چكیده 1

مقدمه. 2

فصل اول

1-1-شرح و بیان مساله پژوهش… 5

1-2-سابقه و پیشینه ی پژوهش… 6

1-3-اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش… 10

1-4-اهداف پژوهش… 10

1-5- سوالات پژوهش… 11

1-6- فرضیه های پژوهش… 11

1-7- کاربرد نتایج تحقیق.. 11

1-8-روش و ابزار گردآوری اطلاعات… 12

1-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها 13

1-10-جامعه ی آماری و روش نمونه گیری.. 13

1-11- محدودیتها و موانع تحقیق.. 16

1-12- قلمرو مكانی ، زمانی و موضوعی تحقیق.. 18

فصل دوم

2-1- مقدمه. 21

2-2- پیشینه ی تاریخی پارکینگ… 21

2-3- جای پارك.. 22

فهرست مطالب

عنوان    صفحه  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ                                                                                                      

2-4- فضا – ساعت… 22

2-5- جابجایی(واگردان) 22

2-6-عرضه پارکینگ… 22

2-7 -تقاضای پارکینگ… 23

2-8-تعیین میزان تقاضای پاركینگ… 23

2-9-روابط مربوط به عرضه، كاربری و تقاضای پاركینگ… 23

2-10- استخراج میزان عرضه و تقاضای پاركینگ… 24

2-11- گروه ها و منافع متأثر از پاركینگ… 25

2-12- سطح توقف خودرو. 25

2-13- حریم و استانداردهای فضای پارك.. 25

2-14- ترافیك… 26

2-15- عوامل تشکیل دهنده ترافیک… 26

2-16- مدیریت ترافیک… 27

2-17- تسهیلات ترافیک… 27

2-18- پارکینگ… 28

2-19- پاركینگ عمومی.. 28

2-20- دسترسی به پاركینگ… 28

2-21- برآورد پارکینگ لازم. 30

2-22- مشکلات احداث پارکینگ… 30

2-23- اشباع پارکینگ… 31

فهرست مطالب

عنوان          صفحه  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ                                                                                                      

2-24- محل پارکینگ… .32

2-25-تولید سفر. 33

2-26- مطالعات مبدأ و مقصد. 34

2-27- برنامه ریزی برای معلولین.. 34

2-28- تقسیم بندی پارك حاشیه ای بر اساس مدت توقف… 37

2-29- استانداردهای خودرو. 37

2-30-محدوده مورد مطالعه پارکینگ… 38

2-31-متوسط مدت زمان پارك : 40

2-32- محل های دارای اولویت برای انجام مطالعات پارك حاشیه ای.. 41

2-33-اهمیت احداث پاركینگهای طبقاتی.. 42

2-34- مقایسه هزینه های ایجاد یک واحد پاركینگ… 43

2-35- شاخص های پارکینگ سلامت محور. 43

2-36- شاخص های مكان یابی كاربریهای شهری.. 45

2-37- تأسیسات پارکینگ… 48

2-38- سایر فضاهای پارکینگ… 52

 

 

2-39-انواع پارکینگ… 52

2-40-تکنولوژی های جدید پارکینگ و روش های نوین مدیریت فضاهای پارک.. 55

2-41- مشکلات احداث پارکینگ… 63

2-42- سازۀ پارکینگ… 63

2-43-مدیریت پارکینگ… 64

فهرست مطالب

عنوان    صفحه  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ                                                                                                      

2-44-ابعاد وسایل نقلیه، استانداردها و سرانه های طراحی پارکینگ… 66

2-45-فضای مورد نیاز پارکینگ برای کاربری های مختلف و نقش رعایت سرانه ها 68

2-46-گشتن به دنبال جای پارک، معضل امروز شهرها 70

2-47- مكانیابی.. 71

2-48-مکان یابی پارکینگ… 71

2-49- اهمیت مكانیابی صحیح در استقرار پاركینگهای عمومی.. 72

2-50- معیارهای موثر در مکانیابی پارکینگ… 73

2-51- سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 74

2-52- استفاده از GIS در شهرسازی و برنامه ریزی شهری.. 75

2-53- استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی در حوزه حمل و نقل.. 75

2-54-روش های مکان یابی پارکینگ… 76

2-55-نتیجه گیری.. 80

فصل سوم

3-1- مقدمه. 82

3-2- موقعیت جغرافیایی شهرستان لاهیجان. 82

3-3- موقعیت جغرافیایی شهر لاهیجان. 86

3-4- موقعیت ارتباطی شهر لاهیجان. 86

3-5- خصوصیات كلی آب و هوایی لاهیجان. 87

3-6- درجه حرارت (دما) 89

3-7- بارندگی.. 90

فهرست مطالب

عنوان     صفحه  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ                                                                                                      

3-8- رطوبت… 95

3-9- باد. 96

3-10- زمین شناسی،توپو گرافی شهر لاهیجان. 97

3-11-شیب وجهت توسعه ی شهر لاهیجان. 99

3-12- منابع آب درلاهیجان. 102

3-13- سوانح طبیعی : 104

3-14- پوشش گیاهی شهرلاهیجان. 104

3-15-ویژگیهای جغرافیایی انسانی.. 105

3-16- پیشینه تاریخی لاهیجان. 112

3-17 – وجه تسمیه لاهیجان. 113

3-18- مراكز مذهبی –تاریخی شهر. 114

3-19- بناهای عمومی شهر. 115

3-20- مراكز دیدنی.. 115

3-21- تأسیسات عمومی شهر لاهیجان. 116

3- 22- محلات لاهیجان. 118

3-23- اوضاع اقتصادی لاهیجان. 118

3-24-نتیجه گیری.. 121

فصل چهارم

4-1-مقدمه. 123

4-2- آمار توصیفی پرسشنامه ها 123

فهرست مطالب

عنوان         صفحه  

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ                                                                                                       

4-3-نتیجه گیری.. 147

فصل پنجم

5-1-مقدمه. 151

5-2-مراحل مکانیابی پارکینگهای عمومی با بهره گرفتن از GIS و مدل AHP. 152

5-3- مشخصات کلی پارکینگ های موجود شهر لاهیجان. 157

5-4-مکانیابی پارکینگ ها ی عمومی در شهر لاهیجان. 158

5-5- وزن دهی به معیارها 168

5-6-نتیجه گیری.. 175

فصل ششم

6-1-بحث و نتیجه گیری.. 177

6-2- آزمون فرضیات پژوهش… 178

6-3-پاسخ به سوالات پژوهش… 182

6-4- ارائه راهکار و پیشنهادات… 184

منابع و ماخذ. 188

پیوست الف… 195

پیوست ب… 199

چكیده:

مدیریت و هدایت جا بجایی انسان و کالا در سطح معابر یک شهر با هدف افزایش سرعت،امنیت و کاهش هزینه حمل و نقل مهمترین هدف ایجاد سیستمهای حمل و نقل شهری است.کارکرد این سیستم وابسته به وجود زیر ساختهای لازم و نیز قرارگیری مناسب اجزای مختلف آن و نیز هماهنگی این اجزا با یکدیگر است. یکی از مهمترین زیر ساختهای سیستم حمل و نقل، پارکینگهای عمومی هستند که نقش بسزایی در کاهش ترافیک شهری دارند.مکان یابی پارکینگ یکی از مهمترین ابزار در مدیریت شهرها می باشد.پارکینگ می تواند بر کارایی ترافیک و کیفیت زندگی شهری تاثیر بگذارد. بعد از گذشت چندین دهه و افزایش اتومبیل و نبود فضای کافی برای پارک و در نهایت هزینه های ساخت پارکینگ،لزوم مکان یابی مناسب برای پارکینگ نمایان گشت.

این پژوهش در بهار 1393 در شهر لاهیجان برای رفع معضل ترافیک انجام شده است و سعی دارد تا با توجه به شرایط و عوامل موثر بر مکان پارکینگ در شهر لاهیجان به مکان یابی مناسب این عنصر بپردازد.این پژوهش چند هدف را دنبال می نماید: 1-دستیابی به الگوی مناسب جهت مکان یابی بهینه پارکینگهای عمومی با بهره گرفتن از سیستم GIS ؛2-تجزیه و تحلیل عوامل موثردر مکان یابی پارکینگ؛3-شناسایی نواحی نیازمند پارکینگ عمومی و طبقاتی؛4-شناساندن اهمیت و کارایی GIS در انتخاب بهترین مکانها برای احداث پارکینگ.

در این تحقیق علاوه بر ارائه الگویی مناسب جهت مکان یابی بهینه پارکینگ به وسیله GIS به مقایسه روش های مختلف وزندهی لایه های مکان یابی پارکینگ مانند AHP و منطق فازی بولین و …پرداخته      می شود.

كلید واژه: پارکینگ عمومی وطبقاتی، تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مکان یابی ،سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، شهر لاهیجان.

مقدمه:

با رشد سریع شهرنشینی در دهه های اخیر و افزایش تعداد وسایل نقلیه موتوری ترافیک در سطح معابر شهری به یکی از معضلات شهرهای بزرگ تبدیل شده است. بنابراین یکی از دغدغه های فکری مدیران شهری حل معضل ترافیک می باشد.جهت روان شدن حرکت وسایل نقلیه و حل مشکل ترافیک اقدامات زیادی از جمله احداث زیرساختهای حمل و نقل شهری مانند راه های ارتباطی ،زیرگذرها و روگذرها و گسترش حمل و نقل عمومی از قبیل مترو و اتوبوسهای شهری توسط مدیران شهری صورت گرفته است. در این راستا احداث پارکینگهای عمومی متعدد در مجاورت معابر شهری به منظور جلوگیری از پارکهای طولانی و بی مورد در کنار خیابانها یکی از اقدامات موثر در کاهش ترافیک و به دنبال آن کاهش آلودگی هواست.

مکان یابی صحیح پارکینگ موجب کاهش سفرهای درون شهری می شود که اگر با کاهش یا عدم پارک حاشیه ای همراه باشد باعث افزایش عرض خیابان ها و روان شدن تردد وسایل نقلیه می گردد. بدین منظور بایستی معیارهای موثر طوری در نظر گرفته شود که باعث کاهش پارک حاشیه ای و روان تر شدن ترافیک معابر شود.

با توجه به مسائل مذكور پژوهش حاضر در 6 فصل تنظیم گردیده است:

فصل اول: كلیات تحقیق كه شامل بیان مسئله،‌سابقه و پیشینه ی تحقیق،اهمیت و ضرورت موضوع

تحقیق، اهداف ،‌فرضیه ها، ‌متغیرها و روش تحقیق می باشد نگارش شده است سپس به مقطع زمانی تحقیق و جامعه آماری شهر لاهیجان اشاره شده است.

فصل دوم: به مبانی نظری، پیشینه و ادبیات تحقیق اشاره می گردد .

فصل سوم : ویژگیهای جغرافیایی ،اجتماعی ،اقتصادی ،کالبدی لاهیجان نگارش شده است.

فصل چهارم :به بررسی وضعیت پارکینگ در شهر لاهیجان از دیدگاه شهروندان پرداخته ،و سپس وضعیت پارکینگ ها در این شهر مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است .

فصل پنجم: با بهره گرفتن از روش تحلیل سلسله مراتبی و روش AHP نیز مکانیابی بهینه ای برای احداث پارکینگ های عمومی صورت پذیرفت و تعداد پارکینگ مورد نیاز و محل احداث آنها پیشنهاد گردید.

در فصل ششم به اثبات فرضیات و پاسخ به سوالات پژوهش پرداخته شده و در نهایت نتیجه گیری و پیشنهاداتی ارائه شده است .

1-1- شرح و بیان مساله پژوهش:

مدت زمان زیادی است كه عناصر انسان، وسیله نقلیه و محیط به عنوان عناصر اصلی در حمل و نقل جاده ای مرسوم واقع شده اند و هدف از شناسایی كامل آنها، برقراری ایمنی آنهاست؛ چرا كه این عناصر با هم روابط متقابل و تأثیر پذیر دارند. به عنوان مثال انسان و وسیله نقلیه با هم برروی محیط اثر می گذارند و باعث ایجاد ترافیک در شهرها و آلودگی های زیست محیطی می شوند و در قبال آن محیط نیز با ویژگی های خود باعث تغییر شرایط حمل و نقل می شود.

منشا ایجاد و گسترش روزافزون شهرها را در عوامل عمده ای از قبیل توسعه مبادلات کالا، پیشرفت تجاری و تمدن انسانی می توان دانست و در میان مهمترین عوامل پیدایش شهرها، بایستی توسعه شبکه راه ها را عادی ترین و قدیمی ترین عامل دانست.

گسترش شهرها، افزایش تعداد مسافرتهای شهری، پیشرفت تکنولوژی و ارزان شدن قیمت خودرو و بالارفتن درآمد خانواده سبب شده تعداد خودروها در شهرها افزایش قابل توجه ای داشته باشد که این امر باعث ایجاد ترافیک و همچنین کمبود فضای پارک خودرو شده است. حل مسئله ترافیک به برنامه‌ریزی‌های درازمدت و کوتاه مدت مختلفی از جمله کاهش سفرهای شهری، طراحی سیستم حمل و نقل عمومی فراگیر و غیره نیازمند است. تامین فضای پارکینگ خودرو در شهر، خارج از بحث ترافیک یکی از نیازهای ضروری است. با تامین پاركینگ در نقاط مختلف شهر می توان تا حد زیادی بر مشكلات ترافیكی فائق آمد.

تامین پارکینگ در بافت ‌های شهری موجود ما، از مسائل و مشكلات طراحان شهری نبوده و اکثر فضاهای پیش بینی شده در طرح های جامع، یا تغییر کاربری داده و یا واگذار شده‌اند. وجود مراكز تجاری با جذب سفر بالا در برخی شهرها، استفاده از الگوی توقفگاه های چند طبقه را اجتناب ناپذیر ساخته و دستیابی به ضوابط این گونه توقفگاه ها را ضروری می سازد.

امروزه با ورود حجم بالایی از خودروها، سرانه خودرو از یک دستگاه به ازای هر واحد مسکونی به دو یا سه واحد در حال افزایش است. این امر باعث ازدحام خودروها در حاشیه خیابان ‌ها و کوچه‌ها شده است. در این وضعیت می بایست روشی را پیشنهاد نمود که هم ارزان بوده و هم اجرای آ‌ن ساده باشد و حجم بالایی از پارکینگ را برای ساختمانها تامین نماید.

در شرایط كنونی رشد روزافزون شهرها كه متأثر از رشد جمعیت و مهاجرت می باشد منجر به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی و تغییرات متعددی در كاربری های شهری شده است. هجوم بیش از اندازه جمعیت به شهرها به همراه رشد ناخواسته و ناموزون و توسعه غیر اصولی آنها به علت عدم تناسب بین كاربری های مختلف شهری و نبود مدیریت واحد شهری، مشكلات عدیده ای را در سیستم شهری به وجود می آورد. شهر لاهیجان با داشتن 82110 نفر جمعیت در سال 1390 و با مساحت 9 کیلومتر مربع و با توجه به موقعیت توریستی بودن شهر و افزایش روز افزون وسایل نقلیه موتوری،کم بودن عرض خیابانهای شهر و محدودیت زمین بخصوص در مرکز شهر همه روزه با تعدد بیشماری از ماشینهای پارک شده در گوشه و کنار خیابانهای شهر مواجه هستیم که علاوه بر ایجاد مزاحمت برای تردد عابرین موجب بروز ترافیک در شهر می شوند، بنا براین نیاز به احداث پارکینگهای عمومی و بخصوص طبقاتی به وضوح در شهر محرز می باشد.با توجه به موارد گفته شده تا کنون در شهر لاهیجان اقدام به احداث پارکینگ طبقاتی نشده است؛ بنابراین در این پژوهش سعی شده است برای رفع مشکل ترافیک در شهر به جانمایی مکان های بهینه برای احداث پارکینگ های عمومی به کمک GIS بپردازد. مکان یابی صحیح پارکینگ موجب کاهش سفرهای درون شهری می شود که اگر با کاهش یا عدم پارک حاشیه ای همراه باشد باعث افزایش عرض خیابان ها و روان شدن تردد وسایل نقلیه می گردد.

1-2- سابقه و پیشینه ی پژوهش:

فهرست مطالب

عنوان           صفحه

فصل اول: طرح پژوهش و مقدمه

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسئله. 3

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6

1-4- اهداف تحقیق.. 7

1-4-1- هدف کلی.. 7

1-4-2- هدف ویژه 7

1-5- فرضیه های تحقیق.. 7

1-6- محدودیت های تحقیق.. 7

1-6-1- محدودیت های قابل کنترل. 7

1-6-2- محدودیت های غیر قابل کنترل. 8

1-7- جامعه آماری، حجم نمونه، مکان پژوهش، روش تحقیق و روش تجزیه و تحلیل آماری.. 8

1-8- تعریف کاربردی واژه ها 9

1-8-1- رادیکال های آزاد. 9

1-8-2- پر اکسیداسیون چربی.. 9

1-8-3- فعالیت هوازی شدید. 9

1-8-4 ال کارنیتین (L carnitine) 10

1-8-5- دارونما 10

1-8-6- مالون دی آلدئید (MDA) 10

1-8-7- کراتین کیناز. 10

1-8-8- ظرفیت آنتی اکسیدانی توتال. 11

1-8-9- بیلی روبین.. 11

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه. 13

2-2- مبانی نظری.. 13

2-2-1- فرایند استرس اکسیداتیو. 13

2-2-2- گونه های اکسیژن فعال ( ROS) 14

2-2-3- رادیکال های آزاد و پراکسیداسیون چربی.. 14

2-2-3-1- منابع تولید رادیکال های آزاد. 16

2-2-3-2- مکانیسم های تولید رادیکال های آزاد در جریان ورزش هوازی.. 16

2-2-4- سیستم های دفاع آنتی اکسیدانی.. 17

2-2-4-1- مواد آنتی اکسیدانی طبیعی اصلی.. 17

2-2-4-2- مکمل های آنتی اکسیدانی.. 18

2-2-5- اندازه گیری استرس اکسیداتیو در انسان. 19

2-2-6- فعالیت بدنی و استرس اکسیداتیو. 19

2-2-7 ال-کارنیتین.. 21

2-2-7-1- مواد غذایی حاوی ال کارنیتین و منابع آن. 21

2-2-7-2- نقش ال -کارنیتین در اکسیداسیون چربی ها 22

2-2-7-3- نقش ال کارنیتین در فعالیت بدنی.. 23

2-2-7-4- نقش کارنیتین در تمرینات استقامتی.. 24

2-2-7-5- نقش کارنیتین در تمرینات شدید. 24

2-2-7-6- خلاصه تاثیرات کارنیتین بر عملکرد ورزشی.. 25

2-3- پیشینه تحقیق.. 26

2-3-1- تأثیر فعالیت بدنی بر کراتین کیناز. 26

2-3-2- تأثیر فعالیت بدنی بر مالون دی آلدئید. 26

2-3-3- تأثیر فعالیت بدنی بر ظرفیت آنتی اکسیدانی توتال. 28

2-3-4- ال استیل سیستئین.. 29

2- 3-5- پلی فنول ها 29

2-3-6- متیل سولفونیل متان. 29

2-3-7- ویتامین C.. 30

2-3-8- امگا 3. 31

2-4- جمع بندی.. 32

 فصل سوم: روش شناسی پژوهش

3-1- مقدمه. 35

3-2- روش تحقیق.. 35

3-3- جامعه آماری و حجم نمونه. 35

3-4- روش نمونه گیری.. 35

3-5- معیارهای ورود به طرح.. 36

 

 

3-6- متغیرهای تحقیق.. 36

3-6-1- متغیرهای مستقل.. 36

3-6-2- متغیرهای وابسته. 36

3-7- ابزار جمع آوری اطلاعات… 36

3-8- شیوه اندازه‌گیری.. 39

3-8-1- مرحله ارزیابی اولیه. 39

3-8-1-1- تکمیل فرم مشخصات… 39

3-8-1-2- روش اندازه گیری قد و وزن. 39

3-8-1-3- اندازه گیری شاخص توده بدنی (BMI ) 39

3-8-1-4- روش برآورد حداکثر اکسیژن مصرفی.. 39

3-8-2- مرحله انتخاب آزمودنی ها 40

3-8-3- مرحله ارزیابی نهایی.. 41

3-8-4- روش اندازه گیری مالون دی آلدئید خون. 44

3-8-5- روش اندازه گیری کراتین کیناز. 44

3-8-6 – روش اندازه گیری ظرفیت آنتی اکسیدانی توتال. 44

3-8-7- روش اندازه گیری بیلی روبین.. 45

3-8-8- روش تجزیه و تحلیل آماری.. 45

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته ها

4-1- مقدمه. 47

4-2- تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها 47

4-3- آزمون فرضیه های تحقیق.. 49

4-3-1- فرضیه اول. 49

4-3-2- فرضیه دوم. 53

4-3-3- فرضیه سوم. 57

4-3-4- فرضیه چهارم. 61

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 66

5-2-خلاصه پژوهش……………………………………………………………………………………………………. 66

5-3- تغییرات ظرفیت آنتی اکسیدانی توتال پلاسما ……………………………………………………………… 66

5-4- تغییرات غلظت مالون دی آلدئید سرم……………………………………………………………………….. 67

5-5- تغییرات غلظت کراتین کیناز سرم ……………………………………………………………………………. 68

5-6- تغییرات غلظت بیلی روبین سرم………………………………………………………………………………. 69

5-7- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………… 69

5-8 -پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………….. 70

5-8-2- پیشنهادهای پژوهشی………………………………………………………………………………………… 70

5-8-1- پیشنهادهای كاربردی…………………………………………………………………………………………. 70

منابع و مآخذ : 71

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………….. 88

مقدمه

علم ورزش دانش جدیدی است که در چند دهه اخیر با تلاش و علاقه متخصصان و پژوهشگران به دنیا معرفی شده است، دانشی که در جامعه امروز به دلیل کاربردها و جذابیت های متنوع خود از اهمیت خاصی برخوردار است و تقریباً تمامی مردم و نهادهای اجتماعی را به نحوی با خود مربوط می‌کند (9 ).

ورزش و فعالیت بدنی، به عنوان یک وسیله مؤثر و مفید در پیشگیری، درمان و توان ‌بخشی برای بسیاری از امراض و اختلالات پزشکی، حتی قبل از توصیه و تجویز روش‌های پیشرفته پزشکی مورد نظر می‌باشد (16). با وجود این که فعالیت بدنی منظم، دارای مزایای بسیاری در رابطه با تندرستی است، می‌توان آن را به عنوان یک عامل استرس ‌زای بدنی در نظر گرفت که احتمالاً به دلیل تولید مقادیر فراوان گونه‌های اکسیژن و نیتروژن فعال، می‌تواند سلول‌ها را در معرض آسیب‌های اکسیداتیو قرار دهد (33).

بسیاری از محققین علوم ورزشی معتقدند، فعالیت بدنی با شدت بالا و طولانی مدت می‌توانند با افزایش رادیکال‌های آزاد، باعث آسیب سلول شده و روند پیری را تسریع کنند (144،141،61،8).

طی سال‌های اخیر نقش رادیکال‌های آزاد و یا به عبارت دیگر گونه‌های اکسیژن فعال در رشد و پیشرفت بسیاری از بیماری‌ها از جمله اختلالات نورولوژیکی و قلبی عروقی به‌ طور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است (113،27).

بدن انسان دارای یک سیستم دفاعی جهت مقابله با رادیکال‌های آزاد موسوم به سیستم آنتی اکسیدان است. عدم تعادل بین میزان رادیکال آزاد تولید شده و ظرفیت آنتی اکسیدان باعث استرس اکسیداتیو می‌گردد (113،85،27). رادیکال‌های آزاد باعث آسیب در اکثر ماکرومولکول‌ها شامل لیپیدها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک می‌گردند. شدت آسیب‌های ناشی‌ از رادیکال‌های آزاد به میزان آن‌ ها، طول دوره مجاورت با آن‌ ها و نوع آن‌ ها بستگی دارد. یون‌های فلزی نظیر آهن دارای نقش کاتالیزوری مهمی در عملکرد گونه‌های اکسیژن فعال (ROS)[1] هستند (24). تولید گونه‌های فعال اکسیژن فرایندی طبیعی در ارگانیزم هوازی است.

شواهد مستقیم و غیرمستقیم نشان می‌دهند فعالیت ‌بدنی سنگین می‌تواند منجر به افزایش تولید رادیکال آزاد در عضله اسکلتی و سایر بافت‌های فعال شود (143). هرچند جریان اکسیژن در زنجیره انتقال الکترونی میتوکندری منبع اصلی تولید ROS می‌باشد، مسیرهای دیگری مانند مسیر زانتین ‌اکسیداز[2] نیز می‌تواند هنگام یا پس از فعالیت ورزشی فعال شوند. بنابراین تأمین ناکافی ATP درون عضلانی در فعالیت های هوازی و بی‌هوازی (هردو) می‌تواند به تولید ROS بیانجامد (143). به نظر می رسد، شیوه زندگی از جمله ورزش، تغذیه، کشیدن سیگار و مصرف مشروبات الکلی نیز در فرایند استرس اکسیداتیو نقش داشته         باشد (8).

درهمین راستا، برخی از ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور معتقدند با مصرف آنتی اکسیدان‌های غیرآنزیمی از قبیل ویتامین C، E، کارنیتین و…به صورت مکمل‌های غذایی، می‌توانند ازطریق شکار رادیکال های آزاد عملکرد ورزشی خویش را ارتقا بخشند (140). برخی از تحقیقات حاکی از تأثیر مثبت مکمل‌های غذایی درجهت کاهش استرس اکسیداتیو است (140،121،97،34). ازسوی دیگر، برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از این مکمل‌ها هیچ تأثیر مثبتی درجهت کاهش رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو ناشی ازفعالیت ندارند (117،112). لذا در تحقیق حاضر نیز به بررسی خواص آنتی‌اکسیدانی یکی دیگر از مواد آنتی‌اکسیدان که به خاصیت آنتی اکسیدانی آن در فعالیت های بدنی کمتر پرداخته شده است متمرکز می شویم.

1-2- بیان مسئله

از آن ‌جا که موجودات‌ زنده دائماً در معرض ‌استرس ‌اکسیداتیو قرار دارند، لذا از ساز و کارهای دفاع آنتی اکسیدانی نیز برخوردارند (8). استرس اکسیداتیو ‌هنگامی رخ می‌دهد که موازنه هموستازی بین توانایی‌های اکسیدانی وآنتی‌اکسیدانی موجود در سیستم‌های بیولوژیکی مختل ‌شود (133،31،8). اگر چه ورزش حاد و فعالیت ‌بدنی شدید باعث افزایش تولید گونه‌های اکسیژن فعال (واکنش‌پذیر) در عضلات اسکلتی، کبد و قلب شده، باعث استرس‌ اکسیداتیو ‌می‌گردد (109،84،37،31،23،8). اما ورزش‌ منظم و متوسط از طریق افزایش دفاع آنتی‌اکسیدانی منجر به کاهش استرس ‌اکسیداتیو و کاهش عوارض دیابت خواهد شد (84،31). در پاسخ به فعالیت‌های استقامتی مصرف اکسیژن در بدن انسان به طور سیستمیک10تا20 برابر افزایش می‌یابد (89). در عضلات، میزان این افزایش بیشتراست و به 100 تا200 برابر زمان استراحت می‌رسد

(140). نشت گونه‌های اکسیژن فعال از میتوکندری درحین فعالیت منبع‌ اصلی برای‌ استرس اکسیداتیو است (97). بنابراین عضلات در برابر آسیب ‌اکسیدانی بالقوه‌ای که به هنگام ورزش یا بعد از آن رخ می‌دهد به حفاظت آنتی اکسیدانی بیشتری نیاز دارند (8). محققان همواره در تلاش هستند تا مزایای مکمل‌های آنتی اکسیدان را مورد بررسی قرار دهند (116). ازدیدگاه نظری مصرف آنتی‌اکسیدان های غیرآنزیمی مختلف از قبیل ویتامینC و E با شکار رادیکال‌های آزاد استرس اکسیداتیو ناشی از فعالیت را کاهش می‌دهد (123،83،8). افزایش رادیکال‌های آزاد به هنگام فعالیت ‌بدنی می‌تواند هموستاز مواد آنتی اکسیدانی و پرواکسیدان‌های درون سلولی را به‌ هم زده و در نتیجه باعث التهاب، استرس اکسیداتیو، خستگی و آسیب ‌عضلانی گردد (110،61،8).

فشار ایسکمیک رایج ترین نوع استرس است که قلب را تحت تاثیر قرار می دهد. ایسکمیک عضله قلبی هنگامی رخ می دهد که جریان خون قلب برای برطرف کردن نیاز های متابولیک عضله قلبی کافی نباشد. در نتیجه این عارضه، عملکرد پمپاژی عضله قلب دچار اختلال می شود. انقباض ریتمیک مختل می گردد (بد ریتمی) و در موارد حاد و طولانی مدت صدمه غیر قابل برگشت بافتی رخ می دهد که با نکروز عضله قلبی یا سکته قلبی مشخص می گردد. در انسان این موقعیت پاتولوژیک پیچیده، بیماری ایسکمیک قلبی نامیده می شود. بیماری ایسکمیک علت مرگ و میر در جوامع توسعه یافته می باشد. پیشرفت بیماری ایسکمیک قلبی مربوط به پر فشار خونی شریان سیستمیک است. در این جوامع پر فشار خونی علت 50 درصد از معلولیت ها و مرگ و میر ها در افراد مسن می باشد. روش هایی که به سرعت جریان خون را تامین می کنند (مانند خون رسانی به منطقه ایسکمیک عضله قلبی) می توانند مرگ و میر را تقریباً به نصف کاهش دهند و اگر درمان به تاخیر بیفتد اثر بخشی خون رسانی مجدد کاهش می یابد. اگر چه خون رسانی مجدد اولیه تنها راه نجات عضله قلبی مبتلا به ایسکمیک است، خون رسانی مجدد خود باعث آریتمی و بد کاری برگشت پذیر قلب می شود (123).

ال‌-کارنیتین[3] یک ‌آنتی‌ اکسیدان قوی است‌که از کارنیتین و زنجیره کوتاه‌ آسیل‌ کارنیتین تشکیل شده است (39). در بدن انسان از ترکیب دو اسید آمینه لیزین و متیونین ساخته می‌شود (75،20). محافظت از سلول‌های آندوتلیال قلب در برابر استرس اکسیداتیو وآسیب میوکارد (42)، کاهش آسیب‌ کبدی ناشی از مصرف دوکسوربیسین[4] (دوکسوربیسین یک آنتی ‌بیوتیک است‌ که به طورگسترده در درمان انواع مختلف تومورهای جامد استفاده می‌شود) (26)، درمان اختلالات عصبی در انسان (41)، ناباروری مردان، بیماری آلزایمر(36)، بهبود کبد چرب (149) و… از جمله خاصیت آنتی‌اکسیدانی احتمالی این ماده به شمار می‌آیند. ال- کارنیتین همچنین می تواند به جلوگیری و کاهش آسیب ایسکمی جریان مجدد کمک کند (148). سوپر اکسید دسمیوتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون اس- ترنسفراز برخی از آنزیم های ضد اکسایشی هستند. سوپر اکسید دسمیوتاز سبب دسمیوتاسیون رادیکال سوپر اکسید به پر اکسید هیدروژن و اکسیژن می شوند. بنابراین، تصور می شود که نقش سوپر اکسید دسمیوتاز ها در دفاع ضد اکسایشی، باید با اعمال کاتالاز و یا گلوتاتیون پر اکسیداز در خنثی کردن پر اکسید هیدروزن مورد توجه قرار گیرد. واکنش هابر –ویس هنگامی اتفاق می افتد که رادیکال سوپر اکسید با پر اکسید هیدروژن وارد واکنش شده، رادیکال هیدروکسیل را تولید کند. اگر این واکنش در بدن موجود زنده انجام شود، رادیکال سوپر اکسید مستقیماً به تولید رادیکال هیدروکسیل منجر می شود. با وجود این در محلول خنثی، ثابت سرعت این واکنش در حدود 2 مول در ثانیه است. بنابراین، واکنش هابر- ویس به ندرت در بدن موجود زنده به وقوع می پیوندد. نقش دیگر رادیکال سوپر اکسید دخالت آن در تولید رادیکال هیدروکسیل است. از آن جا که رادیکال سوپر اکسید به عنوان یک عامل احیا کننده عمل می کند می تواند سبب احیای یون های فلزی شده، احتمال وقوع واکنش فنتون را افزایش دهد.

رادیکال سوپر اکسید تقریباً در تمام سلول های هوازی تشکیل می شود و به روش های شیمیایی، فیزیکوشیمیایی و آنزیمی تولید می شود. منبع اصلی این تولید عبارت است از نشت از مسیرهای احیای اکسیژن در زنجیره های انتقال الکترون موجود در میتوکندری و شبکه آندوپلاسمی. در این سلول ها نقش اصلی رادیکال سوپر اکسید عمل باکتری کشی است. در محلول های آبی، فعالیت رادیکال سوپر اکسید کم است. بنابراین این رادیکال یک گونه اکسیژن فعال نیست. شواهد زیادی نشان می دهد که در بدن موجود زنده ، رادیکال سوپر اکسید توسط سوپر اکسید دسمیوتاز (SOD) دفع می شود.از آن جا که پر اکسید هیدروژن، الکترون غیر زوجی (فرد) ندارد، نمی توان آن را یک رادیکال شناخت. پر اکسید هیدروژن یک ترکیب نسبتاً پایدار است و به سادگی از میان غشاهای بیولوژیکی عبور می کند در حالی که رادیکال سوپر اکسید بدون کمک یک کانال آنیونی قادر به انجام چنین کاری نیست.

گلوسین در سال 2006 فعالیت آنتی اکسیدانی ال- کارنیتین را در شرایط آزمایشگاهی تحقیق کرد و متوجه شد که ال- کارنیتین در مهار آنیون سوپر اکسید، رادیکال و پر اکسید هیدروژن می تواند موثر باشد(69).

این ماده به صورت مکمل در اکثر مواد غذایی حیوانی مانند گوشت قرمز، لبنیات و آووکادو یافت می‌شود، غذاهای‌ گیاهی منبع خوبی برای این ماده نمی‌باشند (125). از لحاظ تئوری این مکمل‌ها ممکن ‌است محتوای کارنیتین را افزایش داده و باعث تسهیل ورود اسیدهای چرب زنجیره بلند به‌ میتوکندری سلول‌ها شوند (144،75،39،20،6). اگر غلظت‌ کارنیتین پلاسما از بازجذب کلیوی آن بیشتر باشد، کارنیتین اضافی با پاک ‌سازی تقریبی فیلتراسیون گلومرولی از طریق ادرار حذف می‌گردد. نیمه عمر کارنیتین در بدن انسان دو تا سه ساعت بیان شده است (39،1). با توجه به خواص آنتی اکسیدانی ال-کارنیتین و احتمال تأثیر آن بر استرس اکسیداتیو ناشی از فعالیت، این تحقیق با عنوان تأثیر مصرف دو هفته مکمل ال-کارنیتین بر استرس اکسیداتیو ناشی از فعالیت هوازی شدید صورت گرفته است.

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به گستردگی و اهمیت ویژه پدیده ورزش و تربیت‌ بدنی و اثرات آن در جامعه، ضرورت توجه بیشتر به آن امری اجتناب‌ ناپذیر است. بدیهی ‌است ‌فعالیت‌های علمی و فرهنگی با پشتوانه طرح‌های پژوهشی، حرکتی اساسی بوده و نقش ارزنده‌ای در جهت انطباق دست‌آوردها با نیازهای واقعی هر جامعه خواهد داشت (14). سال‌هاست که پژوهشگران حیطه ورزش، تأثیرات بالقوه آنتی‌اکسیدان‌ها را جهت مقابله‌ با آثار گونه‌های اکسیژن فعال، در زمینه‌های آسیب‌‌‌ عضلانی، خستگی‌ عضلانی، پراکسیداسیون چربی و آسیب پروتئین‌ها در جریان ورزش مورد بررسی ‌قرار داده‌اند (116). درمورد کارایی سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن در مقابله با رادیکال‌های آزاد ناشی از فعالیت و میزان ‌اثرگذاری مصرف‌ آنتی‌اکسیدان‌ها به صورت مکمل‌های غذایی بر استرس اکسیداتیو و آسیب‌عضلانی ناشی ازآن در میان محققین اختلاف نظر وجود دارد (132،121،86).

برخی‌ از محققین معتقدند مصرف مواد آنتی‌اکسیدانی به‌ صورت مکمل‌های غذایی ‌نمی‌تواند تأثیری بر استرس اکسیداتیو داشته‌ باشد (47). وحتی برخی از محققین گزارش ‌کرده‌اند که ‌مصرف این‌ مکمل‌‌ها می‌توانند سبب افزایش استرس ‌اکسیداتیو ‌گردد (120،46). عقیده برخی‌ها نیز بر این است‌ که‌ سیستم آنتی‌اکسیدانی بدن در فعالیت‌های شدید و طولانی‌ مدت توانایی مقابله با رادیکال‌های آزاد را ندارد واستفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها به صورت مکمل‌های غذایی می‌توانند باتقویت سیستم آنتی‌اکسیدانی، باعث کاهش استرس اکسیداتیو، رادیکال‌های آزاد شده و در نتیجه فرایند آسیب سلول را به تأخیر انداخته و یا حتی آن را متوقف کند (132،121). گزارش اکثر محققین، حاکی ‌از تأثیر مصرف ‌آنتی‌اکسیدان ‌ها بر استرس

اکسیداتیو است (132،67،30). امروزه مکمل‌های غذایی گوناگون جهت افزایش عملکرد ورزشکاران معرفی شده‌اند که در این بین، ال‌-کارنیتین به عنوان یکی ازمواد نیرو افزا شناخته شده است (81).

باتوجه به معدود مطالعات انجام شده، چنین به نظر می‌رسد تحقیق اندکی روی چگونگی تأثیر مصرف ال‌-کارنیتین بر استرس اکسیداتیو ناشی‌‌از فعالیت هوازی شدید، صورت گرفته است. همچنین در مورد تأثیر یا عدم تأثیر این ماده بر عملکرد ورزشکاران، در فعالیت‌های هوازی نتایج هم سو ودقیقی وجود ندارد، بیشتر مطالعاتی هم‌ که در این بخش‌ انجام شده، تأثیر ال‌-کارنیتین را بر فعالیت‌های هوازی زیر بیشینه بررسی کرده‌اند (1). لذا با توجه به مواردگفته شده، ضرورت تحقیق در رابطه با بررسی تأثیرات آنتی‌اکسیدانی این ماده براسترس اکسیداتیو احساس می‌شود.

