پایان نامه ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی: شرح مشکلات دیوان خاقانی( هفت ترکیب بند بلند شرح نشده ) |
 |
خاقانی شروانی شاعر بزرگ قرن ششم و یکی از بزرگترین شاعران عرصه‌ی پهناور ادب فارسی است، که به دلیل وسعت اطلاعات علمی و طبع و قریحه‌ی سرشار صاحب سبک خاصی در ادب فارسی گردیده است. برای آشنایی عمیق با شعر خاقانی و سیر در جهان پر رمز و راز این شاعر بزرگ، شناخت زبان و عناصر لفظی و معنوی و علوم و فنون مورد علاقه‌ی او ضروری است. اشعار خاقانی در نگاه اول ساده به نظر می‌آید؛ امّا گستردگی اطلاعات علمی ، معانی و افکار تازه و ترکیبات و تعابیر غریب موجب گردیده است تا درک مفاهیم شعر او دشوار و نیازمند شرح و توضیح گردد. شهرت شاعر شروان به قصیده‌سرایی مانع از توجه شایسته به ترکیب‌بندهای کم‌نظیر او گردیده است. خاقانی در ترکیب‌بندها نیز همانند قصاید، بسیاری از مسائل فرهنگی و اجتماعی مختلف را بیان کرده است. درک بهتر مضامین شعر خاقانی و شناخت بیشتر زوایای آثار این شاعر، شرح و توضیح بیشتری را برای آثار او می‌طلبد. در این پایان‌نامه سعی بر آن است که به شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند شرح نشده‌ی خاقانی پرداخته شود و هدف از این پژوهش درک بهتر مفاهیم و مضامین اشعار خاقانی و آشنایی بهتر و بیشتر با اندیشه‌ها و افکار این شاعر بزرگ است. روش کار در این پایان‌نامه، توصیفی تحلیلی و با بهره گرفتن از منابع کتابخانه‌ای است. ابتدا به آثاری که در باره‌ی خاقانی نوشته شده است مراجعه می‌کنیم و با بهره گرفتن از این منابع به شرح ترکیبات می‌پردازیم. این پایان‌نامه در چهار فصل تنظیم گردیده است.
فصل اوّل: با عنوان مقّدمه و کلیّات، شامل مقدمه، اهداف تحقیق، اهمیّت و ضرورت تحقیق، پیشینه و روش تحقیق است.
فصل دوم: در بردارنده‌ی نگاهی کلی بر زندگی و شیوه‌ی شاعری خاقانی و سبک شعر در قرن ششم است.
فصل سوم: به شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند خاقانی اختصاص یافته است.
فصل چهارم: در این فصل نتایج حاصل از این پژوهش گرد هم آمده است.
کلید واژه‌ها: خاقانی ، شرح، دشواری‌ها
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل: مقدّمه و کلیّات
۱-1- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….2
۱-2- اهمیّت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………..2
۱-3- فصل‌های پایان‌نامه …………………………………………………………………………………….3
۱-4- پیشینه‌تحقیق ……………………………………………………………………………………….3
۱-4-1- شرح گذشتگان بر اشعار خاقانی ……………………………………………………………..3
۱-4-2- شرح معاصران بر اشعار خاقانی ……………………………………………………………….4
۱-4-3- تحقیقات خارجی …………………………………………………………………………………….5
۱-5- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………..6
فصل دوم: گذری بر احوال خاقانی و سبک شعر در قرن ششم
۲- 1- زندگی خاقانی ……………………………………………………………………………………………8
2-2- خانواده و نزدیکان خاقانی……………………………………………………………………………….9
2-3- محل و زمان تولد و وفات خاقانی………………………………………………………………..10
2-4- ی برسبک شعر در قرن ششم ……………………………………………………………11
2-4-1- سبک آذربایجانی ……………………………………………………………………………………12
2-5 ـ مختصات شعر در قرن ششم ……………………………………………………………………..13
2-5-1- سطح زبانی ……………………………………………………………………………………………..13
2-5-2- سطح فکری …………………………………………………………………………………………….13
2-5-3- سطح ادبی ………………………………………………………………………………………………14
2-6- سبک شعری خاقانی ……………………………………………………………………………………14
عنوان صفحه
2-7- مضامین و موضوعات شعر خاقانی ………………………………………………………………17
