………………………………………………………………………..

 

فصل سوم : متن دیوان غنی کشمیری

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

فصل چهارم : شرح و تعلیقات ابیات

فهرست منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………………..

چکیدة انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

 

چکیده

غنی، از شاعران بزرگ فارسی­زبان کشمیر است. شعر او آن­چنان که از اشعارش بر می آید، سهل و ممتنع است. با این همه، گاه شعر او دچار پیچیدگی­هایی می­ شود که فهم آن بر خوانندگان عادی دشوار است. در باب تدوین و گردآوری دیوان شعرش، بنا به تحقیق، نخستین بار محمّد‌علی‌ماهراکبرآبادی دیوانی از وی ترتیب داده است که البتّه این نسخه موجود نیست. نسخ موجود، همه بر اساس نسخه­ای که توسّط محمّد‌مسلم صنعی با همکاری لاله ‌ملک شهید فراهم آمده، استنساخ شده است. شعر او را باید در زمرة ادبیّات تعلیمی شمرد، هرچند بارقه­هایی از زهد و عرفان نیز در آن دیده می­ شود. عشق در زبان او، عشقی آمیخته با حجب و حیاست. شاعر نه چون شاعران سبک عراقی به وصف امردان می ­پردازد و نه چون شاعران سبک هندی، دیوانش آمیخته به شهرآشوب­سرایی و مادّه تاریخ نویسی است. هر چند در بعضی از نسخ، در پایان دیوان، اشعاری شبیه به شهرآشوب دارد، امّا این اشعار محدود و انگشت­شمارند. سبک بیان غنی در سروده هایش کاملاٌ مطابق با خصیصه های بارز سبک هندی است. شعر او نیز به تبع سایر شاعران سبک هندی شعر مضمون است نه موضوع ؛ مضامین  اعجاب انگیز این شاعر درویش مسلک مدح گریز در غزلیات و تک بیتی های ناب و بکرش آشکار می شود. مضامین بدیع ، خیال انگیز و باریک او که در زمینة اخلاق، تصّوف، فقر و ماورائیّت است؛ گاه آمیخته با تعقید و ابهام است . دیوان اشعار او سراسر مشحون است از نازک بندی ها ، تعبیرات و اصطلاحات و ترکیبات ویژه و ارسال المثل های  ناب. او شاعری  مستند و مسلمّ است از این روی عدة کثیری ازسخنوران به تضمین اشعار او پرداخته اند. انواع زیورهای لفظی و معنوی با بسامد های گوناگون چاشنی سخنش شده و بر حلاوت معانی و لطافت الفاظ وی افزوده است.دیدگاه او در مورد شاعری ، ذمّ سرقت و تکرار و ضرورت تلمّذ نزد استادان فن از اشعارش دریافت می شود.

در این تصحیح،کوشیده شد تا با بهره گرفتن از پنج نسخة موجود (به استثنای نسخه­ای که کاملاً ناخواناست)، به تصحیح دیوان غنی پرداخته شود. این پنج نسخه، در حقیقت، استنساخ از دو نسخة  متفاوتند. نسخة اساس (نسخة کتابخانه­ی ملّی)، و دو نسخة دیگر نیز، بر همین اساس به لحاظ تقدیم و تأخیر اشعار و  نیز ترتیب ابیات در هر شعر، مشابه هم هستند. در میان نسخ سه­گانه، یکی از نسخه­ها، پر از اغلاط نگارشی است که مشخّصاً از کم دقّتی کاتب رخ داده است. در این نسخه، واو عطف، به ندرت به صورت مستقل نوشته می­ شود. مثلا واو عطف در میان دو واژة «سر» و «کار»، نوشته نمی­ شود و به صورت «سرکارش» ضبط می­ شود. در ضبط نسخة اساس، بعضی کلمات نظیر راه نما، به صورت منفک از هم نوشته می شوند ولی کلماتی نظیر بیهوشی به هم چسبیده نوشته می­ شود.  این دیوان در مجموع شامل149 غزل، 76 قطعه،  78رباعی و460 تک بیتی است. اشعار به هم پیوسته، در حدّ غزل های بلند ، کمتر دارد. او غالب مضامین خود را در قالب تک بیتی آورده است . قطعات وی نیز اغلب سه یا چهار بیتی و بعضاً دو بیت است. رباعیاتش متوسّط است و در قصیده و مثنوی موفقیّتی ندارد.