1-4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف کلی

بررسی ‌تأثیر مصرف دو هفته مکمل ال-‌کارنیتین بر شاخص‌های ظرفیت آنتی‌اکسیدانی توتال (TAC)[5]، مالون دی آلدئید ((MDA[6]، کراتین‌کیناز ((CK[7] و بیلی‌روبین متعاقب فعالیت هوازی شدید.

1-4-2- اهداف ویژه

اهداف ویژه این پژوهش به شرح زیر بیان می‌شود:

1- بررسی تأثیر مصرف دو هفته مکمل ال‌-کارنیتین بر ظرفیت آنتی اکسیدانی توتال پلاسما پس از فعالیت هوازی شدید.

2- بررسی تأثیر مصرف دو هفته مکمل ال‌-کارنیتین برمالون دی‌ آلدئید سرم پس از فعالیت هوازی شدید.

3- بررسی تأثیر مصرف دو هفته مکمل ال‌-کارنیتین بر کراتین کیناز سرم پس از فعالیت هوازی شدید.

4- بررسی تأثیر مصرف‌ دو هفته مکمل ال‌-کارنیتین بر بیلی روبین سرم پس از فعالیت هوازی شدید.

 1-5- فرضیه های تحقیق

1- مصرف‌ دو هفته مکمل ال-کارنیتین برظرفیت آنتی اکسیدانی توتال خون آزمودنی ها پس از فعالیت هوازی شدید تاثیر گذار است.

2- مصرف دو هفته مکمل ال‌-کارنیتین برمالون‌ دی‌ آلدئید خون آزمودنی‌ها پس از فعالیت هوازی شدید تأثیرگذار است.

3- مصرف‌ دو هفته مکمل ال-‌کارنیتین بر کراتین کیناز خون ‌آزمودنی‌ها پس از فعالیت هوازی شدید تأثیر‌گذار است.

4- مصرف دو هفته مکمل ال-کارنیتین بر بیلی روبین خون آزمودنی ها پس از فعالیت هوازی شدید تاثیر گذار است.

1-6- محدودیت های تحقیق

1-6-1- محدودیت های قابل کنترل

– ویژگی‌های جسمانی آزمودنی‌ها

– شرایط تمرین آزمودنی‌ها

– وضعیت سلامتی آزمودنی‌ها (دو ماه پیش از اجرای پروتکل تمرینی)

– تغذیه آزمودنی‌ها (سه روز قبل، روزاجرای پروتکل تمرینی و یک روز پس از اجرا )

– میزان فعالیت آزمودنی‌ها

– میزان مصرف مکمل‌ ال-کارنیتین روزانه آزمودنی ها (دوهفته قبل از اجرای پروتکل تمرینی)

2-2-1 پیشینه ی خارجی.. 7
3- 1 بیان مسئله. 7
4 – 1 تعریف موضوع. 7
5 – 1 فرضیه پژوهش…. 8
6 – 1 اهداف و علت انتخاب موضوع. 10
7 – 1 اهداف علمی.. 10
8 – 1 اهداف کاربردی.. 11
9 – 1 اهمیت پژوهش…. 12
10 – 1 قلمرو پژوهش…. 12
11- 1 روش تحقیق.. 12
12- 1 تعریف کلید واژه ها و عبارات… 14
1- 12- 1 پیش بینی های مدیریت: 14
2-12-1 خطای پیش بینی در رابطه با نرخ تغییرات هزینه: 14
13-1 ساختار پایان نامه. 15
14-1 خلاصه فصل.. 15
 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
1 – 2 مقدمه. 17
5 – 2 اهداف گزارشات پیش بینی مدیریت و افشاء اطلاعات… 23
6 – 2 گزارشات پیش بینی مدیریت و استفاده کنندگان از این گزارشات… 24
7- 2 فواید پیش بینی های مدیریت برای مدیران ، سرمایه گذاران و سایر اشخاص…. 25
8 – 2 خوش بینی مدیریت در پیش بینی عایدی.. 26
9-2 تعریف تصمیم گیری.. 28
10-2 رفتار هزینه بر اساس نظریه جدید. 29
11-2 پیش بینی مدیریت و خطای پیش بینی مدیریت… 29
12-2 عوامل موثر بر دقت سود پیش بینی شده 31
1-12-2 ساختار سرمایه. 33
2-12-2 رابطه طول عمر شرکت، و تاثیر آن بر دقت پیش بینی مدیران. 33
3-12-2 نوع اظهار نظر حسابرس نسبت به گزارشات پیش بینی مدیریت… 34
13-2 فرضیه انتظارات تطبیقی و تاثیر گزارشات پیش بینی مدیریت بر آن. 34
14-2 خلاصه فصل.. 37
فصل سوم: روش تحقیق
1 – 3 مقدمه. 39
2- 3 روش پژوهش…. 39
3 – 3 تنظیم فرضیه ی پژوهش…. 40
4 – 3 جامعه آماری و نحوه ی انتخاب نمونه. 40
5 – 3 نحوه ی بررسی فرضیه پژوهش…. 43
6 – 3 چگونگی شکل گیری روابط محاسبه ی بتا های مورد استفاده در پژوهش…. 45
7- 3 روش و ابزار های جمع آوری اطلاعات… 47
8 – 3 خلاصه فصل.. 47
فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها
1-4 مقدمه. 50
2-4 روش تجزیه وتحلیل داده ها 50
3-4 آمار توصیفی: 50
1-3-4 آمار توصیفی داده های تحقیق.. 51
4-4 آمار استنباطی.. 53
1-4-4 آزمون دیکی فولر تعمیم یافته (ADF) 53
2-4-4 تعیین مدل مناسب برای تخمین مدل رگرسیون – آزمون چاو. 54
3-4-4 آزمون فروض کلاسیک رگرسیون. 54
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
1- 5 مقدمه. 62
2- 5 نتایج آزمون فرضیه. 62
3- 5 نتیجه گیری.. 63
4 – 5 پیشنهاد ها 63
1- 4 -5 پیشنهاد های مبتنی بر نتایج پژوهش: 63
2 – 4 -5 پیشنهاد هایی برای پژوهش های آتی: 64
5- 5 خلاصه فصل.. 64
منابع و ماخذ. 65
پیوست ها 68
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، بررسی دقت برآورد بهای عوامل تولید توسط مدیران در زمان انتشار گزارشات پیش بینی مدیریت در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به عبارت دیگر در این پژوهش سعی شده است به این سوال، پاسخ داده شود که آیا ظهور آثار چسبندگی در زمان کاهشی شدن فروش، می تواند باعث ایجاد خطا و شکاف بیشتر، در پیش بینی مدیران از نرخ تغییرات بهای عوامل تولید، با نرخ تغییرات واقعی ارائه شده در گزارشات پیش بینی مدیریت، شود یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش نمونه ای به حجم 400 مشاهده (سال- شرکت)، از 201 شرکت، طی سالهای 1387تا سال منتهی به 1391 هجری شمسی، جمع آوری شد. برای آزمون فرضیه پژوهش، مبنی بر اینکه مدیران در زمان کاهشی بودن فروش، نسبت به زمان افزایش بودن آن؛ در پیش بینی نرخ تغییرات هزینه، دچار خطای بیشتری می شوند، از بتاهای مدل کنجی یاسوکاتا 2013 استفاده نمودیم. یافته های پژوهش نشان می دهد که در حالت کلی، مدیران در زمان کاهشی بودن فروش، مدیران در پیش بینی نرخ تغییرات بهای عوامل تولید، که در گزارشات پیش بینی مدیریت ارائه می کنند؛ دچار خطای بیشتری نسبت به زمان افزایشی بودن فروش، می شوند.محقق نیز با توجه به نتیجه حاصل، پیشنهاد میکند که در زمان استفاده از گزارشات پیش بینی مدیریت، همواره میزان خطای تعیین شده در پژوهش، مد نظر قرار گیرد تا از انحراف در نتایج پیش بینی هزینه های شرکت تا حد امکان کاسته شود.
واژه های کلیدی: پیش بینی های مدیریت، پیش بینی های بهای عوامل تـولید، رفتـارهزینه، چسـبندگی هزینه،هزیـنه های چسبنده
1 – 1 مقدمه
شرکت های ثبت شده در بورس تهران، با توجه به الزامات دستورالعمل افشاء، گزارشات پیش بینی مدیریت را ارائه می کنند؛ این گزارشات معمولا” قبل از شروع دوره ی مالی یا بصورت دوره ای و یا حتی به صورت مقایسه ای در انتهای دوره، ارائه می شود.
این گزارشات اطلاعات مفیدی را در رابطه با پیش بینی مدیریت از آینده بنگاه تجاری، در اختیار تحلیلگران، حسابرسان، سرمایه گذاران و سایر علاقه مندان از اطلاعات مالی و غیر مالی قرار می دهد.
تحقیقات اخیر پیرامون رفتار هزینه؛ اصول سنتی شناخته شده ی رفتار هزینه را زیر سوال می برد؛ زیرا در گذشته ما معتقد بودیم که هزینه ها، فارغ از سمت و جهت حرکتشان، همواره با یک رفتار خطی، از محرک خود متاثر خواهند شد؛ حال آنکه تحقیقات اخیر، مفهوم چسبندگی هزینه را به ادبیات

 حسابداری مدیریت می افزاید؛ که این مفهوم نوین، معتقد است؛ هزینه ها علاوه بر محرک هزینه، تحت تاثیر سمت و جهت حرکت محرک نیز قرار    می گیرند؛ وبین رفتار هزینه در زمان مثبت (افزایشی) بودن جهت حرکت محرک هزینه[1](عامل هزینه) و در زمان منفی (کاهشی) بودن جهت حرکت محرک هزینه تفاوت قائل می شود.

از آنجایی که در بیشترموارد، پیش بینی تغییرات هزینه، تابعی از پیش بینی تغییرات در فروش است2[2]؛ پس هزینه ها زمانی افزایش می یابند که فروش افزایش یابد؛ با این تفاسیر، توجه به ارتباط و یافتن رابطه ی بین و هزینه های پیش بینی شده، و با بستر قرار دادن اصول چسبندگی هزینه ها، زمینه لازم برای عمق بخشی به تصمیم گیری ها را فراهم خواهد آورد.
ارائه گزارشات پیش بینی مدیریت، فراهم كننده ی فرصتی مناسب برای بررسی میزان تطابق پیش بینی مدیران و واقعیت موجود می باشد؛ همچنین می توان میزان اشتباه مدیریت درپیش بینی ها را سنجید تا شاید بتوان توجیهی برای رفتار چسبنده هزینه و پیش بینی مدیریت یافت.
با بستر قرار دادن مدل هایی همچون مدل “پیش بینی هزینه های مدیران” و مدل “چسبندگی هزینه” می توان تحقیقات جدیدی، در رابطه با پیش بینی نرخ تغییرات هزینه های تولید در قیاس با نرخ واقعی تغییرات آنها به عمل آورد. در این تحقیق بررسی خواهد شد؛
پیش بینی مدیران در رابطه با فروش و هزینه های عملیاتی تا چه میزان با واقعیت تطابق دارد؛ و همچنین بررسی این موضوع كه آیا می توان شاهد رفتار مشابهی همچون مدل چسبندگی هزینه های اندرسن در مدل               پیش بینی مدیران، بود یا خیر.
پی بردن به میزان اشتباه مدیران در پیش بینی فروش و هزینه های عملیاتی، می تواند دیدعمیق تری را برای تجزیه و تحلیل اطلاعات فراهم آورد تا بتوان با نگاهی منطقی تر تصمیم گرفت.
زمانی که مدیران با کاهش فروش مواجه می شوند، ممکن است این وضعیت را موقتی تصور کرده و انتظار بازگشت فروش به حالت اولیه را داشته باشند. از این رو، برخی مدیران در دوره هایی که فروش، روندی نزولی دارد، منابع لازم برای انجام فعالیت های عملیاتی را کاهش نمی دهد. این رفتار از آنجا قابل توجیه و منطقی است که همواره حفظ منابع، موجب کاهش هزینه ها در بلندمدت می شود، زیرا در صورت کاهش منابع و دارایی ها در واکنش به کاهش فروش مقطعی؛ احتمال آن می رود که با افزایش فروش در آینده مواجه شویم و نیاز به بازگرداندن مجدد همان منابع و دارایی های خارج شده از سیستم داشته باشیم، که متاسفانه هزینه های تحصیل مجدد همان منابع و دارایی ها به شرکت، هزینه های مضاعف را تحمیل خواهد کرد.از این رو، مدیران برای کاهش هزینه ها و در نتیجه افزایش سود شرکت در بلند مدت، اقدام به حفظ منابع می کنند.( اندرسن و بنکر[3] ، 2003)
پیش بینی های مدیریت از سود یكی از مكانیزم های كلیدی افشای اختیاری (در مورد شرکتهای پذیرفته شده در بورس، اجباری) است كه به وسیله ی آن مدیران، انتظارات بازار از سود را تعدیل می كنند. با این وجود، اطلاعات مدیران از چشم اندازهای سود شركت، می تواند به دلیل عدم اطمینان های محیط اقتصادی و عملیاتی شركت، همراه با خطا باشد. از طرفی مدیران ممكن است كاربرد انتخابهای حسابداری را در گرفتن تصمیمات عملیاتی یا پیش بینی های سود نادیده بگیرند. علاوه براین پیش بینی مدیران می تواند تحت تاثیر انگیزه های خود خدمتی[4] به جای انگیزه ی پیش بینی صحیح سود قرار گیرد. بنابراین پیش بینی مدیران از سود الزاما” خالی از خطا نیست ( سان و ژو[5]، 2012). به علت حفظ منابع بلا استفاده در دوره های کاهش فروش، چسبندگی هزینه ها، موجب افزایش هزینه ها و کاهش بیشتر سود می شود و کاهش مضاعف سود، نوسان پذیری سود پیش بینی را افزایش می دهد. از این رو، در دوره های افزایش سطح فعالیت نیز تحلیلگران، سود مربوط به شرکتی را که هزینه هایش چسبنده است، کمتر پیش بینی می کنند. به همین علت، خطای پیش بینی سود، هم هنگام افزایش سطح فعالیت و هم هنگام کاهش سطح فعالیت، بیشتر خواهد بود (وایس دن[6]، 2010).
اما بررسی ها نشان می دهد که مدیران برغم رفتار چسبنده هزینه ها، در زمان پیش بینی هزینه ها، باز هم دچار خطا و افزایش شکاف بین هزینه های واقعی و هزینه های پیش بینی می شوند.
در این بررسی، به منظور بالا بردن دقت؛ پیش بینی های مربوط به فروش و هزینه ها بصورت مجزا مورد تحلیل قرار می گیرد؛ به عنوان مثال ما می توانستیم میزان سود ناویژه واقعی و پیش بینی شده را، که حاصل جمع جبری
دو مورد بالا است (عایدی وهزینه ها) را بررسی کنیم، ولی این کار خالی از اشکال نخواهد بود زیرا اگر جمع جبری سود واقعی وپیش بینی شده با هم برابر می نمود، این به معنی نیست که خطایی در پیش بینی رخ نداده و دقیقا” رقم پیش بینی شده ی عایدی وهزینه ها با رقم واقعی عایدی و هزینه ها برابر بوده است؛ فرض کنید که میزان عایدی و هزینه های واقعی شرکت آلفا، به ترتیب 30 و 10 باشد، و میزان عایدی و هزینه های پیش بینی شده ی مدیریت، برای همان دوره ی مالی، به ترتیب 50 و 30 باشد؛ پس از محاسبه، سود واقعی معادل 20 واحد (10-30) و سود پیش بینی شده نیز 20 واحد (30-50) است؛ درظاهر خطایی در پیش بینی رخ نداده؛ اما ما در پیش بینی عایدی و هزینه ها شاهد خطا هستیم.
علاوه برمباحث فوق، ما معتقد به این هستیم که همواره خطا در پیش بینی هزینه ها، هم از اشتباهات مدیریت در پیش بینی میزان فروش آینده، نشأت می گیرد و هم از اشتباهات در پیش بینی نرخ تغییرات هزینه و هم ازجهت تغییرات فروش پیش بینی شده ناشی می شود؛ در فصول مربوط، نحوه دخالت عوامل بالا، به روشنی نشان داده خواهد شد.
2 – 1 پیشینه و تاریخچه مطالعاتی داخلی و خارجی
در زمینه بررسی دقت برآورد بهای عوامل تولید[7] توسط مدیران در زمان انتشار گزارشات پیش بینی مدیریت با    مد نظرقرار دادن تاثیر چسبندگی هزینه ها در پیش بینی مدیریت؛ تحقیقی در ایران یافت نشد؛ و تنها مقاله ای لاتین تحت عنوان:
” پیش بینی مدیریت در ژاپن: آیا مدیران، بهای عوامل تولید را در زمان انتشار گزارشات پیش بینی مدیریت، بدرستی برآورد می کنند؟ ” (یاسوکاتا، 2013).
و از متون مقالات داخلی وخارجی ذیل برای بستر سازی مفهوم چسبندگی هزینه ها در پایان نامه استفاده شده است:
1-2-1 پیشینه ی داخلی

1. معمولا” مدیران نسبت به گزارش زیان ها بی میل هستند؛ وجود استانداردهایی مبنی برالزام به تایید پذیری كمتربرای شناسایی زیان ها، می تواند موجب شود اطلاعاتی را كه مدیران تمایلی به افشاء آن ندارند؛ افشاء شود. دوم اینكه اطلاعات قطعی، معیاری را فراهم می آورد تا با بهره گرفتن از آن حتی می توان از منابع غیر قطعی هم اطلاعات معتبری را سود های تایید پذیر، كسب كرد (مشكی و فتاحی،1390).
2. انتظار افزایش فروش آتی توسط مدیریت، موجب كاهش چسبندگی بهای تمام شده فروش می شود و هرچه این خوش بینی بیشتر باشد، چسبندگی بهای تمام شده فروش بیشتر كاهش می یباد. اما خوش بینی مدیریت، چسبندگی هزینه های فروش، عمومی واداری را افزایش می دهد؛ و چسبندگی این هزینه ها در صورت      خوش بینی زیاد مدیریت، بیشتر از حالت خوش بینی كم است (كردستانی و مرتضوی، 1391).
3. حسابداری محافظه كارانه به عنوان جایگزینی برای پیش بینی های مدیریت عمل میكند .در واقع چون حسابداری محافظه كارانه به واسطه ی افشای به موقع اخبار بد، عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران را كم میكند و نیز ریسك حقوقی مدیران را كاهش میدهد، بنابراین مدیران انگیزه ی كمتری دارند كه به منظور كاهش عدم تقارن اطلاعاتی، با درنظرگرفتن محافظه كارانه بودن حسابداری، پیش بینی سود را صحیح تر ارائه نمایند (علی پناه و مشایخی، 1392).

2-2-1 پیشینه ی خارجی

1. تحقیقات نشان داد هزینه ها در قبال افزایش سطح فروش افزایش می یابند. اما در زمان كاهش فروش، به همان نسبت، كاهش نمی یابند (اندرسن و همکاران[8]، 2003).

عنوان                                                                              صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول :کلیات

1-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………. 3

1-2) تعریف و بیان مساله تحقیق…………………………………………………………………… 4

1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………… 6

1-4) چهارچوب نظری………………………………………………………………………………. 8

1-5) اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………… 11

1-6)سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………… 12

1-7) فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………….. 13

1-8) تعریف واژه ها و متغیرهای پژوهش………………………………………………………. 13

1-9) قلمرو پژوهش………………………………………………………………………………….. 16

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………… 18

2-2) محصول………………………………………………………………………………………….. 26

2-3) قیمت…………………………………………………………………………………………….. 28

2-4) توزیع…………………………………………………………………………………………….. 28

2-5) ترویج…………………………………………………………………………………………….. 29

2-6) چهار پی(P) ترکیب عناصر بازار یابی…………………………………………………….. 30

2-7) تجزیه و تحلیل آمیزه بازاریابی……………………………………………………………… 31

2-8) شركتهای دانش بنیان………………………………………………………………………….. 32

2-9)فناوری نانو……………………………………………………………………………………….. 34

2-10) ﺑﻨﮕﺎﻫﻬﺎیﻛﻮﭼﻚو ﻣﺘﻮﺳﻂ………………………………………………………………….. 36

2-11) شرکت فناوران نانومقیاس………………………………………………………………….. 36

2-12) پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………….. 38

فصل سوّم : روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه ……………………………………………………………………………………………. 42

3-2) روش تحقیق……………………………………………………………………………………. 43

3-3) متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………………….. 45

3-4) جامعه آماری و نمونه آماری…………………………………………………………………. 46

   الف ) جامعه آماری ……………………………………………………………………………… 46

     ب ) نمونه آماری ……………………………………………………………………………….. 48

3-5) روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………… 52

3-6) اعتبار پرسشنامه……………………………………………………………………………….. 54

3-7) روش تحقیق…………………………………………………………………………………… 55

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1)مقدمه………………………………………………………………………………………………. 58

4-2) بخش اول آمار توصیفی………………………………………………………………………. 59

4-2-1) توصیف متغیر جنسیت…………………………………………………………………….. 59

4-2-2) توصیف متغیر سن مشتریان………………………………………………………………. 61

4-2-3) توصیف متغیر تحصیلات…………………………………………………………………. 63

4-2-4) توصیف متغیر عامل محصول…………………………………………………………….. 65

4-2-5) توصیف متغیر عامل قیمت……………………………………………………………….. 66

4-2-6) توصیف متغیر عامل توزیع (مکان)……………………………………………………… 67

4-2-7) توصیف متغیر ترفیع……………………………………………………………………….. 68

4-2-8) آماره های توصیفی متغیرهای به کار رفته در تحقیق………………………………… 70

4-2-9) توصیف میزان فروش شرکت های نانوئی…………………………………………….. 70

4-3 ) بخش دوم: آمار استنباطی……………………………………………………………………. 73

4-3-1)تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………….. 73

4-3-2)آزمون نرمال بودن داده ها………………………………………………………………….. 74

4-4)آزمون فرضیات………………………………………………………………………………….. 75

4-4-1)فرضیه1………………………………………………………………………………………… 75

4-4-2)فرضیه 2……………………………………………………………………………………….. 76

4-4-3)فرضیه 3……………………………………………………………………………………….. 77

4-4-4)فرضیه 4……………………………………………………………………………………….. 78

4-5) مقایسه فروش شرکت ها…………………………………………………………………….. 79

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1)مقدمه ……………………………………………………………………………………………… 82

نتایج آمار توصیفی و استنباطی

5-2) تحلیل مشخصات دموگرافیک پاسخ دهندگان…………………………………………… 83

5-2-1) متغیر جنسیت……………………………………………………………………………….. 83

 

 

5-2-2) متغیر سن…………………………………………………………………………………….. 84

5-2-3) متغیر تحصیلات…………………………………………………………………………….. 84

5-3) میزان فروش…………………………………………………………………………………….. 86

5-4) عامل قیمت……………………………………………………………………………………… 87

5-5) عامل توزیع (مکان)……………………………………………………………………………. 88

5-6) عامل ترفیع………………………………………………………………………………………. 89

پیشنهاد براساس یافته های تحقیق…………………………………………………………………. 90

5-7) پیشنهادات تحقیقات آتی…………………………………………………………………….. 93

5-8) محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………… 95

چکیده به زبان انگلیسی………………………………………………………………………………. 97

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………. 98

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………. 105

چکیده :

   در جهان فرا رقابتی امروز، راز بقاء و موفقیت سازمان‌ها، درك ساختار رقابتی بازار است. دستیابی به این درك، مستلزم آگاهی و شناخت مدیریت از نظرات و خواست مشتری و ارزیابی و بهره گیری از آمیخته بازاریابی (P4) (محصول، قیمت، توزیع و ترفیع) در بازار به منظور دست یابی به سهم بازار بیشترمی باشد.   آمیخته بازاریابی مجموعه‌ای از ابزارهای قابل كنترل بازاریابی است كه شركت با در هم آمیختن آنها سعی در پاسخگویی به بازار هدف دارند و در امور تصمیم گیری به مدیران کمک می کند. به عبارت دیگر آمیخته بازاریابی دربرگیرنده همه فعالیتهایی است كه شركت می‌تواند با انجام آنها بر میزان تقاضای محصولاتش اثر گذارد. دراین پژوهش به بررسی عناصر آمیخته بازاریابی بر میزان فروش شرکتهای متوسط وکوچک دانش بنیان (شرکتهای نانویی) پرداخته شد که نهایتاً طبقه بندی فروش شرکت ها به ترتیب از کمترین به بیشترین میزان فروش به صورت زیر بدست آمد:

1.رز نخ(نخهای آنتی باکتریال)، 2.فناوران نانو مقیاس ( فیلترهای نانویی)، 3.آرتاش کامپوزیت(کامپوزیت)، 4.نانو سیستم پارس(تجهیزات نانو اسکوپ)، 5.ریف ایران (رنگهای نانویی)، 6.گروه وحید (لوله های عایق صوتی).سپس ،بعد از شناسایی معیارهای موثر بر انتخاب و خرید محصولات نانویی به کمک پرسشنامه ،[1] ووزن دهی به هر یک از اجزای عناصر آمیخته بازاریابی   مشخص شد چه عواملی بیشترین تاثیر را بر فروش ، بدست آوردن سهم بازار بیشتر و در نتیجه سود بیشتر شرکتهای متوسط وکوچک دانش بنیان بررسی شده را دارند که فروش هر یک به ترتیب دارای رتبه و میانگین مذکور به دست آمده اند ؛1..فناوران نانو مقیاس ( فیلترهای نانویی) 15% ، 2. نانو سیستم پارس(تجهیزات نانو اسکوپ)        17% ،3.ریف ایران (رنگهای نانویی)   18% ، 4.گروه وحید (لوله های عایق صوتی)      21% ، 5.آرتاش کامپوزیت(کامپوزیت)     16% ، 6 .رز نخ(نخهای آنتی باکتریال)          13% و در مجموع فروش بین این شش شرکت از 100% می باشد.

واژگان کلیدی : آمیخته بازاریابی­ ، سهم بازار ، شرکتهای نانویی

1-1) مقدمه

موقعیت استراتژیک کشور ایران به عنوان یک کشور آزاد و مستقل و اراده ملی برای افزایش تولید،بهبود توزیع ،حضور موفقیت آمیز در بازار­­­­­­­­­­های بین المللی ایجاب می کند که ادبیات بازاریابی مورد توجه خاص قرار گیرد. تاآن چه مورد نیاز پژوهشگران ،کارشناسان ،مدیران و کارآفرینان اقتصادی در عرصه های تولید وتوزیع است فراهم گردد تا روند حرکت استقلال طلبانه ایران در کوتاه ترین زمان ممکن با مناسب ترین شرایط به موقعیت مطلوب برسد.

بر مدیران واستراتژیست­ ­های واحد های تولیدی وخدماتی است که با تجهیز نیروهای محقق خود ،عملیات سازمانی را با هدف­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­گیری به سمت بازار­­های دور ونزدیک وپیش بینی سطح فروش ، سهم بازار و درآمد معین برای دوره ­های آینده آغاز نماید واین مهم فقط با استعانت از روش ­هاو رویکرد های علمی بازاریابی میسر است.

فعالین اقتصادی میهن­مان باید به شناخت فرصت های موجود پرداخته و با بهره گرفتن از مزیت­ها وقابلیت­ ­ها،با اتخاذ واجرای استراتژی­­­­­های مناسب و توسعه صادرات ورهایی از خام فروشی وفله فروشی، ایجاد ارزش افزوده هر چه بیشتر در داخل و بازرگانی خارجی را امکان پذیرنمایند.

تلاش نگارنده در این تحقیق بررسی عناصر آمیخته بازاریابی بر میزان فروش شرکتهای متوسط وکوچک دانش بنیان (مورد کاوی شرکتهای نانویی) است.

1-2) تعریف وبیان مساله

محیط کسب و کار جهانی امروز با پیچیدگی روز افزان ، تغییرات سریع و تحولات غیر منتظره بازارها همراه است. انتخاب و گزینش بازارهای هدف پایه و مبنایی برای جایگاه یابی بنگاه به منظور تامین و برآورده ساختن نیازها و دستیابی به اهداف می باشد. هدف اصلی مدیر بازاریابی برخورداری از آمیخته ای در بازار است که به شکل کارا و اثر بخش نیازهای مشتریان یک محصول خاص را توام با بیشینه سازی سود آوری برآورد سازد.جهت نیل به این منظور آمیخته بازاریابی مناسب نقش حیاتی در تحقق استراتژهای بازاریابی ایفا می کند. (کاتلر،1391: 114) رایج ترین تعریف آمیخته بازاریابی به منظور جایگاه یابی شایسته در بازار هدف عبارت است از عرضه محصول مناسب در محل مناسب با قیمت مناسب و در زمان مناسب. تقسیم بندی‌كلاسیک این فعالیت‌ها را تحت عنوان 4p مطرح میکند:محصول (Product) -قیمت (Price)- توزیع (Place)- ترفیع (Promotion) آمیخته بازاریابی «دامنه تغییراتی است، که توسط شرکت‌ها به منظور بازاریابی کالاهایشان به خریداران استفاده می‌شود (سی پس و دیگران، 2002).

آمیخته بازاریابی «دامنه‌ای از تصمیمات تکمیلی که توسط مدیر بازاریابی اتخاذ می‌شود، تا از موفقیت بازاریابی خود اطمینان حاصل نماید» (گروهی از نویسندگان، 2003).

آمیخته بازاریابی «آمیزه‌ای از ابزارها، تکنیک‌ها و واسطه‌هایی است که عموماً در برنامه ریزی اقدامات بازاریابی استفاده می‌شود» (یادین، 2002).

در واقع آمیخته بازاریابی،مسیر عملکرد سازمان را با بهره گرفتن از یک سری متغیرهای قابل کنترل در محیطی که عوامل غیرقابل کنترل زیادی دارد ؛ مشخص می کند. به بیان بهتر متغیرهای تصمیم بازایابی در قالب مدل های مختلف آمیخته بازاریابی چارچوبی فراهم می کنند که بنگاه بوسیله آنها برنامه هایی را برای فعالیت های بازاریابی خود توسعه می دهد(روستا و همکاران، 1391، ص 45). بدین ترتیب دو دسته کاربرد برای بکارکیری آمیخته بازاریابی متصور است. یکی تصمیم گیری در خصوص نحوه عرضه محصولات جدید به بازار و دیگری سنجش و ارزیابی استراتژی های بازاریابی موجود.

با وجود کاربردهای زیاد 4p مک کارتی، ولی آمیخته مرسوم همواره مورد نقد قرار گرفته و از نظر جامع بودن مورد تردید است.فرضاً؛ بوردن با افزودن 8p دیگر به مدل پیشنهادی مک کارتی 12 متغیر را به عنوان متغیرهای اثرگذار در تصمیم گیری بازار یابی یاد می کند.و همینطور افراد دیگری چون آلبرت فرای (1961) ، بوم و ماری (1981)،اوهما(1982)، پیتر دویل(2000)، گودین (2001) و سایرین گزینه ها و پیشنهادات دیگری به مدل 4p افزوده و آن را ترمیم کرده اند.در واقع بررسی مطالعات قبلی حاکی از آن است که عناصر تشکیل دهنده آمیخته بازاریابی از جمله کیفیت محصولات رقبا ، ماهیت رقابت ، پیش بینی فروش ، سطح رضایتمندی مشتریان و … عمدتاً تصادفی ، پویا ، نادقیق ، کیفی و یا نامشهود بوده و فهم آنها نیازمند بهره گیری از رویکردهایی است که با ماهیت ذاتی این نوع متغیرها سنخیت و همخوانی داشته باشد.

در موفقیت یک فعالیت تولیدی،آمیخته بازاریابی مناسب ومقولاتی مانند شناخت بازار،شناخت خریداران،ویژگی های مورد انتظار مصرف کننده،تطابق خصوصیات کالا با نیازهای بازار هدف،وجنبه های دیگری مطرح است که هر کدام باید مورد بررسی قرار گیرد.یکی از اثرات آمیخته بازاریابی خوب افزایش ، میزان فروش و سهم بازار بیشتر است

1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق

فصل اول : کلیات تحقیق…………………………………………………………………………… 2

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………… 3

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………. 3

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………….. 5

1-4- اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………… 6

1-5- متغیرها…………………………………………………………………………………………. 6

1-6- سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………. 6

1-7- فرضیه‏های تحقیق………………………………………………………………………………. 6

1-8-­ اصطلاح شناسی(ترمینولوژی)…………………………………………………………………… 7

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش……………………………………………………………… 10

2-1- پیش درآمد……………………………………………………………………………………. 11

2-2- تاریخچه طرحواره…………………………………………………………………………….. 12

2-3- تعریف طرح واره…………………………………………………………………………….. 13

2-4- تجارب کودکی و طرح واره های ناسازگار……………………………………………………. 16

2-5- ذهنیت های طرح واره ای…………………………………………………………………….. 18

2-6- حوزه های طرح واره و طرح واره های ناسازگار اولیه………………………………………….. 20

2-7- عملکردهای طرح واره………………………………………………………………………… 27

2-8- تدوام طرح واره……………………………………………………………………………….. 27

2-9- بهبود طرح واره……………………………………………………………………………….. 28

2-10- سبک های مقابله ای ناسازگار………………………………………………………………… 28

2-11- جبران افراطی طرح واره……………………………………………………………………… 29

2-12- اجتناب طرح واره……………………………………………………………………………. 29

2-13- تسلیم طرح واره……………………………………………………………………………… 30

2-14- سیمای بالینی طرحواره های فعال مربوط به افسردگی و اضطراب……………………………. 30

2-15- منظور از افسردگی چیست؟………………………………………………………………….. 32

2-16- سبب شناسی افسردگی………………………………………………………………………. 33

2-17- افسردگی از دیدگاه نظریه های زیست شناختی……………………………………………….. 34

2-18- معاینه وضعیت روانی……………………………………………………………………….. 39

2-19- ملاکهای DSM-IV-TR درمورد دوره افسردگی اساسی……………………………………… 40

2-20- درمان های اختلالات افسردگی……………………………………………………………… 41

2-20-1- درمان های روانشناختی افسردگی………………………………………………………… 41

2-21- اضطراب…………………………………………………………………………………….. 44

2-22- تفاوت ترس و اضطراب…………………………………………………………………….. 45

2-23- اختلالات اضطرابی………………………………………………………………………….. 46

2-24- نشانه­ های اضطراب…………………………………………………………………………. 47

2-25- اختلال اضطراب اجتماعی…………………………………………………………………… 47

2-26- علت شناسی………………………………………………………………………………… 48

2-26-1- عوامل رفتاری…………………………………………………………………………….. 48

2-26-2-عوامل شناختی…………………………………………………………………………….. 48

2-27- نظریه های اضطراب…………………………………………………………………………. 48

2-27-1- نظریه زیست شناختی…………………………………………………………………….. 48

2-27-2- نظریه رفتارگرایی…………………………………………………………………………. 49

2-27-3- نظریه روانکاوی…………………………………………………………………………… 49

2-27-4- نظریه شناختی…………………………………………………………………………….. 49

2-27-5- علوم زیستی………………………………………………………………………………. 50

2-28- پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………. 51

فصل سوم : روش پژوهش………………………………………………………………………… 62

3-1- روش پژوهش………………………………………………………………………………… 63

3-2- جامعه آماری………………………………………………………………………………….. 63

3-3- روش نمونه گیری و نمونه آماری……………………………………………………………… 63

3-4- روش اجرا……………………………………………………………………………………. 63

3-5- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………….. 64

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………. 66

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………….. 67

4-1- تحلیل توصیفی داده‌ها………………………………………………………………………… 68

4-1-1- گروه مضطرب……………………………………………………………………………… 68

4-1-2- گروه افسرده……………………………………………………………………………….. 68

4-1-3- گروه بهنجار……………………………………………………………………………….. 69

4-2- تحلیل استنباطی داده‌ها………………………………………………………………………… 70

4-2-1- فرضیه اصلی پژوهش………………………………………………………………………. 72

 

 

4-2-2- فرضیه‌های فرعی پژوهش………………………………………………………………….. 76

4-2-2-1- فرضیه فرعی اول………………………………………………………………………… 76

4-2-2-2- فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………….. 77

4-2-2-3- فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………….. 78

4-3- تحلیل رگرسیون خطی گام به گام…………………………………………………………….. 79

4-3-1- پیشبینی طرحوارههای اثرگذار بر افسردگی…………………………………………………. 79

4-3-2- پیشبینی طرحوارههای اثرگذار بر اضطراب………………………………………………….. 83

4-4- نتایج تحلیل شبکه عصبی مصنوعی……………………………………………………………. 85

4-4-1- پیشبینی تفاوت در اضطراب و افسردگی از لحاظ طرح واره ها…………………………….. 85

4-4-2- پیشبینی مهمترین طرح واره ها در ایجاد افسردگی و اضطراب……………………………… 87

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………… 93

5-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………. 94

5-2- بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 94

5-3- محدودیت های پژوهش………………………………………………………………………. 98

5-4- پیشنهادات پژوهش…………………………………………………………………………… 98

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………… 99

منابع فارسی……………………………………………………………………………………….. 100

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………. 102

پیوست ها………………………………………………………………………………………….. 104

پرسشنامه طرحواره یانگ…………………………………………………………………………… 105

پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس DASS………………………………………………….. 110

فرم جمعیت شناختی………………………………………………………………………………. 112

خروجی داده ها……………………………………………………………………………………. 113

چکیده

هدف: پژوهش حاضر مقایسه طرحواره های فعال در آزمودنیهای افسرده با آزمودنیهای مضطرب در دانشجویان دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی شهر رشت می باشد. روش تحقیق از نوع همبستگی و پس رویدادی مقایسه ای و مقطعی است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه افرادی بود که در سال 93- 92 در مراکز آموزش عالی استان گیلان مشغول به تحصیل بوده اند که تعداد آنها حدوداً142000 نفر بوده اند. نمونه آماری بر اساس جدول مورگان، تعداد 595 نفررا از دانشجویان را تشکیل می دهد. روش نمونه‌گیری در این پژوهش طبقه ای و تصادفی است. به منظور گرد آوری داده ها از پرسشنامه DASS و طرحواره یانگ استفاده شد. در این پژوهش داده ها به سه شیوه متفاوت مورد بررسی قرار گرفتند. در شیوه اصلی که گروه های سه گانه با هم مقایسه شده اند و در شیوه دوم از رگرسیون خطی و در شیوه سوم تحلیل شبکه عصبی استفاده شد.

