1-3- اهداف تحقیق…………………. 4

1-4- تحقیقات مرتبط………………….. 4

1-5- ساختار پایان نامه………………… 5

2-  فصل دوم:ادبیات تحقیق……………….. 6

2-1- تعریف معماری سازمانی…………………. 7

2-2- انواع معماری سازمانی…………………. 8

2-3- فرایند معماری سازمانی…………………. 8

2-4- تفاوت محصولات معماری سازمانی با روش‌های دیگر…….. 9

2-5- کاربرد معماری سازمانی…………………. 10

2-6- جایگاه معماری سازمانی…………………. 11

2-7- آشنائی با چارچوب‌های معماری سازمانی…………………. 12

2-7-1- چارچوب معماریِ زكمن…………………. 15

2-7-2- چارچوب معماریِ سازمانی فدرال…………………. 16

2-7-3- چارچوب سازمان خزانه داری…………………. 19

2-7-4- چارچوب معماری C4ISR………………….

2-8- چالش‌های روش‌های كلاسیک معماری سازمانی………….. 27

2-9- چابکی در معماری سازمانی…………………. 31

2-10- اصول حاكم بر معماری سازمانی چابك…………………… 33

2-11- اهداف معماری سازمانی چابك…………………… 34

2-12- به‌کارگیری تجارب عملی چابك در معماری سازمانی……… 35

3-  فصل سوم :روش پیشنهادی……………….. 39

3-1- مقدمه………………..40

3-2- متدلوژی‌های چابک…………………… 40

3-2-1- متدولوژیDSDM…………………..

3-3- چابک‌سازی چارچوب معماری C4ISR………………….

3-3-1- برنامه ریزی ترخیص (تعیین وضعیت موجود)………….. 46

3-3-2- برنامه ریزی تكرار (تعیین وضعیت مطلوب)……….. 50

3-3-3- برنامه ریزی روزانه (طرح گذار)………………… 54

3-4- بررسی و ارزیابی راه حل چابك پیشنهادی…………. 58

4-  فصل چهارم: مطالعه موردی………………….. 60

4-1- مقدمه ……………….. 61

4-2- محصولات معماری C4isr…………………

4-2-1- محصول معماری AV -1…………………

4-3- رویکرد بررسی،دیدگاه‌ها و محصولات معماری ارائه شده……. 64

4-4- محصول معماری OV-1…………………

4-5- محصول معماری OV-5…………………

4-6- محصول معماری OV-6c…………………

4-7- محصول معماری OV-2…………………

4-8- محصول معماری OV-6b…………………

4-9- محصول معماری OV-7…………………

4-10- نتیجه گیری…………………. 72

5-  نتیجه‌گیری و پیشنهادات………………….. 74

5-1- خلاصه تحقیق…………………. 75

5-2- محدودیت های تحقیق…………………. 75

5-3- نتایج تحقیق…………………. 75

5-4- پیشنهادات و کارهای آتی…………………. 76

مراجع…………………. 78

چکیده:

درحال حاضر معماری سازمانی یكی ازعوامل مهم و كلیدی درانجام ماموریت های سازمان ها محسوب می شود هدف معماری سازمانی این است كه فناوری اطلاعات را از حالت یک ابزار خارج كرده و به یكی از منابع سازمان در كنار سایر منابع تبدیل نماید، بطوری كه در خدمت مامو ریت های سازمان باشد . در حال حاضرسازمان های مختلف به ویژه سازمان های پرتلاطم برای اجرای فرایند معماری سازمانی وبه خصوص برنامه ریزی معماری سازمانی دچارمشكلاتی هستند. فرایند برنامه ریزی و اجرای معماری سازمانی بسیار لخت، كند و فرسایشی بوده ودر نتیجه یا به درس تی اجرا نشده و یا به شكست منجر می شود . این مشكل ناشی از وجود تغییرات زیاد و گسترده و پیچیدگی در كسب و كار سازمان‌هاست. برای حل این مشكل راه حل های مختلفی ارائه شده است . هنگامی كه در مساله ای آشفتگی و تلاطم وجود داشته باشد چابكی یكی از كلید های حل مساله است. چابكی به توانایی برای ایجاد و پاسخگویی به تغییرات محیط متلاطم كسب و كار گفته می شود . چابكی به مفهوم تندی، سرعت، سبكی و زیركی بوده و به خلاقیت، ابتكار