در باب کل دیوان، نکتة قابل تأمّل این­که غنی در بعضی از حروف الفبا، نظیر ردیف­های عین و غین، فا و قاف، کم سخن بوده. ردیف فا تنها یک غزل دارد. ردیف غین و ردیف و او تنها چهار بیت دارد. تصحیح دیوان، با توجّه به مشکلاتی که در خوانش متن نسخ وجود داشت، و نیز اشتباهات فراوان کاتبان برخی از نسخ، سخت بود و  گاه طاقت­فرسا. از سویی، مشکل دیگری که در این پژوهش با آن مواجه بودیم، کمبود اطّلاعات راجع به غنی بود.

 

کلیدواژگان: نسخه­، غنی کشمیری، دیوان، تصحیح و تحشیه، سبک هندی، قرن یازدهم قمری.

 

 مقدّمه

نسخ خطی ، سخن گویان خاموش و دوستان ارزندة بی زبان که هر یک گنجینه ای از علم و ادب را لابه لای برگ های خود نگاهداری کرده اند تا به مقتضای زمان و مکان راز خویش را بر اهل آن باز گویند، از گرانبها ترین میراث مکتوب هر قومی است و نشان دهندة جریانات و تحوّلات گذشتة اقوام و میزان غنای فرهنگی و اجتماعی آنها به شمار می رود.اگر چه شناخت ارزش این آثار بر جای مانده از روزگاران پیش برای همه ممکن نیست، امّا بر اهل فن و آشنا به ارزش و بهای گران آنها ارجمندی این آثار ناشناخته نیست و جای تأسّف است که این افراد به دلایل بی شمار از فراغت بال و امنیّت خیال برخوردار نیستند که بتوانند در گوشه ای بنشینند و فارغ ازقیل و قال با این سخن گویان خاموش به گفت و گو بپردازند، پرده از اسرارشان بردارند و حاصل اندیشه های بزرگان درگذشته را در اختیار معاصران خویش قرار بدهند.

رسالة حاضر در پنج فصل عمده، تحت عناوین کلیّات تحقیق ، احوال و آثار غنی کشمیری  و معرّفی سبک هندی و مختصّات آن در شعر غنی، متن اصلی نسخه، پیوست، شرح و تعلیقات ابیات فراهم آمده است.

در بخش کلیّات به بیان مسئله و سوألات تحقیق، فرضیه ها، روش تحقیق، پیشینة تحقیق و تعریف موجزی از واژگان ( نسخة خطی ، غنی ، دیوان غنی، تصحیح )پرداخته شده است. فصل بعدی به معرّفی بیشتر مصنّف، شرح حال و سبک شاعری او  و سپس معرّفی نسخ به کار گرفته شده از این کتاب و در نهایت بیان شیوة تصحیح اختصاص یافته است.

تصحیح این اثر بر مبنای شیوة بینابین صورت گرفته است.در خصوص انتخاب دیگر نسخ ، مبنای ما در دسترس بودن نسخه بوده است. نسخ معرّفی شده در فهرست نسخه های خطّی دانشگاه تهران و موجود در کتابخانه های عمومی و شخصی در ایران جمع آوری شده است. از یک نسخة چاپ سنگی نیز در مواردی که در خواندن یا معنی در چهار نسخة خطی دچار مشکل می شدیم، استفاده نمودیم؛ امّا در موارد اختلافی اولویّت را با نسخ خطی قرار دادیم. به علاوه، در مواردی معدود که در شرح لغات و معانی ابیات به دشواری هایی بر می خوردیم، از حواشی این نسخه بهره برده ایم.