یافته ها: با احتمال خطای بین 05/0 تا 005/0 می‌توان پذیرفت كه آزمودنی‌های مضطرب و افسرده در طرحواره های تنبیه، خویشتن‌داری/خودانضباطی ناكافی، استحقاق/بزرگ‌منشی، شكست، وابستگی/بی‌كفایتی، انزوای اجتماعی بیگانگی، نقص شرم و محرومیت هیجانی با هم متفاوتند و در سایر طرحواره‌ها تفاوت معناداری مشاهده نشد. تنها تفاوت دو گروه افسرده و مضطرب در طرحواره‌های فعال،­طرحواره استحقاق/بزرگ‌منشی است كه تفاوت این دو گروه در این طرحواره با 401/2- t=و­α> 050/0­معنادار است.

نتیجه گیری: یافته های فوق نشان داد که طرحواره ی ، استحقاق / بزرگ منشی در رابطه با تفاوت طرحواره فعال در افراد افسرده و مضطرب به طور معناداری قابل پیش بینی بودند.

واژه های کلیدی: طرحواره، افسردگی، اضطراب

1-1-مقدمه

اختلالات خلقی گروه وسیعی از اختلالات را شامل می شود كه افسردگی یكی از شایع ترین آن ها می باشد، به طوری كه آن را رایج ترین اختلال روانپزشكی می دانند. افسردگی سرما خوردگی روانی است، تقریباً همه، در دوره ای از زندگی بصورت خفیف احساس افسردگی كرده اند. احساس دمقی، بی حوصلگی، غمگینی، ناامیدی، دلسوزی و ناخشنودی همگی تجربیات افسردگی رایج هستند.
بطور كلی شخصیت نقش مهمی را در عملكرد عاطفی و هیجانی مؤثر و اثر بخش به جای
می گذارد(سادوك و سادوك،2003).

بنابراین، طی بررسی های كه در شخصیت افراد افسرده انجام شد، بك و همكارانش بر پایه پژوهش ها وتجارب بالینی متعدد به این نتیجه رسیدند كه افراد افسرده درباره خود، دنیا، تجارب و آینده شان افكار منفی دارند، دیگران را طرد كننده و غیر حمایت گر می بینند و خود را فردی دچار نقص و ضعف در جنبه های مهم می دانند. این بدان دلیل است كه افراد در دوران كودكى داراى طرح واره هایى هستند كه این طرح واره ها به دنیاى بزرگسالى راه می یابند. در واقع عامل پیش زمینه بسیاری از اختلالات هیجانی، طرح واره های ناسازگار اولیه است. هنگامی كه طرح واره های ناسازگار اولیه فعال می شوند سطوحی از هیجان منتشر می شود ومستقیم و غیرمستقیم منجر به اشكال مختلفی از آسیب های روانی می شود.

یانگ(1994)، یكی از نظریه پردازان شناختی،18 طرح واره را معرفی می كند و آن ها را در قالب5 حوزه، بریدگی و طرد، خودگردانی و عملكرد مختل، محدودیت های مختل، دیگر جهت مندی و گوش به زنگی بیش از حد و بازداری گروه بندی می نماید.

اضطراب عبارت است از یک احساس ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. اضطراب هنگامی در فرد بروز می‌کند که شرایط استرس‌زا در زندگی او بیش از حد طولانی شود یا به ‌طور مکرر رخ دهد، و یا اینکه دستگاه عصبی بدن نتواند به مرحلة مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدتی طولانی همچنان بسیج باقی بماند. در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماری‌های جسمی و روانی (مانند اضطراب) آسیب‌پذیر می‌شود(کرینگ و همکاران ، 2007).

1-2- بیان مسأله

اختلال افسردگی؛ یکی از شایع ترین و ناتوان کننده ترین اختلال روانپزشکی است که در صورت
عدم درمان، آسیب های روانی و عوارض اجتماعی و اقتصادی بسیاری را برای بیماران ایجاد می کند
(ترجمه خدایاری فرد و عابدینی،1389).

خلق افسرده، فقدان علاقه و لذّت از علایم اصلی افسردگی به شمار می آیند. اضطراب از علایم شایع افسردگی است که بسیاری از بیماران یعنی حدود 90 درصد از آنها را گرفتار می کند (کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،1389).

اختلال اضطرابی؛ یکی از شایعترین اختلالات روانپزشکی در جمعیت عمومی هستند. در ایالات متحده حدود 30 میلیون نفر دچار این اختلال هستند و نسبت ابتلای زنان تقریباً دو برابر مردان است(کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،1389).

اضطراب، هشداری است که فرد را گوش به زنگ می کند یعنی به فرد هشدار می دهد که خطری در راه است و باعث می شود که فرد بتواند برای مقابله با خطر اقداماتی به عمل آورد. احساس اضطراب دو مؤلفه دارد: با خبر شدن فرد از تغییرات جسمی خود (مثل تپش قلب و تعریق) و با خبر شدن از اینکه عصبی شده است یا ترسیده است. اضطراب اغلب سردرگمی و تحریفهای در ادراک ایجاد می کند؛ تحریفهایی نه فقط در درک زمان و مکان، که حتی در درک افراد و معنا و اهمیت وقایع. این تحریفها با کاستن از تمرکز، کم کردن قدرت یادآوری، مختل ساختن قدرت ربط دادن امور به هم ـ یعنی تداعی کردن ـ می توانند در یادگیری اختلال ایجاد کنند (کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،1389).

واژۀ طرح واره در روان شناسی و به طور گسترده تر در حوزۀ شناختی، تاریخچه ای غنی و برجسته دارد. در حوزۀ رشد شناختی، طرحواره را به صورت قالبی در نظر می گیرند که بر اساس واقعیت یا تجربه شکل می گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنندو علاوه بر این، ادراک از طریق طرح واره، واسطه مندی می شود و پاسخهای افراد نیز توسط طرح واره جهت پیدا می کنند. یکی از مفاهیم جدی و بنیادی حوزۀ روان درمانی، این است که بسیاری از طرح واره ها در اوایل زندگی شکل می گیرند، و به حرکت خود ادامه می دهند و خودشان را به تجارب بعدی زندگی تحمیل می کنند، حتّی اگر هیچ گونه کاربردی نداشته باشد. این مسئله همان چیزی است که گاهی اوقات به عنوان نیاز به هماهنگی شناختی از آن یاد می شود، یعنی حفظ دیدگاهی با ثبات دربارۀ خود یا دیگران؛ حتّی اگر این دیدگاه نادرست یا تحریف شده باشد. با این تعریف کلی، طرحواره می تواند مثبت یا منفی، سازگار یا ناسازگار و همچنین می تواند در اوایل زندگی یا در سیر بعدی زندگی شکل بگیرد. یانگ(1990،1991) معتقد است برخی از این طرحواره ها ـ بویژه آن ها که عمدتاً در نتیجه تجارب ناگوار دوران کودکی شکل می گیرند ـ ممکن است هستۀ اصلی اختلال شخصیت، مشکلات منش شناختی خفیف تر و بسیاری از اختلالات مزمن محور I قرار بگیرند(یانگ،کلوسکو و ویشار؛ ترجمه حمیدپورو اندوز،1389). بنابراین مسأله اساسی پژوهش حاضر مقایسه طرحواره های فعال در آزمودنیهای افسرده با آزمودنیهای مضطرب است.

1-3-اهمیت و ضرورت پژوهش:

ضرورت انجام هر پژوهشی از سوأل های مطرح شده و منافع احتمالی انجام آن پژوهش ناشی می شود. ما در این پژوهش به دنبال طرحواره های فعال در افراد افسرده و مضطرب هستیم اما هدف ما از این پژوهش این است که آیا افراد بهنجار هم طرحواره هایی که کمتر ارزش مرضی دارند را دارا میباشند؟

نخستین دوره ی افسردگی در پنجاه درصد از بیماران، بیش از چهل سالگی روی می دهد، و اگر دیرتر شروع شود با فقدان سابقه ی خانوادگی، اختلالات خلقی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، و سوء مصرف الکل همراهی دارد. دوره ی افسردگی بدون درمان شش تا سیزده ماه و با درمان در اکثر اوقات حدود سه ماه طول می کشد (قاسم زاده،1383).

هر کسی دچار اضطراب می شود و آن، تشویشی فراگیر، ناخوشایند و مبهم است که اغلب، علایم دستگاه خودکار(اتونوم) نظیر سردرد، تعریق، تپش قلب، احساس تنگی در قفسه سینه، و ناراحتی مختصر معده نیز با آن همراه است. فرد مضطرب ممکن است احساس بی قراری هم بکند که نشانه اش این است که نمی تواند به مدت طولانی یک جا بنشیند یا بایستد ( کاپلان و سادوک؛ ترجمه رضاعی،1389).

ریشه تحّولی طرح واره های ناسازگار اوّلیه در تجارب ناگوار دوران کودکی نهفته است. طرح واره هایی که زودتر بوجود می آیند و معمولاً قوی ترین هستند، از خانواده های هسته ای نشأت می گیرند. وقتی بیماران در موقعیت های از زندگی بزرگسالی، طرح واره های ناسازگار اوّلیه شان فعال می شوند، معمولاً خاطره ای هیجان انگیز از دوران کودکی خود تجربه می کنند. طرح وارۀ انزوای اجتماعی که معمولاً در اواخر دوران کودکی شکل می گیرد و ممکن است انعکاسی از پویایی خانوادۀ هسته ای نباشد. طرح واره های محرومیت هیجانی یا رها شدگی به دلیل نقص در محیط اولیه به وجود می آیند. در محیط زندگی چنین کودکی، ثبات، درک شدن یا عشق وجود ندارد. درطرح وارۀ وابستگی / بی کفایتی والدین به ندرت با کودک جدّی برخورد می کنند و کودک روی پَر قو بزرگ می شوند و لوس بار می آیند. در نتیجه نیازهای هیجانی کودک به خودگردانی یا محدودیت های واقع بینانه ارضاء نمی شوند (یانگ،کلوسکو و ویشار؛ ترجمه حمیدپورو اندوز،1389).

در این راستا، هدف پژوهش حاضر نیز تلاش در این زمینه که آیا طرحواره های فعال در افراد افسرده با افراد مضطرب تفاوت دارد؟

1-4-اهداف تحقیق

اهداف کلی: بررسی احتمال تفاوت میان طرحواره های فعال در جمعیت افسرده با جمعیت مضطرب.

اهداف ویژه:

• تعیین طرحواره های فعال در جمعیت افسرده.
• تعیین طرحواره های فعال در جمعیت مضطرب.
• بررسی احتمال عدم وجود طرحواره های فعال در جمعیت بهنجار

1-5-متغیرها

متغیر ملاک: طرحواره‌های فعال

متغیر پیش بین: افسردگی و اضطراب

1-6-سؤالات تحقیق:

سوأل اصلی:

آیا طرحواره های فعال در آزمودنیهای افسرده با طرحواره‌های فعال آزمودنیهای مضطرب متفاوت است؟

سوألات فرعی:

1)متحمل ترین طرحواره های فعال در جمعیت افسرده کدام هستند؟

2)متحمل ترین طرحواره های فعال در جمعیت مضطرب کدام هستند؟

3) آیا آزمودنی‌های بهنجار فاقد طرحواره (ها)ی فعال هستند؟

1-7-فرضیه‏های تحقیق:

فرضیه اصلی : طرحواره های فعال در آزمودنیهای افسرده با آزمودنیهای مضطرب تفاوت دارد.

فرضیه های فرعی:

• محتمل ترین طرحواره‌های فعال در جمعیت افسرده، محرومیت هیجانی و انزوای اجتماعی/ بیگانگی است.
• محتمل ترین طرحواره‌های فعال در جمعیت مضطرب، آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری ، اطاعت، شکست است.
• آزمودنی‌های بهنجار فاقد طرحواره‌های فعال هستند.

1-8- اصطلاح شناسی(ترمینولوژی)

تعریف مفهومی(نظری):

افسردگی اساسی : در این اختلال یک یا چند دوره افسردگی اصلی وجود دارد که در آن خلق افسرده یا از دست دادن علاقه و احساس لذت به مدت حداقل 2 هفته و همراه با 4 نشانه دیگر افسردگی شامل کاهش یا افزایش وزن، بی خوابی یا پرخوابی، تحرک یا کندی روانی – حرکتی، احساس بی ارزشی یا گناه کاهش توانایی تفکر یا تمرکز،­ بی تصمیمی و افکار تکرار شونده مرگ است(کرینگ، دیویسون، نیل،
جانسون، 2007).

اضطراب: عبارت است از یک احساس ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است (کری

چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………… 1

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………… .. 2

1ـ فصل اول: کلیات تجارت الکترونیک ………………………………………………………………….. .. 3

1ـ1ـ کلیات ……………………………………………………………………………………………………… .. 4

1ـ1ـبیان مسأله ………………………………………………………………………………………………….. .. 4

1ـ2ـ پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………. .. 5

1ـ3ـ ضرورت ، اهداف و اهمیت موضوع ………………………………………………………………. .. 7

1ـ4ـ پرسش های تحقیق ……………………………………………………………………………………… .. 8

1ـ5ـ فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………….. .. 9

1ـ6ـ روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………… . 10

2ـ فصل دوم : فصل دوم: تعاریف ، تاریخچه ، مستندات و ادله تجارت الکترونیک………….. . 11

2ـ1-تعاریف و اصطلاحات…………………………………………………………………………………………..12

2-1-1- تعاریف تجارت الکترونیکی………………………………………………………………………………12

2ـ1ـ2ـ تعاریف تجارت الکترونیک از دیدگاه تجاری، علم ارتباطات، علم فناوری اطلاعات فرد،گروه …………………………………………………………………………………………………………………………………13

2ـ1ـ3ـ اهمیت تجارت الکترونیک درمعارف اسلامی: ………………………………………………. . 16

2ـ2ـ بخش دوم : تاریخچه تجارت الکترونیک………………………………………………………….. . 25

2ـ2ــ1ـ تاریخچه پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك:………………………………………. . 25

2ـ2ــ2 مستحدثه بودن تجارت الكترونیكی ……………………………………………………………. . 26

2ـ2ــ3ـ تجارت الکترونیک در حقوق ایران……………………………………………………………………..28

2ـ2ــ4ـ ویژگی ها و شاخصه های قانون تجارت الکترونیکی……………………………………………..30

2-2-5- قلمروشمول قانون تجارت الکترونیک ایران…………………………………………………………..31

2-3-مستندات وادله حجیت تجارت الکترونیکی………………………………………………………………..33

2-3-1- قرآن کریم   …………………………………………………………………………………………………..33

2-3-2-قانون………………………………………………………………………………………………………………34

2ـ3ـ3 ـ مقررات مهم پس از انقلاب اسلامی…………………………………………………………………………35

3- فصل سوم:محورها و نقش قانون تجارت الکترونیک ، روندهای پیدایش و شکل گیری تجارت الکترونیک……………………………………………………………………………………………………………………….37

3-1-محورهای قانون تجارت الکترونیکی…………………………………………………………………………….38

3-1-1-محورهای اصلی قانون تجارت الکترونیکی………………………………………………………………..38

3-1-2-پیش‌نیازهای استقرار و نهادینه شدن تجارت الکترونیک……………………………………………….40

بخش دوم: 3-2-نقش قانون تجارت الکترونیک…………………………………………………………………….43

3-2-1-نقش تصویب قانون تجارت الکترونیکی در تحقق تجارت الکترونیکی…………………………..43

3-2-2- ارکان حقوق تجارت الکترونیک ایران…………………………………………………………………….44

3-2-3-چارچوب نظری تجارت الکترونیک…………………………………………………………………………45

3-3-بخش سوم: معاملات الکترونیکی از دیدگاه فقه شیعه……………………………………………………..47

3-3-1- معاملات الكترونیكی بعنوان بخشی از عملیات جهانی سازی………………………………………47

3-3-2-معاملات الكترونیكی بعنوان وسیله كسب درآمد……………………………………………………….50

3-3-3- معاملات الكترونیكی و مستحدثات مربوط به آنها…………………………………………………….59

3-3-4-تجارت الکترونیکی بیع یا معاطات………………………………………………………………………….62

4-فصل چهارم: مراحل شکل گیری و اصول تجارت الکترونیک……………………………………………..64

4-1-بخش اول: روندهای پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك……………………………………….65

4-1-1-روندهای پیدایش و شكل گیری تجارت الكترونیك………………………………………………….65

4-1-2-مدل های تجارت الكترونیك………………………………………………………………………………..66

4-2-بخش دوم: اصول حقوق تجارت الکترونیک……………………………………………………………….68

4-2-1-اصل لزوم امکان شناسایی پیام های ارائه شده در شبکه…………………………………………….68

4-2-2-اصل اعتبار امضای الکترونیکی………………………………………………………………….. …69

4-2-3-قاعده ی اعتبار نظریه ی وصول در قراردادهای الکترونیکی داخلی و بین المللی…… ..72

4-2-4-اصل برابری اعتبار ادله ی الکترونیکی با سایر ادله ی اثبات………………………………. …75

4-2-5- اصل اختیار فسخ حداقل هفت روزه برای مصرف کننده در معامله ی از راه دور… ..76

4-3-بخش سوم: شرایط لازم جهت انجام معاملات الکترونیک……………………………………… ..81

4-3-1-شرایط انجام مباد‌لات الكترونیكی………………………………………………………………… .81

4-3-2- حمایت از داده ها……………………………………………………………………………………. .83

4-3-3- شناسایی قانونی قراردادهای الكترونیكی………………………………………………………………85

4-3-4-خیار مجلس در قراردادهای ا‌لكترونیكی………………………………………………………………..86

4-4-بخش چهارم: حل و فصل اختلافات و اد‌له ا‌لكترونیكی اثبات دعوی……………………………..88

4-4-1-حل و فصل اختلافات در خارج از دادگاه……………………………………………………………..88

4-4-2- اد‌له (اسناد) ا‌لكترونیكی……………………………………………………………………………………..88

4-4-3- نظریه معادل های کارکردی………………………………………………………………………………..91

4-4-4-شرایط کارکردهای نوشته……………………………………………………………………………………92

4-5-بخش پنجم:امضای الکترونیکی و انواع آن………………………………………………………………….94

 

 

4-5-1-مفهوم امضای ا‌لكترونیكی…………………………………………………………………………………….94

4-5-2-انواع امضاهای الكترونیكی…………………………………………………………………………………..95

4-5-3- تقسیم‌بندی بر مبنای سطح ایمنی فراهم شده………………………………………………………….96

4-5-4- امضای دیجیتال«امضای الکترونیکی پیشرفته و ایمن»………………………………………. …97

4-5-5- عملیات خردسازی……………………………………………………………………………………………98

4-5-6- مراجع گواهی…………………………………………………………………………………………. ..99

4-5-7-دفاتر صدور گواهی الکترونیکی………………………………………………………………….. 101

4-6-بخش ششم:معامله از طریق اینترنت…………………………………………………………………. 102

4-6-1-چگونگی معامله از طریق اینترنت و مراحل آن………………………………………………. 102

4-6-2-موانع و راهکارهای تجارت الکترونیک در ایران……………………………………………… 103

فصل پنجم:نتیجه گیری،منابع،چکیده انگلیسی…………………………………………………………………..104

نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………… 107

منابع …………………………………………………………………………………………………………………. 108

چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………. 110

 105

چکیده :

اینترنت همراه با رشد روزافزون خود، كاربردهای فراوانی در صنایع مختلف یافته است. امروزه اینترنت بعنوان رسانه‌ای قدرتمند در اختیار صنعت تجارت قرار گرفته است. بدلیل ویژگی‌ها و مزیتهای فراوانی كه اینترنت در مقایسه با تجارت سنتی دارد نتیجه آن شده تا با ارائه این پایان نامه که در یک مقدمه و پنج فصل تدوین یافته محور های زیر بر اساس کتب فقهی و در پایان هر موضوع در حد توان به قوانین موضوعه اشاره گردد تا مطالبی برای دوستداران روشن شود.

فصل اول که شامل سه بخش است . بخش اول شامل کلیات ، بخش دوم شامل تعاریف و اصطلاحات و بخش سوم شامل تاریخچه تجارت الکترونیک ،تجارت الکترونیک در حقوق ایران ،ویژگی ها و شاخص ها و قلمرو شمول قانون تجارت الکترونیک است.

فصل دوم به بررسی مستندات و ادلّه حجیّت تجارت الکترونیک در دو بخش، بخش اول منابع شامل قرآن و قانون و مقررات پس از انقلاب اسلامی در زمینه تجارت الکترونیک و در بخش دوم محور های قانون تجارت الکترونیک ،پیش نیاز های استقرار و نهادینه شده آن می پردازد.

فصل سوم نیز در دو بخش مجزا که بخش اول مربوط می شود به نقش تصویب قانون تجارت الکترونیک در تحقق تجارت الکترونیکی،ارکان حقوق تجارت الکترونیک ایران و چارچوب های نظری آن وهمچنین بخش دوم مربوط می شود به معاملات الکترونیکی از دیدگاه فقه شیعه ،قاعده های تراضی ، لزوم صحت و …و رابطه آن ها با تجارت الکترونیک .

فصل چهارم در دو بخش به بررسی روندهای شکل گیری تجارت الکترونیک و مدل های آن و اصول حقوق تجارت الکترونیک و قاعده ی اعتبار نظریه ی وصول در قراردادهای الکترونیکی داخلی و بین المللی اختصاص دارد.

فصل پنجم در چهار بخش، بخش اول شرایط انجام تجارت الکترونیکی ،حمایت از داده ها ،خیار مجلس در قراردادهای الکترونیکی و بخش دوم به مرجع حل اختلافات و ادله الکترونیکی اثبات دعوی نظریه معادل کارکردی و اوصاف آن و بخش سوم به امضای الکترونیکی و انواع آن ،مراجع صدور امضای الکترونیکی و در آخر چگونگی معامله از طریق اینترنت و مراحل آن و موانع و راهکارهای تجارت الکترونیک در کشورمان اختصاص دارد.

مقدمه:

تجارت الکترونیک[1] از پدیده های بسیار مهم منبعث از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که تحولی بس شگرف در حجم و شیوه تجارت و کسب و کار ایجاد کرده است.[2] اهمیت تجارت الکترونیک در دنیای کنونی که عصر ارتباطات و گستردگی فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی وفرهنگی است، برکسی پوشیده نیست. از طرفی دیگر تحولات چندین سال اخیر در فناوری اطلاعات باعث نفوذ اینترنت در بین عموم مردم در سطح جهان و بویژه کشورهای پیشرفته شده است. میزان دسترسی در سطح جوامع پیشرفته به حدی گسترش یافته است که باعث شده است تا از آن به عنوان ابزاری برای رفع احتیاجات روزمره زندگی استفاده شود.

رشد روز افزون فناوری به ویژه فناوری اطلاع رسانی (IT ) چه در سطح داخلی و چه در سطح بین المللی باعث شده است افراد بسیاری به اینترنت دسترسی داشته باشند به گونه ای که پیش بینی می شود در سال های نه چندان دور در منطقه آسیا، اقیانوسیه و آمریکای لاتین بیشترین تعداد کاربران اینترنت در جهان را خواهد داشت. این رشد بالای دسترسی عموم مردم به اینترنت باعث شده است تا امکان تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت یا به عبارت بهتر تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیکی از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. ویژگی های تجارت الکترونیکی از قبیل جهانی نمودن تجارت، برداشتن محدودیت های زمانی و مکانی، کاهش قیمت منابع جهت خرید، افزایش درصد فروش، عدم وجود محدودیت زمانی در معاملات، دسترسی آسان به اطلاعات لازم، کاهش چشمگیر هزینه های معاملاتی و بسیاری دیگر از مزایای تجارت الکترونیک در چند دهه اخیر می باشد که به طور اجمالی می توان آنها را ذکر کرد.[3]

1- کلیات

1ـ1ـ بیان مساله :

با توجه به گسترده شدن دامنه لغوی واژگان مدیریت، تجارت الکترونیک یکی از مباحث چالشی در این دامنه می باشد که جامعه امروز را دچار تغییر و تحول نموده است. با توجه به این نکته که هنوز سالیان زیادی از مطرح شدن تجارت الکترونیک نمی گذرد اما توسعه و پیشرفت تجارت الکترونیک غیر قابل باور است. با پیدایش دهکده جهانی که منجر به فاصله ها گردیده است دیگر فضای فیزیکی و قلمرو جغرافیایی معنای خود را تا حد و حدودی از دست داده است.

اهالی دهکده جهانی آینده را نمی توانند پیش بینی کرد زیرا سرعت نوآوری در تکنولوژی[4] آنقدر سریع و گسترده است که هیچ چشم انداز روشنی از آینده آن در دسترس قرار نمی گیرد. استفاده از فناوری اطلاعات که تجارت الکترونیک نیز به عنوان یکی از این فناوری ها می باشد می تواند افزایش کارایی در اقتصاد ملی گردد. همچنین استفاده از تجارت الکترونیک می تواند ما را در بهبود کارایی تجاری در عرصه جهانی یاری داده و جایگاه ما را در بازارهای جهانی و به تبع آن در بازارهای منطقه ای تقویت نماید.

امروزه تجارت الکترونیک در بسیاری از موارد جایگزین تجارت سنتی شده است و بررسی ها نشان می دهد که استفاده از تجارت الکترونیک باعث 21تا70 درصد صرفه جویی در هزینه های اقتصادی می شود[5]. با وجود این صرفه جویی کلان چگونه می توان تجارت الکترونیک را به طور کامل جایگزین تجارت سنتی نمود؟ بایدگفت امروزه تجارت الکترونیک یک انقلاب در حال تحول در امر خرید و فروش می باشد و منافع زیادی را از سرمایه گذاری و تحقیقات در حوزه تجارت الکترونیک عاید اقشار مختلف جامعه و به ویژه بخش خصوصی کرده است.

در گذشته و برای سالیان متمادی تجارت سنتی به تنهایی وجود داشت و مشتری قبل از خرید، کالا یا خدمات درخواستی را به طور دقیق بررسی می نمود و سپس فرایند خرید انجام می گرفت. تکلیف فروشنده و مشتری هر دو روشن بود جایی برای شک و تردید جود نداشت.

اما امروزه تجارت الکترونیک تا حد بسیار زیادی جایگزین تجارت سنتی شده است تجارت الکترونیک دیگر آن تجارت چهره به چهره نمی باشد. تجارت الکترونیک عبارتست از انجام هرگونه امور تجاری و بازرگانی از طریق شبکه جهانی اینترنت. در تجارت الکترونیک دیگر فروشنده و مشتری یکدیگر را نخواهند دید و در چنین شرایطی متعاملین به انشا عقد می پردازند و این کار روزانه بیش از صد ها بار و شاید هزاران هزار بار تکرار می شود.[6]

1ـ2ـ پیشینه تحقیق :

انسان از ابتدای خلقت تاکنون روش های تجاری متفاوتی را تجربه کرده‌است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. شکارچی گوشت را با سلاح عوض می‌کرد. این سیستم اشکالات فراوانی داشت. مثلاً ممکن بود شکارچی نتواند سلاح سازی را پیدا کند که به گوشت احتیاج داشته باشد. دراین صورت گوشتها فاسد می‌شدند .[7]

در بعضی تمدنها سیستم کالای محبوب به وجود آمد. در سرزمینی که گندم غذای اصلی مردم آن بود، شکارچی گوشت را با گندم و گندم را با سلاح تعویض می‌کرد. این روش هم مشکلات زیادی داشت. کالای محبوب در سرزمینهای مختلف متفاوت بود. از طرف دیگر معیاری برای سنجش ارزش آن وجود نداشت و حمل و نقل آن هم مشکل بود. بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد.

ترکیب تجارت و الکترونیک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. برای گسترش و پذیرش تجارت الکترونیک لازم است که پیش نیازهای این تکنولوژی از جمله زیرساختار مخابراتی، مسایل قانونی و ایمنی پیام رسانی مهیا شود.[8]

مهم‌ترین هدف در تجارت حال چه از روش های بسیار پیشرفته الکترونیکی استفاده کند و چه از روش های سنتی و قدیمی همانا دستیابی به پول و سود بیشتر است. طبیعتا در این میان، نقش بانکها و موسسات اقتصادی در نقل وانتقال پول بسیار حیاتی است. هنگامی که در سال ۱۹۹۴ اینترنت قابلیت‌های تجاری خود را علاوه بر جنبه‌های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت، موسسات تجاری و بانکها در کشورهای پیشرفته اولین نهادهایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان بکار انداختند. محصول تلاش آنها نیز همان بانکداری الکترونیک امروزی است. سپس به سرعت مشخص شد که اینترنت بستر بسیار مناسبی برای انواع فعالیتهای بانکداری و اقتصادی بشمار می‌رود. بانکداری و تجارت الکترونیک هم اکنون در جهان به عنوان یک بحث بسیار تخصصی و در عین حال، بسیار پیچیده تبدیل شده‌است و تطبیق آن با سیاستهای تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف نیاز به تحقیق و برنامه ریزی دقیق دارد.

در بررسی تاریخچه تجارت الکترونیک درمی یابیم که بورس های اوراق بهادار نیز موسسات دیگری بودند که به سرعت فعالیت خود را با روند پیشرفت اینترنت هماهنگ کردند و موفق شدند که در عرض مدت کوتاهی، با توجه به برتری های اینترنت در مقایسه با روش های قدیمی، به دلیل سرعت و دقت بالا، به موفقیتهای بی نظیری دست یابند. [9]

چکیده:…………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: کلیات تحقیق……………………………………………………………………………….. 2

1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………….. 3

2-1 بیان مسئله…………………………………………………………………………………………… 4

3-1سوالات پژوهش……………………………………………………………………………………… 6

1-3-1سوال اصلی…………………………………………………………………………………….. 6

2-3-1سوالات فرعی………………………………………………………………………………….. 6

4-1اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….. 6

5-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………. 7

1-5-1هدف کلی……………………………………………………………………………………… 7

2-5-1اهداف جزئی…………………………………………………………………………………… 7

6-1چهارچوب نظری پژوهش……………………………………………………………………………. 7

7-1فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………… 8

1-7-1فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………. 8

2-7-1فرضیات فرعی…………………………………………………………………………………. 8

8-1تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق…………………………………………………………… 9

1-8-1متغیر مستقل……………………………………………………………………………………. 9

1-1-8-1پیچیدگی…………………………………………………………………………………….. 9

2-1-8-1 رسمیت……………………………………………………………………………………. 10

3-1-8-1 تمرکز……………………………………………………………………………………… 11

2-8-1متغیر وابسته…………………………………………………………………………………… 11

1-2-8-1خلاقیت مدیران……………………………………………………………………………. 11

9-1قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………….. 12

1-9-1قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………. 12

2-9-1قلمرو مکانی………………………………………………………………………………….. 13

3-9-1قلمرو زمانی………………………………………………………………………………….. 13

فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق……………………………………………………………………. 14

1-2مقدمه………………………………………………………………………………………………. 15

2-2تعریف بیمه و عقد قرارداد آن………………………………………………………………………. 15

1-2-2ریشه لغوی بیمه………………………………………………………………………………. 15

2-2-2تعاریف بیمه………………………………………………………………………………….. 16

3-2 ساختار سازمان…………………………………………………………………………………….. 17

1-3-2پیچیدگی……………………………………………………………………………………… 18

2-3-2تفکیک افقی؛………………………………………………………………………………….. 18

3-3-2تفکیک عمودی؛………………………………………………………………………………. 19

4-3-2 تفکیک بر اساس مناطق جغرافیایی…………………………………………………………… 19

5-3-2رسمیّت ………………………………………………………………………………………. 20

6-3-2تمرکز…………………………………………………………………………………………. 21

4-2  رابطه درجه تمرکز و ارتفاع ساخت سازمانی با حیطه نظارت……………………………………… 23

5-2ارتباط تمرکز، پیچیدگی و رسمیّت………………………………………………………………….. 23

6-2ارکان ساختار سازمانی………………………………………………………………………………. 24

7-2خلاقیت مدیران…………………………………………………………………………………….. 24

1-7-2تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی………………………………………………………… 24

1-1-7-2تفكر همگرا………………………………………………………………………………… 25

2-1-7-2تفكر واگرا…………………………………………………………………………………. 25

2-7-2تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی……………………………………………………………. 25

3-7-2فرصت‌های خلاقیت………………………………………………………………………….. 26

1-3-7-2فرصت‌های داخلی…………………………………………………………………………. 27

2-3-7-2فرصت‌های خارجی(در محیط علمی و اجتماعی سازمان)………………………………….. 27

4-7-2موانع بروز خلاقیت…………………………………………………………………………… 27

5-7-2ویژگی‌های سازمان خلاق…………………………………………………………………….. 28

1-5-7-2برخی از ویژگی‌های سازمان خلاق عبارتند از:……………………………………………… 28

2-5-7-2رقابت……………………………………………………………………………………… 28

3-5-7-2فرهنگ…………………………………………………………………………………….. 28

4-5-7-2دسترسی به مدیران…………………………………………………………………………. 28

5-5-7-2احترام به افراد……………………………………………………………………………… 28

6-5-7-2ارائه خدمات مردمی………………………………………………………………………… 28

7-5-7-2تخصص……………………………………………………………………………………. 29

8-5-7-2كارگروهی…………………………………………………………………………………. 29

9-5-7-2رابطه كاركنان با سازمان…………………………………………………………………….. 29

 

 

10-5-7-2استقبال مدیران از عامل تغییر……………………………………………………………… 29

6-7-2نظریه های خلاقیت…………………………………………………………………………… 29

1-6-7-2نظریه تداعی گرایی………………………………………………………………………… 29

2-6-7-2نظریه گشتالت……………………………………………………………………………… 30

3-6-7-2نظریه روانکاوی……………………………………………………………………………. 30

4-6-7-2نظریه انسانگرایی کارل راجرز وآبراهام مازل……………………………………………….. 31

5-6-7-2نظریه تحلیل عوامل گیلفورد………………………………………………………………… 32

7-7-2پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………….. 33

8-7-2تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………. 33

9-7-2تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………… 36

8-2خلاصه ی فصل…………………………………………………………………………………….. 37

فصل سوم:روش اجرای تحقیق……………………………………………………………………… 38

1-3مقدمه………………………………………………………………………………………………. 39

2-3 روش تحقیق………………………………………………………………………………………. 39

3-3جامعه آماری……………………………………………………………………………………….. 40

4-3نمونه آماری………………………………………………………………………………………… 41

5-3روش و ابزار جمع‌ آوری داده‌ها…………………………………………………………………….. 42

6-3روایی (اعتبار ابزار تحقیق)………………………………………………………………………….. 43

7-3پایایی (اعتماد به ابزار اندازه گیری)…………………………………………………………………. 44

8-3روش آزمون فرضیه ها……………………………………………………………………………… 45

1-8-3آزمون کولموگوروف – اسمیرنوف (K-S)……………………………………………………. 45

2-8-3آزمون همبستگی………………………………………………………………………………. 46

9-3خلاصه فصل……………………………………………………………………………………….. 46

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………….. 47

1-4مقدمه………………………………………………………………………………………………. 48

2-4یافته های حاصل از آمار توصیفی…………………………………………………………………… 48

1-2-4توزیع فراوانی…………………………………………………………………………………. 48

2-2-4توزیع فراوانی جنسیت………………………………………………………………………… 48

3-2-4توزیع فراوانی سن……………………………………………………………………………. 49

4-2-4توزیع فراوانی سابقه خدمت…………………………………………………………………… 50

5-2-4توزیع فراوانی میزان تحصیلات……………………………………………………………….. 51

3-4توصیف متغیرها…………………………………………………………………………………….. 52

1-3-4متغیر ساختار سازمانی…………………………………………………………………………. 52

1-1-3-4پیچیدگی…………………………………………………………………………………… 52

2-1-3-4 رسمیت……………………………………………………………………………………. 53

3-1-3-4تمرکز………………………………………………………………………………………. 54

4-1-3-4متغیر خلاقیت مدیران………………………………………………………………………. 55

4-4بررسی نرمال بودن توزیع نمرات متغیرها……………………………………………………………. 56

5-4آزمون فرضیه اول…………………………………………………………………………………… 57

6-4آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………….. 58

7-4آزمون فرضیه سوم………………………………………………………………………………….. 58

8-4خلاصه ی فصل…………………………………………………………………………………….. 59

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………… 60

مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 61

1-5روش های آماری…………………………………………………………………………………….. 61

2-5یافته های توصیفی………………………………………………………………………………….. 61

1-2-5متغیر خلاقیت…………………………………………………………………………………. 61

2-2-5متغیر پیچیدگی………………………………………………………………………………… 61

3-2-5متغیر تمرکز…………………………………………………………………………………… 62

4-2-5متغیررسمیت………………………………………………………………………………….. 62

3-5آمار استباطی……………………………………………………………………………………….. 62

1-3-5فرضیه اول……………………………………………………………………………………. 62

2-3-5فرضیه دوم……………………………………………………………………………………. 63

3-3-5فرضیه سوم……………………………………………………………………………………. 63

4-5پیشنهادات………………………………………………………………………………………….. 64

5-5پیشنهاد برای تحقیقات آتی…………………………………………………………………………. 64

6-5محدودیت های تعمیم نتایج………………………………………………………………………… 65

7-5خلاصه فصل……………………………………………………………………………………….. 65

منابع:……………………………………………………………………………………………………. 67

چکیده:

در این تحقیق به بررسی رابطه بین ساختار سازمانی و خلاقیت مدیران در بیمه ایران در شهرستان تهران پرداخته شد. در این تحقیق از شاخصهای(پیچیدگی، رسمیت و تمرکز) به عنوان شاخصهای نشان دهنده ساختار سازمانی استفاده شد. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه مدیران بیمه ایران در شهرستان تهران می‌باشند. که از پرسشنامه استاندارد رندسیپ که حاوی 50 سوال بود جهت اندازه گیری متغیر خلاقیت و از پرسشنامه استاندارد رابینز به نقل از مقیمی که حاوی 14 سوال بود جهت اندازه گیری ساختار سازمانی استفاده گردید. جهت آزمون فرضیه ها نیز به دلیل نرمال نبودن متغیر وابسته از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین پیچیدگی و خلاقیت مدیران رابطه معنی داری وجود ندارد ولی بین رسمیت و خلاقیت مدیران رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد و بین تمرکز و خلاقیت مدیران رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

واژگان کلیدی: خلاقیت مدیران، رسمیت ، تمرکز، پیچیدگی، ساختار سازمانی

-1 مقدمه

همه سازمانها برای بقا نیازمند اندیشه‌های نو و نظرات بدیع و تازه اند. افكار و نظرات جدید همچون روحی در كالبد سازمان دمیده می شود و آن را از نیستی و فنا نجات می دهد . برای آنكه بتوان در دنیای متلاطم و متغیر به حیات ادامه داد ، باید به خلاقیت روی آورد و ضمن شناخت تغییرات و تحولات محیط برای رویارویی با آنها پاسخ های بدیع و تازه تدارك دید و همراه تاثیرپذیری از این تحولات بر آنها تأثیر نهاد و بدانها شكل دلخواه داد(الوانی، 1383).