2-7-1- وطن دوستی …………………………………………………………………………………………..17
2-7-2 فلسفه ستیزی …………………………………………………………………………………………..17
2-7-3- نجوم ……………………………………………………………………………………………………….18
2-7-4- طب …………………………………………………………………………………………………………18
2-7-5- موسیقی ………………………………………………………………………………………………….19
2-7-6- قرآن و علوم دینی …………………………………………………………………………………..20
2-7-7- مدح ………………………………………………………………………………………………………..20
2-7-8- نرد و شطرنج …………………………………………………………………………………………..21
2-7-9- خاقانی وآئین مسیحیت ………………………………………………………………………….21
2-7-10- حبسیّات ………………………………………………………………………………………………22
2-7-11- مفاخره ………………………………………………………………………………………………….23
2-7-12- ستایش پیامبر(ص) و کعبه ………………………………………………………………….23
2-7-13- توصیف صبح ………………………………………………………………………………………..24
2-7-14- اطلاعات عمومی …………………………………………………………………………………..24
2-8- زیبا شناسی و صورخیال در شعر خاقانی ……………………………………………………25
2-8-1- استعاره ……………………………………………………………………………………………………25
2-8-2- تشبیه ……………………………………………………………………………………………………..26
2-8-3- کنایه ……………………………………………………………………………………………………….27
2-8-4- مجاز ………………………………………………………………………………………………………..28
2-8-5- آرایه‌های دیگر ………………………………………………………………………………………..28
فصل سوم: شرح و توضیح هفت ترکیب‌بند بلند شرح نشده‌ی خاقانی
3-1- ترکیب‌بند اوّل با مطلع« دلا از جان چه برخیزد یکی جویای جانان شو »
درموعظه و نعت رسول اکرم(ص) و تخلّص به مدح ناصرالدّین ابراهیم ……………….31
عنوان صفحه
3-2-ترکیب‌بند دوم بامطلع«خوش‌خوش به روی ساقیان لب‌گشت خندان صبح‌را»
در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان …………………………………………………………………63
3-3- ترکیب‌بند سوم با مطلع « جام ز می دوقلّه کن خاصّ برای صبحدم »
در مدح جلال‌الدّین اخستان شروان‌شاه ……………………………………………………………..123
3-4- ترکیب‌بند چهارم با مطلع « خنده‌ی سر به مهر زد دم صبح »
در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان شروان‌شاه ……………………………………………..177
3-5- ترکیب‌بند پنجم با مطلع « جو به جو راز جهان بنمود صبح »
در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان ……………………………………………………………….224
3-6- ترکیب‌بند ششم با مطلع « برقع زرنگار بندد صبح »
در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر اخستان ……………………………………………………………….279
3-7- ترکیب‌بند هفتم با مطلع « سر چو آه عاشقان برکرد صبح »
نوروزیه در مدح جلال‌الدّین ابوالمظفر شروان‌شاه اخستان …………………………………336
فصل چهارم: نتیجه گیری
نتیجه گیری: ……………………………………………………………………………………………………….376
فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………….380
مقدمه
انس و آشنایی با افکار واندیشه‌های هر شاعری نیازمند شناخت سبک و پیام سخن اوست. بسیاری از آثار بزرگان ادبی ما به دلیل استفاده از اصطلاحات و ترکیبات خاص، صور خیال و هنرهای شاعرانه نیاز به شرح و توضیح دارند. یکی از این شاعران پرآوازه که شعر او به دلیل استفاده از تعبیرات، تلمیحات، صور خیال، ترکیبات پیچیده و نغز و وصف‌های بدیع و بی‌نظیر نیاز به شرح و توضیح دارد خاقانی شروانی است .
درک و شناخت اشعار خاقانی نیازمند به داشتن اطلاعات گسترده، آشنایی با اخبار و احادیث و آگاهی از اصطلاحات علمی معمول و رایج روزگار شاعر است. اندیشه‌ها و افکار شاعر چنان در الفاظ و ترکیبات پیچیده قرار گرفته است که درک و فهم آن برای خوانندگان و علاقه‌مندان دنیای پر راز و رمز این شاعر دیرآشنا به آسانی میسّر نیست.
فرم در حال بارگذاری ...
|
[چهارشنبه 1399-10-03] [ 12:47:00 ب.ظ ]
|