روش کار آن بوده است که ابتدا با مقایسة نسخ در دست و ارزش گذاری آنها با در نظر گرفتن ملاک هایی نظیر قدمت، نیکو بودن خط، کم غلط بودن، نسخة کتابخانة ملّی را نسخة اساس قرار داده و پس از از آن سعی شده ضبط درست و صحیح که نزدیک به سبک و زبان شاعر است را  به روش بینابین انتخاب نموده تا در معرض دید و داوری خواننده گیرد. بدین نحو که پس از انتخاب نسخة اصلی و خوانش مکرّر و استنساخ دقیق آن، به مقابله با سایر نسخ پرداخته شده است و در مواردی که اطّلاعات نسخة اساس پاسخگو نبوده ، از سایر نسخ استفاده شده است و در همة موارد اختلاف بین نسخ در پاورقی و بعضاً در پیوست ذکر شده است. در مواردی که دیگر نسخ بر نسخة مبنا ارجحّیت داشتند، این ارجحیّت بر مبنای درستی وزن و معنا یا معنای بهتر بوده است ،. از آنجا که خواسته ایم خواننده بداند که فلان واژه در نسخة اساس چه بوده است ، واژة نسخة مبنا را حذف نکرده و در پاورقی ذکر کرده ایم.

بخش پایانی رساله نیز به شرح دشواری ها و تعلیق ابیات، توضیحاتی پیرامون ترکیبات و واژگان دشوار و ذکر آرایه های ادبی برجسته اختصاص یافته است.

در این پژوهش، کوشیدیم تا با مطالعه و خوانش دقیق نسخ موجود از متن دیوان غنی کشمیری، به ارائة نسخه­ای نو ، منقّح و کامل از این اثر ارزشمند فارسی بپردازیم.

 

اساتید مشاور

دکتر نجف جوکار

دکتر حسین بحتویی

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

 

شرح قسمتی از کتاب مهمان نامه­ی بخارا

 

كتاب مهمان نامه بخارا از كتب تاریخی اوایل قرن دهم است. این كتاب را فضل الله بن روزبهان خنجی در شرح چهارده ماه از وقایع سلطنت محمد خان شیبانی ، به رشته ی تحریر درآورده است. مهمان نامه از پنجاه و چهار مبحث تشكیل شده است كه، سی و هشت مبحث آن تاریخی ، سیزده مبحث آن فقهی و كلامی ، دو مبحث در شرح احوالات مؤلف و یک مبحث شامل خطبه و مقدمه است. مؤلف در ضمن بیان این مباحث 852 بیت شعر  در نصیحت و اندرز، وصف مناظر، ستایش از محمد خان شیبانی و مطالب دیگر آورده و همگی سروده ی او است. سبك مهمان نامه دو نوع بینابین و متكلّف است. مقدمه دارای متنی كوتاه اما متكلّف است. مباحث فقهی و كلامی آن، دشوار، سرد و سنگین نگاشته شده،  و گزارش های تاریخی آن دارای سبك بینابین است. اما توصیف ها  متكلّف و دارای آرایه ، لغات عربی و تركی فراوان می باشد. دشواری مباحث فقهی و كلامی و استعمال آیات فراوان و استفاده از لغات عربی و تركی باعث شده است متن بویژه این بخش، در ردیف نثر های دشوار قرار گیرد.

این پایان نامه از چهار فصل تشكیل شده و شامل:

فصل اول: كلیّات كه شامل مقدمه، اهمیت، هدف، پیشینه، روش و سؤالات تحقیق می باشد.

فصل دوم: زندگی نامه و آثار نویسنده كتاب، سبك شناسی اثر ، كه بررسی  ویژگی های فكری ، زبانی و ادبی كتاب و نكاتی از رسم الخط را در بر می گیرد.

فصل سوم: كه قسمت عمده تحقیق است و شامل شرح لغات و عبارات دشوار، معنی آیات و احادیث، معنی اشعار عربی و فارسی  می باشد.

فصل چهارم: نتیجه گیری است و به میزان دشواری و نكاتی از سبك كتاب، آرایه های پر كاربرد آن و مطالب دیگر می پردازد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

فصل اول: مقدمه و كلیّات

1-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………… 3

1-3-هدف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-4-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 3

1-5-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-6- روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………….. 4

1-7- سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 4

 

 

فصل دوم: زندگی نامه، آثار ، سبك شناسی اثر و نكاتی از رسم الخط

2-1-زندگی نامه…………………………………………………………………………………………………………………. 6

2-2-آثار………………………………………………………………………………………………………………………………. 8

2-3-سبك شناسی اثر……………………………………………………………………………………………………….. 12

2-3-1ویژگی های زبانی…………………………………………………………………………………………………….. 14

2-3-2ویژگی های فكری……………………………………………………………………………………………………. 15

2-3-3ویژگی های ادبی……………………………………………………………………………………………………… 17

2-3-4نكاتی از رسم الخط…………………………………………………………………………………………………. 23

 