امروزه مفاهیم ذهنی بشر مملو از طرح های تکامل یافته ای است که مدت ها پیشدر قالب های خام و ابتدایی، در ذهن بسیاری از افراد اندیشمند و خلاق جوانه زده و بتدریج توسط انسان های متوالی تکامل یافته است. خلاقیت به عنوان نیاز عالیة بشری در تمام زندگی او مطرح بوده و عبارت است از تحولات دامنه دار و جهشی در فکر و اندیشة انسان، به طوری که حایز یک توانایی در ترکیب عوامل قبلی در طرح جدید می‌شود(فیشانی،1377). پدیدة خلاقیت و نوآوری مثل انسان از خصیصه های انسانی، در آحاد نوع بشر یافت می شود و این انگیزش‌ها و شرایط محیطی و فردی است که عامل خلاقیت را آشکار می کند. خلاقیت به عنوان یک حالت روانی و ذهنی که در قلمرو علم روان شناسی است، آشکار می شود و از آن جا که عمدة کار و فعالیت انسان در سازمان ها انجام می شود، عامل ایجاد و پرورش خلاقیت در محدودة علم و هنر مدیریت قرار می گیرد و مدیران می توانند پیدایش خلاقیت را در سازمان ها با ایجاد زمینه ها وبستر مناسب همچون ساختار سازمانی مناسب، تسریع یا با ایجاد فضای نامناسب آن را خنثی کنند(فیشانی، 1377). عوامل متعددی در درون یک سازمان بر توان خلاقیت افراد تأثیر می گذارند. یکی از مهم ترین عوامل، تسهیل و تقویت توان خلاقیت در سازمان، ساختار مناسب و تشکیلات مناسب با اهداف مورد نظر است(صمدآقایی، 1378).

خلاقیت در درون یک سازمان در خلاء به وجود نمی آید، بلکه ساختار سازمانی به عنوان یک بستر، زمینه را برای پیدایش خلاقیت آماده می کند. ساختار سازمان نمایانگر روابط واحدهای آن و نشان دهندة انعطاف پذیری آن است. سازمان‌هایی که دارای ساختار غیرمنعطف باشند، برای ایجاد همکاری و وحدت در دوران بحران دچار آشفتگی می شوند. در حالی که سازمان‌هایی که امکان برقرار کردن رابطه، بویژه رابطة غیررسمی و انعطاف پذیر را در ساختار خود پیشبینی می کنند، عوامل مثبت و مؤثری را برای ترغیب و رشد خلاقیت و نوآوری در سازمان خود به وجود می آورند(صمدآقایی،1378).

در این فصل كلیات تحقیق تدوین و ارائه شده است. در فصل حاضر ابتدا، مساله اصلی تحقیق بیان شده است. سپس فرضیات تحقیق مطرح و مطالبی در خصوص روش و قلمرو تحقیق ارائه شده است. همچنین در خصوص نحوه آزمون فرضیات توضیحاتی به صورت كلی داده شده است.  

2-1 بیان مسئله

سـازمـان هـا بـرای بقاء و تداوم نقش مثبت و سازنده خود نیازمند افکار، اندیشه ها، نظرات تـازه و نـو هـستند تا با دریافت دیدگاه های نو مبتنی بر تحقیقات میدانی و اندیشه ها و تـئوری هـا بـتـوانـنـد پـویـایـی خـود را تـضـمـیـن کـنـنـد وگـرنـه رو بـه زوال و نابودی هستند. مقاومت سازمان‌ها در قبال تغییرات و تحولات جهانی و منطقه ای موجب حذف آنها شده و حتی قادر به حفظ وضع موجود نیز نخواهند بود.

وجود ساختار یکی از ویژگی‌های اصلی هر سازمان است که بر اساس آن فعالیت ها، متفاوت از یکدیگر تفکیک شده و بین وظایف هماهنگی ایجاد می گردد، همچنین با وجود ساختار، روند تفویض اختیار، مسئولیت، کنترل مقررات و استاندارها بین فعالیت ها و ومجریان آنها مشخص می‌شود. در تعریف دیگر، ساختار سازمانی عبارت است از الگوی ارتباطات میان بخش ها و اجزا یک سازمان. به عبارت دیگر سازمان ها به طور آگاهانه بخش ها و واحدهایی را به عنوان پاره سیستم در سیستم اصلی به وجود می آورند و میان این پاره سیستم، الگوی ارتباط و تعامل مشخص را حاکم می کنند. این تمایز درونی، بین بخش ها و الگوهای ارتباطات بیان آنها را ساختار سازمانی می نامند (مجیدی و همکاران،1390).

نظریه­پردازان مختلف دوازده متغییر اساسی را که مورد قبول همه آن­ها است برای تعریف ابعاد ساختاری به کار برده­اند این ابعاد عبارتند از:

1- اجزا اداری 2- استقلال 3- تمرکز 4- پیچیدگی 5- تفویض اختیار 7- رسمیت 8- ترکیب 9- حرفه­گرایی 10- حیطه کنترل 11- تخصص­گرایی 12- استاندارد کردن. بنابراین جهت سنجش و تعیین ساختار سازمان ابعاد متفاوتی را می­توان در نظر داشت که تحقیق حاضر با تاکید بر سه بعد پیچیدگی، رسمیت و تمرکزکه مهمتر از بقیه هستند به سنجش ساختار سازمان­ها پرداخته است.

یکی از عناصر مهم ساختار سازمانی پیچیدگی می باشد پیچیدگی به میزان تفکیکی که درون سازمان وجود دارد دلالت می­ کند. از دیگر عناصر عمده که در این تحقیق نیز بدان اشاره گردیده رسمیت در سازمانها می باشد. رسمیت به میزان استاندارد بودن مشاغل درون سازمان اشاره دارد. مهمترین فنون رسمیت عبارتند از فرایند گزینش، الزامات نقش،رویه­ ها و خطی­مشی­ها، آموزش و شعائری که کارکنان برای اثبات وفاداری و تعهد خود نسبت به سازمان از آن­ها تبعیت می‌کنند. از دیگر عناصر ساختار سازمانی می توان به تمرکز در سازمان اشاره کرد. تمرکز به میزان تراکم اختیار رسمی که برای اتخاذ تصمیم در فرد، واحد یا سطح سازمانی متمرکز می­ شود و به کارکنان حداقل اجازه مشارکت در تصمیمات را می­دهد اشاره می­ کند.

ساختار سازمانی بر عوامل متعددی تاثیر گذار می باشد یکی از این عوامل خلاقیت مدیران شرکت‌ها می باشد.

خلاقیت بكارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد یک فكر یا مفهوم جدید است. هر سازمانی می تواند با اصلاح ساختار خود و افزایش خلاقیت نیروی انسانی خود باعث بالارفتن عملکرد و بهره وری شود و در جهت رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده خویش گام بردارد. خلاقیت می تواند یک منبع قدرتمند رقابتی و مزیتی در کار باشد. خلاقیت عامل رشد و بالندگی سازمان، ارتقای بهره وری، افزایش کیفیت تولیدات و خدمات و موففیت در رقابت، افزایش انگیزش کارکنان و رضایت شغلی آنها، کاهش هزینه ها، تنوع تولیدات و خدمات و کاهش بورکراسی اداری شود(اسمی، جهانی،1388). مطالعات متعدد نشان از این داشت که تمرکز، پیچیدگی، رسمیت از عوامل موثر بر خلاقیت مدیران می باشد. هر چه استاندارد­سازی امور بیشتر باشد به همان نسبت از توان خلاقیت افراد کاسته می­ شود. با توجه به اینکه عدم انعطاف از محدودیت­های خلاقیت است رسمیت تولید ایده را محدود می­ کند( اسلمی و تدین، 1387) به طور کلی با افزایش قوانی و مقررات، دستورالعمل ها و آیین نامه ها موجود در سازمان، خلاقیت فردی و سازمانی کاهش می یابد و برعکس(امیدی وهمکاران،1386) از طرفی برخی محققان بر این باورند که بالا بودن تمرکز سازمانی باعث افزایش خلاقیت مدیران می شود بدیهی است که هرچه در شرکت متمرکز تر باشند یعنی سلسله مراتب دستوردهی ازبالا به پایین حاکم باشد و تصمیمات فقط توسط یک نفر اتخاذ گردد میزان خلاقیت مدیران نیز بالاتر می رود زیرا می تواند با آزادی عمل بیشتری تصمیم گیری بکنند. از طرفی نیز بالا بودن پیچیدگی می تواند باعث کاهش خلاقیت مدیران باشد با توجه به مطالب ارائه شده در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا ساختار سازمانی بر خلاقیت مدیران بیمه ایران تاثیر گذار می باشد یا نه؟

3-1سوالات پژوهش

1-3-1سوال اصلی

آیا بین ساختار سازمانی و خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد؟

2-3-1سوالات فرعی

1. آیا بین پیچیدگی(عمودی) و خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران رایطه مثبت و معنی داری وجود دارد؟
2. آیا بین رسمیت و خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران رایطه مثبت و معنی داری وجود دارد؟
3. آیا بین تمرکز و خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران رایطه مثبت و معنی داری وجود دارد؟

4-1اهمیت و ضرورت پژوهش

می توان بیان کرد که آگاهی مدیران و کارکنان از خلاقیت الزامی است تا بتوانند با زمینه ای از آگاهی­های مورد نیاز و نو وارد عرصه کار و فعالیت شوند و در آنجا با آفرینندگی، نقش مؤثری در تحقق هدف­ها و پیشرفت سازمان­های خود داشته باشند. خلاقیت برای ماندگاری هر سازمانی لازم است و در طی زمان، سازمان­های غیر خلاق از صحنه محو می­شوند و اگر چه چنین سازمانی ممکن است در عملیاتی که در یک مقطع از عمر خود درگیر آن است، موفق باشد ولی سرانجام مجبور به تعطیل یا تغییر سیستم خواهد شد(آگهی، 1391). بنابراین برای ماندگاری سازمان­ها و اینکه بتوانند در عصر تغییرات به رقابت بپردازند، بر طبق یافته­ ها، نشان می­دهد كه متغیر­های ساختار سازمانی مانند تمرکز ،رسمیت و پیچیدگی بر خلاقیت مدیران سازمان تاثیر می­گذارند و در نهایت می‌توان ساختار سازمانی را به عنوان اصلی­ترین عامل تاثیر گذار بر خلاقیت سازمان ها برشمرد. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن این مهم و با اتکا به تحقیقات پیشین در مورد ساختار سازمان و خلاقیت سازمانی در پی بررسی رابطه­ ساختار سازمانی با خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران می­باشد.

5-اهداف تحقیق

1-5-1هدف کلی

بررسی رابطه­ ساختار سازمانی با خلاقیت مدیران بیمه ایران تهران هدف اصلی این پژوهش می­باشد

2-5-1اهداف جزئی

1. بررسی رابطه پیچیدگی(عمودی) با خلاقیت مدیران بیمه ایران

عنوان   صفحه

چکیده 1

1-1 مقدمه. 3

1 – 2 بیان مسله. 5

1-3ضرورت انجام تحقیق. 8

1-4اهداف تحقیق. 9

1-4-1 هدف کلی تحقیق. 9

1-4-2 اهداف اختصاصی.. 9

1-5 فرضیه های تحقیق. 9

محدودیتهای تحقیق. 10

1-6 تعریف واژه ها و اصطلاحات کاربردی.. 10

2-2 تمرینات پلایومتریك… 13

2-3تاریخچه پلایومتریک… 14

2-4 بیو مکانیک پلایومتریک… 15

2-6 فازهای تمرینات در روش پلایومتریک… 16

2-7اصول فیزیولوژیک تمرینات پلایومتریک… 17

2-7-1تمرینات پلیومتریک به لحاظ فیزیولوژیکی.. 18

2-8 چرخه کشش-انقباض در تمرینات پلیومتریک… 19

2-8-1 گیرنده های حسی و عمقی.. 20

2-8-2 دوک های عضلانی.. 20

2-8-3اندام های وتری گلژی.. 20

2-9 طبقه بندی تمرینات پلیومتریک… 21

2-10اصول تمرینات پلیومتریک… 22

2-11عملکردورزشکاران. 23

2-12آمادگی جسمانی.. 23

2-13 آمادگی حرکتی.. 24

2-14تمرینات مقاومتی.. 25

2-15 فاکتورهای مورد نظر در طرح ریزی برنامه تمرینات.. 26

2-15-1 حجم تمرین کردن. 26

2-15-2 شدت تمرین.. 26

2-15-3 تعداد تمرینات.. 26

2-15-4تنظیم تمرین.. 27

2-15-5تعداد تکرارها و سرعت.. 27

2-15-6تعداد ست ها 27

2-15-7استراحت.. 27

2-16قدرت.. 28

2-17توان غیر هوازی (بی هوازی) 29

2-18تمرین با وزنه و اجرای پرش… 30

2-19 تمرین مقاومتی و عملکرد دو سرعت.. 32

2-20 تمرین باوزنه و عملکرد چابکی.. 33

2-21 تمرین باوزنه و آمادگی قلبی – عروقی.. 35

2-22 تمرین باوزنه و ترکیب بدنی.. 36

2-23تمرین مقاومتی و انعطاف پذیری.. 36

2-24 زنان و تمرین باوزنه. 36

2-25 پیشینه تحقیق. 37

2-26 تحقیقات خارجی.. 41

3-1مقدمه. 45

3-2روش تحقیق. 45

3-3 جامعه آماری.. 45

3-4 حجم نمونه. 45

3-5 متغیر های تحقیق. 45

3-6ابزار و روش اندازه گیری.. 48

 

 

3-8 روش جمع آوری داده‌ها 50

3-9 ملاحظات اخلاقی.. 51

3-10 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 51

4-1مقدمه. 54

4-2توصیف داده ها 54

4-3مشخصات فردی شركت‌كنندگان. 54

1-5 مقدمه. 64

2-5 خلاصه تحقیق. 64

3-5 نتایج تحقیق. 65

4-5 بحث و نتیجه گیری.. 65

چکیده

این تحقیق ، پژوهشی نیمه تجربی است که با هدف بررسی و مقایسه تأثیر تمرینات پلایومتریک و قدرتی با وزنه روی فاکتورهای آمادگی جسمانی تیم ملی کبدی مردان ایران انجام شد. آزمودنی های این پژوهش شامل سی(30) نفر از کبدی کاران نخبه بزرگسال در گروه سنی 26-18 سال كه بطور تصادفی انتخاب و به سه گروه 10نفری شامل دو گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. از دو گروه تجربی یک گروه به انجام تمرینات پلایومتریک و گروه دیگر به انجام تمرینات با وزنه به مدت 8 هفته ، هفته ای 3 جلسه پرداختند .

برای تجریه و تحلیل آماری از نرم افزار spss انجام شد. برای تعیین تأثیر و مقایسه پیش آزمون و  پس آزمون در هر دو گروه تجربی آزمون t همبسته استفاده شد. بررسی یافته های پژوهش نشان داد که بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و قدرتی باوزنه پس از 8 هفته تمرینات در مقایسه با گروه كنترل، اختلاف معنی داری وجود داشته و موجب بهبود گردیده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان داد كه  بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و با وزنه به لحاظ اثربخشی تفاوت معنی داری وجود ندارد و هردو به یک میزان موجب بهبود فاکتورها شده اند.

واژه های کلیدی : تمرینات پلایومتریک ، تمرینات با وزنه ، نخبه، توان، چابکی، سرعت

1-1 مقدمه

امروزه با توجه به کیفیت زندگی و تندرستی که پیشرفت زیادی نسبت به گذشته داشته است تلاش برای ارتقاء تندرستی و پیشگیری از بیماری‌ها نیز از اولویت‌های ملی می باشد. نه تنها جوامع علمی و پزشکی، بلکه عامه مردم به طور روز افزون از اثر عمیق شیوه زندگی بر سلامت جسمانی و روانی و کیفیت زندگی آگاه شده‌اند. از آنجا که یگانه هدف برای تمام ملل زیستن توام با سلامتی و نشاط است. شاید بهتر باشد اساسی ترین گام از دوران کودکی و نو جوانی آغاز شود. بسیاری از مردم سلامتی را به عنوان نبود بیماری تعریف می کنند. این واقعیتی است که افراد سالم، افراد فاقد بیماری هستند. اما مفهوم سلامتی فراتر از آن است. سلامتی به مفهوم سرزندگی، قدرت و تندرستی جسم و روان است. شاید بهترین تعریف از سلامتی تعریف یونانی آن یعنی عقل سالم در بدن سالم است، باشد با این حال، سلامتی روانی، اجتماعی، محیطی و روحی اجزاء دیگری از سلامتی می باشند. اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته، به علاوه شواهد علمی از فواید سلامت بخش تمرین و ورزش در حال افزایش است. فن آوری مدرن از میزان شغل‌ها کاسته و اکثر حرفه‌ها به نیروی مغزی بیشتر از توان جسمی تکیه می کند. کارهای روزمره نظیر چمن زنی نیز مکانیزه شده، رانندگی جای پیاده روی را گرفته و کارهایی که نیازمند یک ساعت کار جسمانی بود، اینک با فشار چند ثانیه ای یک دکمه با گرفتن یک شماره تلفن انجام می شود. در نتیجه این امر، زمان بیشتری برای فعالیت های اوقات فراغت باقی می ماند. اما متأسفانه بسیاری از افراد از فعالیت‌های بی تحرک مانند تماشای تلویزیون و… در اوقات فراغت خود استفاده می کنند. اگرچه بدن انسان برای حرکت و انجام فعالیت‌های جسمانی سخت طراحی شده است. ولی ورزش هنوز به عنوان بخشی از شیوه معمولی زندگی در نیامده است (پارسا 1377).

کسب دانش و اطلاعات عمومی درباره فعالیت های جسمانی یکی از مهمترین انگیزه های داخلی برای شرکت در فعالیت های جسمانی است. کسانی که با فعالیت‌های جسمانی آشنا هستند، ارزش آن را بیشتر درک می کنند. چنین افرادی شرکت در برنامه های فعالیت جسمانی را در برنامه زندگی خود در تمام عمر در نظر می گیرند و حتی برخی این برنامه‌ها را با توجه به اطلاعات خود برنامه ریزی و ارزشیابی می کنند. به دلیل پیشرفت صنعت و زندگی ماشینی، فعالیت جسمانی روزمره شدیدا کاهش یافته است و به منظور جبران این زندگی بی تحرک، فعالیت جسمانی مربوط به بازی و تفریح و در نتیجه فعالیت‌های مرتبط با تندرستی توسعه یافتند. زندگی امروزی مجال استفاده از فعالیت‌های جسمانی طبیعی که در اعصار گذشته وجود داشت را نمی دهد. برای مثال در ایران باستان در اوایل امپراتوری رم، تمرینات جسمانی برای سربازان ضروری و اجباری بود و برنامه‌های جسمانی در جهت بالا بردن آمادگی نظامی و بنیه دفاعی انجام می شد. همانطور كه اشاره شد، برنامه و روش تمرین عامل مهمی در بهبود عملکرد‌های جسمانی و مهارت های ورزشی است بطور کلی اجزای آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی شامل قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، استقامت قلبی تنفسی، انعطاف پذیری و ترکیب بدن و اجزای آمادگی جسمانی مربوط به اجزای مهارت شامل زمان عکس العمل، سرعت، تعادل، چابکی، هماهنگی و توان می باشد. در بین روش های مختلف تمرینی پلایومتریک یک شیوه تمرینی است که بسیاری از ورزشکاران برای افزایش قدرت و یا توان انفجاری از آن استفاده می کنند(شایگان1392).

بدیهی است پیشرفت و بهبود رکوردها، تکنیک و تاکتیک های ورزشی و روند صعودی پیشرفت ابعاد مختلف رشته های ورزشی، نشانه گسترش و توسعه زیربنای علمی و جامعه علمی و روش های مربیگری بوده است .از این رو،نیل حرکت به سوی رشته های قهرمانی و حرفه ای شدن بیشتر شده است و هر کسی به هر دلیل و هدفی ممکن است در یک فعالیت ورزشی و برنامه تمرینی شرکت کند. اما با توجه به این مسله که استعداد ورزشی یکی از مهم ترین عوامل دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی است، شکوفایی استعدادورزشکاران توسط مربیان باتاکیدبراصول علمی ورزشی اهمیت بسزائی دارد. از این رو ضمن شناخت این استعدادها باید به شیوه ای صحیح آن را رشد و توسعه داد. معمولا متخصصین ورزش معتقدند که برای دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی باید ضمن شناخت ورزشی، با روش های مختلف تمرین به توسعه سطح عملکرد و آمادگی افراد پرداخته شود. به بیان دیگر، یافته های علمی در این زمینه در تنظیم و اجرای برنامه های تمرینی قهرمانان ورزشی نقش مهمی را بر عهده داشته است. تمرینات ورزشی اصولا موجب افزایش توانایی حرکتی انسان می شود. این تمرینات گستره زیادی پیدا کرده است و هدف از این تمرینات به طور خلاصه دستیابی به قهرمانی، و برتر بودن در مسابقات و رشته های ورزشی می باشد. از جمله این شیوه های تمرینی که دیری از آن نمی گذرد استفاده از تمرینات پلایومتریک می باشد.

1 – 2 بیان مسله

امروزه پیشرفت وبهبود در رکوردها ، مهارتها ، تکنیکها و تاکتیک های ورزشی در یک صد سال اخیر نشانه ی گسترش و بسط زیربنای علمی و دانش محققین و مربیان ورزش بوده است . یافته های علمی در این زمینه در تنظیم واجرای برنامه های تمرینی قهرمانان ورزش نقش مهمی را بر عهده داشته اند . صرف نظر از عوامل وراثتی که سهم تعیین کننده ای در عملکرد ورزشی دارند ، عامل مهم دیگری که در این پیشرفت بسیار مؤثر است برنامه و روش تمرینات است. (کرباسی 1378)

عنوان       صفحه

چکیده …… 1

فصل اول. کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله. 4

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 6

1-4- چارچوب نظری.. 6

1-5- سوالات تحقیق.. 7

1-6- فرضیه های تحقیق.. 8

1-6-1- فرضیه اصلی.. 8

1-6-2- فرضیه های فرعی.. 8

1-7- اهداف تحقیق.. 8

1-7-1- اهداف علمی.. 8

1-7-2- اهداف کاربردی.. 8

1-7-3- اهداف ویژه 8

1-8- متغیرهای تحقیق.. 9

1-8-1- متغیرهای مستقل.. 9

1-8-2- متغیرهای وابسته. 9

1-9- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق.. 10

1-10- خلاصه فصل.. 11

1-11- ساختارگزارش تحقیق.. 11

فصل دوم. ادبیات و پیشینه‌تحقیق

2-1- مقدمه. 12

2-2- بازاریابی در بیمه. 13

2-3- آمیخته های بازاریابی در صنعت بیمه. 14

2-3-1- محصول. 14

2-3-2- قیمت… 15

2-3-3- مکان. 15

2-3-4- ترفیع. 16

2-3-5- توسعه. 16

2-3-6- افراد. 16

2-3-7- فرایند. 17

2-3-8- توزیع. 17

2-4- ضعف های بیمه از نقطه نظر بازاریابی.. 18

2-5- اهداف تبلیغات بازرگانی.. 21

2-6- ابزار های تبلیغات بازرگانی.. 22

2-6-1- آگهی دیواری و توزیعی.. 23

2-6-2- آگهی پستی.. 23

2-6-3- بروشور و کاتالوگ… 23

2-6-4- آگهی مطبوعاتی.. 23

2-6-5- آگهی رادیویی.. 23

2-6-6- آگهی های تلویزیونی.. 23

2-6-7- آگهی در سینما 24

2-6-8- پوستر. 24

2-6-9- تبلیغات جاده ای.. 24

2-6-10- مکان های عمومی.. 24

2-6-11- وسایل نقلیه عمومی.. 24

2-6-12- موسسه ها و تاسیسات عام المنفعه. 25

2-6-13- جشن ها و مناسبت ها 25

2-6-14- نمایشگاه 25

2-6-15- استفاده از افراد متشخص برای تبلیغ. 25

2-6- 16- هدایا و جوایز. 25

2-6-17- آگهی در سایت های اینترنتی.. 26

2-7- مدلهای اندازه گیری اثربخشی تبلیغات بازرگانی.. 26

2-8- مدل آیدا 32

2-8-1- جلب توجه. 33

2-8-2- ایجاد علاقه. 33

2-8-3- تحریک تمایل.. 34

2-8-4- سوق دادن به خرید. 34

2-9- تاریخچه بیمه. 35

 

 

2-9-1- بیمه پارسیان. 35

2-10- انواع بیمه. 36

2-10-1- تقسیم بندی انواع بیمه. 37

2-10-1-1- بیمه های اجتماعی.. 37

2-10-1-2- بیمه های تعاونی.. 37

2-10-1-3- بیمه های بازرگانی.. 37

2-10-2- بیمه اتومبیل.. 37

2-11- پیشینه تحقیق.. 38

2-11-1- مطالعات داخلی.. 38

2-11-2- مطالعات خارجی.. 41

فصل سوم. روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه. 43

3-2- روش تحقیق.. 44

3-3- جامعه آماری.. 45

3-4- نمونه آماری و روش نمونه گیری.. 45

3-5- قلمرو پژوهش… 46

3-5-1- قلمروزمانی.. 46

3-5-2- قلمرو مکانی.. 46

3-5-3- قلمرو موضوعی پژوهش… 46

3-6- ابزارهای جمع آوری داده ها 46

3-6-1- مبانی نظری پرسشنامه. 47

3-7 – مقیاسهای اندازه گیری نگرشها 48

3-7-1- طیف لیکرت… 49

3-8- پایایی و روایی پرسشنامه. 49

3-8-1- روایی یا اعتبار ابزار پژوهش… 50

3-8-1-1- اعتبار محتوی پژوهش… 50

3-8-1-2- قابلیت اعتماد یا پایایی ابزار پژوهش… 50

3-9- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات… 52

3-10- چارچوب نظری.. 52

3-11- خلاصه فصل.. 54

فصل چهارم. تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1- مقدمه. 55

4-2- توصیف متغیرهای جمعیت شناختی.. 57

4-2-1- جنسیت پاسخگویان. 57

4-2-2- وضعیت تاهل پاسخگویان. 58

4-2-3- سن پاسخگویان. 59

4-2-4- میزان تحصیلات پاسخگویان. 60

4-2-5- تعداد دفعات خرید پاسخگویان. 61

4-3- توصیف متغیرهای تحقیق.. 62

4-3-1- توصیف متغیر آگاهی.. 62

4-3-2- توصیف متغیر علاقه. 63

4-3-3 توصیف متغیر تمایل.. 64

4-3-4- توصیف متغیر اقدام به خرید. 65

4-3-5- توصیف متغیر تبلیغات تلویزیونی.. 66

4-3-6- توصیف متغیر تبلیغات رادیوئی.. 67

4-3-7- توصیف متغیر تبلیغات جاده ای.. 68

4-3-8- توصیف متغیر تبلیغات روزنامه و مجله. 69

4-3-9- توصیف متغیر تبلیغات اینترنت… 70

4-5- بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها 71

4-6- آزمون فرضیه های تحقیق.. 72

4-6-1- فرضیه‌ 1: تبلیغات تلویزیونی بر آگاهی بیمه گذاران بیمه نامه های اتومبیل تاثیر دارد. 72

4-6-2- فرضیه 2: تبلیغات رادیویی بر آگاهی بیمه گذاران بیمه نامه های اتومبیل تاثیر دارد. 73

4-6-3- فرضیه3: تبلیغات جاده ای بر آگاهی بیمه گذاران بیمه نامه های اتومبیل تاثیر دارد. 74

4-6-4- فرضیه 4: روزنامه و مجلات بر آگاهی بیمه گذاران بیمه نامه های اتومبیل تاثیر دارد. 75

4-6-5- فرضیه فرعی5: تبلیغات اینترنتی بر آگاهی بیمه گذاران بیمه نامه های اتومبیل تاثیر دارد. 76

4-6-6- فرضیه 6: آگاهی بیمه گذاران بر علاقه آنها تاثیر دارد. 77

4-6-7- فرضیه 7: علاقه بیمه گذاران بر تمایل آنها تاثیر دارد. 78

4-6-8- فرضیه 8: تمایل بیمه گذاران بر اقدام به خرید آنها تاثیر دارد. 79

4-7- خلاصه فصل.. 80

فصل پنجم. نتیجه‌گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه. 81

5-2- نتایج آمار توصیفی.. 82

5-3- نتایج بررسی فرضیات تحقیق.. 84

5-4-پاسخ به سوالات تحقیق.. 85

5-5- نتیجه گیری.. 86

5-6-مقایسه با سایر مطالعات انجام شده 86

5-7- پیشنهادات اجرایی مبتنی بر نتایج تحقیق.. 87

5-8- محدودیت های تحقیق.. 88

5-9- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 88

منابع و مآخذ. 89

پیوست‌ها 94

چکیده

در صنعت بیمه، بازاریابی امری صرفاً اقتصادی نیست تا به این وسیله سودآوری شرکتها و نمایندگان را افزایش دهد، بلکه امکانی است برای آگاهی بخشیدن به مردم، برای اینکه از بیمه، وسیله محکم و مطمئنی برای رفع نیازهای آینده خود فراهم آورند. در حالیکه مسئله اصلی تحقیق حاضر اینست که بیمه پارسیان نتواسته از ابزارهای ترفیعی جهت آگاهی دادن به مشتریان بالقوه برای افزایش خرید خود استفاده کند. لذا سوال اصلی اینست که تبلیغات چگونه برقصد خرید تاثیر گذار است؟ هدف مطالعه حاضر تبیین ابزار ترفیعی (تبلیغات) بر خرید بیمه نامه های اتومبیل در شرکت بیمه پارسیان در استان گیلان می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر مشتریان بیمه پارسیان در شعب استان گیلان است. حجم نمونه 368 نفر برآورد شده است و اعضای نمونه از بین مشتریان و از روش نمونه گیری خوشه ای در دسترس انتخاب شده است. فرضیه اصلی عبارت است از: ابزارهای ترفیعی (تبلیغات) بر فرایند اقدام به خرید بیمه نامه های اتومبیل از سوی بیمه گذاران تاثیر دارد. با توجه به نتایج آزمون فرضیه ها مشخص گردید که سلسله مراتب تاثیرگذاری ابزار تبلیغات بر اقدام به خرید مشتریان بیمه پارسیان در استان گیلان از نظر فرایند مدل آیدا صادق است. البته تاثیر رسانه های مختلف متفاوت می باشد، به طوری که الویت رسانه های مختلف به ترتیب اینترنت (21. 8 درصد)، تلویزیون (18. 9 درصد)، روزنامه و مجله (17. 1 درصد)، رادیو (14. 2 درصد) و تبلیغات جاده ای (14. 0 درصد) می باشد. همچنین از میان سلسله مراتب تاثیر، تاثیر تمایل بر خرید با ضریب همبستگی 61. 6 درصد در الویت اول قرار دارد پس از آن تاثیر علاقه بر تمایل با ضریب همبستگی 60. 4 و نهایتا تاثیر آگاهی بر علاقه با ضریب همبستگی (39. 6) در الویت بعدی قرار دارد.

کلید واژه: ابزار ترفیعی، تبلیغات، بیمه نامه اتومبیل، مدل AIDA

1-1- مقدمه

یکی از ابزارهای بازاریابی که نقش مهمی در نائل شدن شرکت به اهدافش دارد، تبلیغات است. آنچه مسلم است این است که ادامه فعالیت شرکت بدون بازاریابی و تبلیغات برای فروش امکان پذیر نیست(امیری، 1387). همچنین یکی از مسائل مهم در قلمرو تبلیغات، ارزیابی اثربخشی آن می باشد. تبلیغ کنندگان و بازاریابان همیشه علاقه مند به تعیین تاثیر تبلیغ هایشان بر روی مشتریان خود هستند(نوروزی، 1388). اگرچه برای همه شرکتها و کسب و کارها تبلیغ لازم است، اما هر نوع تبلیغی مفید و موثر نیست، و تنها از طریق ارزیابی آثار تبلیغ است که می توان ضعف ها و کاستی ها را شناخت و از نتایج آن برای برنامه ریزی، اصلاح و تعدیل فعالیتهای تبلیغ استفاده نمود و در عمل از هزینه ها، ریسک ها و حرکتهای غیرموثر جلوگیری کرد (حیدرزاده، 1389). به کارگیری دانش رفتار مصرف کننده در جهت توسعه استراتژی بازاریابی، نوعی هنر است. این موضوع بدان معنا نیست که بکارگیری اصول و فرایندهای علمی در این مورد بی تاثیر است، بلکه این مفهوم است که بکارگیری موفق این اصول براساس هر موقعیت خاص، نیازمند قضاوت و نگرشهای انسانی است و این قضاوتها و نگرشها به سادگی در قالب قوانین و ضوابط خاص، قابل تعریف نیستند (رضایی، 1386). بنابراین محققین بازاریابی برای برآورده نمودن احتیاجات مصرف کنندگان بایستی رفتار مصرف کننده و عکس العملهای آنها را در قبال عوامل اثرگذار بر فرایند خریدار به خوبی تشخیص داده و در این راستا برنامه ریزی نمایند. با عنایت به پیچیده بودن بحث تبلیغات و نوع اثر آن و همچنین پیچیده بودن انسان، تبلیغات تجاری به عنوان یک عامل مهم و تاثیرگذار بر درگیری ذهنی مصرف کننده مورد مطالعه قرار می گیرد( ماندگانی، 1385). درگیری ذهنی در اصل در رابطه با چگونگی تصور مصرف کنندگان در پاسخ به تبلیغات برگرفته شده است و با درک آن به عنوان سطح انگیزه داده شده به محرک، موقعیت یا وظیفه تصمیم گیری تکامل یافته است. سطح درگیری ذهنی که مصرف کنندگان در تصمیم گیری در مورد یک مقوله در نظر می گیرند، از اطلاعات مدیریتی مهم می باشد و بکارگیری آن توسط بازاریابان باعث ارائه بینش به رفتار خریدار می شود ( Jansen , 2000). در صنایع خدماتی که ارائه‎ی خدمات مستلزم برقراری ارتباط و تعامل با مشتری است، رضایت کلی مشتریان مبتنی بر چگونگی رویارویی و تجربه ی آنان از سازمان است(Law et al , 2004). با توجه به اینکه عموما پل ارتباطی میان مشتریان و سازمان ها در ابتدا تبلیغات است، لذا در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر تبلیغات و سلسله مراتب اثرگذاری آن پرداخته شده است.

هدف از فصل اول بیان کلیات تحقیق است. از این رو ابتدا به بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق پرداخته شده است، پس از ذکر چارچوب نظری تحقیق، اهداف، سولات و فرضیه های تحقیق بیان گردیده است و در ادامه جامعه آماری، نمونه آماری آمده است و در نهایت تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق ارائه شده است.

1-2- بیان مسئله

شناخت کامل مشتری، مقدم شمردن وی در ارائه خدمات کیفی از جمله عوامل تضمین موفقیت در بازار کسب و کار امروزی است. تعبیری که هم اکنون از مشتری می شود با آنچه در گذشته رواج داشت کاملاً متفاوت است، به این معنی که مشتری دیگر خریدار صرف کالا و خدمات نیست، بلکه عضو فعال و تأثیر گذار در تمامی فعالیت های تجاری است. در مورد صنعت بیمه کار دشوارتر است و نیاز به توجه و درایت بیش از پیش مدیران عالی و میانی دارد، زیرا روش های مختلف بیمه، خدماتی هستند که به مشتری ارائه می شوند و کالایی نیستند که مشتری در هر لحظه بتواند از آنها استفاده کند (صحت و همکاران، 1389). امروزه صاحب نظران، بازاریابی را فرایند ارضای نیازها و خواسته های بشر تعریف میکنند. به نظر فلیپ کاتلر برجسته ترین صاحب نظر در این رشته، بازاریابی عبارت از ” فعالیتی انسانی در جهت ارضای نیازها و خواسته ها است از طریق فرایند مبادله” (روستا و همکاران، 1385 ). پیتر دراکر یک متفکر صاحب نظر در رشته مدیریت، مسئله را این چنین بیان كرده است : “هدف بازاریابی افزایش فروش است. هدف، شناختن و درک مشتری به نحوی است که کالا یا خدمت ارائه شده دقیقاً مناسب باشد و خود، خود را به فروش برساند بازاریابی فرایندی است که کالا و فایده که طی آن افراد و گروه ها، با تولید و مبادله با دیگران، خواسته ها و نیازهای خود را تأمین میکنند (کاتلر و آرمسترانگ، 1389).

در صنعت بیمه، بازاریابی امری صرفاً اقتصادی نیست تا به این وسیله سودآوری شرکتها و نمایندگان را افزایش دهد، بلکه امکانی است برای آگاهی بخشیدن به مردم، برای اینکه از بیمه، وسیله محکم و مطمئنی برای رفع نیازهای آینده خود فراهم آورند.

هنگامی که راهبردهای بازاریابی کالاهای تولیدی بررسی می شود، بازاریابان معمولاً چهار عامل اساسی راهبردی، یعنی محصول، قیمت، مکان یا توزیع و تبلیغات پیشبردی را مورد نظر می دهند. اما ماهیت خدمات که جنبه هایی مانند مشارکت مشتری در امر تولید و اهمیت عامل زمان را در بر دارد، وجود عوامل حیاتی دیگری را نیز طلب میکند. برای دست یافتن به این چالش از هشت P الگوی مدیریت منسجم خدمات استفاده می شود(لاولاک و رایت، 1382).

در آمیخته بازاریابی، تبلیغ می تواند به چندین شکل نقش منحصربه فردی ایفا کند، شر کت از طریق تبلیغ می تواند با هزینه بسیار اندکی به انبوهی از مشتریان پراکنده در نقاط مختلف جغرافیایی دسترسی پیدا کند. تبلیغ به فروشنده این امکان را می دهد که پیام ها را چندین بار تکرار کند و برای خریدار این امکان را می‎دهد که پیام ها را چندین بار تکرار کند و برای خریدار این امکان را به وجود می آورد که پیام های تبلیغاتی شرکت های رقیب را با هم مقایسه کند. ازآنجا که تبلیغ، ماهیت عمومی و همگانی دارد، مصرف کنندگان، محصولات تبلیغ شده را در زمره محصولات استاندارد و معقول می گنجانند. تبلیغات گسترده می‎تواند مطالبی ارزنده دربارۀ بزرگی، شهرت و موفقیت شرکت فروشنده به خریدار بدهد(صحت و همکاران، 1389).