 و نوآوری نیاز دارد .متدولوژی ها و روش های چابك تطبیق پذیر هستند و خودشان را با تغییرات تطبیق می دهند. معماری سازمانی چابك دارای روش ها و راه حل های مختلفی برای برنامه ریزی و مدلسازی است. در این تحقیق سعی بر این است تا چارچوب C4ISR را با کمک متدولوژی چابک و تجارب عملی چابك ، چابک سازی نماییم .با بكارگیری تجارب عملی چابك مدل های چارچوب كم حجم تر و سریع تر تدوین گردیده و امكان پاسخگویی به تغییرات گسترده كسب و كار سازمانی فراهم می آید.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

یكی از مهمترین دلایل كندی و فرسایشی بودن فرایند معماری سازمانی تغییرات مداوم در حوزه فناوری و یا ماموریت های یک سازمان است. یكی از پارادایم های مطرح شده در حوزه معماری سازمانی پارادایم چابكی است. چابكی به معنی تطبیق پذیر بودن در مقابل تغییرات مداوم كسب و كار است.

       نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، در راستای انجام ماموریتهای خود، نیازمند سیستمهائی یكپارچه و تعامل پذیر هستند. به منظور رسیدن به سیستمهای مطلوب ابتدا لازم است تا آنها را بصورتی علمی توصیف نمائیم. بهترین راه حل برای ایجاد توصیف های یكدست،‌ یكپارچه، و تعامل پذیر، استفاده از یک چارچوب معماری مناسب است. در صورتیكه هر سازمان، اقدام به توصیف سیستمهای خود نماید، به توصیفهائی ناسازگار و فاقد یكپاچگی و تعامل پذیری خواهیم رسید. با وجود اینكه در اكثر متون به چارچوب زكمن به عنوان اولین چارچوب معماری سامانه های اطلاعاتی اشاره می‌شود، ولی باید گفت كه تلاشی كه در وزارت دفاع آمریكا در جهت معماری سامانه های اطلاعاتی و ارتباطی صورت گرفت، مستقل از چارچوب زكمن و مسائل مطرح شده در آن بود. C4ISR كه در ابتدا برای معماری سامانه های ارتباطی و اطلاعاتی در صحنة عملیات نظامی‌ تدوین شده بود، رفته رفته جای خود را به عنوان یک راه حل ممتاز برای پرداختن به معماری در حوزه های دیگر نیز باز كرد. چارچوب C4ISR بر خلاف زكمن كه شامل شش دیدگاه می‌شد از سه دیدگاه تشكیل شده كه با هم تفاوت عمده دارند، این سه دیدگاه عبارتند از :

   دیدگاه عملیاتی(Operational View) : این دیدگاه توصیف كننده وظایف و عملكردهای گره های عملیاتی و گردش اطلاعات بین این گره ها در جهت انجام عملیات ‌است. با بهره گرفتن از نمادهای گرافیكی می‌توان گره ها و عناصر عملیاتی، چگونگی انجام و پشتیبانی عملیات، نحوه گردش و تبادل اطلاعات بین گره ها را مشخص نمود.

   دیدگاه سیستمی(System View) : این دیدگاه توصیف كننده سیستمهای اطلاعاتی و چگونگی ارتباط بین آنها در جهت انجام یا پشتیبانی عملیات ‌است. آنچه كه نشان دهنده نقش فناوری در كمك به انجام بهتر ماموریتهای سازمانی بوده، در اینجا توصیف می‌شود. از دیدگاه عملیاتی كه به دیدگاه سیستمی ‌وارد شویم، گره های عملیاتی با سیستم های اطلاعاتی و فواصل با خطوط انتقال اطلاعات جایگزین می‌شوند.

دیدگاه تكنیكی(Technical View) : این دیدگاه توصیف كننده قوانین، مشخصات و ملزومات تعیین شده برای هر سیستم در جهت نیل به اهداف و وظایف تعریف شده آن است. در حقیقت هدف از این دیدگاه، تضمین تطابق در عملكرد سیستم ها با انتظارات خواسته شده از آنهاست

هدف نهایی چارچوب معماری C4ISR، افزایش میزان تعامل در سطح سازمان می‌باشد. با توجه به سایر چارچوب های معماری، در چارچوب معماریC4ISR “استاندارد سازی” بطور کامل مورد توجه قرار می گیرد. یکی از مهمترین اهداف اصلی معماری عملیاتی در چارچوب C4ISR تعریف ملزومات تبادل اطلاعات می‌باشد.