فصل سوم: متن كتاب و شرح و توضیحات

3-1-خطبه و مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 26

3-2-مباحث بخارا در ماه رمضان……………………………………………………………………………………….. 51

3-3-مباحثه ی توریث ولد ولد با وجود ولد صلبی ………………………………………………………… 85

3-4-مباحثه ی جمع میان خلق فی ستة ایام و امر كن فیكون…………………………………….. 100

3-5-ذكر موعظه ی هرات………………………………………………………………………………………………….. 108

3-6-ذكر اموری كه داعی شد به غزای قزاق……………………………………………………………………. 126

3-7-ذكر بعضی فواید منزل قصر عارفان كه قرب مزار خواجه نقش بند است…………….. 140

3-8-ذكر مباحثه ی خشیت صدیقان……………………………………………………………………………….. 146

3-9-ذكر پایتخت پادشاهان عالم در كفر و اسلام……………………………………………………………. 161

3-10-ذكر واقعات منزل بغازی ده……………………………………………………………………………………. 171

3-11- ذكر نزول به قصبه ی غجدوان و واقعات آن منزل……………………………………………… 179

3-12-ذكر فواید منزل غجدوان ……………………………………………………………………………………….. 185

 

3-13-داستان توجه به بلاد تركستان از راه بادیه ی بخارا……………………………………………… 208

3-14-مباحثه ی حدیث جبرئیل……………………………………………………………………………………… 230

3-15-ذكر وصول به قلعه ی ارقوق كه اول فلاع تركستان است…………………………………… 244

3-16-مباحثه ی حدیث حارث…………………………………………………………………………………………. 275

3-17-ذكر توجه از قلعه ی ارقوق به صوب دیار قزاق……………………………………………………. 308

3-18-ذكر عبور حضرت همایون بر یخ از نهر سیحون و جمع آمدن سلاطین دولت

افزون…………………………………………………………………………………………………………………………………… 350

3-19-ذكر ابتلای منشی این اوراق به امراض و رفتن به صوب سقناق ………………………. 368

3-20-ذكر كیفیت وقوع بلاد تركستان و دیار قزاق ……………………………………………………….. 406

3-21-ذكر اسباب نزاع و مخالفت برندق خان با حضرت خلیفة الرحمان……………………….. 424

 

فصل چهارم: نتیجه گیری

4-1-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….. 436

-فهرست منابع …………………………………………………………………………………………………………………… 438

 

 

 1-2- مقدمه

 

در میان متون نثر گذشته، موارد بسیاری از آنها دارای مضامین تاریخی است که با اهداف مختلفی به تحریر در آمده اند، مثلاً تاریخ بیهقی نوشته ابوالفضل بیهقی، که به منظور روشن کردن تاریخ غزنویان و نشان دادن حقایق رخ داده  در این دوره، و همچنین شناساندن این خاندان به آیندگان است. کتاب تاریخی دیگری مثل جهانگشای جوینی که به قصد نوشتن تاریخ مغولان به طور غیر مستقیم فجایع مغولان در ایران را نشان می دهد. حتی گاهی مواقع، نویسنده قصد تاریخ نویسی ندارد ولی با این اثر خود گوشه ای از تاریخ را شرح می دهد. مانند کتاب چهار مقاله نظامی عروضی که در مورد 4 طبقه از ندمای سلاطین است و هدفش نوشتن تاریخ نیست ولی ناخودآگاه، مطالبی تاریخی ، هر چند با اشكالات نسبتاً زیاد، به نگارش در می آورد، به طور مثال، به جنگ بین سلطان سنجر سلجوقی و سلطان علاء الدین غوری و شکست غوریان اشاره می کند. یا سفرنامه ی ناصرخسرو که نه تنها یک سفرنامه بلکه یک کتاب جغرافیا و تاریخ است . و از این دست آثار بسیار در متون کهن فارسی یافت می شود.

مهمان نامه بخارا تألیف فضل الله بن روز بهان خنجی متوفی(928) از جمله کتابهای تاریخی اوایل قرن دهم هجری است. این کتاب که در ابتدا سفرنامه ی بخارا نام داشت و به دستور محمد خان شیبانی مهمان نامه ی بخارا نام گرفت، از پنجاه و چهار مبحث تشکیل شده،  سی و هشت مبحث آن تاریخی، سیزده مبحث فقهی و کلامی، دو مبحث در شرح احوالات مؤلف و یک مبحث شامل خطبه و مقدمه می باشد. كه این پایان نامه 21 مبحث  را مورد شرح و برسی قرار داده است.