از عناصر مهم هشت جزء مهم بازاریابی خدمات، تبلیغات پیشبردی و فروش است که بررسی نقش این عنصرمهم در ارتباط با صنعت بیمه، میتواند سبب تقویت جایگاه این صنعت گردد. ازسوی دیگر اثرات ترویج و تبلیغ درفروش کالاها و از جمله بیمه انکارناپذیر است، با عنایت به این ضر ب المثل معروف “بیمه فروختنی است نه خریدنی” بدون داشتن یک برنامه ترویج و تبلیغ مناسب ازطرف صنعت بیمه، انتظار توسعه بیمه نامحتمل به نظرمی رسد (صحت و همکاران، 1389). در تبیین مدل تبلیغات این سوال مطرح است که آیا متغیرهای خروجی و فرایند سلسله مراتبی، از این لحاظ که یکی به دیگری منتهی می شود، با یگدیگر در ارتباط اند؟ آیا متغیرها، سلسله مراتب تاثیر را توجیه می کنند؟ سال های زیادی، محققان در پی یافتن پاسخی برای این سوالات بوده اند. در ادبیات تبلیغات، فقط یک سلسله مراتبی وجود ندارد و ممکن است مدل های مختلفی بر اساس عوامل مختلف وجود داشته باشند (Marshall, 2010).

در گذشته، تبلیغات و بازاریابی فقط به منظور افزایش فروش بوده، اما امروزه به عنوان یکی از عناصر مهم خدمت به مشتری می باشد (Gharibi and et al. , 2012). اگرچه در در اکثر تحقیقات، نقش آمیخته بازاریابی به طور کل بررسی شده و به نقش تبلیغات به عنوان یکی از مهمترین اجزای آمیخته بازاریابی در این صنعت کمتر توجه شده است. خوشبختانه در تبلیغ صنعت بیمه، تبلیغ کننده نیازی به تغییر عقیده مخاطب ندارد بلکه باید توانایی ظهور یک عقیده نو را در ذهن مخاطب داشته باشد. مسئله اصلی تحقیق حاضر اینست؛ از آنجایی که صنعت بیمه همانند کالایی است که برای نخستین بار در سطح جامعه تولید شده که تبلیغ کننده را موظف می سازد که هم مخاطب را بیابد، هم معرفی نماید، هم آموزش بدهد و در عین حال همه اینها را باید در قالب تبلیغ بیان کند. از سوی دیگر باتوجه به نوپایی این صنعت در کشور نبود تنوع رفتار و کردار در بین کارگزاران، دست اندر کاران بیمه ای کشور نیازی به تغییر عقیده آنان ندارند. اما اصولا از کمبود مخاطبی که بیمه را به واقع تجربه کرده باشند رنج می برند. لذا تحقیق حاضر سعی دارد به تبیین سلسله مراتبی بپردازد که برقصد خرید بیمه نامه اتومبیل تاثیر گذار است.

مسئله اصلی در شرکت بیمه پارسیان در استان گیلان اینست که شرکت مذکور از همه پتاسیل تبلیغاتی خود جهت ترغیب و در نهایت خرید مشتریان بالقوه استفاده نکرده است. از این‌رو در این پژوهش قصد پاسخ گویی به این پرسش داریم که : آیا ابزار ترفیعی( تبلیغات )بر خرید بیمه نامه های اتومبیل در شرکت بیمه پارسیان استان گیلان تأثیر دارد؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به شرایط رقابتی بازار و رقابت زیاد، همواره سازمان های تولیدی و خدماتی باید برای کسب مزیت رقابتی و افزایش سهم بازار به دنبال راه های جدید باشند. بنابراین توجه علمی به تبلیغات در بازاریابی به عنوان یکی از ارکان بازاریابی بسیار مهم جلوه میکند. امروزه همبستگی تبلیغات و بازاریابی با علومی مانند ادبیات، موسیقی، گرافیک، عکاسی و نقاشی بیانگر این نکته است که برای موفق بودن یک تبلیغ در مورد یک کالا یا خدمات موضوع از حالت خطی خارج می شود و عوامل اثرگذار زیادی در یک تبلیغ موفق نقش بازی می کند (رزمی و همکاران، 1390). با توجه به اینکه زمینه اصلی فعالیت بازاریابان ذهن مصرف کنندگان می باشد. بنابراین برای افزایش فروش بنگاه ها، مدیران بازاریابی باید ذهنیت و عقیده رایج در مورد یک کالا را به سوی هدف مورد نظر خود تغییر دهند تا در نهایت باعث خرید کالاهای مورد نظر شوند (اسدالله، 1384). از جمله عوامل دیگر در توجیه ضرورت تبلیغات میتوان به موارد زیراشاره کرد(Morgan & Hunt , 1994):

عنوان                                                                                                                                                                شماره صفحه

فهرست جدول­ها………………………………………………… ذ

فهرست شکل­ها…………………………… ر

چکیده……………………………………………………………………. 1

مقدمه…………………………………………………. 2

 فصل اول: کلیات تحقیق ……………………………………………………….. 4

     1-1 بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق…………………………………. 5

     1-2 سوالات تحقیق …………………………………………………… 7

     1-3 فرضیه های تحقیق ……………………… 7

     1-4 اهداف پژوهش …………………………………………… 7

     1-5 روش و مراحل تحقیق …………………………. 9

     1-6 محدودیت ها و مشکلات تحقیق …………………………… 10

     1-7 موقعیت اقلیمی و جغرافیایی شهر جعفرآباد……………………… 10

 فصل دوم: پیشینه تحقیق ………………………. 15

     2-1 پیشینه تحقیق……………………………. 16  

   2-2 برنامه ریزی……………………………. 17

     2-2-1 برنامه ریزی ناحیه ای…………………………. 17

     2-3 شهر……………………………………………………….. 17

     2-4 مواد زاید جامد شهری………………….. 18

   2-4-1 زباله شهری …………………………. 18

 2-5 منابع تولید مواد زاید جامد شهری……………………… 19

     2-5-1 منابع تولید و انواع مواد زاید جامد موجود در آن……………………. 20

     2-5-2 عوامل موثر در میزان تولید زباله………………………. 21

     2-5-3 خطرات بهداشتی مواد زاید جامد شهری……………. 22

     2-5-4 عوارض تولید و دفن زباله………………. 23

     2-5-5 ترکیبات مواد زاید جامد شهری ……………………….. 23

   2-5-6 روش های دفن مواد زاید جامد شهری……………………… 24

     2-6 سیر تحولات مواد زاید جامد شهری در جهان…………………… 24

     2-7 سیر تحولات مواد زاید جامد شهری در ایران……………. 26

     2-8 ساماندهی…………………………………….. 29

     2-8-1 سیستم ساماندهی زباله در ایران………………………………. 29

     2-9 مکانیابی دفن زباله………………………….. 32

     2-10 هدف از مکانیابی دفن زباله…………………………… 32

     2-11 اهمیت دفن بهداشتی مواد زاید شهری ………………. 33

   2-12 مناطق مناسب برای دفن زباله…………………….. 33

   2-13 مقررات مکانیابی محل دفن زباله های شهری از نظر مسایل زیست محیطی………… 34

   2-13-1 درآمد…………………………………….. 34

   2-13-2 دسته بندی عوامل موثر در مکان یابی محل دفن……………………. 36

       2-13-3 فاصله محل جمع آوری تا مرکز دفن و دسترسی به جاده ها………………… 46

           2-13-3-1 دسترسی به تسهیلات برق رسانی آب و سیستم فاضلاب………….. 46

   2-13-3-2 استفاده کنونی و آتی از زمین……………….. 47

   2-13-3-3 جمع بندی معیارهای مکانیابی محل دفن …………………….. 47

فصل سوم: ویژگیهای جغرافیایی ……………………………………….. 50

     3-1 توپوگرافی……………………. 51

     3-2 زمین شناسی ………………… 51

     3-3 آب و هوا…………………. 53

     3-3-1 عوامل اقلیمی……………………….. 54

           3-3-1-1 جریان سیبری…………….. 54

           3-3-1-2 جریان مدیترانه ای……………….. 54

           3-3-1-3 جریان هوایی اقیانوس اطلس………………….. 55

    3-3-1-4 جریان خزری………………….. 55

     3-3-2 عناصر اقلیمی……………………………. 55      

     3-3-2-1 دما………………………….. 55

3-3-2-2 بارندگی……………… 57

     3-3-2-2-1 توزیع ماهانه بارندگی…………………………… 57

         3-3-2-2-2 توزیع فصلی بارندگی………………………… 59

           3-3-2-3 رطوبت نسبی……………………. 59

           3-3-2-4 یخبندان……………… 60

      3-3-2-5 باد………………………………. 61

       3-3-2-5-1 باد شرقی…………………………… 61

 

 

       3-3-2-5-2 باد جنوب شرق……………………… 62

       3-3-3 طبقه بندی اقلیمی محدوده مورد مطالعه………………………. 63

       3-3-3-1 طبقه بندی اقلیمی دومارتن…………… 63

       3-3-3-2 سیستم طبقه بندی سلیاتینوف………… 64

       3-3-3-3 ضریب رطوبت ایوانف………………….. 65

               3-3-3-4 سیستم طبقه بندی کوپن………………………… 65

               3-3-3-5 اقلیم نمایی آمبرژه………………….. 66

               3-4 هیدرولوژی………………………….. 67

              3-4-1 آبهای سطحی…………….. 67

                   3-4-2 منابع آبهای زیرزمینی…………………. 68

         3-4-3 منابع تامین آب شرب شهر جعفرآباد………… 68

                 3-5 خاک…………. 69

         3-6 پوشش گیاهی……. 69

               3-7 مدل مکانیابی دفن زباله……………. 70

           3-7-1 توپوگرافی……………… 70

           3-7-2 شرایط اقلیمی………….. 70

           3-7-3 زمین شناسی و خاک شناسی……………… 71

           3-7-4 هیدرولوژی و هیدروژئولوژی….. 72

           3-7-5 معیارهای ساماندهی زباله شهری در محدوده مطالعاتی…………. 72

           3-7-6 ترکیب لایه ها و روش مورد استفاده برای انتخاب محل دفن و ساماندهی زباله ها……….. 75

 فصل چهارم: یافته های تحقیق………….. 77

     4-1 امکانات شهری و تجهیزات موجود شهرداری جهت دفع و دفن بهداشتی زباله……….. 78

     4-2 ترکیبات اصلی زباله شهری شهر جعفرآباد……… 78

           4-3 نحوه جمع­آوری و حمل و نقل……….. 80        

          4-4 نقش آلودگی زباله های دفن شده در جعفرآباد مغان بر محیط زیست و اقلیم منطقه…….. 80

           4-5 روش های جلوگیری از آلودگی زباله های دفن شده در جعفرآباد……….. 82

     4-5-1 مراحل و هزینه های مورد نیاز………. 84

   4-5-1-1 آماده سازی محل دفن زباله…………….. 84

             4-5-1-2 زهکشی………………… 85

            4-5-1-3  منطقه­بندی………….. 85

           4-5-1-4 حصارکشی……….. 85

            4-5-1-5 تهیه آب……… 86

          4-5-1-6  جایگاه شستشو………… 86

           4-5-1-7 تجهیزات فنی…… 86

             4-5-1-8 نامگذاری……….. 86

     4-6 مکان مناسب برای ساماندهی زباله شهر جعفرآباد…….. 86

 فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها، نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادات……… 88

     5-1 ارزیابی فرضیه های تحقیق………………… 89

     5-2 نتیجه­ گیری…………………. 90

     5-3 پیشنهادات……….. 93

 منابع و مأخذ………………. 95

چکیده انگلیسی    99    

چکیده

امروزه با توجه به این كه دفن زباله بدون رعایت مسائل زیست محیطی تهدیدات زیادی را به محیط زیست و اقلیم وارد می كند، انتخاب مكان مناسب و دفن بهداشتی زباله ضروری است. در این پژوهش سعی بر آن بوده كه نقش آلودگی زباله­های دفن شده در جعفرآباد مغان بر محیط زیست و اقلیم منطقه مورد بررسی قرار گیرد.روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد.

نتایج این بررسی و تحلیل داده ­ها نشان میدهد که دفن زباله­های شهری بعلت قرار گرفتن در فاصله 2 کیلومتری نسبت به شهر و جهت باد باعث آلودگی محیط زیست و هوای منطقه شده است. همچنین سوزاندن زباله های باعث کاهش حاصلخیزی خاکهای کشاورزی شده است. در پایان پیشنهاداتی از قبیل طرح مکانیزاسیون جمع آوری زباله با هدف جلوگیری ازایجاد بیماریها ، برطرف کردن نگرانیهای بهداشتی و

ضمن اینکه به عمق آبهای زیر زمینی نیز توجه شود و در انتخاب محل دفن مناسب با در نظر گرفتن شرایط ژئومورفولوژیکی (زمین شناسی) جغرافیایی و هیدرولوژیکی و اقلیمی منطقه، ارائه گردید.

واژگان كلیدی: زباله شهری، جعفرآباد، آلودگی، اقلیم، محیط زیست.

مقدمه

انسان و محیط زندگیش همواره دو واژه قابل تفکر و بحث انگیز است که بر اساس آثار بجای مانده پیشینیان و از ماورای قرنها و بلکه هزاران سال قبل مورد سوال بوده و در هر دوره­ای به فراخور حال و همراه با پیشرفت بشر و از دیدگاه های مختلف مطالعات زیادی درباره آن انجام گرفته است. شکی نیست که طبیعت و محیط زندگی و نوع اقلیمی منطقه همیشه از نعمات ارزانی شده از طرف خداوند را بی دریغ در اختیار بشر قرار داده و از ابتدایی­ترین حوایج تا نهایت تمناهای او را برآورده است. آنچنانکه این وابستگی­ها روز به روز بیشتر شده و آدمی حتی فکر یک لحظه جدایی از محیط زندگی مناسب را از خود دور ننموده و مدام در جستجوی مامن و مسکن و محیط دلخواه در مهاجرت و تکاپو بوده است.

این روند تا قرون اخیر و قبل از صنعتی شدن جامعه انسانی ادامه داشته است. ولی اکنون با تغییرات و بلکه اختلافاتی که توسط بشر در زوایای مختلف محیط زندگیش پدیدار گشته این تعادل طبیعی بهم خورده است به موازات صنعتی شدن جوامع انسانی میزان بهره­وری از طبیعت و اقلیم آن و نعمات آن بطور تصاعدی و بی رویه افزایش یافته است. آنچنانکه حتی طبیعت قادر به پالودن کردن نخاله­های دست ساخته بشری نمی ­باشد.

با نگاهی گذرا به ممالک صنعتی توسعه یافته فاصله میان انسان و محیط و کسیختگی وابستگی­های عاطفی بشر نمایان می­گردد. انسان امروزی با دست خود محیط زندگی را چنان آلوده نموده که در برخی از کشورهای صنعتی حتی هوای تنفس مورد نیاز به سهولت در دسترس او قرار ندارد.

این گسیختگی روابط و ایجاد خلاء عاطفی در انسانها بگونه­ای در تزاید است که روز به روز بر تعداد بیماران و بویژه بیماریهای روانی و عصبی افزوده شده و هر روز پیش از بیش گامهای خود را بطرف نابودی تندتر می­سازد.

با شرحی که گذشت و به مصداق اینکه علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد. لزوم چاره اندیشی اساسی جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست و اقلیم منطقه و متعاقب آن پیشگیری از نابودی انسان و امنیت و آسایش زندگی با تمام خصوصیات زندگیش به شدت احساس می­ شود.

خوشبختانه کشور ما در زمره کشورهای توسعه یافته می­باشد که تعادل طبیعی آن در مقایسه با کشورهای توسعه یافته علیرغم بی­توجهی­های گذشته تا حد نسبتاً زیادی پا برجا مانده است که جهت تداوم این تعادل ضمن استفاده از مخازن و منابع موجود آن، استفاده بی­رویه را نیز باید بطور کلی منسوخ نمود تا قبل از رسیدن به بن بست­هاییکه در بالا بدان اشاره شد به رشد و شکوفایی صنعتی و کشاورزی دست یافته و همچنین در خصوص زباله­های دفن شده هم بصورت اصولی و بهداشتی دفن شده و از طرفی مکانیابی محل دفن زباله و وضع موجود و ارائه راهکارهای مناسب و بهتر برای جمع­آوری و جداسازی و بازیافت و جلوگیری از آلودگی محیط زیست و اقلیم منطقه که شاهد محیطی سالم و پاکیزه و آب و هوای مناسب در شهر جعفرآباد مغان داشته باشیم، سوق داده شود.

این پایان نامه با عنوان نقش آلودگی زباله­های دفن شده در جعفرآباد مغان بر محیط زیست و اقلیم منطقه در 5 فصل به شرح زیر تدوین شده است:

فصل اول: کلیات تحقیق

فصل دوم:مبانی نظری تحقیق

فصل سوم:ویژگی های جغرافیایی محدوده مطالعاتی

فصل چهارم:یافته های تحقیق

فصل پنجم:ارزیابی فرضیه،نتیجه گیری و پیشنهادات. که امید است مورد توجه مسئولان اجرایی و برنامه ریزان مرتبط با نواحی شهری قرار گیرد.

1-1.بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق

توجه به محیط زیست و آلودگی و حفظ سلامتی انسان و کلیه موجودات کره زمین و طبیعت سالم و پاک یکی از اصول اساسی در بقای زندگی و استفاده از مواهب خدادادی است که به وفور در اختیار ما قرار دارد. کنترل آلودگی محیط از جمله مواد زاید جامد، بخش مهمی از این وظیفه را تشکیل می­دهد که با توجه به اصول و موازین بهداشتی اقتصادی جایگاه ویژه­ای را در علوم و فنون جدید به خود اختصاص داده است. بدین لحاظ باید تا حد امکان به مواردی همچون اهمیت مسئله شناخت و طبقه ­بندی مواد، سیستم­های جمع­آوری و حمل و نقل و روش های دفع و دفن مواد و عدم آلودگی محیط زیست شهری و اقلیمی منطقه مورد توجه قرار گیرد. همچنین بایستی مبادرت به ارائه راهکارهای اساسی در جهت بهبود شرایط و بهینه­سازی تکنولوژی موجود در مدیریت مواد زاید جامد و زباله­های شهری جمع­آوری شده توسط شهرداری در حد کلان اقدام نمود که در صورت اعمال، بازتاب آن تأثیر اساسی در حفظ بهداشت و سلامت محیط زیست جامعه و اقلیم منطقه ما خواهد داشت.

عنوان                                                                                                                          صفحه

چکیده……………………………………………………………………………………………………………. 1

فصل اول:کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………….. 2

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 3

1-2 بیان مسئله وضرورت انجام تحقیق…………………………………………………………………….. 4

1-3- پرسش اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………… 5

1-4-فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………………………. 5

1-5-اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………. 5

1-6- محدودیت های تحقیق ………………………………………………………………………………… 5

فصل دوم:ادبیات تحقیق…………………………………………………………………………………. 6

2-1- سیلاب چیست ………………………………………………………………………………………….. 7

2-2انواع سیل …………………………………………………………………………………………………… 7

2-3علل وقوع سیل …………………………………………………………………………………………….. 8

2-4عوامل مؤثر بر قدرت تخریب سیل ………………………………………………………………….. 10

2-5- عوامل مؤثربرروز یا تشدید سیلاب در رودخانه ………………………………………………… 12

2-6- بخار آب در اتمسفر(رطوبت،تراکم وبارندگی )………………………………………………… 13

2-7- بارندگی کوهستانی …………………………………………………………………………………. 14

2-8-پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………. 15

فصل سوم:روش اجرای تحقیق,مواد و روش­ها………………………………………………. 17

3-1- روش تحقیق …………………………………………………………………………………………… 18

3-2- داده ها………………………………………………………………………………………………….. 18

3-3 روش کار………………………………………………………………………………………………… 20

3-3-1 ضریب فشردگی (گراویلیوس) حوضه ماسوله رودخان……………………………………… 20

3-3-2 نسبت دایره ای حوضه ماسوله رودخان…………………………………………………………. 21

3-3-3 ضریب گردی (میلر) حوضه ماسوله رودخان………………………………………………….. 21

3-3-4 شیب ناخالص رودخانه اصلی حوضه ماسوله رودخان……………………………………….. 21

3-3-5 زمان تمركز به روش كالیفرنیادرحوضه ماسوله رودخان……………………………………. 22

3-3-7 زمان تمركز به روش کرپیچ درحوضه ماسوله رودخان………………………………………. 22

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده هاو یافته­ های تحقیق………………………………………. 24

4-1- موقعیت حوضه ماسوله رودخان……………………….. 25

4-2- توپوگرافی حوضه ……………………………………. 28

4-3- منابع آب …………………………….. 30

4-4- شیب حوضه ماسوله رودخان…………………………….. 32

4-5- منابع خاک ……………….. 34

4-6- پوشش گیاهی……………………….. 36

4-7- زمین شناسی …………………………………. 39

4-8- هواشناسی…………………………. 43

4-8-1 درجه حرارت ………………………………… 43

4-8-2- بارش…………………………… 45

4-8-3 -رطوبت نسبی………….. 48

4-8-4- یخبندان………………………….. 50

4-8-5 -تبخیر و تعرق…………………………………………….. 52

4-9- نوع اقلیم………………………………………. 54

4-9-1- طبقه بندی اقلیمی دومارتن……………………………………….. 54

4-10-یافته ها……………………………………………. 55

4-10-1 فیزیوگرافی حوضه ماسوله رودخان…………………………… 58

4-10-2 نسبت انشعاب حوضه ماسوله رودخان…………………………. 58     

4-10-3 توزیع ارتفاع نسبت به سطح و هیپسومتری حوضه…………………………………. 60

4-10-4 انواع سیلابها در ماسوله رودخان………………………….. 63

4-10-5 عوامل موثر بر ایجاد و تشدید سیلاب، فرسایش و رسوب……………….. 79

4-10-5-1 تاثیر فرسایش و حمل رسوب………………………….. 79

4-10-5-2 تخریب پوشش گیاهی………………………….. 80

فصل پنجم:بحث, نتیجه گیری و پیشنهادها……………………………….. 82

5-1 نتیجه گیری ………………………………………………. 83

5-2 ارزیابی فرضیه………………………………… 85      

5-3 پیشنهادات…………… 86

منابع      87

چکیده

سیل جریان آبی است که از ظرفیت مجرای رود تجاوز کرده وسپس به جلگه سیلابی مجاورسرازیر می شود .با اینکه بسیاری از عوامل هیدرولوژیکی محلی وابسته به حوضه آبریز ممکن است برسیلاب تأثیر بگذارند،تمام مکانیسم های عمده پدید آورنده سیلاب ها دارای منشاءهیدرواقلیمی می باشند.بطور کلی در پدیده سیل عوامل طبیعی و انسانی موثر بوده است.هدف اصلی تحقیق بررسی نقش عناصراقلیمی و حوضه ای وهم چنین عواملی که

 درتشدیدسیلاب مؤثرند. حوضه مورد مطالعه ماسوله رودخان واقع در شهرستان فومن استان گیلان می باشد.ومطالعات کتابخانه ای ومطالعه سیلاب در دوره گرم سال از اصلی ترین روش های جمع آوری داده ها بوده است. نتایج تحقیق نشان دهنده آب وهوای مرطوب،پوشش گیاهی جنگلی ومرتعی،کوهستانی وکوهپایه ای حکایت دارد بیشترین تداوم جریان سیل در ایستگاه کمادل 4 روز در سال و کمترین تداوم جریان 1 روز می باشد بیشترین متوسط کمادل در سال 1377 وکمترین متوسط در سال 1376 بوده است بیشترین متوسط جریان دبی چومثقال در سال 1377 وکمترین متوسط روزانه دبی سال 1376 بوده است و جهت جلوگیری از سیلاب اقدامات آبخیز داری و ایجاد سدهای تاخیری مد نظر قرار گیرد.

واژگان کلیدی: سیل ، اقلیم، عناصر اقلیمی ، ماسوله رودخان

 – مقدمه

یکی ازانواع حوادث ومخاطرات طبیعی که موجب بروزخسارتهای زیان باری می گردد وقوع سیلاب است سیل یک رویدادناگهانی ورخدادسریع ومخرب که جان ومال انسانهارابه خطرانداخته ومشکلات زیادی برای صاحبان زمین های زراعی وساکنین حاشیه رودخانه هاوکارگاه ها به وجودمی آورد. هرساله چندین نفربه وسیله سیل جان خودراازدست می دهند.هزاران مترمکعب آب شیرین واردآبهای شورشده وازدسترس خارج می شود.درحالی که هرقطره آن ارزش حیاتی دارد.همه ساله میلیون ها خاک ارزشمندبه وسیله سیلاب وارد دریاهاودریاچه هامی شود،درصورتی که برای تشکیل هرسانتی مترآن چنددهه وگاه چندسال زمان لازم است.بسیاری ازبرنامه های عمرانی وزیربنایی کشورتحت تأثیراین مسئله قرارگرفته است وهمه ساله بخش هنگفتی ازبودجه کشور صرف بازسازی خرابی های ناشی ازاین پدیده می شود.کشورمابه دلیل دارابودن کوهستان هایی مانندسلسله جبال البرزوزاگرس ناحیه مناسبی برای تشدیدوگسترش این پدیده مخرب است ،زیراکوهستان به صورت یک مانع درمقابل سیستم های جوی عمل کرده وآنهارامنحرف ویامجبور به صعودمی کندکه دراین صورت انتقال وصعودتوده ی هوای مرطوب راآسان ونقش مهمی درافزایش ریزش های جوی ودرنتیجه ایجادسیلاب دارد.سیلاب های رودخانه ای یکی ازگسترده ترین بلایای اقلیمی کوتاه مدت به شمارمی رودکه درمراکزمجتمع جمعیت درنواحی خطرناک کاملا مشخص روی می دهند وواکنشی بسیارمتمایزی ازسوی انسان درپی دارند،یعنی احداث سدهای مخزنی وتعلیم روش های هدایت طغیان رودها.گرچه انسان مجبوربوده است که درتمام طول حیات باسیلاب زندگی کند،امااثرات سیل درزندگی انسان هابه آن صورتی که امروزه احساس وارزیابی می شود نبوده است،زیرادرگذشته جوامع کوچکی درپایین دست رودخانه هاسکنی می گزیدند وفشردگی فعالیت های انسانی درسیلاب دشت هاخیلی کمتربود.درحالی که امروزه مردم به دلیل استفاده ارشرایط آب وهوای مساعدواستفاده ازنعمت های حاشیه رودخانه هادراطراف آن سکونت گاه هاوتفرج گاه ها رابوجود آورده اند.بنابراین عناصراقلیمی ودیگرعواملی که دربروزسیلاب تأثیردارندبایدموردبررسی قرارگیردوراهکار هایی درمقابله وکنترل ومدیریت سیلاب ارائه گردد .

-2- بیان مسئله وضرورت انجام تحقیق

سیل یکی ازشایع ترین بلایای طبیعی در ایران است زیرا که 1-ایران کشوری کوهستانی وناهموار است وجریان های ایجادشده از کوهستان ها به محض ورود به دشت ها وجلگه های کشوردرسطح زمین پخش شده وبه مزارع،باغها،خطوط ارتباطی،روستاهاوشهرها آسیب می رساند2-پوشش گیاهی که همچون اسفنجی درجذب آب عمل می کند،در ایران ضعیف است ودربسیاری مواردبه علت کمبود باران،چرای بی رویه وقطع جنگل ها آسیب دیده است 3-علی رغم قرارگیری مراکزپرفشارجنب حاره ای درماه هایی ازسال برروی بیشترمناطق کشورایران که عدم نزول وریزش های جوی رابرای ماه های متوالی به دنبال دارد،درماه های دیگرسال،میزان قابل توجهی باران ممکن است درمدت چندروزیاحتی چندساعت ریزش کرده وسیلاب های مخرب وزیان آوری رابه وجود آوردکه خسارت های قابل توجهی درزندگی وفعالیت های بشری دارد، سیل خیزی وخشکسالی،بخش های مختلف کره زمین راتحت تأثیرقرارمی دهند.کشور ما نیز در چند سال اخیربه تناوب شاهد وقوع سیلاب ها وخشکسالی های شدید دربرخی نقاط بوده است به ویژه آن که بروز توام این دوپدیده،اثرات یکدیگر راتقویت می کند به گونه ای که دراثروقوع خشک سالی های شدید،پوشش گیاهی ورطوبت خاک ازبین می رود که این خود عامل تسهیل کننده جریان یافتن سیلاب های مخرب می باشدواز سوی دیگر بروز سیلاب های شدید نیز باعث ازبین رفتن اراضی زراعی وشسته شدن خاک های حاصل خیز می شود که این امر اثرات خشک سالی را در این منطقه تشدید می کند       (خورشید دوست، 1384) 4-رگبارهای شدیددرفصل گرم سال در سالهای گذشته سیل های مخربی رادراین منطقه ایجاد کرده (مانندسیل ماسوله)رگبارهای شدید تابستانی ازپدیده های خطرناک وخسارت بارمحیط هستند که شناسایی شرایط سینوپتیک به وجودآورنده این رگبارهامی توانددرپیش بینی زمان وقوع واجرای آمادگی لازم کمک کند.( علیجانی ، 1391) لذا دراین تحقیق عوامل طبیعی ،انسانی ،اقلیمی وحوضه ای به وجودآورنده سیلاب مورد بررسی قرار می گیرد.5-بی توجه ای نسبت به حریم رودخانه و ساخت و ساز در حریم آن در تخریب رودخانه و تشکیل سیل موثرند مانند جاری شدن سیلاب یا روان گلی در ماسوله که در عصر روز جمعه 9 مرداد ماه 1377 رخ داد. این سیلاب که تلفات سنگینی را به همراه داشت به دنبال آن 54 تن کشته و 48 دستگاه خودرو از بین رفت و خساراتی نیز به بار آورد.شدت سیل گل و لای از ناحیه ی رودخانه ی خلیل دشت, به قدری تند بود که تخته سنگه خفیفی را از جا کند و از ارتفاع زیاد, بر پل ورودی این شهر توریستی کوبید و همان موجب بسته شدن خروج آب در مسیر رودخانه گردیدگل و لای دو طرف جاده را در بر گرفت و خسارات جانی و مالی را بوجود آورد.(بندی ، 1387، 123).

1-3- پرسش اصلی تحقیق

نظربه این که دراین تحقیق پارامتر های اقلیمی تأثیر گذار برسیلاب ماسوله رودخان مورد نظر است براین اساس سؤال اصلی تحقیق به شرح زیر است ودرفرایند تحقیق تلاش براین است تابا بهره گرفتن ازمنابع وداده ها های لازم پاسخ مناسبی برای آن پیداشود.

آیا پارامتر های اقلیمی درسیلاب ماسوله رودخان تأتیر گذار است ؟

1-4-فرضیه تحقیق

به نظر می رسد پارامتر های اقلیمی به همراه دیگر عوامل موجب سیلاب درماسوله رودخان می گردد .

1-5-اهداف تحقیق

• بررسی وشناخت عوامل اقلیمی تأثیرگذاردرایجاد سیل ماسوله رودخان
• شناخت نقش عوامل انسانی دربروز سیلاب های رودخانه
• بررسی نقش عناصرحوضه ای وهم چنین عواملی که درتشدیدسیلاب مؤثرند.

1-6- محدودیت های تحقیق

به عواملی که در انجام تحقیق مانع ایجاد کند محدودیت های تحقیق می گویند که عبارتنداز :

– فقدان یا کمبود منابع علمی قابل دسترس

– دسترسی به مدارکی چون فیلم یا نقشه بسیار مشکل است وبرای به دست آوردن آن ،نیازبه

رفت و آمد وصرف وقت زیاد می باشد .

-عدم همکاری سازمان هاوادارات در زمینه ارائه اطلاعات یااین که در ارائه اطلاعات دلسوز نیستند .

• نبود امکانات ایمنی در مشاهدات مستقیم منطقه مورد مطالعه

2-1- سیلاب چیست

تعریف های متفاوتی شده از جمله:

• بالا آمدن زیاد آب در یک رودخانه یا مسیل .
• بالا آمدن نسبتا زیاد آب و زیر آب رفتن زمینهایی که در حالت عادی زیر آب نیستند.( امیدوار، 1390،ص182)
• هر گاه آب رودخانه افزون بر وضع متعادل شود .
• هرگاه جریان سطحی از ظرفیت رودخانه تجاوز کرده واراضی پشت وحاشیه رودخانه رافراگیردمی توان آن را سیل نامید.(حجتی زاده، 1381)
• سیل جریان آبی است که از ظرفیت مجرای رود تجاوز کرده وسپس به جلگه سیلابی مجاور

سرازیر می شود .با اینکه بسیاری از عوامل هیدرولوژیکی محلی وابسته به حوضه آبریز ممکن

است برسیلاب تأثیر بگذارند،تمام مکانیسم های عمده پدید آورنده سیلاب ها دارای منشاء

هیدرواقلیمی می باشند(خورشیددوست، 1384، ص261)

سیل را می توان به دودسته تقسیم نمود

2-2انواع سیل

سیل را میتوان به دو دسته تقسیم نمود:

دسته اول:این سیلابها در اثر استقرار مختلف جوی، ناپایداری مواد نزول بارش ایجاد شده اند.