از جمله ویژگی های چارچوب معماری C4ISR می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محصول گرا
• نمایش اطلاعات و تعامل پذیری
• ایجاد كارایی و تعامل پذیری
• بیان چگونگی تشریح معماری
• پوشش به نیاز در تمام سطوح
• دارای سه دیدگاه معماری عملیاتی،سیستمی، تكنیكی

معماری سازمانی چابك یک پارادایم طراحی و مدلسازی برای معماری سازمانی است. بومی كردن چارچوب C4ISR از طریق بكارگیری تجارب عملی چابك در جهت پوشش كامل به آن یک روش مناسب معماری برای سازمان های چابك و متلاطم است. نوآوری این تحقیق چابک‌سازی چارچوب C4ISR در معماری سازمانی می‌باشد. این چابک‌سازی از طریق بکارگیری متدولوژی DSDM در چارچوب C4ISR و استفاده از تجارب عملی چابک خواهد بود.

2-1- تعریف مسأله

در حال حاضر سازمان های متلاطم و پرتغییر به منظور برنامه ریزی و اجرای فرایند معماری سازمانی دچارمشكلاتی هستند. فرایند معماری سازمانی بسیار لخت، كند و فرسایشی بوده و گاهی اوقات به شكست منجر می شود. یكی از مهمترین دلایل كندی و فرسایشی بودن فرایند معماری سازمانی تغییرات مداوم، گسترده و پیش بینی نشده (غیرقابل پیش بینی ) در حوزه فناوری و یا كسب و كار سازمان ها است. روش های جاری معماری سازمانی مبتنی بر پارادایم های قدیمی تر بوده و از ویژگی های خاصی بر خوردار هستند. امروزه سازمان ها با كمبود منابع و زمان مواجه بوده و از طرفی دیگر به دلیل گسترش بكارگیری فناوری های نوین مجبور به تولید كالاها و خدمات انعطاف پذیر برای جلب رضایت مشتریان هستند. تلاطم و تغییرات مكرر و غیر قابل پیش بینی سازمان ها ناشی از موارد فوق الذكر بوده و لذا نیازمند نگاهی جدید به معماری سازمانی می باشیم. در عصر چابكی دیگر نمی توان همه چیز را ازقبل پیش بینی و برنامه ریزی كرد، لذا استفاده از روش های كلاسیک معماری سازمانی نتیجه بخش نخواهد بود. با توجه به گسترش تغییرات و تلاطم دیگر نمی توان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب را به شكل ایستا تعریف نموده و سپس برای حركت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برنامه ریزی نمود. روش های كلاسیک معماری سازمانی به دلیل داشتن برخی از ویژگی ها در محیط های پرتلاطم دچار مشكلاتی هستند. برخی از این ویژگی ها عبارتند از :

• سخت بودن تولید محصولات و فرآورده های معماری سازمانی
• تولید حجم عظیمی از مستندات
• وجود افراد تطبیق ناپذیر در تیم معماری سازمانی و سایر تیم ها
• اصراربیش از حد داشتن به مسائل تكنیكی به جای همكاری و كارتیمی
• عدم بكارگیری مدیریت دانش محور
• استفاده از متدولوژی های نامناسب
• عدم وجود ابتكار وخلاقیت درافراد و تبعیت محض از برنامه ها و رعایت حداكثر بروكراسی
• وجود فازها و چرخه های طولانی
• برگزاری جلسات نامناسب كارشناسی و مدیریتی
• طولانی بودن زمان توسعه سیستم های كاربردی اثر بخش و تحول آفرین و…

روش‌های چابك معماری سازمانی سعی دارند تا از شكنندگی معماری سازمانی در سازمان‌های متلاطم و پرتغییر جلوگیری نمایند. بكارگیری بهترین تجارب چابك در جهت پوشش به زكمن و استفاده از آنها در متدولوژی های منطبق با آن یک روش مناسب جهت چابكی معماری سازمانی است.