کتاب مهمان­نامه ی بخارا که به محمد خان شیبانی ازبک، تقدیم شده است، گذشته از بحث های فقهی و کلامی، جنگهای محمد خان شیبانی علیه قزاق و بازگشت او به سمرقند و رفتن به مشهد و طوس را بیان می کند.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

استاد مشاور

دکتر غلامرضا کافی

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چکیده

 از اواخر قرن هشتم تا آغاز قرن نهم از دوره­ های رواج شعر فارسی در ایران و کثرت شگفت انگیز شاعران شمرده می­ شود. در قسمت بزرگی از این دوره شاهد کمال شاعران نام­آوری هستیم که با در اختیار داشتن میراث فصاحت قدما و اطلاع از موازین سخنوری، همانند استادان خود آثار بدیعی در انواع شعر فارسی پدید آورده­اند. این شاعران در واقع حافظان واقعی زبان فارسی و نگهبان سنت ادبی قدیم بودند، یکی از شاعران مشهور این قرن که در تذکره­ها و منابع موجود در زمره­ی مشهورترین شاعران پارسی­گوی اواخر قرن هشتم معرفی شده است، لطف الله نیشابوری است. هدف نگارنده در پایان نامه­ حاضر این بوده است که با شرح لغات و اصطلاحات مشکل ابیات و در حد توان با گره گشایی از اشعار دشوار 150 غزل از آغاز غزلیات لطف الله نیشابوری به خواننده در فهم هرچه بهتر اشعار این شاعر کمک نماید و زمینه­ آشنایی هرچه بیشتر مشتاقان غزل فارسی را فراهم سازد. و با نمایاندن برخی از صنایع ادبی موجود در اشعار این شاعر، ظرافت­های ادبی ابیات و هنر شاعر در به کار بردن آنها را پیش روی خواننده قرار دهد. برای این کار متن اصلی دیوان بر اساس عکس نسخه­ی خطی آن مورد بررسی قرار گرفته و خوانش صحیح تمامی ابیات بررسی شد، سپس سعی شد وزن و بحر هر شعر به صورت دقیق استخراج  شود، در مرحله بعد به شرح لغات و اصطلاحات دشوار و بیان آرایه­های ادبی ابیات پرداخته و در آخر شرح و تفسیر ابیات دشوار هر غزل آورده شد. این پایان نامه در چهار فصل تدوین شده است: در فصل اول کلیات عنوان شده، فصل دوم به پیشینه تحقیق اختصاص داده شده است، فصل سوم متن اصلی تحقیق را شامل می­ شود و در آن غزلیات و شرح و توضیح آنها لحاظ شده و فصل چهارم شامل نتایج به دست آمده از این پژوهش است. در بررسی اشعار این شاعر گرایش او به مفاهیمی چون ستایش عشق، غم گرایی، فراق،  قضا و قدر، زبونی عاشق و علومقام معشوق، عشق به معشوق زمینی، اشاره به معشوق مذکر، ستایش شراب و بیخودی و استفاده از اصطلاحات نجومی و تلمیحات مشاهده شد.

 

کلمات کلیدی:

لطف الله نیشابوری، غزل، عقل و عشق و معشوق، لعل و جام و ساقی.

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                صفحه

 

 

 

فصل اول

مقدمه. 2

1-1- کلیات.. 2

1-1-1-  اهمیت و ضرورت تحقیق.. 2

1-1-2- روش تحقیق.. 3

1-1-3- درباره شاعر. 3

1-1-4- ممدوحان شاعر. 18

1-1-5- عصر شاعر. 20

1-1-6- دیوان لطف الله.. 30

فصل دوم

پیشینه تحقیق.. 48

فصل سوم

متن اصلی.. 52

غزل1. 52

غزل 2. 55

غزل3. 58

غزل 4. 64

غزل5. 66

غزل6. 72

غزل7. 76

غزل8. 79

غزل9. 81

غزل10. 83

غزل11. 87

غزل12. 89

غزل13. 93

 