دسته دوم: در حوضه سیلابهایی که بر اثر نبود مدیریت هماهنگ و واحد در حوضه به وجود آمد.(رضایی،1388، ص 114)

عنوان                                                                                                                                      صفحه

چكیده……………………… 1        

مقدمه……………………….. 2

فصل اول: کلیات تحقیق……………………………………. 4

1-1- بیان مسله و ضرورت انجام تحقیق………………………………. 5                                

1-2- سوال تحقیق………………………. 6                                

1-3- فرضیه های تحقیق………………….. 6                                

1-4- اهداف تحقیق…………………………. 6                                

1-5- دلایل انتخاب موضوع……… 6                                

1-6- تنگناها و محدودیتهای تحقیق…………… 6                                

فصل دوم: مرور منابع………………… 8

2-1- مبانی نظری تحقیق………………… 9                                

2-1-1- آبخیز…………………. 9                                

2-1-2- مطالعه به روش حوضه ای……………………….. 9

2-1-3- حوضه آبریز……………………. 9                                

2-1-4- جریان رودخانه ای……………………………. 10                               

2-1-5- رابطه بین جریان رودخانه ای و متغیر های بستر رودخانه………………. 10

2-1-6- عوامل حوضه ای……………………………………… 10                                                 

2-1-7- شکل حوزه………………………………… 10                               

2-1-8- پروفیل طولی و شیب رودخانه……………………… 10                               

2-1-9- شیب(slope)……………………………………… 11                               

2-1-10- زمین شناسی و خاک شناسی……………………. 11                  

 2-1-11- ویژگی های پوشش گیاهی………………………. 11                               

2-1- 12- ویژگیهای اقلیمی و عوامل مؤثر بر آب و هوای حوضه…………………. 12                               

2-1-13- عوامل ناشی از بهره برداری و دخالت انسان……………….. 13                               

2-1-14- پایداری………………….. 14                               

2-1-15- توسعه پایدار…………………………………………… 14                               

2-1-16- مدیریت آب………………………. 14                               

2-1-17- مدل فرایند مطالعات در برنامه ریزی توسعه و مدیریت پایدار رودخانه ها………….. 16                               

2-1-18- حوضه آبریز از دیدگاه سیستمی……….. 19                               

2-1-19- محیط سیستم حوضه…………………….. 21                               

2-1-20- حفاظت از منابع………………………. 22                               

2-1-21- مشارکت و توسعه پایدار……………………………. 22                               

2-1-22- مدیریت یكپارچه……………………….. 23                               

2-1-23- اصل مشارکت…………………. 24                               

2-2- پیشینه تحقیق ………………… 24                               

2-2-1- پیشینه تحقیق در خارج ………………. 24                               

2-2-2- پیشینه تحقیق در ایران …………………………. 26                               

2-2-3- پیشینه تحقیق در محدوده مطالعاتی ……………. 27                               

فصل سوم: مواد و روشها……………….. 28                               

3-1- موقعیت جغرافیایی محدوده تحقیق………………… 29                               

3-2- راه های دسترسی به حوضه………….. 32                               

3-3- موقعیت رودخانه های مهم حوضه رودخانه پسیخان…………………. 33                               

3-4- داده های تحقیق……………………. 36                               

3-4-1- بررسی آمار و اطلاعات هواشناسی………………………….. 37                               

3-4-2-   بررسی آمار و اطلاعات هیدرولوژی…………… 37                               

3-4-3- بازسازی و تكمیل نواقص آماری…………………… 37                               

3-4- 4- بررسی داده‏های بارش……………… 39                               

3-4- 4-1- بررسی بارش منطقه‏ای در حوضه رودخانه پسیخان…………….. 40                               

3-4- 4-1-1 – انتخاب پایه زمانی مشترك یا دوره شاخص آماری…………… 40                               

3-4- 4-1-2 – بازسازی داده‏های كمبود…………………… 41                               

3-5- روش تحقیق………….. 41                               

3-6- روش گردآوری اطلاعات………………. 43                               

3-7- ابزارگردآوری اطلاعات…………………………………. 43                               

3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………… 43                               

3-9- ضرورت تحقیق………………………….. 43                               

3-10- روش انجام کار……………………………….. 47                               

 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق……………… 50                               

4-1- مقدمه……………………………….. 51                               

4-2- فیزیوگرافی حوضه رودخانه پسیخان………………….. 52                               

 

 

4-2-1- شکل حوزه ………………………. 52                               

4-2-1-1- روش هورتن ……….. 52                               

4-2-1-2- روش گراولیوس …………………. 52                               

4-2-1-3- روش میلر …………… 52                               

4-2-1-4- روش شیوم …………………………… 53                               

4-2-1-5- روش مستطیل معادل …………………. 53                               

4-2-2- پستی و بلندی حوضه …………………………. 54                               

4-2-3- پروفیل طولی و شیب رودخانه……………… 54                               

4-2-3-1- شیب ناخالص………………

4-2-3-2- شیب متوسط وزنی ……………………… 57                               

4-2-3-3- شیب خالص ……………………….. 57                               

4-2-4- شیب …………………………. 58                               

4-2-4-1- نقشه شیب حوزه…………………………. 58                               

4-2-4-2- جدول و هیستو گرام توزیع شیب نسبت به سطح………………. 59                               

4-2-5- محاسبه شیب متوسط ……………. 59                               

4-2-5-1- شیب متوسط وزنی……………………. 59                               

4-2-5-2- شیب میانه ……………………. 60                               

4-2-5-3- نمای شیب …………… 60                               

4-2-6- بررسی شیب اراضی اطراف رودخانه …………………….. 60                               

4-2-6-1- رودخانه سیا مزگی ………………………………… 60                               

4-2-6-2- رودخانه چوبر ………………………. 60

4-2-6-3- رودخانه پسیخان………………………………. 61

4-3- اقلیم(آب و هوای) حوضه رودخانه پسیخان……….. 66

4-3- 1- خصوصیات اقلیمی حوضه ……………………….. 66

4-3- 2- ویژگیهای اقلیمی و عوامل مؤثر بر آب و هوای حوضه…………………………….. 67

4-3- 4- محاسبه مقدار بارش حوضه …………………… 68

4-3- 4- تغییرپذیری بارندگی حوضه………………………. 71

4-3- 5- تعداد روزهای بارانی………………… 72

4-3- 6- توزیع بارندگی ماهانه و فصلی………………………….. 73

4-3- 7- حد اكثر بارندگی 24 ساعته حوضه…………………. 75

4-3- 8- حداكثر بارش محتمل………………………… 76

4-4- ویژگی های دمایی حوضه ………………………… 77

4-4 – 1 – رژیم حرارتی…………………………….. 80

4-4 – 2 – روند تغییرات میانگین ماهانه دما……………………………… 81

4 – 4 – 3 بررسی میانگین دمای ماهانه حداقل و حداكثر مطلق………………… 83

4-4 – 4 تغییرات روزانه و فصلی دما………………………… 83

4- 4 – 5 – رژیم فصلی دما در حوضه…………………… 84

4-4 – 6 تعداد روزهای یخبندان………………. 84

4-4 – 7 تعیین خط برف ماهانه با بهره گرفتن از گرادیان دما………………………….. 87

4- 5 – رطوبت نسبی………………………………………………….. 87

4-6 – تبخیر……………………………………………….. 89

4-6 – 1 بررسی تغییرات میزان تبخیر از طشت با ارتفاع در حوضه………………….. 90

4- 7- تبخیر و تعرق……………………………………….. 91

4-7 – 2 تبخیر و تعرق واقعی ……………………………… 96

4-7 – 2 – 1 تبخیر و تعرق واقعی به روش تورك………………………. 96

4-8- وضعیت خاک حوضه……………… 97

4-8-1- مشخصات كلّی خاكهای حوضه…………….. 98

4-8-1-1- شاخه (رودخانه) چوبر………………………….. 100

4-8-1-1- شاخه ( رودخانه ) چنار رودخان………………………. 101

4-8-2- مشخصات خاک رودخانه پسیخان……………………… 102

4-8-3- رژیم های رطوبتی و حرارتی خاكها……………….. 103

4-8-3-1-1 رژیم یودیك………………….. 103

4-8-3-1-2 رژیم زریك………………………….. 104

4-8-3-2- رژیم حرارتی خاك………………. 104

4-8-3-2-1 رژیم حرارتی ترمیك………………. 105

4-8-3-2-2 رژیم حرارتی مزیك…………………….. 105

4-8-4- خاكهای حوضه رودخانه پسیخان از لحاظ ارتفاعی………………. 105

4-8-4- 1 خاكهای جلگه ای…………………… 105

4-8-4- 2 خاكهای كوهپایه ای…………………. 106

4-8-4- 3 خاكهای كوهستانی …………………… 106

4 ـ 9- منابع اراضی…………………………………….. 107

4 ـ 9-1-گروه های هیدرولیكی خاكها………………. 108

4-10- هیدرولوژی حوضه………………………………….. 109

4-10-1- تحلیل منطقه ای آبدهی ماهانه و سالانه حوضه پسیخان …………………. 110

4-10-2- تجزیه و تحلیل آمار روزانه جریان …………….. 110

4-10-2-1- محاسبه متوسط دبی ماهانه و سالانه …………………. 110

4-10-2-2- محاسبه دبی های حداکثر وحداقل………………. 113

4-10-2-3- برآورد دبی حداکثر لحظه ای برای واحدهای هیدورلوژیک حوزه آبخیز پسیخان………. 115

4-10- 2-3-1- برآورد دبی حداکثر لحظه ای برای واحده های هیدو لوژیک به روش کریگر………. 115

4-10- 2-3-2- بر آورد دبی حداکثر لحظه ای با بهره گرفتن از رابطه منطقه ای………………………………. 116

4-10-2-4- بررسی دوره های کم آبی و پر آبی ……………………….. 117

4-10-2-4-1- دبی مشخصه حداکثر…………………………….. 117

4-10-2-4-2- دبی مشخصه متوسط یا 6 ماهه………………………. 117

4-10-2-4-3- دبی مشخصه یک ماهه، سه ماهه و نه ماهه …………………….. 117

4-10-2-4-4- دبی مشخصه کم آبی……………………………. 118

4-10- 5- تعیین رژیم آبی رودخانه پسیخان………….. 118

4-11- زمین شناسی حوضه…………………………………… 118

4-11-1- زمین شناسی سطحی حوضه پسیخان……………………………. 119

4- 11-1-1- سازند زمان پركامبرین…………………………….. 120

4-11-1-1-1- واحد Mtg…………………………………………………. 120

4-11-1-1-2- واحد Mt………………………………. 120

4-11-1-2- سازند دوران اول(دیرینه زیستی یا پالئوزوئیك)……………………. 120

4-11-1-2-1- زیر واحد P …………………………. 120

4-11-1-2-2- زیر واحد PV …………………………………. 121

4-11-1-3- سازند دوران دوم ( میان زیستی یا مزوزوئیك)…………………………….. 121

4-11-1-3-1- واحد TJS …………………………. 121

4-11-1-3-2- زیرواحد jsh ……………………………………… 121

4-11-1-4-1- واحد Q1da ( نهشته های كوهپایه ای و آبرفتی پلئیستوسین)………………… 121

4-11-1-4- سازند دوران چهارم (كواترنر یا عهد حاضر)…………………… 121

4-11-1-3-3- واحد K1L …………………………………….. 121

4-11-1-4-2- واحد Qal ( نهشته های آبرفتی و دشت سیلابی)……………………… 122

4-12- فرسایش تشكیلات سطحی در حوضه آبریز پسیخان…………………….. 125

4-12-1- آب و هوا…………………………………………. 125

4-12-2- مورفولوژی ………………………… 126

4-12-3- چینه شناسی ……………………….. 126

4-12-4- پوشش گیاهی …………………. 126

4-13- کاربری اراضی حوضه………………………… 127

4-14- فرسایش در حوضه …………………… 128

4-15- پوشش گیاهی حوضه ……………………… 129

4-15-1- اشكوب بندی پوشش گیاهی ( درختان ) به تناسب ارتفاع………………….. 129

4-15-1-1- ارتفاع كمتر از 500 متر با جنگل نیمه متراكم……………. 129

4-15-1-2- ارتفاع 500 تا 1500 متر با جنگل متراكم……………….. 130

4-15-2- نقش پوشش گیاهی در فرسایش خاك………….. 130

4-16- مسائل اقتصادی- اجتماعی حوضه………………. 131

4-16-1- نحوه کشاورزی اهالی رودخانه پسیخان………………….. 132

4-16-2- آبادی های دارای سکنه …………….. 132

4-16-3- تعداد جمعیت، خانوار و بعد خانوار …………………. 132

4-17- مدیریت یکپارچه و توسعه پایدار حوضه……………….. 137

4-18- مصادیق و جنبه های تخریب و تهدیدات پیش روی منابع حوضه ی آبخیز پسیخان…………….. 139

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………… 142

5-1- بحث ونتیجه گیری…………………………….. 143

5-2- پاسخ به فرضیات تحقیق……………….. 156

5-2-1- فرضیه اول…………………. 156

5-2-2- فرضیه دوم…………. 156

5-3- پیشنهادات………………………… 157

منابع و ماخذ……………………………………… 161

پیوست……………………………… 168

چکیده

تأثیرات متقابل ناشی از منابع مختلف و اجزای زنده و غیرزنده ی موجود در یک حوضه ی آبخیز، ضرورت پیاده سازی مدل مدیریت سیستمی و یکپارچه را در حوضه های آبخیز با هدف بهره وری بهینه از منابع و هماهنگی و حرکت در راستای توسعه ی پایدار ایجاب کرده است.

محدوده مورد مطالعه در این تحقیق حوضه رودخانه پسیخان در استان گیلان از زیر حوضه های تالاب انزلی است. داده های مورد استفاده در این تحقیق داده های اقلیمی، هیدرولوژی و جغرافیایی حوضه است. فعالیتهای صورت گرفته از سوی نهادهای مرتبط در حوضه که از سازمان ها و نهادهای مرتبط بدست آمده نشان می دهد که در این حوضه ها عوامل بسیاری بر یکدیگر تأثیر می گذارند، که شناخت این عوامل و ارتباط بین آنها بصورت نگرش جامع و سیستمی می تواند از عوامل تخریب کاسته و روند اصلاحی حوضه را تسریع نماید. با بررسی وضعیت طبیعی و منابع آب و خاک حوضه ی پسیخان، چالش های پیش روی توسعه در این حوضه بررسی شده و به برخی از راهکارهای مدیریتی در غالب مدیریت یکپارچه و حوضه ای منابع طبیعی و انسانی به خصوص الزامات اساسی مربوط به هماهنگی مدیریت در واحدهای سیاسی – اداری استانی تابعه اشاره شده است.روش تحلیل داده های نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد كه برای كاهش سیلاب در حوضه پسیخان می توان سیلاب های بالادست این حوضه را كنترل نمود، كه در این راستا باید نقاطی را برای مدیریت سیلاب های بالادست مكان گزینی کرد كه با مطالعات میدانی موقعیت آنها نسبت به مسیل های فعلی به دست می آید. مدیریت سیلاب در حوضه بدون توجه به عناصر هیدروژئومورفولوژیكی امكان پذیر نمی باشد و با به كارگیری مدل یكپارچه سیلاب امكان حضور تمام شاخص ها در واحدبندی مدیریتی عملی می باشد. لذا در این تحقیق تلاش براین است با بهره گرفتن از نتایج مطالعات معتبر ملی و بین‌المللی و به موازات آن، نتایج مشاهدات و تحقیقات میدانی و مطالعات علمی دراز مدت ، همچنین با شناخت عوامل و ویژگی های محیطی به تحلیل علل و چگونگی ناپایداری محیطهای رودخانه ای پرداخته و راهبردهایی ارائه شد كه كاربر آنها می تواند توسعه و مدیریت حوضه ها را به سوی پایداری سوق داده ودر نهایت برقراری توسعه پایدار منابع موجود، به منظور تأمین نیازهای ساکنین حوضه را تامین نماید.

واژگان کلیدی: حوضه آبخیزپسیخان، حوضه رودخانه ای، مدیریت یکپارچه و جامع، توسعه پایدار

مقدمه

توسعه ی پایدار در گرو مراقبت از زمین است و بشر به عنوان بخشی از طبیعت نمی تواند آینده ای داشته باشد مگر آن که از طبیعت و منابع طبیعی حفاظت به عمل آورد(وهابزاده،1377). وضعیت مکانی قرارگیری منابع آب و خاک و پوشش گیاهی در طبیعت اغلب در چارچوب حوضه های آبخیز است و به همین دلیل در مطالعات این بخش در جنبه های مختلف و تأثیرات عملکرد سیستم های طبیعی در مباحث هیدرولوژی و آب شناسی، اقتصادی و اجتماعی، کشاورزی و پوشش گیاهی، خاک شناسی و فرسایش و سایر مباحث نظیر این، حوضه ی آبخیز به عنوان پایه و واحد مطالعاتی مدنظر قرار می گیرد. از این رو تأثیرات متقابل ناشی از منابع مختلف و اجزای زنده و غیرزنده ی موجود در یک حوضه ی آبخیز، ضرورت پیاده سازی مدل مدیریت سیستمی و یکپارچه را در حوضه های آبخیز با هدف بهره وری بهینه از منابع و هماهنگی و حرکت در راستای توسعه ی پایدار ایجاب نموده است. حوضه ی آبخیز پسیخان رود دارای شعبات رودهایی است که از جهات گوناگون جغرافیایی به حوضه پسیخان منتهی می شوند. مهم ترین رودهایی که به این حوضه می ریزد سیاهمزگی، چوبر(امامزاده ابراهیم)، چناران و … است. که از نواحی مختلف شامل مناطقی با کوهستان های متراکم، نیمه کوهستانی، جلگه و دشتی می گذرد و پسیخان رود و شعب کوچک و بزرگ آن از سرچشمه تا مصب عامل وحدت این نواحی است. تصمیم گیری جهت مدیریت منابع طبیعی بسیار پیچیده است زیرا بهره برداران متعددی را شامل می شود و مکانیسم های ارتباط متقابل بین آن ها وجود دارد. و تصمیم گیران معمولاً با بهینه کردن همزمان چندین هدف مواجه اند(محسنی ساروی،1382). مدیریت بهینه ی منابع آب و خاک جز با حفظ منابع و استفاده ی صحیح، مستمر و پایدار و نیز حداقل هدررفت و خسارت به آن ها به وقوع نمی پیوندد(صدرالاشرافی ،1371). این مدیریت یک مدیریت سیستمی است که در جهت به کارگیری و هدایت مفید و مؤثر عوامل و منابع به منطور رسیدن به حالت بهینه و با هدف دستیابی به حداکثر سود، حداقل هزینه و حداکثر کارایی توسط مدل های برنامه ریزی اعمال می گردد(ملک محمدی،1362). خلاصه اینکه نوع نگرش مدیران به رودخانه ها و توسعه حوضه آنها به گونه ای بوده است که اکنون در بسیاری از حوضه ها مسایلی از قبیل بحران آب ، ناپایداری توسعه و بحران مدیریت به صورت چالشهایی بسیار جدی مطرح می باشد.دررویكرد صرفاً مهندسی ، مدیران ، تنها به تهیه و انتقال آب پرداخته اند. در رویكرد دیگری که اقتصاد بوده است سعی نموده اند به راه حل بهینه ای برای تخصیص منابع آب دست یابند و یا اینكه با تمرکز بر رویكرد هیدرولوژیكی سعی کرده اند فقط فن آوری اجرای طرحها را توجیه نمایند.

در حالی که حفظ یا تأمین پایداری درحوضه رودخانه ها نیازمند توجهی عمیق به نگرشی جامع است که اساس آن برخوردی اکوسیستمی با رودخانه ها می باشد. در این نوع نگرش ، آبگیر، کانال اصلی رودخانه ، دشتهای سیلابی، حریم ها، تالابها، دریاچه ها و مصب ها همراه با همه ساکنان هر حوضه که

دارای احساس عمیقی از وابستگی به رودخانه ها هستند، اکوسیستم هررودخانه را تشكیل می دهند که خود بهترین واحد مدیریتی هم می باشد. تخریب و نابودی حوضه بسیاری از رودخانه ها، توسعه را از اساس با خطر ناپایداری روبه روساخته است . شناخت و تحلیل ناپایداری حوضه های رودخانه ای و چالشهایی که مدیران با آن روبه رو هستند ضرورتی قطعی دارد و هدفی است که در این تحقیق پیگیری شده است. تحقیقات محققانی از قبیل (نیوسون و غاز ی، 1995)، (وین پنی، 1997)، (وین پنی، 1998)، (جوبین، 1999) ، (آی ، یو، سی ، ان، 2000)، (دبلیو،سی ، دی، 2000) و (غازی، 1381) هریک ، از یک یا چند دیدگاه قابل توجه است . مدیریت یکپارچه حوضه های رودخانه ای به اندازه جنبه های اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی با فن و صنعت نیز سروکار دارد و برای یک هدف یکپارچه مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان فعالیت های مهم مرتبط با مدیریت رودخانه ها عبارتند از: مدیریت رودخانه ها- مدیریت یکپارچه کنترل سیل- مدیریت یکپارچه کنترل رسوب و توسعه طرح ریزی و سیاست گزاری اصلی رودخانه. نکته مهم در مدیریت یکپارچه حوضه های رودخانه ای برقراری توازن در فعالیت های مدیریت آب با توسعه اقتصادی و اکولوژیکی و بهره گیری درست محیطی و عقلانی از منابع طبیعی است(Vis،2001). ولی آنچه که به تحقیق حاضر بعد برجسته ای بخشیده است نگرشی جامع با هدف حفاظت و پایداری رودخانه ها است . همچنین معرفی و تحلیل مدلی که می تواند چارچوبی مطالعاتی برای دستیابی به توسعه و مدیریتی پایدار درحوضه ها در اختیار نهد، هدف نهایی تحقیق و تحلیل راتشكیل داده است .

این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده است، که به شرح ذیل می باشد:

1- کلیات تحقیق

2- مرور منابع

3- مواد و روشها

4- تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

5- بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات
1-1- بیان مسئله وضرورت انجام تحقیق    

امروزه اکثریت مردم و مسئولین بخشهای مختلف مدیریت منابع طبیعی به این امر واقف میباشند که تنها راه حل دائمی و پایدار جهت استفاده مناسب از منابع طبیعی و منابع آب برای اراضی کشاورزی همانا استفاده صحیح از فعالیتهای آبخیزداری در عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی میباشد.

در حوضه های رودخانه ای عوامل بسیاری بر یکدیگر تأثیر می گذارند، شناخت این عوامل و ارتباط بین آنها بصورت نگرش جامع و سیستمی می تواند از عوامل تخریب کاسته و روند اصلاحی حوضه را تسریع نماید. حفاظت و بهره برداری مطلوب و مدیریت پایدار منابع در حوضه آبخیز به منظور تأمین نیازهای ساکنین حوضه از اولویت های مهم در دهه های اخیر است(قبادیان،1380).

مدیریتهای ناقص و نامناسب این منابع باعث تخریب محیط زیست ، کاهش تولید و بهره وری ، کاهش درآمد و نهایتا ناپایداری توسعه منطقه خواهد شد. بنابراین بهترین و مناسب ترین و طبیعی ترین جایگاه و ظرف مدیریت منابع حوزه های آبخیز با رویکرد توسعه پایدار بشمار می رود.

محدوده مطالعاتی در این تحقیق، حوضه آبخیز پسیخان است که در محدوده سیاسی شهرستان شفت، صومعه سرا، و رشت می باشد. در این تحقیق تلاش شده است تا با بررسی ویژگی های محیطی و پتانسیل های حوضه و شناخت مشکلات و تنگناهای موجود در آن، به تأثیر مدیریت یکپارچه در آگاهی یافتن از توانائی ها و قابلیت های حوضه پرداخته شود و به دنبال آن، راه کارهای مناسب در جهت کاهش و یا حذف این مشکلات و افزایش قابلیت ها ارائه شود.

متغیرهای اصلی تحقیق شامل متغیرهای ادافیکی (خاک، شیب، جهت دامنه، ارتفاع و….)، اقلیمی (بارش، درجه حرارت و….)،هیدرومتری(دبی) و مدیریتی به عنوان متغیرهای مستقل است، و مدیریت حوضه و قابلیت های آن به عنوان متغیرهای وابسته محسوب می شوند.

مدیریت جامع و یکپارچه و استفاده صحیح از منابع در کاهش خسارات سیل و رسوب نقش اساسی داشته و هدفمند کردن و بهره برداری مطلوب همراه با مدیریت پایدار منابع، زمینه مناسب به منظور تأمین نیازهای ساکنین حوضه از اولویت های مهم در دهه های اخیر است.

بنابراین مدیریت یکپارچه حوضه ها بعنوان یک پارادایم جدید در برنامه ریزی ، توسعه و مدیریت منابع طبیعی با توجه به مسایل اجتماعی و اقتصادی حوزه های آبخیز و با رویکردی مشارکتی مطرح میباشد که نهایتا بدنبال یکپارجه سازی مدیریت منابع اجتماعی و طبیعی است.

1-2- سوال تحقیق

– آیا مدیریت یکپارچه بر روند استفاده بهینه از منابع آب در حوضه مؤثر است؟

1-3- فرضیه تحقیق

– به نظر می رسد عوامل انسانی و اجرای پروژه های مختلف بدون هماهنگی لازم بر روند تخریب حوضه مؤثر باشد.

– به نظر می رسد اجرای مدیریت یکپارچه درحوضه های رودخانه ای کشور در حفظ منابع آب و خاک بسیار تاثیر دارد.

1-4- اهداف تحقیق

در فرایند تحقیق، اهداف مختلفی مد نظر است که در این تحقیق اهداف زیر مد نظر است:

1- شناخت مشکلات موجود در حوضه و راه های اصلاح آن و یافتن بهترین روش جهت بهبود وضعیت حوضه.

2- پتانسیل یابی و یافتن روش های مناسب جهت بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی ساکنان حوضه.

3- شناخت جاذبه های گردشگری و اکوتوریسم منطقه درجهت ایجاد اشتغال و درنتیجه عدم ورود به عرصه های منابع طبیعی.

1-5- دلایل انتخاب موضوع

از آنجا که تحقیق خاصی در این مورد صورت نگرفته و با توجه به اهمیت موضوع و علاقه اینجانب و با تبادل نظر با استاد راهنما موضوع فوق را انتخاب نموده و پژوهش را آغاز کردم ، امیدوارم زمینه را برای تحقیقات بعدی فراهم کرده باشم .

1 -6- تنگناها و محدودیت های تحقیق

هر تحقیقی مشکلات مخصوص به خود را دارد که برخی از آنها عبارتند از:

عنوان                                                                                                                            صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………… 1

فصل اول: كلیات پژوهش

1-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 3

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-3- اهمیت وضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………. 6

1-4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 7

1-5- چاچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 7

1-6- فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 8

1-7 -تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………………. 8

1-8 -قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 8

1-8-1- قلمرو موضوعی ………………………………………………………………………………………………….. 8

1-8-2- قلمرو مکانی……………………………………………………………………………………………………….. 8

1-8-3- قلمرو زمانی………………………………………………………………………………………………………… 8

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

بخش اول

2-1 هوشمندی رقابتی……………………………………………………………………………………………………… 11

2-1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 11

2-1-2 مفهوم رقابت پذیری……………………………………………………………………………………………… 15

2-1-3 تعریف هوشمندی رقابتی………………………………………………………………………………………… 13

2-1-4 انواع هوشمندی رقابتی…………………………………………………………………………………………… 17

2-1-5 فرایند و مراحل هوشمندی رقابتی…………………………………………………………………………….. 21

2-1-6 اهمیت و مزیت بکارگیری هوشمندی رقابتی……………………………………………………………….. 22

2-1-7 مزایا و پیامدهای استفاده از هوشمندی رقابتی………………………………………………………………. 25

2-1-8 ابزارهای هوشمندی رقابتی………………………………………………………………………………………. 25

بخش دوم

2-2 مزیت رقابتی ………………………………………………………………………………………………………….. 27

2-2-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………… 27

2-2-2 مفهوم مزیت رقابتی………………………………………………………………………………………………. 31

2-2-3 سیر تکوین نظریات مزیت………………………………………………………………………………………. 35

2-2-3-1 نظریه های سنتی مزیت………………………………………………………………………………………. 25

2-2-3-2 نظریه های جدید مزیت………………………………………………………………………………………. 25

2-2-4 سیر تکوین مزیت رقابتی………………………………………………………………………………………… 25

2-2-5 مزیت رقابتی پایدار در بازارهای سنتی……………………………………………………………………….. 25

2-2-6 مزیت رقابتی پایدار در بازارهای اینترنتی…………………………………………………………………….. 25

2-2-7 منابع ایجاد مزیت رقابتی………………………………………………………………………………………… 25

2-2-8 عوامل موثر بر مزیت رقابتی…………………………………………………………………………………….. 25

2-2-9 ابعد مزیت رقابتی…………………………………………………………………………………………………. 25

بخش سوم

2-3 پیشینه تحقیق و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………… 25

2-3-1 تحقیقات داخلی…………………………………………………………………………………………………… 25

2-3-2 تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………. 25

2-3-3 خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………….. 25

فصل سوم: روش شناسی یا متدولوژی تحقیق

3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 37

3-2 روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 37

3-3 جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………… 38

3-4 حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………. 38

3-5 روش نمونه گیری…………………………………………………………………………………………………….. 39

3-6 ابزار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….. 39

3-7 روایی و پایایی تحقیق……………………………………………………………………………………………….. 40

3-7-1 روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………… 40

3-7-2 پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………………………… 40

3-8 روش گردآوری داده ها……………………………………………………………………………………………… 40

3-9 متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………. 40

3-10 فرایند اجرایی مراحل تحقیق……………………………………………………………………………………… 40

3-11 روش های آماری مورد استفاده………………………………………………………………………………….. 40

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 42

4-2 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها…………………………………………………………………………………… 43

 

 

4-2-1 فراوانی صنایع مورد بررسی تحقیق……………………………………………………………………………. 43

4-2-2 فراوانی پست سازمانی پاسخگویان……………………………………………………………………………. 47

4-2-3 فراوانی وضعیت رقابت صنعت………………………………………………………………………………… 52

4-2-4 فراوانی سابقه فعالیت شرکت در صنعت…………………………………………………………………….. 56

4-2-5 خلاصه وضعیت آمار توصیفی ابعاد تحقیق………………………………………………………………….. 56

4-2-6 بررسی وضعیت توزیع ابعاد تحقیق…………………………………………………………………………… 56

4-2-6-1 متغیر مزیت رقابتی…………………………………………………………………………………………….. 56

4-2-6-2 متغیر برنامه ریزی و تمرکز………………………………………………………………………………….. 56

4-2-6-3 متغیر جمع آوری اطلاعات………………………………………………………………………………….. 56

4-2-6-4 متغیر تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………………… 56

4-2-6-5 متغیر ارتباطات…………………………………………………………………………………………………. 56

4-3 آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………….. 56

4-3-1 آزمون نرمال بودن متغیرها……………………………………………………………………………………….. 56

4-3-2 آزمون هم خطی……………………………………………………………………………………………………. 56

4-3-3 آزمون فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………… 56

فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………. 63

5-2 خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 64

5-3 نتایج تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. 66

5-3-1 بررسی اطلاعات مربوط به مشخصات عمومی پاسخگویان و متغیرهای تحقیق……………………… 67

5-3-2 خلاصه وضعیت آمار توصیفی متغیرهای تحقیق……………………………………………………………. 67

5-3-3 نتایج آزمون فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………. 68

5-4 پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………. 69

5-5 پیشنهاد هایی برای محققین آتی…………………………………………………………………………………… 69

5-6 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………. 69

چکیده:

با توجه به توسعه دانش و فن آوری در صنایع مختلف و استفاده از فن آوری های پیشرفته در صنایع به عنوان یکی از عناصر تمایز و رقابتی نمودن محصولات در طی سال های اخیر، بررسی و تحقیق در خصوص مسائل اساسی این حوزه از صنعت از اولویت‌های پژوهش‌های آکادمیک در سطح کشور باید باشد. هوشمندی رقابتی ابزاری تجاری است که به فرایند مدیریت راهبردی در سازمان ها کمک کرده و عملکرد کسب و کار را از طریق افزایش دانش ، ارتباطات داخلی و کیفیت برنامه های راهبردی افزایش می دهد. هوشمندی رقابتی سمت و سوی رقابت را نشان داده و به شرکت ها این امکان را می دهد که از طریق تجزیه و تحلیل حرکات رقبا بتوانند قبل از آنکه تحت تاثیر محیط پیرامون قرار بگیرند ، نسبت به پیش بینی و توسعه بازار خود اقدام کنند که این امر در بلند مدت منجر به کسب مزیت رقابتی پایدار می شود. هدف تحقیق حاضر بررسی میزان تاثیر هوشمندی رقابتی بر مزیت رقابتی شرکت های تولیدی واقع در شهر رشت می باشد. جامعه آماری این تحقیق، واحدهای تولیدی شهرستان رشت می باشند. روش نمونه گیری مورد استفاده در انتخاب نمونه ، تصادفی سیستماتیک است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد و برای تحلیل نتایج داده ­ها نیز از آمار توصیفی و روش­های آمار استنباطی و نرم افزار SPSS استفاده شد . پژوهش حاضر از نظر روش و ماهیت، از جمله تحقیقات توصیفی-پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی می باشد.نتایج تحقیق حاکی از آنست که با افزایش هوشمندی رقابتی، مزیت رقابتی شرکت های تولیدی افزایش می­یابد. ضریب تعیین این رابطه 31 درصد برآورد شد. به عبارتی 31 درصد تغییرات مزیت رقابتی، توسط هوشمندی رقابتی تبیین می­ شود.

کلمات کلیدی: مزیت رقابتی ، هوشمندی رقابتی ، نوآوری ، کیفیت

 — مقدمه

ظهور و توسعه دانش و فن آوری پیشرفته موجب افزایش درجه پویایی رقابت در محیط کسب و کار جدید گردیده است و در نتیجه آن الگوی رقابت طی دو دهه اخیر دچار تحولات اساسی شده است. در این فضا و در بستر اقتصاد دانش بنیان محیط کسب و کار شاهد رشد فزاینده سهم و نقش صنایع مبتنی بر فن آوری های پیشرفته در سطح جهان به ویژه در کشورهای توسعه یافته و کشورهای پیشرو در حال توسعه می‌باشند. بر این اساس و از منظر صاحبنظران، «فن آوری پیشرفته» به عنوان یکی از عناصر اصلی و متمایز کننده فضای اقتصادی نوین، نقش اساسی در شکل گیری پارادایم جدید «جامعه فراصنعتی» دارد.

با توجه به نقش فزاینده این گونه صنایع در اقتصاد جهانی و برنامه ریزی و تلاش سیاست گذاران صنعتی کشور طی دو دهه اخیر برای شکل گیری و رشد این بخش جدید صنعت کشور، بررسی و تحقیق در خصوص مسائل اساسی این حوزه از صنعت از اولویت‌های پژوهش‌های آکادمیک در سطح کشور باید باشد.

با توجه به این که هویت صنایع مبتنی بر فن آوری پیشرفته ناشی از دانش و فن آوری های در حال ظهور و تکامل است، لذا اساس رقابت در این دسته از صنایع در فن آوری و راه حل‌های مبتنی بر توسعه فن آوری نهفته است. با عنایت به الزامات «صنایع دانش بنیان»، الگوهای نئوکلاسیک رقابت که اساس آن‌ ها عمدتاٌ بر رقابت قیمتی بنا شده است، رویکرد سازمان صنعتی که بر نقش کارایی در رقابت تأکید دارد و نگرش مبتنی بر منبع که منشاء موفقیت را در داشتن یک مجموعه منابع خاص جستجو می‌کند، هیچ کدام به تنهایی نمی‌توانند پاسخ مناسبی به مسئله منشأ خلق و حفظ مزیت رقابتی برای صنایع مبتنی بر فن آوری پیشرفته ارائه نمایند.

با توجه به ضرورت‌های رقابت در صنایع مبتنی بر فن آوری پیشرفته و شرایط خاص کسب و کار در این حوزه از صنعت در ایران، به نظر می‌رسد الگوها و مدل‌های پیشین ارائه شده توسط محققان اثربخشی و کارایی لازم را برای تبیین پدیده رقابت و مزیت رقابتی در سطح بنگاه نخواهد داشت و نیازمند ارائه یک مدل مفهومی بر اساس این فضای جدید هستیم.

مفهوم رقابت و مزیت رقابتی یکی از باسابقه‌ترین مفاهیم اقتصادی است. به صورت مشخص سابقه مزیت رقابتی را می‌توان در نظریه مزیت مطلق آدام اسمیت و نظریه مزیت نسبی ریکاردو جستجو نمود. بررسی تعاریف ارائه شده توسط صاحبنظران برای مزیت رقابتی نشان می‌دهد که تمرکز اصلی سازه مزیت رقابتی بر داشتن برتری نسبت به رقبا در یک یا چند عامل از عوامل مورد نظر مشتری می‌باشد. (مشبکی، زنگویی نژاد،1387، ص 174)

هوشمندی رقابتی بعنوان یک مفهوم، بهبودی را در رقابت پذیری یک سازمان نشان می‌دهد. (Colakoglu,2011,p.1616) هوشمندی رقابتی، ابزار تجاری است که به فرایند مدیریت راهبردی در سازمانها کمک کرده وعملکرد کسب وکار را از طریق افزایش دانش، ارتباطات داخلی و کیفیت برنامه‌های راهبردی افزایش می‌دهد. هوشمندی رقابتی سمت وسوی رقابت را نشان داده وبه شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق تجزیه و تحلیل حرکات رقبا بتوانند قبل ازآنکه تحت تأثیر محیط پیرامون قرار بگیرند، نسبت به پیش بینی وتوسعه بازار خود اقدام کنندکه این امردر بلندمدت منجر به کسب مزیت رقابتی پایدار می‌شود. مزیت رقابتی عامل یا ترکیبی از عواملی است که سبب می‌شود شرکت را در یک محیط رقابتی بسیار موفق تراز سایر سازمان‌ها عمل نموده ومانع از تقلید آسان رقبا شود. در نتیجه بسیاری از سازمان‌ها، خواه دولتی یا خصوصی از خدمات هوشمندی رقابتی خودشان برای آگاهی تصمیم گیران استفاده می‌کنند. هوشمندی رقابتی، فرایند کنترل محیط رقابتی با هدف فراهم آوردن اطلاعات مؤثر از رقبا است. (دولت آبادی و دیگران،1390، ص 9)

1-2- بیان مساله

بحث مزیت رقابتی از دیرباز از مهم‌ترین موضوعات مطرح در دنیای مدیریت و تئوری‌های استراتژیک بوده است. مزیت رقابتی یکی از مهم‌ترین مباحث در تئوری‌های مدیریت استراتژیک تلقی ‌شود زیرا وجود مزیت رقابتی در یک سازمان به معنای عملکرد بهتر نسبت به رقباست و در کوتاه مدت سود آوری و در بلند مدت بقا و رشد سازمان را تضمین می‌کند. در عصر اطلاعات که فناوری‌هایی مثل وب و شبکه‌های رایانه ای گسترش یافته‌اند محیط سازمان نیز متلاطم تر شده است. با ظهور تجارت الکترونیک اهمیت مزیت رقابتی نه تنها کاسته نشده بلکه مهم تر و حیاتی تر شده است. در یک صنعت جا افتاده، هر کدام از رقبای اصلی، مزیت رقابتی خاصی را برای خود در نظر گرفته و حفظ می‌کنند تا جایی که در صنعت خودرو، شرکت ولوو بر امنیت، بنز بر لوکس بودن و تشریفاتی بودن، شرکت‌های آمریکایی بر راحتی و شرکت‌هایکره ای بر ارزان بودن تاکید نموده و هر یک بخشی از بازار را تصاحب کرده‌اند (عزیزی و کریمی، 1383)مزیت رقابتی، ترکیبی از عواملی داخلی و خارجی است که در یک محیط رقابتی سازمان را بسیار موفق تر از سایر سازمان‌ها می کند و رقبا نمی‌توانند به راحتی از آن تقلید کنند (فیورر و چهارباغی،1995)

یکی از ویژگی‌های بارز عصر حاضر، تغییرات فزاینده در دانش بشری و عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیک است. در چنین شرایطی ، یکی از الزامات اساسی رقابت، شناخت ماهیت تغییرات و پیش بینی روند آتی بازار، فناور ی ها ، نوآوری‌ها ، ترجیحات و الگوهای رفتار مشتریان است و جستجوی مداوم برای یافتن روش‌های جدید مبارزه در بازارهای رقابتی همواره یکی از موضوعات اصلی در مباحث استراتژیک بوده است، که موجب خلق مفهوم مزیت رقابتی پایدار شده و عاملی برای حفظ بقای سازمان است. وبستر اعتقاد دارد هر تصمیم بازاریابی که براساس رفتار رقبا شکل نگرفته باشد، مانند حرکت کورکورانه در یک مسیر تاریک است. لذا در عصر دانشی و رقابتی امروز سازمان‌ها به جای رفتار واکنشی، انفعالی و تدافعی باید رفتار کنشی و پیشتازانه داشته باشند ، و قبل از وقوع حادثه به پیش بینی آن بپردازند. لذا هوشمندی رقابتی یکی از ابزارهای مدیریت استراتژیک و یکی از سریع‌ترین زمینه‌های رشد کسب وکار در دنیا به شمار می‌رود که از غافلگیری شرکت‌ها جلوگیری می‌کند و یکی از تکنیک‌های مهم برای ایجاد مزیت رقابتی است.

هوشمندی رقابتی بعنوان یک مفهوم ، یک بهبودی را در رقابت پذیری یک سازمان نشان می‌دهد. (Colakoglu,2011,p.1616) فرایند هوشمندی رقابتی، با تحلیل اطلاعات داخلی و محیطی سازمان، فعالیت‌های رقبای مستقیم و غیرمستقیم را در ابعاد مختلف پیگیری می کند. از این رو ، تحلیل مداوم محیط‌های درونی و بیرونی سازمان و تفسیر مستمر اطلاعات دریافتی از محیط ، تأثیر به سزایی در تصمیمات آتی مدیران برای موفقیت بیشتر سازمان خواهد داشت. در بعد کلان ، دستیابی به رشد اقتصادی بلند مدت و مداوم ، نیازمند تجهیز و تخصیص بهینه منابع در سطح ملی است و این کار ، بدون کمک بازارهای مالی -به ویژه بازار سرمایه کارآمد- به سهولت امکان پذیر نیست. بازار سرمایه، نقش به سزایی در ایجاد امکانات مالی و سرمایه ای برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها داشته و تنها مکانی است که زمینه ساز تشکیل سرمایه است و با عملکرد مطلوب خود، منابع مالی موردنیاز واحدهای تولیدی را فراهم می‌کند. از آن جا که بازار سرمایه کارآمد ، نقش پررنگی در سلامت اقتصادی کشور دارد، اهمیت نقش هوشمندی رقابتی در شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار پررنگ تر می‌شود.

به منظور حفظ آمادگی کسب و کارها برای مواجهه با فضای رقابتی حاکم ، علاوه بر چارچوب هوشمندی رقابتی ، مفاهیم دیگری نیز تعریف شده است که هر یک ادعا دارند که می‌توانند سازمان و مدیران را در زمینه غلبه بر شرایط متلاطم و رقابتی بازار یاری دهند و منجر به ایجاد عملکردی بهتر ، نسبت به رقبا ، گردند. اینکه آیا این ابزارهای متعدد قادر به انجام چنین کاری هستند یا خیر و یا اینکه کدامیک از این ابزارها با توجه به شرایط و مقتضیات هر کشور ، صنعت و شرکت مناسب تر است ، خود به بررسی‌های دقیق و پژوهش‌های علمی و روشمند نیازدارد. (چاوشی و جوادی پور فر،1391)

پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سؤال می‌باشد که آیا هوشمندی رقابتی بر مزیت رقابتی شرکت‌های تولیدی شهرستان رشت تاًثیر گذار است؟

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

عنوان          صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسئله. 2

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 4

1-4- اهداف تحقیق.. 5

2-4-1- اهداف اصلی 5

2-4-2- اهداف فرعی 5

1-5- چارچوب نظری 5

1-6- فرضیه های تحقیق 7

2-6-1- فرضیه های اصلی 7

2-6-2- فرضیه های فرعی 7

1-7- متغیرهای تحقیق و تعاریف آن ها 8

1-8- قلمرو تحقیق 8

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول : ارزیابی عملکرد

2-1-1- مقدمه. 11

2-1-2- تعاریف ارزیابی عملکرد. 11

2-1-3- تاریخچه ارزیابی عملكرد 13

2-1-3-1- ارزیابی عملكرد در ایران 13

2-1-4- دیدگاه های سنتی و نوین در ارزیابی عملكرد 14

2-1-5- سیستمهای ارزیابی عملکرد سنتی و نوین.. 15

2-1-5-1- سیستمهای سنتی ارزیابی عملکرد 16

2-1-5-1-1- سیستم اندازه گیری حسابداری 16

2-1-5-1-2- روش ABC 17

     2-1-5-1-3- روش ارزش افزوده اقتصادی 17

     2-1-5-1-4- روش های ارزیابی عملکرد افراد 18

     2-1-5-2- سیستمهای نوین ارزیابی عملکرد. 18

     2-1-5-2-1- نظام مدیریت کیفیت ایزو 18

     2-1-5-2-2- نظام مدیریت بر مبنای هدف… 19

2-1-5-2-3- نظام مدیریت کیفیت جامع. 19

2-1-5-2-4- روش بالدریج.. 20

2-1-5-2-5- نظام مدیریت هوشین.. 20

2-1-5-2-6- مدل تعالی سازمانی اروپا 21

بخش دوم: کارت امتیازی متوازن

2-2-1- نظام کارت امتیازی متوازن. 24

2-2-2- تعاریف و مفاهیم کارت امتیازی متوازن. 24

2-2-3- سیر تکاملی کارت امتیازی متوازن. 26

2-2-3-1- کارت امتیازی متوازن نسل اول. 26

2-2-3-2- کارت امتیازی متوازن نسل دوم. 27

2-2-3-3- کارت امتیازی متوازن نسل سوم. 27

2-2-4-روش ارزیابی متوازن به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد. 33

2-2-5- ویژگیهای نظام ارزیابی عملكرد سازمانی کارآمد. 35

2-2-6- مدل های ارزیابی عملكرد. 35

2-2-6-1- مدل سینك و تاتل (1989) 36

2-2-6-2- ماتریس عملكرد (1989) 37

2-2-6-3- تحلیل ذینفعان (2001) 38

2-2-6-4- چارچوب مدوری و استیپل (2000) 39

2-2-6-5- الگوی فیشر برای ارزیابی عملكرد. 40

2-2-6-6- مدل تعالی سازمانی اروپا (EFQM) 40

2-2-6-7- مدل دمینگ 41

2-2-6-8- مدل مالكولم بالدریج.. 42

2-2-6-9- مدل تعالی در کسب و کار کانجی(KBEM)………………………………………….. 42

2-2-7- كارت امتیازی متوازن مدلهای ارزیابی متوازن عملكرد. 43

2-2-8- بررسی سیستم های ارزیابی عملکرد و انتخاب مناسب ترین سیستم. 44

2-2-8-1- دلایل انتخاب کارت امتیازی متوازن. 44

2-2-9- معرفی وروابط بین ابعاد استراتژی (سنجه های مالی وغیرمالی) 47

2-2-10- منظرهای روش کارت ارزیابی متوازن 49

2-2-10-1- منظر مالی.. 50

     2-2-10-2-منظر مشتری.. 54

 

 

2-2-10-3- منظر فرایندهای داخلی کسب و کار. 58

2-2-10-4- منظر یادگیری و رشد. 63

2-2-10-4-1- اندازه گیری شاخص رضایت کارکنان. 65

2-2-10-3-2- اندازه گیری شاخص نگهداری کارکنان. 66

2-2-10-3-3- اندازه گیری شاخص بهره وری کارکنان. 66

2-2-11- روش ارزیابی متوازن به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد. 68

2-2-11-1- برطرف کردن مانع مربوط به انتقال استراتژی.. 68

2-2-11-2- برطرف کردن مانع مربوط به عدم هم‌سویی کارکنان. 69

2-2-11-3- برطرف کردن مانع مربوط به عدم تخصیص منابع لازم. 69

2-2-11-4- برطرف کردن مانع مربوط به عدم تعهد مدیریت ارشد. 70

2-2-12- توازن در ارزیابی متوازن. 70

2-2-12-1- توازن بین سنجه‌های مالی و غیر مالی (از لحاظ اهمیت) 70

2-2-12-2- توازن بین ذینفعان داخلی و خارجی سازمان. 71

2-2-12-3- توازن بین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت… 71

2-2-12-4- توازن بین شاخص‌های هادی و تابع عملکرد. 71

2-2-13- اساس موفقیت… 72

2-2-13-1- حمایت مدیریت ارشد. 72

2-2-13-2- مدیریت پروژه 72

بخش سوم : پیشینه تحقیق

2-3-1- کاربرد کارت امتیازی متوازن در بانک ها: 75

2-3-2- آشنایی با بانک ملت استان گیلان(صف وستاد) 75

2-3-3-رسالت و خط مشی بانک ملت استان گیلان 76

2-3-4- رسالت بانک ملت… 77

2-3-5- چشم انداز- ارزشها……… 78

2-3-6- نقاط قوت و نقاط ضعف 78

2-3-7- فرصتها و تهدیدها 79

2-3-8- ذی نفعان 80

2-3-8 – پژوهش های داخلی.. 81

2-3-9- تحقیقات خارجی.. 83

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه. 87

3-2- روش اجرای تحقیق.. 87

3-2-1- روش تحقیق از نظر هدف… 87

3-2-2- روش تحقیق از نظر اجراء. 88

3-2-3- روش تحقیق از نظر نحوه جمع آوری داده ها 88

3-3-جامعه و نمونه آماری 88

3-4- روش نمونه گیری و حجم نمونه 88

3-5- روش جمع آوری اطلاعات 89

3-6- ابزارهای جمع آوری داده ها و اطلاعات 89

3 -7- روایی وپایایی ابزار اندازه گیری 89

3-7-1- روایی پرسشنامه 90

3-7-2- پایایی پرسشنامه 90

3-8- روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها 91

4-8- نحوه توزیع پرسشنامه…….. 91

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات

4-1- مقدمه. 93

4-2 – آمار توصیفی متغیرها 94

4-2-1. میزان رضایت پاسخگویان از بانك ملت 94

4-2-2. میزان رضایت پاسخگویان از مدل كارت امتیازی متوازن. 95

4-2-3. وضعیت ارزیابی عملكرد بانك در زمان گذشته 96

4-2-4- وضعیت ارزیابی عملكرد بانك در زمان فعلی.. 97

4-2-5- میزان رضایت پاسخگویان از نحوه ارزیابی عملكرد. 98

4-2-6- خلاصه وضعیت آمار توصیفی متغیرهای تحقیق.. 99

4-2-7- بررسی وضعیت توزیع متغیرهای تحقیق.. 100

4-2-7-1- بعد مالی   100

4-2-7-2- بعد مشتری 101

4-2-7-3- بعد فرایندهای داخلی   101

4-2-7-4- بعد رشد و یادگیری   102

   4-3- آمار استنباطی وبررسی نرمال بودن متغیرها… 102

4-3-1- آزمون فرضیات… 103

4-3-1-1- فرضیه اول: 103

4-3-1-2- فرضیه دوم. 104

4-3-1-3- فرضیه سوم. 105

4-3-1-4. فرضیه چهارم. 106

4-3-2- اولویت‌بندی عوامل.. 107

4-3-3. اولویت‌بندی مولفه های تشكیل دهنده ابعاد كارت امتیازی متوازن. 109

4-3-3-1. مولفه های بعد مالی.. 109

4-3-3-2. مولفه های بعد مشتری.. 111

4-3-3-2. مولفه های بعد فرایندهای داخلی.. 113

4-3-3-4. مولفه های بعد رشد و یادگیری 114

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه. 117

5-2- نتایج آمار استنباطی.. 117

5-3- پیشنهادها بر مبنای نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق 120

5-3-1- پیشنهادات اجرائی.. 121

5-3-2- پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 123

5-4- محدودیت های پژوهش… 124

منابع و ماخذ 126

چکیده:

ارزیابی شرط لازم مدیریت است. اگر چیزی را نتوان ارزیابی نمود نمی توان آن را مدیریت کرد. سرمایه گذاری و مدیریت روی دارایی های نامشهود در بالندگی و شکل گیری سازمان های مشتری مدار و پاسخگو منجر به تولید خدمات ارزان و بالا رفتن سطح رضایتمندی جامعه هدف می گردد. امروزه دیگر نمی توان با ابزارهای اندازه گیری عملکرد دوران اقتصاد سنتی و صنعتی موفقیت سازمان را سنجید. ارزیابی عملکرد فرایند سنجش و اندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب با معیارها و نگرش معین در دامنه و حوزه تحت پوشش معین با شاخص های معین با هدف بازنگری اصلاح و بهبود مستمر آن می‎باشد. بانک ملت استان گیلان نیز، در جهت نیل به اهداف عالی و رسیدن به جایگاه برتر نیاز به استقرار یک مدل جهت ارزیابی عملکرد خویش دارد تا هم استراتژی‌های خود را عملیاتی نموده، عملکرد مجموعه خود را جهت حصول اطمینان از کاهش انحراف در مسیر ارزیابی نماید و هم در رسیدن به نتایج مورد خواست خود توازن ایجاد نماید. به همین منظور در این تحقیق، بررسی نقش ارزیابی عملکرد در بانک ملت استان گیلان با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن[1] مورد بررسی قرار می‌گیرد. این تحقیق ابتدا با مقایسه سیستم‌های ارزیابی عملکرد و انتخاب مدل کارت امتیازی متوازن به این سوال پاسخ می‌دهد که کدام یک از مدل‌های اندازه گیری عملکرد را جهت ارزیابی عملکرد بانک ملت استان گیلان باید انتخاب کرد و توسعه داد؟ این تحقیق از نظر هدف کاربردی است و از لحاظ روش و اجرا، تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی است و نهایتاً از لحاظ روش جمع آوری داده ها و اطلاعات این تحقیق از نوع میدانی می باشد. ابزار پژوهش نیز پرسشنامه بوده است. کارکنان بانک ملت استان گیلان که تعداد آنها 750 نفر بود به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده است. شیوه نمونه گیری در این پژوهش روش تصادفی ساده بوده است. تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار spss انجام شده است. آزمون تی تست برای بررسی فرضیه ها و آزمون فریدمن برای اولویت بندی شاخص ها استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان می‎دهد که تمام فرضیه های تحقیق تایید شده است.

واژه‌های كلیدی: ارزیابی عملکرد، کارت امتیازی متوازن (شاخص های چهارگانه BSC)، دارایی های مشهود و دارایی های نامشهود

1- 1- مقدمه

در عصر اقتصاد مبتنی بر دانش فعالیت ارزش آفرین سازمان‌ها متکی به دارایی‌های مشهود آن‌ ها نیست. امروزه دانش و قابلیت کارکنان روابط با مشتریان و تأمین کنندگان کیفیت محصولات و خدمات فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی دارایی‌هایی به مراتب ارزشمندتر از دارایی‌های فیزیکی‌اند و توانمندی سازمان‌ها در به کار گیری این دارایی‌های نامشهود قدرت اصلی ارزش آفرینی آن‌ ها را رقم می‌زند و ارزیابی‌های مبتنی بر سنجه‌های مالی توانایی ارزیابی این دارایی‌های نامشهود و انعکاس تأثیر آن‌ ها بر موفقیت سازمان‌ها را ندارند. در اوایل دهه 1990 روش ارزیابی متوازن توسط چند تن از محققین به دنیا معرفی شد. این روش معتقد بود که ارزیابی عملکرد نبایستی تنها به سنجه‌های (مالی) متکی باشد بلکه عملکرد را باید از منظر‌های مهم دیگری همچون منظر (مشتری) (فرایندهای داخلی) و (یادگیری و رشد) نیز مورد ارزیابی قرار داد. (كاپلان، نورتون، 1386: 1).

1-2- بیان مسأله

در اوایل دهه 1990موسسه نولان نورتون بازوی تحقیقاتی شرکت کی پی ام جی تحقیقی را با عنوان(( اندازه گیری عملکرد سازمان های آینده)) به عهده گرفت. در این پژوهش روشی به منظور اندازه گیری عملکرد به نام کارت امتیازی متوازن ارائه شد. کارت امتیازی متوازن چارچوبی مفهومی دارد که اهداف راهبردی سازمان را به شاخص های قابل سنجش تبدیل کرده و توزیع متعادلی میان حوزه های حیاتی سازمان برقرارمی کند و امروزه نه تنها بعنوان ابزاری برای اندازه گیری عملکرد بلکه بعنوان ابزاری به منظور مدیریت راهبردی و تبدیل چشم انداز به مجموعه ای شفاف و واضح از اهداف نیز استفاده می شود. این روش که تلاش شد ضعف سیستم های اندازه گیری عملکرد سنتی در ارتباط با خلق ارزش از دارایی های نامشهود پوشانده شود بعنوان سیستم ارزیابی عملکردعلاوه بر ارزیابی مالی عملکرد سازمان را با افزودن سه بعد دیگر ارزیابی می کند. مدل ارزیابی متوازن تکنیکی جهت تبدیل استراتژی به عمل می‌باشد، كارت امتیازی متوازن، شاخص‌های مالی سنتی را حفظ می‌کند، اما شاخص‌های مالی به تنهایی ناكافی هستند، كارت امتیازی متوازن، شاخص‌های مالی از عملكرد گذشته را با شاخص‌هایی از تعیین کننده‌های عملكرد آینده تكمیل می‌کند. اهداف و شاخص‌های كارت امتیازی از استراتژی و چشم انداز سازمان تعیین شده‌اند. این اهداف و شاخص‌ها به عملكرد سازمان در چهار منظر می‌نگرند: مالی، مشتری، فرایندهای داخلی، و رشد و یادگیری.

زیگنفوس(2000) استفاده از کارت امتیازی متوازن را به منظور انتخاب شاخص های عملکرد در حوزه بازرسی ممیزی داخلی نشان داد. کالن وهمکاران (2003) استفاده از کارت امتیازی متوازن را برای تقویت مدیریت عملکرد پیشنهاد دادند. لانکویست(2002) کارت امتیازی متوازن را یکی از معروف ترین سیستم های اندازه گیری و سنجش عملکرد در آمریکا و اروپا تلقی کرد. چن و همکاران (2006) با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن به ارزیابی عملکرد دانشگاه تکنولوژی چین پرداختند. چرا که بیان داشتند صاحب نظرانی همچون ( بروان.دلوین.رولستاداس واندرسون). کارت امتیازی متوازن را بعنوان یکی از سیستم های مدرن اندازه گیری معرفی کردند.

با توجه به گسترش رقابت جهانی و افزایش تنوع تقاضای مشتری سازمان ها برای حفظ بازار و کسب سود باید بطور مداوم در تلاش برای بهبود تولید ارائه خدمات و فرایندهای فعالیت مطابق با سلایق مشتریان باشند. پر واضح است که مشتری امروزی خواستار محصولی با کیفیت و در عین حال با قیمتی مناسب است. این امر نیز مستلزم ارتباط نزدیک با مشتریان و شناخت کافی از فرایندهای درونی سازمان است. ابزاری که می تواند شناخت کامل و صحیحی از عملیات درونی یک سازمان و بازخور مناسبی از عملکرد کارکنان ارائه کند، ارزیابی عملکرد است. با توجه به تغییر و دگرگونی های روزافزون در محیط و عوامل اثر گذار بر سازمانها سیستم های ارزیابی عملکرد می توانند موثر واقع شوند که بطور فراگیر یک سازمان را ارزیابی کنند و علاوه بر معیارهای مالی. معیارها و سنجه های غیرمالی را نیز در ارزیابی خود دخیل کنند. امروزه سازمان ها با چندین موضوع اساسی در رابطه با کسب و کار روبرو هستند. چهار موضوع فراگیر که بدون شک واحدهای کسب وکار را متاثر می سازد عبارتند از: اتکا بر معیار های مالی سنتی، افزایش    دارایی های نامشهود، خطر از دست دان شهرت و اجرای استراتژی.

اگر سابقه ارزیابی عملکرد را مورد کاوش قرار دهیم باید به تاریخ زندگی بشر برگردیم درست زمانی که افراد کار کردن بصورت گروهی را آغاز کردند شیوه ارزیابی درآن زمان بر اساس قضاوت های ذهنی و شخصی مسئول گروه بوده است. به همین ترتیب شیوه ارزیابی عملکرد و اهدافی را که دنبال می کند در دوره های مختلف مدیریت (کلاسیک.نئوکلاسیک….) و همچنین در کشورهای مختلف بصورت گوناگون اجرا شده است. در ایران نیز ارزیابی بصورت کلاسیک در اواخر قرن هفتم هجری توسط خواجه رشیدالدین فضل الله مطرح شده که در سال 1349 برای اولین بار در کشور مقرر گردید که سازمان های دولتی از نظر مدیریت و نحوه اداره امورمورد ارزیابی قرار گیرند. در دوران عصرصنعتی تمام رویکردهایی که در زمینه ارزیابی عملکرد در بانکها وجود داشت بر مبنای شاخص های مالی (دارایی های مشهود) بود که امروزه سیستم سنجش سنتی عملکرد خوانده می شود. در اواخر قرن بیستم با فرا رسیدن عصر اطلاعات سازمانها مزیت رقابتی خود را در حوزه های غیر مالی (دارایی های نامشهود) دیدند و شاخص های عملکرد سنتی را مورد انتقاد قرار دادند. بر این اساس مدل های مختلفی برای اندازه گیری عملکرد توسعه داده شد که از آن جمله می توان به سینک و تاتل. ماتریس عملکرد و مدل هرم عملکرد اشاره کرد. مدل های ارائه شده هر چند به اندازه گیری ابعاد مالی و غیر مالی توجه دارند، در ارائه سنجه های مورد نظر در چارچوب متوازن و متعادل ناموفق هستند. این عدم تعادل سبب می شود تا سنجه ها نتوانند تصویر مناسب و صحیحی از عملکرد سازمان ارائه دهند.

بانک ملت نیز برای اندازه گیری و بهبود عملکرد فعالیت های مختلفی را بکار می گیرد. در حالیکه ارزیابی عملکرد شعب بانک ملت بر مبنای شاخص های مالی (دارایی های مشهود) انجام می گردید و حتی    درجه بندی شعب به درجه یک، درجه دو، درجه سه و درجه چهار برحسب ابعاد مالی شعب صورت            می گردید. بنابراین با توجه به اینکه سازمانها امروزه مزیت رقابتی خود را در حوزه های غیر مالی (دارایی های نامشهود) ایجاد می نمایند. بنابراین بانک ملت نیز جهت بدست آوردن سهم بازار، بهبود عملکرد، حاکمیت ضابطه شایستگی و ایجاد فضای مناسب در اجرای اثر بخشی وظایف شعب و نیل به اهداف سازمانی که مجموعه این فعالیتها، عملکرد بانک را بهبود بخشیده و موفقیت و پیشرفت آن را تسهیل می کند، نیاز به یک سیستم سنجش عملکرد فراگیر دارد که علاوه بر حفظ معیارهای مالی، معیارهای غیرمالی نیز مورد ارزیابی قرار دهد. با توجه به ضعف سیستم فعلی اندازه گیری عملکرد بسیاری از سازمان های پیشرو به طراحی و استقرار سیستم های جامع تری که وظایف سازمانی را با اهداف استراتژیک پیوند داده و با ارائه مجموعه متوازنی از شاخص های مالی و غیر مالی فعالیت های سازمان را به سمت خواست و نیاز مشتریان هدایت کنند پرداختند. روش جدیدی که این گونه شرکت ها برای اجرای موفقیت آمیز استراتژی های خود به کار گرفته اند ارزیابی متوازن است(پنی، 2008: 1).

با توجه به مطالب بیان شده سوال اصلی تحقیق بدین صورت بیان می شود که :  

نقش نظام ارزیابی عملکرد (با رویکرد کارت امتیازی متوازن) در سنجش عملکرد بانک ملت استان گیلان چگونه است؟

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

آگاهی از عملكرد بانک ملت استان گیلان از جمله عوامل مهمی است كه می تواند بر فرایند عملکرد و تصمیم گیری در سنوات آتی تأثیر گذار باشد. از آنجا که کارکنان (سرمایه های انسانی) از مهمترین داراییهای نامشهود بوده و کارکنان بانک با کارایی بالاتر نقش اصلی را در رقابت پذیری بانکها بازی        می ِکنند. از مهمترین رویکردها در این زمینه به دیدگاه مشتری، فرایند های داخلی، رشد و یادگیری (نوآوری و خلاقیت، یادگیری) کارکنان بانک ملت باید توجه ویژه داشته باشیم.

نظر به این موضوع مهم در این مطالعه تلاش می گردد با بهره گرفتن از مدل (کارت امتیازی متوازن) با مشخص شدن عملكرد بانک ملت استان گیلان، نقاط قوت و ضعف در حوزه های مختلف كاملا مشخص و بستر مناسبی در جهت اصلاح روش های كاری به منظور بهبود عملكرد بانک ملت متناسب با اهداف بانک ملت فراهم خواهد شد.

1- 4- اهداف تحقیق

1-4-1- هدف اصلی

بررسی امکان سنجی اجرای “تکنیک ارزیابی متوازن[2]”در سنجش عملکرد بانک ملت استان گیلان.

 1-4-2- اهداف فرعی

– بررسی اجرای دیدگاه مالی “تکنیک ارزیابی متوازن” در سنجش عملکرد بانک ملت استان گیلان.

فصل اول- کلیات

چکیده 1

1-1 مقدمه 3

1-2بیان مساله 5

1-3 پرسش های اساسی تحقیق. 7

1-4 اهمیت وضرورت تحقیق. 7

1-5 پیشینه تحقیق 8

1-6 اهداف تحقیق. 8

1-7 فرضیه های تحقیق 8

1-8 جامعه آماری تحقیق 8

1-9 حدود قلمرو تحقیق 9

1-10 روش تحقیق 9

فصل دوم- مبانی نظری تحقیق

2-1 مختصری در باب قرآن مجید 11

2-2 تأثیر قرآن بر فرهنگ بشری. 11

2-3 بهره های زبان و ادبیات فارسی از قرآن. 12

2- 4 زمینه ها و پیشینه ی اثرپذیری شاعران ونویسندگان از قرآن 12

2-5 شیوه ها و گونه های اثرپذیری از قرآن. 13

 فصل سوم- بر زندگی و آثار خواجه عبدالله انصاری

3-1 نگاهی اجمالی به اوضاع سیاسی و فرهنگی هرات.. 16

3-2 جایگاه خواجه عبدالله انصاری در ادب فارسی. 18

3-2-1 تولد خواجه عبدالله.. 18

3-2-2 تبارنامه، نام و القاب خواجه عبدالله.. 19

3-2-3 دوران کودکی خواجه عبدالله 21

3-2-4 دوران نوجوانی خواجه عبدالله 22

3-2-5 دوره جوانی و به سوی کمال. 23

3-2-6 سال های رنج ومشقّت.. 24

3-2-7 سال های موفّقیّت و پیشرفت.. 25

3-2-8 نزاع با بدعت گزاران. 26

3-2-9 واپسین سال های زندگی خواجه 26

3-3 آثار و تألیفات خواجه عبدالله.. 27

3-4 مشرب فکری خواجه عبدالله.. 29

3-5 مذهب دینی و تعصّب خواجه عبدالله.. 30

3-6 عوامل رواج تصوّف.. 31

3-7 سفرهای خواجهعبدالله.. 32

3-8 نثر خواجه عبدالله.. 33

3-9 استادان خواجه عبدالله.. 34

3-10 پیران خواجه عبدالله.. 35

3-11 تفسیر پژوهی خواجه عبدالله. 38

3-12 شعر و ادب خواجه عبدالله.. 40

  فصل چهارم- بازتاب مفاهیم وآیات قرآن در مناجات نامه

4-1مقدمه 43

4-2 بازتاب مفاهیم آیات قرآنی در مناجات های خواجه عبدالله.. 44

 فصل پنجم- نتیجه گیری و پیشنهادها

5-1 نتیجه گیری. 130

 

 

5-2 پیشنهاد ها 131

منابع و مآخذ 132

چكیده انگلیسی. 135

چکیده

قرآن کریم در طول تاریخ موثق ترین سخن اعتقادی برای مسلمانان بوده است. از این جهت مفسّرین و محدّثین در حفظ و تداوم میراث آن کوشیده اند. شعرا و نویسندگان نیز به دلیل استوار ساختن و فصاحت کلام خویش از آن بهره جسته اند . پژوهش حاضر تلاشی است که به بررسی سبکی مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری – پیر هرات – و استخراج آیاتی از قرآن می پردازد که خواجه عبدالله در مناجات هایش به طور مستقیم وغیر مستقیم به کار برده است تا روح عرفانی رازها و زیبایی های این اثر بیشتر هویدا شود . در آغاز ، در باب بستری که چنین آثاری در آن پدید آمده سخن می رود . زندگی، احوال و آثار خواجه عبدالله انصاری ، مشرب فکری اش و اوضاع سیاسی و اجتماعی هرات مورد بحث قرار می گیرد .و سخن تا بدانجا پیش می رود که مناجات نامه خواجه عبدالله مانند سایر آثارش مشحون از مضامین عرفانی و مفاهیم قرآنی است که با نظمی ملیح و نثری فصیح در هم آمیخته است و آهنگ خوش کلام و معانی بلند عرفانی را در قالب نثری مسجّع بیان داشته و حقّ قلم را در ارائه ی یک نیایش زیبا ادا نموده است ، این امر باعث پیدایی و نگارش آثاری چون گلستان سعدی و بهارستان جامی گردیده است .

در پایان نامه ی حاضر با استناد به قرآن و روش کتابخانه ای انجام شده بیش از صد مناجات خواجه که متأثر ازآیات قرآنی بوده مورد بررسی قرار گرفته و یافته های آن به صورت توصیفی ارائه گردیده است .

کلیدواژه ها : قرآن ،مفاهیم قرآنی،خواجه عبدالله انصاری، مناجات نامه

 1-1 مقدّمه

قرن چهار و نیمه ی اول قرن پنجم از مهم ترین دوره ی ادوار تمدّن اسلامی قابل توجّه و مطالعه است . این عصر که باید آن را عصر طلایی تمدّن اسلامی ایران دانست دوره ی استحصال ایرانیان از کوشش های متمادی خود در دو قرن گذشته برای بازیافتن استقلال کامل و بهر ه برداری از کوشش های علمی و ادبی برای داشتن علما و ادبای درجه اول و دوره ی شگفتی نظم و نثر فارسی است. در اواخر این دوره ی درخشان علم و ادب و آزادی افکار بود که مقدمات غلبه ی حکومت های غیر ایرانی نژاد فراهم آمد و دوران جدیدی در کشور ما که به دوره ی غلبه ی سیاسی دینی معروف ست ، آغاز شد . در همین دوران دنباله تعلیمات تصوّف اسلامی که در آغاز امر نوعی از زهد و پشمینه پوشی و ترک دنیاوی بود و سپس به صورت مکتبی است نحوه ی تفکر در شناخت حقایق عالم وجود و شهود عینی هستی مطلق در آمد ، ادامه داشت و مردان بزرگی از میان صوفیان در خراسان و دیگر نواحی ایران برخواستند. خواجه عبدالله انصاری یکی از بزرگ مردانی بود که در این دوران توانست با بهره گیری از عرفان اسلامی که دقیقاً مبتنی بر آیات و روایات دینی بود در ادبیات و نثرهایش بهره بجوید و با خلق آثار پر مضامین عرفانی سهمی چشم گیر در زبان ادبیات فارسی داشته باشد . پژوهشی حاضر تلاشی است ناچیز برای استخراج آیاتی از قرآن مجید که پیر روشن ضمیر ما در کتاب مناجاتنامه خود به صورت غیر مستقیم به کار برده است تا روح عرفانی ، رازها و زیبایی های این اثر بیشتر هویدا گردد و در 5 فصل تدوین شده است . در فصل اول به کلیلت تحقیق اشاره شده و در آن با طرح سئوالاتی هدف اصلی تحقیق بیان و در بخش فرضیه های تحقیق به سئوالات پاسخ داده شده است . بخش دوم شامل مبانی نظری تحقیق است و در بخش سوم به دوران زندگی ، آثار و تالیفات مشرب فکری ، دینی ، استادان و سفرهای خواجه عبدالله انصاری پرداخته شده است . بخش چهارم که اصلی ترین قسمت پژوهش می باشد حاوی مطالبی در خصوص بازتاب مفاهیم آیات قرآنی در کتاب مناجات نامه است و بخش پنجم شامل نتیجه گیری پژوهش انجام شده می باشد . متن مورد استفاده در پژوهش بر اساس کتاب دو جلدی مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری دکتر محمد سرور مولایی می باشد و شماره های ارجاع داده شده بر اساس همین نسخه ارائه گردیده است . شایان ذکر است معانی آیات بر اساس کتاب تفسیر عرفانی قرآن مجید خواجه عبدالله انصاری به کوشش حبیب الله آموزگار صورت پذیرفته است .

این عارف وارسته و آزاده از چهره های درخشان سازنده هویّت و معنویت زبان دینی و پارسی به شمار است . از نمونه های اندیشه ساز که هماره ی تاریخ در کنار سازندگان هویّت فرهنگی که زبان پارسی را به اوج اعلای خود رسانده اند ، خواهد درخشید . او از سرمایه های تاریخ اندیشه ایرانی است . از بزرگترین دلسوزان و آموزگاران نیک نهاد ، پاکی درون و برون ، انسان دوستی و آزادگی و شرافت و کرامت انسانی است . هر بند از سخنان او – هر چند کوتاه و موجز و مختصر – دفتری از اندیشه و تفکّر به روی انسان می گشاید . از نمونه های خلّاقیّت های هنری ، ادبی ، دینی و آیینی در زبان پارسی و تاریخ تصوّف و عرفان ایرانی – اسلامی است . مقام او در عرفان و تصوّف ، مقامی والا و قابل اعتناست. او از تأثیرگذاران تجربه های عرفانی و سنّت های ادبی ، عرفانی ، هنری و فرهنگ پارسی – اسلامی است . او از میراث داران سده های عرفانی پیشین است که به صورت زهد ، عشق و ملامت تبلیغ می شده است . پرتو معنویّت او تا بدان حد است که برخی سخنان او ورد زبان ها و زینت بخش سخنان سخنوران و دعای مستمندان است . گفتار او آرام بخش روان و روشنی ضمیر و تسلّای خاطر علاقه مندان است . آموزه های عرفانی او همواره بر آزادگی ، انسان دوستی ، خوش بینی و پاکی روح و روان آدمی بوده است.

پژوهش حاضر تلاشی است ناچیز، برای استخراج آیاتی از قرآن مجید که پیر روشن ضمیر در کتاب مناجات نامه خود به صورت مستقیم یا به صورت غیر مستقیم به کار برده است تا روح عرفانی ، رازها و زیبایی های این اثر بیشتر هویدا گردد و در 5 فصل تدوین شده است .

در فصل نخست به کلیات تحقیق اشاره شده و در آن با طرح سوالاتی هدف اصلی تحقیق بیان و در بخش فرضیه های تحقیق به سوالات پاسخ داده شده است.

فصل دوم که شامل مبانی نظری تحقیق است به تعاریف و توضیحاتی از لابلای آثار ادبی و عرفانی اشاره شده است.

در فصل سوم به سیر زندگی و آشنایی با آثار و احوال و تحوّلات حاکم بر زمان و مکان و فضای زندگی نابغه ی زبان پارسی و عرفان ایرانی و اسلامی سفر ها، پیران خواجه، مشرب فکری، استادانی که در ترقّی روحی و اخلاقی و سیر و سلوک عرفانی بدو یاری رسانده اند، پرداخته شده است. آثار و تألیفات بسیاری که خود تألیف نموده ، یا شاگردانش از منبرهایی که رفته جمع آوری کرده و یادداشت برداشته اند.

در فصل چهارم ، که اصلی ترین قسمت پژوهش به شمار می رود ، کوشش شده است تا به مطالبی در خصوص بازتاب مفاهیم آیات قرآنی و جلوه های عرفانی در جای جای کتاب مناجات نامه و تأثیرهای خواجه از اسماء وصفات الهی، مفاهیم و مضامین عرفانی و اخلاقی اشاراتی شود .

عنوان       صفحه

فصل اول:كلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 3

1-2- بیان مسئله تحقیق. 3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 5

1-4- مدل نظری تحقیق. 6

1-5- اهداف تحقیق. 6

1-6- فرضیات تحقیق. 6

1-7- تعریف نظری متغیرها 7

1-8- تعریف عملیاتی متغیرها 8

1-9- قلمرو تحقیق. 9

1-10- ساختار کلی تحقیق. 9

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه. 11

2-2- مفهوم برند. 12

2-3- ارزش ویژه برند. 14

2-4- اعتماد به برند. 16

2-5- ارتباط برند. 18

2-6- رضایتمندی برند. 20

2-7- وفاداری به برند. 22

2-8- پیشینه تحقیق. 25

2-8-1- سوابق پژوهشی مربوط در خارج از کشور. 25

2-8-2- سوابق پژوهشی مربوط در ایران. 27

2-9- خلاصه فصل. 30

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1- مقدمه. 32

3-2- طرح مسئله تحقیق. 32

3-3- تدوین فرضیات تحقیق. 33

3-4- متغیرهای پژوهش… 33

3-5- روش تحقیق. 34

3-6- روش گردآوری داده ها و اطلاعات.. 34

3-7- روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها 35

3-7-1- روایی.. 35

3-7-2- پایایی.. 35

3-8- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری.. 36

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها 37

3-10- خلاصه فصل. 37

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 38

4-2- تجزیه وتحلیل داده ها 39

4-3- آمار توصیفی.. 40

4-3-2- سن پاسخ دهندگان. 41

4-3-3- سابقه مشتری بودن پاسخ گویان. 42

4-4- آمار استنباطی.. 43

4-4-1- مدل معادلات ساختاری.. 43

4-4-1-1- آزمون فرضیه اول. 47

4-4-1-2- آزمون فرضیه دوم. 47

4-4-1-3- آزمون فرضیه سوم. 48

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1- مقدمه. 50

5-2- بحث در نتایج توصیفی داده های تحقیق. 50

5-2-1- توصیف داده های مربوط به جنسیت پاسخ دهندگان. 50

5-2-2- توصیف داده های مربوط به سن پاسخ دهندگان. 50

5-2-3- توصیف داده های مربوط به سطح تحصیلات پاسخ دهندگان. 51

5-3- نتیجه گیری از آزمون فرضیه ها 51

5-3-1- نتیجه گیری از فرضیه اول. 51

5-3-2- نتیجه گیری از فرضیه دوّم. 51

5-3-3- نتیجه گیری از فرضیه سوّم. 51

5-4- بحث، جمع بندی و پیشنهادات.. 52

5-5- ارائه پیشنهادات برای تحقیقات آینده 54

5-6- محدودیت های تحقیق. 54

 

 

منابع. 56

ضمائم. 63

چکیده:

هدف پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر اعتماد برند با تأکید بر ویژگی های ارتباطی سه نام تجاری HTC، SUMSUNGو HUAWEIدر صنعت موبایل استان گیلان می باشد. با توجه به هدف تحقیق سه فرضیه اصلی تدوین گردید. جامعه آماری این تحقیق کلیه مشتریان شرکت های گوشی تلفن همراه برندهای HTC، SUMSUNG و HUAWEI در سطح شهر رشت می باشند به طوری که مطالعه موردی در رابطه با مشتریان فروشگاه ها بوده است و مشتریان مورد نظر از میان فروشگاه های معتبر شهر رشت انتخاب شده اند. برای انتخاب نمونه های آماری جهت استفاده از روش های تحلیلی آمار استنباطی، از روش نمونه گیری تصادفی استفاده می شود که در این تحقیق حجم نمونه 384 نفر برآورد شده است. به منظور جمع آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه شده است. برای آزمون فرضیه ها از تحلیل مسیر و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته های این تحقیق که با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل انجام گردیده حاکی از آن است که رابطه معنادار و مثبتی میان اعتماد برند و ارتباط یک طرفه و دوطرفه برند وجود دارد. همچنین یافته ها وجود ارتباط معنادار و مثبتی میان رضایتمندی از برند و اعتماد برند را نشان می دهد. تأثیر مثبت قوی رضایتمندی از برند بر اعتماد به برند این نكته مهم را در به همراه دارد كه شركتها خصوصاً شركتهای تولید کننده تلفن های همراه كه رقابت در صنعتشان بسیار شدید است، باید توجه بیشتری به سمت مفهوم اعتماد به برند گسیل كرده و اهمیت بیشتری برای آن قائل گردد.

واژگان کلیدی: اعتماد برند، رضایتمندی از برند، ارتباط برند

1-1- مقدمه

امروزه مدیریت برند حوزه ای با اهمیت فزاینده در مدیریت بازارایابی به شمار می آید، به ویژه وقتی سازمانها تلاش هایشان را به سمت مخابره پیام های ناملموس و پیچیده سوق می دهند. علایم تجاری از مسائل اصلی مطرح در راهبرد آمیخته محصول بنگاه اقتصادی است. اگر شرکتی یک نام تجاری را فقط در حد یک اسم در نظر بگیرد، کاربرد عمیقی را که نام تجاری می تواند در بازارایابی داشته باشد، درک نخواهد کرد. برند؛ دیگر تنها یک ابزار کارآمد در دست مدیران نیست، برند یک الزام استراتژیک است که سازمانها را در جهت خلق ارزش بیشتر برای مشتریان و همچنین ایجاد مزیت های رقابتی پایدار کمک می نماید. برندها از لحاظ اقتصادی و استراتژیک جز داراییهای با ارزش شرکتها محسوب می شوند(اسماعیلپور و مقدم،1392).

بازاریابی رابطه مند به عنوان “تمام فعالیت های بازاریابی با هدف ایجاد، توسعه و نگهداری روابط تجاری موفق” تعریف شده است. اعتماد برند یک مطلوبیت حاصل شده از روابط تجاری است كه در مقابل هزینه های نگهداری رابطه (مشتری) قرار می گیرد(Azize and et al,2012). هدف از این پژوهش آزمون تأثیر ارتباط برند و رضایتمندی از برند بر اعتماد برند است. در این فصل به تشریح طرح تحقیق پرداخته شده و پس از اشاره مختصری به بیان مسئله تحقیق، اهمیت و ضرورت، مدل تحقیق، اهداف، سؤال اساسی و فرضیه ها، تعاریف نظری و عملیاتی و قلمرو تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.