غزل14. 95

غزل15. 99

غزل16. 102

غزل17. 105

غزل18. 109

غزل19. 112

غزل22. 118

غزل23. 122

غزل24. 124

غزل25. 126

غزل26. 128

غزل27. 130

غزل28. 132

غزل29. 135

غزل30. 137

غزل31. 139

غزل32. 141

غزل33. 143

غزل34. 146

غزل35. 149

غزل36. 153

غزل37. 158

غزل38. 161

غزل39. 165

غزل40. 171

غزل41. 173

غزل42. 176

غزل43. 179

غزل44. 181

غزل45. 183

غزل46. 187

غزل47. 191

غزل48. 194

غزل49. 197

غزل50. 200

غزل51. 204

غزل52. 208

غزل53. 210

غزل54. 212

غزل55. 215

غزل56. 219

غزل57. 222

غزل58. 225

غزل59. 227

غزل60. 231

غزل61. 233

غزل62. 236

غزل63. 238

غزل64. 240

غزل65. 241

غزل66. 245

غزل67. 248

غزل68. 251

غزل69. 254

غزل70. 257

غزل71. 259

غزل72. 261

غزل73. 263

غزل74. 266

غزل75. 268

غزل76. 270

غزل77. 272

غزل78. 274

غزل79. 276

غزل80. 278

غزل81. 280

غزل82. 283

غزل83. 285

غزل84. 288

غزل85. 289

غزل86. 292

غزل87. 294

غزل88. 297

غزل89. 298

غزل90. 301

غزل91. 303

غزل92. 306

غزل93. 309

غزل94. 311

غزل95. 313

غزل96. 316

غزل97. 319

غزل98. 322

غزل99. 324

غزل100. 327

غزل101. 329

غزل102. 332

غزل103. 334

غزل104. 337

غزل105. 340

غزل106. 342

غزل107. 344

غزل108. 345

غزل109. 347

غزل110. 350

غزل111. 352

غزل112. 356

غزل113. 359

غزل114. 361

غزل115. 363

غزل116. 364

غزل117. 365

غزل118. 367

غزل119. 370

غزل120. 372

غزل121. 373

غزل122. 375

غزل123. 377

غزل124. 380

غزل125. 382

غزل126. 384

غزل127. 386

غزل128. 389

غزل129. 390

غزل130. 391

غزل131. 392

غزل132. 394

غزل133. 396

غزل134. 398

غزل135. 399

غزل136. 402

غزل137. 404

غزل138. 407

غزل139. 409

غزل140. 411

غزل141. 414

غزل142. 415

غزل143. 417

غزل144. 419

غزل145. 421

غزل146. 423

غزل147. 425

غزل148. 429

غزل149. 431

غزل150. 433

 

فصل چهارم

نتیجه گیری.. 435

فهرست منابع و مأخذ: 438

 

 اهمیت و ضرورت تحقیق

 

سرزمین ایران در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود همواره شاهد درخشش شاعران و نویسندگان برجسته­ای بوده که با آثار ادبی بی­نظیرشان سرافرازی و بالندگی فرهنگی این کشور از گذشته تا کنون را باعث شده ­اند. آثار نفیس و منحصر به فرد باقی مانده­ی این شاعران و نویسندگان علاوه بر اینکه نمونه­های اعلای فصاحت، بلاغت و مضمون آفرینی را در اختیار خوانندگان قرار می­دهد در واقع سندی ارزشمند است که اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ادبی دوران شاعر را در خود جای داده و برای خوانندگان روشن می­سازد.

لطف الله نیشابوری شاعر شیعی برجسته­ی قرن هشتم و آغاز قرن نهم هجری از جمله شاعران کم شناخته­ای است که افکار و اندیشه­ی وی بخشی از جریان فکری آن دوره را منعکس می­نماید. لطف الله در دیوان خود در بسیاری از موارد به آیات، احادیث، مسائل نجومی و … نظر داشته و متأسفانه تاکنون چنان که باید و شاید به اشعار این شاعر پرداخته نشده است.

در این پژوهش برآنیم تا با شرح و گزارش غزلیات لطف الله نیشابوری و توضیح جنبه­ های ویژه­ی بلاغی و ظرافتهای ادبی آن درباره این شاعر شناخت بهتری به دست بدهی