1-2- بیان مسئله تحقیق

امروزه وفاداری مشتریان کلید موفقیت تجاری محسوب می شود. با افزایش مشتریان سهم بازار و میزان سوددهی بنگاه اقتصادی بالا می رود. برای یک مشتری بالقوه، نام تجاری به عنوان یک راهنمای مهم تلقی می شود. نام تجاری نظیر پول، معامله را تسهیل می کند. مشتریان در مواجه با مجموعه ای از محصولات بی زبان یا محصولاتی که به سختی می شود چیزی را خواند و نمی توان کارکردش را در یک نگاه گذرا سنجید، سردرگم می شود(ابراهیمی و منصوری،1392). اکثر مشتریان وقتی به بازار می روند که محصول مورد نظرشان تست های عملکردی را به خوبی گذرانده باشند. بنابراین جااندازی موقعیت محصول جدید در بازار اشباع شده کار سختی است. این چالش با فعالیت های ارتباط سنتی بازار مانند تبلیغات و رسانیدن پیام و ویژگی های محصول به مشتریان، در انبوه تبلیغاتی که به مشتری ارائه می شود پیچیده تر هم شده است(Heidarzadeh and et al,2012). مشتری حالت های مختلفی نسبت به برند پیدا می کند که از طریق استفاده از محصول شکل می گیرند. این حالت ها به طوری قوی در رفتار آینده وی مثل شوق خرید و خرید واقعی تأثیر می گذارند(Gwinner & Bennett, 2013). یک نام تجاری و قیمت ها، کار محصولات را از نظر درک آن ها و از بین بردن بلاتکلیفی، راحت تر می کند. یک نام تجاری، چکیده ای است از هویت، اصالت، ویژگی و تفاوت. به همین دلیل است که نام تجاری برای تبادلات کسب و کار، حیاتی اند. برند مفهومی بیش از یک محصول یا خدمت است. امروزه بسیاری از کامپیوترها، خودروها، کفش ها، موبایل ها، حسابهای بانکی و … تفاوت چندانی با هم ندارند، اما این برندها هستند که تفاوت اساسی را در بسیاری از این صنایع و بازارها ایجاد می کنند. این تفاوت ها تا آنجا پیش می رود که امروزه بسیاری از رهبران بازار به برند خود به دید یک مزیت رقابتی می نگرند. مطابق تعریف شرکت اینتر برند، برند عبارت است از، مجموعه ای از عناصر ملموس و غیر ملموس که در یک نام تجاری در کنار یکدیگر قرار گرفته اند تا برای شرکت اعتبار و برتری ایجاد نموده و ارزش بیشتری را برای مشریان خلق نمایند(Ercis,2012). امروزه برند دیگر تنها یک ابزار کارآمد در دست مدیران نیست. برند یک الزام استراتژیک است که سازمان ها را در جهت خلق ارزش بیشتر برای مشتریان و همچنین ابعاد مزیت های رقابتی پایدار کمک می نماید(Keller and et al,2011).

برندهای موفق باعث افزایش اعتماد به محصولات و خدمات ناملموس می شوند و مشتریان قادر به تجسم و شناسایی بهتر خدمات آنها می شوند. همچنین سطح بالایی از ارزش ویژه برند میزان رضایت مشتری، قصد خرید مجدد و سطح وفاداری را افزایش می دهد. همچنین به منظور افزایش سطح وفاداری به برند و ارزش ویژه برند و رفع نیازهای مشتریان، می توان از فعالیت های بازاریابی رابطه مند برای افزایش منابع مشتریان استفاده نمود(Hong and Cho,2011). بازاریابی رابطه مند بر اساس فرضیه ایجاد تعهد ارتباطی با مشتری در نتیجه رضایت مشتری، وفاداری، تبلیغات مثبت دهان به دهان، ارجاعات است. موفقیت ارتباط با مشتری به ادراک مشتری و ارزیابی وی از تعاملات با پرسنل خدمات و رفتار آنها در برخورد با مشتریان مثل احترام به مشتری، گرمی و تواضع می باشد. در این رابطه حالات عاطفی و احساسی مشتری در تعامل با فروشنده برانگیخته می گردد و به بهبود رابطه آنان منجر می شود(رحیم نیا و فاطمی،1391).

این پژوهش به بررسی تاثیر ارتباط برند بر اعتماد برند از طریق رضایتمندی می پردازد. مطالعات تجربی شواهدی از رابطه مثبت بین ارتباط برند و رضایت از برند نشان می دهند، و شواهد موثق تر نیز حاكی از ارتباط مثبت بین رضایتمندی از برند و اعتماد برند است. پژوهش حاضر بر روی این سازه ها و جمع آوری اطلاعات در این خصوص در شرح این نتایج بسیار سودمند است. درواقع در این تحقیق، محقق در صدد پاسخ به این سوال است:

آیا ویژگی های ارتباطی برند (ارتباط یک طرفه و دوطرفه) از طریق رضایتمندی برند بر اعتماد برند تأثیر دارد؟

 1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

در واقع یکی از ویژگیهای مهم یک برند، توانمندی در ایجاد وفاداری در مشتریان است که این وفاداری به برند شالوده اصلی نظریات و کارکردهای بازاریابی، در ایجاد مزیت رقابتی پایدار بوده است و همچنین یکی از ترجیحات مشتریان در انتخاب محصول، نام معتبر و هویت ساز آن است. اعتماد به برند، ارائه یک احساس بر اساس تأثیری است که پیامد وابستگی به برند است. برخی صاحبنظران معتقدند که بین احساس مصرف کننده به برند و رفتار خرید وی رابطه تنگاتنگی وجود دارد(Zehir & et al,2011).

عامل اصلی و اولیه انتخاب بازار گوشی تلفن همراه در این تحقیق، آشنا بودن مصرف کنندگان با آن و جنبه عمومی آن بوده است. افزایش تعداد عرضه کنندگان انواع گوشی تلفن همراه که محصولات را عرضه می کنند،تنوع و پیچیدگی میل به خرید مشتریان را به همراه داشته است، علاوه بر آن وجود بازار رقابتی امروز در صنعت گوشی تلفن همراه و تبلیغات فراوانی که در رابطه با انواع گوشی های تلفن همراه به عمل آمده است، ضرورت انجام تحقیقات علمی جهت بررسی رفتار مصرف کننده را ایجاب کرده است(مهدیه و چوبتراش،1393).

موضوع این پژوهش بررسی در سطح استان گیلان بوده است. امروزه سازمان ها و شرکت های تولیدی و خدماتی و صنایع به دنبال این موضوع هستند که چگونه مشتریانی وفادار بدست آورند و مسأله حیاتی این است که چگونه این مشتریان وفادار را حفظ کنند. البته این موضوع بر اساس اعتماد و رضایت مشتری نسبت به برند ایجاد می شود. هدف اصلی این تحقیق ارائه کمک فکری به بازاریابان و فعالان حوزه برند بویژه در صنعت موبایل است تا آنها را با توجه به متغیرهای موجود در مدل پژوهش، با فرایند وفادار نمودن مشتریان آشنا نمایند.

1-4- مدل نظری تحقیق

بر اساس ادبیات پژوهش، مدل مفهومی تحقیق به صورت شکل 1-1 نشان داده شده است که در این مدل، ویژگی ارتباطی برند (ارتباط یک طرفه و دوطرفه) و اعتماد برند به ترتیب به عنوان متغیر مستقل و وابسته در این پژوهش در نظر گرفته شده است. همچنین متغیر میانجی نیز رضایت مندی از برند است.

کل 1-1- مدل مفهومی پژوهش(Azize and et al,2012)

1-5- اهداف تحقیق

هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر ارتباط برند بر اعتماد برند از طریق رضایتمندی برند بوده است.

اهداف فرعی:

• اندازه گیری و سنجش تاثیر ارتباط یک طرفه برند بر رضایتمندی از برند

 اندازه گیری و سنجش ارتباط دوطرفه برند بر رضایمندتی از برند

• اندازه گیری و سنجش تاثیر رضایتمندی از برند بر اعتماد برند

 1-6- فرضیات تحقیق

در راستای بررسی بیشتر و دقیق تر سؤال اساسی تحقیق، سه فرضیه به شرح زیر تدوین و آزمون شده است:

• فرضیه اول : ارتباط یک طرفه برند بر رضایت مندی از برند تاثیر مثبت دارد.
• فرضیه دوم : ارتباط دو طرفه برند بر رضایتمندی از برند تاثیر مثبت دارد.
• فرضیه سوم : رضایتمندی از برند بر اعتماد برند تاثیر مثبت دارد.

 1-7- تعریف نظری متغیرها

ارتباط برند:

ارتباط یک نوع از فعالیت های بشر است كه مردم را با هم پیوند داده و روابط را ایجاد می كند. ارتباطات مفاهیم را ایجاد می كند و سازماندهی ارتباطات نقش مهمی در ایجاد روابط تجاری دارد. ارتباط برند اولین عنصر هماهنگ كننده در مدیریت ارتباط برند با مشتریان است و نگرش مثبت با برند ایجاد می كند. مانند رضایت از برند و اعتماد برند. این ارتباطات می توانند یک طرفه (ارتباط غیر مستقیم) و یا دو طرفه (ارتباط نفر به نفر یا ارتباط مستقیم) باشند(Azize and et al,2012).

ارتباط یک طرفه (غیر مستقیم): ارتباط یک طرفه شامل تبلیغات چاپی، تلویزیونی، رادیویی و غیره می باشد. این نوع ارتباط به طور عمده با هدف افزایش آگاهی از نام تجاری، بهبود نگرش نسبت به نام تجاری مانند رضایت از برند و اعتماد برند صورت می گیرد و رفتار خرید، مانند انتخاب نام تجاری، را تحت تاثیر قرار می دهد (Zehir and et al, 2011).

ارتباط دو طرفه (ارتباط نفر به نفر یا ارتباط مستقیم): ارتباط دو طرفه و یا مستقیم بر روابطی كه به طور مستقیم بر رفتار خرید مشتریان موجود اثر می گذارد و با هدف معامله و تجارت صورت می گیرند تمركز دارد. مطالعات پیشین نشان داده اند که ارتباطات تجاری مستقیم می تواند رضایت مصرف کنندگان از نام تجاری را تحت تاثیر قرار دهند(Sahin and et al,2011).

رضایتمندی از برند:

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

اقتصاددانان کینزی جدید بیشتر گرایش به نظریه ای دارند که مزد- کارایی نامیده می شود. ایده اصلی این نظریه این است که مزدها نقشی غیر از تسویه بازار دارند و برای توضیح امکان شکست سازوکار تسویه بازار به کار می روند( روزن و موئن[1]، 2006). برای اولین بار لیبن اشتاین[2] (1857 و 1958) بحث مزد كارایی را بیان نمود. یعنی اگر بنگاه‌ها مزد بالاتری بپردازند، مزد بالاتر کارگران را باانگیزه تر کرده و بهره وری بالاتری از آنها را جذب می کند. این فرضیه تأثیر زیادی در مطالعه شاپیرو و استیگلیتز[3] (1984) داشت. نظریه مزد- کارایی توضیح آشکاری برای بیکاری غیر ارادی است. شاپیرو و استیگلیتز در مطالعه خود از الگوی لیبن اشتاین برای تبیین بیكاری غیراداری استفاده نمودند. طی سالهای اخیر این نظریه به این موضوع پرداخته است که چرا مزدها چسبنده اند و بنگاه ها( علی رغم وجود صف متقاضیان ) تمایلی به کاهش مزدها ندارند. ممکن است بنگاه ها به منظور ایجاد انگیزه در کارکنان، بکارگیری نیروی کار ماهر و یا حفظ کارکنان خود اقدام به افزایش مزدها در سطحی بالاتر از سطح مزد تسویه کننده بازار نمایند( روزن و موئن، 2006). بحث های متعدد اخیر، درباره دلایل این امر است که چرا ممکن نیست قیمت ها در بازارهای خاص و بویژه بازارهای کار برای حذف مازاد عرضه تنظیم شوند. ویژگی ضروری نظریه مزد- کارایی این است که بهره وری نیروی کار یک بنگاه وقتی مزد آنها افزایش می یابد، بیشتر می شود( مالکومسون[4]،1981). تأثیر مزدها بر بهره وری کارگر می تواند شکست بنگاه در کاهش مزدها را به رغم اضافه عرضه نیروی کار توضیح دهد. حتی اگر این کاهش، موجب کاهش هزینه بنگاه شود، اگر نظریه ها درست باشند، کارایی کارگران و سود بنگاه نیز تنزل پیدا می کند. نظریه های سنتی و نظریه مزد- کارایی هر دو وجود یک همبستگی مثبت میان مزد و کارایی را قبول دارند، اما جهت تأثیرگذاری مورد اختلاف این دو نظریه است. بازخور مزد نسبت به کارایی بیان کننده مزد کارایی و بازخور کارایی نسبت به مزد نشان دهنده نظریه سنتی مزد است(سوری و همکاران، 1387). در اصل مزد- کارایی، نظریه ای است که طبق آن، مزدها بالاتر از سطح مزد تعادلی پرداخت خواهد شد و بهترین نیروهای کار را برای بنگاه می توان استخدام نمود که دارای بهره وری بالاتری نسبت به اغلب کارگران باشند.

به منظور بررسی نظریه مزد- کارایی، در بخش دوم این پژوهش شواهد تجربی الگوهای مختلف مزد- کارایی در کشورهای مختلف بیان شده و در بخش سوم تحلیل نظری نظریه های مزد- کارایی آورده شده است. در بخش چهارم نیز روش برآورد الگوی تجربی این تحقیق و نتایج حاصل از آن بیان شده اند. سرانجام در بخش پایانی به بحث و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.

2-1- بیان مسأله

نظریه های متعددی درباره چگونگی اثر مزد بر بهره وری کارگر وجود دارد. منکیو[5] (2002)، معتقد است که مزدهای بالا، گردش نیروی کار را کاهش می دهد. کارگران به دلایل متعددی از مشاغل خارج می شوند تا شغل بهتری در سایر بنگاه ها بیابند تا حرفه خود را تغییر داده و یا به بخش های دیگر اقتصاد منتقل شوند. هر قدر یک بنگاه مزد بیشتری به کارگرانش بپردازد( با فرض منصفانه بودن مزدها ( عبادی، پاسبانی، 1392)، انگیزه آنها برای ماندن در بنگاه، افزایش می یابد. بنگاه با پرداخت مزد بالاتر، فراوانی جدایی از محیط کار را کاهش می دهد و از این راه زمان کمتری برای استخدام و آموزش (کارآموزی) کارگران جدید صرف می شود.

منکیو در دومین نظریه اش معتقد است متوسط کیفیت نیروی کار یک بنگاه، بستگی به مزدی دارد که به کارکنان خود می پردازد. اگر یک بنگاه مزدها را کاهش دهد، بهترین کارکنان می توانند آن را ترک و در جای دیگر مشاغلی بیابند. در نتیجه بنگاه با کارکنانی با مهارت کمتر که دارای هزینه های کمتری هستند، باقی می ماند. با پرداخت مزدی بالاتر از مزد تعادلی بازار، بنگاه می تواند از این انتخاب زیان آور اجتناب کند، کیفیت متوسط نیروی کار را بهبود بخشد و از این راه بهره وری را افزایش دهد.

سومین نظریه مزد- کارایی(منکیو، 2002)، معتقد است که مزد بالاتر از سطح تسویه کننده بازار تلاش کارگر را بهبود می بخشد. طبق این نظریه بنگاه ها نمی توانند به طور کامل تلاش کاری کارکنان را مشاهده کنند چون تلاش یک متغیر صلاحدیدی است و کارکنان باید خودشان تصمیم بگیرند که تا چه حد سخت کار کنند. کارگران می توانند انتخاب کنند تا سخت کار کنند، یا شانه خالی کنند. می توانند به ریسک خود ادامه داده تا اخراج شوند. بنگاه می تواند تلاش کارگر را با پرداخت مزد بالاتر از سطح تسویه کننده بازار افزایش دهد. هر قدر مزد بالاتر باشد، هزینه آن برای کارگری که اخراج شود بیشتر است. با پرداخت مزد بالاتر، یک بنگاه کارکنان بیشتری را تشویق به کار می کند و در نتیجه بهره وری افزایش می یابد.

در نظریه مزد- كارایی بیان می‌شود كاهش مزد الزاماً به نفع بنگاه نیست، زیرا كاهش مزد نه تنها هزینه‌های بنگاه را ممكن است كاهش ندهد بلكه هزینه‌های دیگری را تحمیل نماید و از طرف دیگر میزان تلاش كارگران را كاهش داده و از این طریق بهره وری را كاهش خواهد داد. این امر سبب می‌شود كه بین مزد و بهره وری رابطه مثبتی بوجود آید. در تحقیق حاضر به مدل سولو[6](1979)، مدل كم كاری (شاپیرو- استیگلیتز، 1984 و

 بیولو و سامرز[7]، 1986 )، مدل انصاف (آکرلوف[8]، 1982و1984 و کروگر[9]و سامرز، 1986)، مدل گردش نیروی كار (سالوپ[10]، 1979 و استیگلیتز، 1984و1985 )، مدل انتخاب نامساعد( استیگلیتز، 1976و ویس[11]، 1980) و اشاره خواهد شد. به هر حال این نظریه‌ها هر یک به دنبال تبیین شرایط حاكم بر بازار كار هستند تا از این طریق بتوانند چسبندگی مزدها، دلایل وجود بیكاری غیرارادی در بازار كار را ارائه نمایند. در این پژوهش سعی بر آن بوده که رابطه میان مزد و بهره وری نیروی کار در بخش صنعت ایران مورد واکاوی قرار گیرد و بررسی شود که این دو مؤلفه به چه میزان و در چه جهتی با یکدیگر مرتبط می باشند و اگر این ارتباط به نحوی مطلوب وجود ندارد، راه های برون رفت از آن چیست؟

3-1- ضرورت پژوهش

در صنایع ایران به دلیل پایین بودن سطح بهره وری نیروی کار، یافتن دلایل این امر و عوامل اثرگذار بر آن، جهت ارتقای بهره وری و در نتیجه افزایش سطح تولید ضروری به نظر می رسد. بنابراین با تعیین ارتباط مثبت میان بهره وری و مزد در صنایع ایران می توان بستر را برای افزایش بهره وری و تلاش نیروی کار فراهم نمود.

4-1- اهداف پژوهش

هدف محوری این تحقیق شناسایی ارتباط میان مزد و بهره وری نیروی کار در بخش صنعت ایران می باشد. بر این اساس اهداف فرعی زیر دنبال شده است:

1- بررسی متوسط مزد پرداختی توسط هر صنعت

2- سنجش ضریب کارایی فنی در صنایع کارخانه ای ایران

3- بررسی ارتباط میان مزد پرداختی و ضریب کارایی در صنایع کارخانه ای ایران

5-1- سؤالات پژوهش

در اقتصاد ایران بهره وری نیروی کار همگام با حقوق و مزدها نبوده و با اینکه بهره وری نیروی کار رشد کندی داشته، سهم پولی عامل نیروی کار در ساختار هزینه بنگاه ها افزایش داشته است. حال پرسش این است که آیا میان بهره وری و مزد پرداختی به نیروی کار در صنعت ایران یک ارتباط تعادلی وجود دارد به گونه ای که بتوان از طریق تفاوت در مزدها بهره وری را متأثر نمود؟ اگر این ارتباط کم است چگونه می توان توسط سیاستهای مزدی این ارتباط را ازدیاد بخشید به گونه ای که بهره وری نیروی کار مبتنی بر سیستم پرداخت حقوق و مزد باشد؟

[1] Moen and Rosen, (2006), Equilibrium Incentive Contracts and Efficiency Wage, Journal of the European Economic Association, Vol. 4, 1165-1192

[2] Leibenstein

[3] Shapiro & Stiglitz

[4] Malcomson, James M. (1981), Unemployment and the Efficiency Wage Hypothesis, The Economic Journal, Vol. 91, 848-866

[5] M. Gregory Mankiw

[6] Solow

[7] Bulow & Summers

گفتار دوم: روش ها و عمل کرد جبران های تجاری سازمان جهانی تجارت…………………….. 17

گفتار سوم: سلسله مراتب جبرانی…………………….. 28

گفتار چهارم: حدود جبران های تجاری سازمان جهانی تجارت…………………….. 31

گفتار پنچم: بازشناخت جبران های تجاری سازمان جهانی تجارت…………………….. 38

فصل دوم: مراجع صالح در تشخیص و اعمال جبران های تجاری سازمان جهانی تجارت و تشکیل آن……. 56

گفتار نخست: نظام حل و فصل اختلاف در سازمان جهانی تجارت…………………….. 56

گفتار دوم: چگونگی تشكیل مرجع حل و فصل اختلافات در سازمان جهانی تجارت…………… 63

گفتار سوم: شیوه های حل و فصل اختلافات در سازمان جهانی تجارت…………………….. 70

بخش دوم: احکام و آثار جبران های سه گانه ی مورد نظر سازمان جهانی تجارت……… 82

فصل اول: اقدامات تأمینی و حفاظتی…………………….. 83

گفتار نخست: اقدامات حفاظتی تحت قوانین گات…………………….. 84

گفتار دوم: موافقتنامه اقدامات حفاظتی…………………….. 88

گفتار سوم: مواردی در زمینه حل اختلاف…………………….. 91

گفتار چهارم: دیدگاه اقتصادی در خصوص اقدامات حفاظتی………… 100

فصل دوم: اقدامات آنتی دامپینگ یا ضد بازارشکنی…………………….. 107

گفتار نخست: پیدایش قوانین ضد بازارشکنی…………………….. 107

گفتار دوم: گات و موافقتنامه آنتی دامپینگ(ADA)…………………….

گفتار سوم: آزمون جرح و صدمه، تحت موافقتنانه ضد بازارشکنی و موافقتنامه ی یارانه ها و اقدامات متقابل جبرانی…………………….. 122

گفتار چهارم: تفسیر اقتصادی سیاست ضد بازارشکنی…………………….. 130

فصل سوم: اقدامات متقابل جبرانی…………………….. 137

یارانه های جبرانی تحت قانون سازمان جهانی تجارت…………………….. 137

نتیجه گیری…………………….. 149

منابع……………………. 153

کتاب های فارسی…………………….. 153

کتاب های لاتین……………………. 155

مقالات فارسی…………………….. 156

مقالات لاتین……………………. 157

تارنما و درگاه ها…………………… 158

چکیده:

نظام فعلی تجارت جهانی که در سازمان جهانی تجارت متبلور شده است از ابتدا تا کنون سعی در برقراری توازن در مسیر تجارت داشته است. اصل انصاف و تجارت منصفانه سر منشا تمامی اصول حاکم بر تجارت جهانی است و سایر اصول و سازوکارهای تجارت جهانی برای تضمین این اصل وضع شده است. یکی از سازوکارهای بسیار مهم در تجارت جهانی که برای تضمین رقابت سالم و تضمین تجارت منصفانه و تضمین نفع برابر در تجارت جهانی وضع شده است، مکانیسم جبرانهای تجاری است.

«جبران های تجاری» به سه نوع مقررات اطلاق میگردد که در شرایطی خاص محدودیت هایی بر واردات وارد می آورند. این سه نوع مقررات عبارتند از: 1- اقدامات حفاظتی 2- آنتی دامپنیگ یا اقدامات ضد بازار شکنی 3- اقدامات متقابل جبرانی.

اقدامات حفاظتی به سهمیه ها و تعرفه های گمرکی اطلاق می گردد که در برابر موج واردات وضع می گردد. برای وضع این اقدامات، واردات باید «خطر جدی» بالفعل یا بالقوه برای صنایع داخلی کشور وارد کننده ایجاد نماید.

اقدامات ضد بازار شکنی به تعرفه هایی اطلاق می گردد که در مقابل قیمت گذاری ناعادلانه وضع می شوند. این تعرفه ها بیشتر از تعرفه های عادی گمرکی هستند. قیمت گذاری ناعادلانه به آنگونه از قیمت گذاری اطلاق می گردد که «آسیب جدی» بالقوه یا بالفعل بر صنایع داخلی رقیب در کشور وارد کننده بار می کند.

اقدامات متقابل جبرانی، به تعرفه هایی اطلاق می گردد که در مقابل دولت هایی وضع می شوند که به صادر کنندگان خود یارانه اختصاص می دهند. این تعرفه ها بیشتر از تعرفه های عادی گمرکی هستند و هنگامی قابل استفاده می باشند که این واردات باعث «آسیب جدی» بالقوه یا بالفعل به صنایع داخلی کشور وارد کننده شوند.

چنین اقداماتی بر طبق حقوق داخلی مجاز هستند و طبیعتا تابع صلاحدید دولت هستند ولی در حقوق تجارت بین الملل دست یازی به چنین اقداماتی محدودیت هایی دارد.

مقدمه:

نظام فعلی تجارت جهانی که در سازمان جهانی تجارت متبلور شده، از ابتدا تا کنون سعی در برقراری توازن در مسیر تجارت داشته است که تجارت مواد خام از جنوب به شمال و تجارت تولیدات صنعتی از شمال به جنوب از این دست می باشند. اصل اساسی در نظام فعلی تجارت جهانی که هم جنبه اقتصادی دارد و هم جنبه حقوقی، اصل انصاف است. اصل انصاف و تجارت منصفانه سر منشا تمامی اصول حاکم بر تجارت جهانی است و سایر اصول و سازوکارهای تجارت جهانی برای تضمین این اصل وضع شده است.

سازمان جهانی تجارت در تاریخ 30 آگوست سال 2002، به کشورهای جوامع اروپایی اجازه داد تا امتیازات تعرفه ای و دیگر تعهدات خود نسبت به ایالات متحده را به میزان 4 میلیارد دلار امریکا، البته به موجب تخلف دوم و Alpha

مطابق با تصمیم مرجع استیناف مبنی بر اینکه ایالات متحده قوانین سازمان جهانی تجارت به ویژه قانون یارانه ای سازمان جهانی تجارت را با ارائه یارانه های ممنوع برای شرکت های خارجی فروش تحت لوای معافیت های مالیاتی نقض کرده است، را به تعلیق در آورند. تعلیق گسترده و سخت گیرانه ی کمیسیون اروپا در پاسخ به تخطی ایالات متحده، بی سابقه بوده و حتی به نوعی فراتر از دو پرونده ی قبلی اعمال شده یعنی موز 3 و هورمون ها در سازمان جهانی تجارت که مستلزم تقویت این سازمان بوده است، محسوب می شود.

در نگاه اول، ممکن است که این پایان دراماتیک در چنین مورد مهمی، به عنوان نمودی موثر و واقعی دستاورد سازمان جهانی تجارت، بر خلاف سلف قدیمی خود یعنی موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت(گات)، مورد استقبال واقع شود. هیچ یک از اعضا، حتی ایالات متحده ی قدرتمند نیز نمی توانند به

 سادگی ازعواقب قانونی نقض ها و تخطی هایی که مرتکب شده اند و بدان سبب محکوم به پرداخت قیمت شده اند، بگریزند. قربانیان این موارد نقض قانون، که در این پرونده کمیسیون اروپای می باشد، باید با توسل به اقدامات جبرانی، حمایت و راضی شوند. در مجموع، به نظر عدالت و حاکمیت قانون در زمینه ی تجارت بین الملل قابل تائید می باشد. در واقع، این امر نیز دور از ذهن نخواهد بود اگر بگوییم چنین تصمیمی از سوی مرجع استیناف، فعالان در این حوزه را به پیوند دادن مسائل مختلف به تحریم های سازمان جهانی تجارت تشویق می کند.

در وهله ی دوم، این گونه تحریم ها از قبیل اقدامات تلافی جویانه یا انتقام اقتصادی، خود منبع مشکل به نظر می رسد تا یک راه حل. با وجود اقبال عمومی از تحریم ها به عنوان شمایلی از سیستم نوین سازمان جهانی تجارت، این تحریم ها تنها یک بعد از قوانین سازمان جهانی تجارت می باشند نه، تجلی نمادین این سازمان. بزرگ نمایی این جنبه ی خاص از قوانین سازمان جهانی تجارت، که به نوعی تلاش برای اقناع کنگره ی امریکا در تصویب دور اروگوئه بود، در صدد است تا تصویر مخدوشی از سازمان جهانی تجارت ارائه دهد، که بیشتر تجسم یک پیکره ی برتر و حاکم بر کشورهای عضواست تا نشان دهنده ی یک جامعه ی قانونی. در مباحث جبران ها، توافق داخلی و ملی بنا نهاده شده بر عدالت اصلاحی یا انتقام جویانه محدودیت های فراوانی را در ابعاد بین الملل ایجاد می کند که طبیعتا منافع گوناگونی را به خطر می اندازد. این محدودیت ها آن گاه محسوس تر می شود که ببینیم این جبران ها به چه کسی معطوف شده است. سوال این است که آیا برای تامین منافع قربانیان به کار می آیند؟ یا اینکه آیا در خدمت رفاه گروه مشخصی از افراد کمیسیون اروپا که با این کمیسیون پیش از پانل سازمان جهانی تجارت برای پیروز شدن لابی کرده اند، خواهد بود. این مجموعه سوالات، تحقیق و تفحص هایی را در باب علت وجودی نظام سازمان جهانی تجارت می طلبد.

اما با توجه به اهمیت و نقش پر رنگ این سازمان در معادلات تجاری و البته تاثیرگذاری آن در سیاست جهان، باید اذعان داشت که تصمیمات اتخاذ شده در دعاوی مختلف و راه کارهایی که در موارد گوناگون ارائه می دهد، علاوه بر مفید فایده بودن، همواره مورد نقد نیز واقع شده است. یکی از سازوکارهای بسیار مهم در تجارت جهانی که برای تضمین رقابت سالم و تضمین تجارت منصفانه و تضمین نفع برابر در تجارت جهانی وضع شده است، مکانیسم جبرانهای تجاری است.

«جبران های تجاری» به سه نوع از مقررات ملی اطلاق میگردد که در شرایطی خاص محدودیتهایی بر واردات وارد می آورند. این سه نوع مقررات عبارتند از: 1- اقدامات حفاظتی 2- آنتی دامپنیگ یا اقدامات ضد بازار شکنی 3- اقدامات متقابل جبرانی.

اقدامات حفاظتی به سهمیه ها و تعرفه های گمرکی اطلاق می گردد که در برابر موج واردات وضع می گردد. برای وضع این اقدامات، واردات باید «خطر جدی» بالفعل یا بالقوه برای صنایع داخلی رقیب در کشور وارد کننده ایجاد نماید.

اقدامات ضد بازار شکنی به تعرفه هایی اطلاق می گردد که در مقابل قیمت گذاری ناعادلانه شرکتهای خصوصی وضع می شوند. این تعرفه ها بیشتر از تعرفه های عادی گمرکی هستند. قیمت گذاری ناعادلانه به آنگونه از قیمت گذاری اطلاق می گردد که «آسیب جدی» بالقوه یا بالفعل بر صنایع داخلی رقیب در کشور وارد کننده بار می کند.

اقدامات جبرانی گمرکی به تعرفه هایی اطلاق می گردد که در مقابل دولتهایی وضع می شوند که به صادر کنندگان خود یارانه اختصاص می دهند. این تعرفه ها بیشتر از تعرفه های عادی گمرکی هستند و هنگامی قابل استفاده می باشند که این واردات باعث «آسیب جدی» بالقوه یا بالفعل به صنایع داخلی رقیب در کشور وارد کننده شوند.

چنین اقداماتی بر طبق حقوق داخلی مجاز هستند و طبیعتا تابع صلاحدید دولت هستند ولی در حقوق تجارت بین الملل دست یازی به چنین اقداماتی محدودیت هایی دارد. ماده 1 موافقت نامه حفاظت ها مقرر می دارد:« این موافقت‌نامه قواعدی برای اعمال اقدامات حفاظتی به وجود می‌آورد كه به معنای اقدامات مقرر در ماده 19 گات 1994 تلقی خواهد شد.» و ماده 1 موافقت نامه اجرای ماده 6 موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت 1994 مقرر می دارد: «اقدام ضد بازارشكنی تنها در شرایط مقرر در ماده 6 موافقت‌نامه عمومی و متعاقب تحقیقاتی كه طبق مقررات موافقت‌نامه حاضر آغاز و انجام می‌شود، صورت خواهد گرفت. مقررات زیر تا آنجا ناظر بر اجرای ماده 6 گات 1994 است كه اقدامی به موجب قوانین و مقررات ضد بازار‌شكنی به عمل آمده باشد».

در هر یک از این موافقتنامه ها شرایطی برای اجرای این مکانیسم ها پیش بینی شده است و اعمال و اجرای آنها منوط به تحقق شرایطی شده است که هم از سوی کشورهای صنعتی و هم از سوی کشورهای در حال توسعه یکسان است.

شرایط توسل به این اقدامات چیست؟ چه محدودیت ها و الزاماتی بر قانونگذاری داخلی در زمینه تجارت دارد؟ حدود اعمال این اقدامات تا کجاست؟ چه نقشی در تضمین تجارت آزاد و منصفانه ایفا میکنند؟ معیار «خطر جدی» و «آسیب جدی» چه چیزی است که کشور در مقابل آنها بتواند به جبران های تجاری توسل جوید؟

در پایان نامه ی پیش رو، در صددیم تا این مکانیسم ها را تببین و تشریح کنیم و به سوالات مطرح شده، پاسخ گوییم.

سوالات تحقیق:

سوال اصلی- سازمان جهانی تجارت برای اعمال جبران های تجاری چه مکانیزمی در نظر گرفته است واین جبران ها مشتمل بر چه مواردی است ؟

سوال فرعی- شرایط اجرای این مکانیسم ها بر طبق موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت چیست؟

[1] Agreement on Subsidies and Countervailing Measures, Apr. 15, 1994, MARRAKECH AGREEMENT ESTABLISHING THE WORLD TRADE ORGANIZATION [hereinafter WTO Agreement]; Annex IA, LEGAL INSTRUMENTS—RESULTS OF THE URUGUAY ROUND vol. I (1994) [hereinafter WTO Subsidy Code] .

[2] See WTO Arbitrator’s Decision on United States Tax Treatment for “Foreign Sales Corporations,” WT/DS108/ARB (Aug. 30, 2002) [hereinafter FSC Article 22.6 Report].

[3] WTO Appellate Body Report on EC Regime for the Importation, Sale and Distribution of Bananas, WT/DS27/AB/R (Sept. 9, 1997) [hereinafter Bananas III].

[4] WTO Appellate Body Report on EC Measures Concerning Meat and Meat Products (Hormones), WT,DS26/AB/R (Jan. 16, 1998) [hereinafter Hormones].

[5] WTO Arbitrator’s Decision on EC Regime for the Importation, Sale, and Distribution of Bananas, WT/DS27/ARB, ¶ 8.1 (Mar. 30, 2000) (awarding $191.4 million damages to the U.S.) [hereinafter Banana III Arbitration (U.S.)]; WTO Arbitrator’s Decision on EC Measures Concerning Meat and Meat Products (Hormones), WT/DS26/ARB, ¶ 83 (July 12, 1999) (awarding $116.8 million damages

to the United States).

1-2- مقدمه
17
2-2- مبانی نظری تحقیق
19
3-2- چارچوب نظری تحقیق
25
4-2- پیشینه تحقیق
26
5-2- سوالات تحقیق
28
فصل سوم : 3.روش شناسی تحقیق
1-3 –مقدمه
30
2-3- پژوهش کیفی
31
3-3- جامعه آماری
40
4-3- حجم نمونه
40
5-3- شیوه جمع آوری داده ها
40
6-3- شیوه تجزیه و تحلیل داده ها
40
7-3- قابلیت اعتماد
41
فصل چهارم : یافته های تحقیق
1-4 مقدمه
49
جدول کدگزاری مصاحبه شوندگان
46
جدول کدگزاری پرسش ها
47
گزاره
48
2-4 داده ها و اطلاعات استخراج شده
49
3-4-اهداف تحقیق
60
1-3-4- سوال اصلی
60
2-3-4- سوال های فرعی
60
فصل پنجم : جمع بندی و نتیجه گیری
1-5- مقدمه
64
2-5- جمع بندی و نتیجه گیری
65
3-5- محدودیت های تحقیق
70
4-5- پیشنهادها
71
منابع و ماخذ
72
ب. فهرست جدول داده ها

 

الف.جدول کد گزاری مصاحبه شوندگان
46
ب0جدول کدگزاری پرسش ها
47
جدول یکم
49
جدول دوم
51
جدول سوم
52
جدول چهارم
53
جدول پنجم
54
جدول ششم
55
جدول هفتم
56
جدول هشتم
57
جدول نهم
58
جدول دهم
59
چکیده
این تحقیق به دنبال جای خالی مسئولیت اجتماعی و قوانین اخلاقی و توجه به ارزش ها و هنجارهای جامعه در تبلیغات برخی کالاهای خاص میباشد.
تبلیغات به انگلیسی : (Advertising)  به فرانسوی (Publicité ) ریشه درزندگی اجتماعی انسانها دارد عملی است که در آن فروشنده یا تولید کننده‌ای با انجام امری سعی می‌کند که خریدار بالقوه را از تولید این محصول آگاه کند.انجام این عمل با روش‌های گوناگونی انجام می‌شود
سه هدف عمده برای تمامی فعالیت های تبلیغاتی ، درکتابهای بازاریابی عنوان میشود : اطلاع دهندگی (Informing) ترغیب کنندگی (Persuading) و یادآوری کنندگی (Reminding).
بسیاری از شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا به هر طریق ممکن در قالب محدودیت‌های قانونی موجود برای مخاطبان جذاب به نظر برسند. برخی شرکت‌ها و آژانس‌های تبلیغاتی احساس می‌کنند که چنین رفتاری موجه و منطقی است. به هر حال، دیگر شرکت‌ها و مخاطبان بر این باورند که تبلیغ کنندگان باید احساسی عمیق‌تر نسبت به مسئولیت اجتماعی داشته و قوانین اخلاقی مخصوص به خود را با توجه به ارزش‌های جامعه توسعه دهند. برخی سوالات درباره مسئولیت اجتماعی در تبلیغات پاسخی واضح نداشته اما وابسته به اعتقادات یک شرکت و مخاطبان آن است
در این پژوهش قصد برآن است تا ضمن بررسی ضرورت های مطرح کردن و ترویج رسانه ای کالاهای خاص در جامعه، همچنین راه های انجام دادن این کار از نگاه صاحبنظران و ارتباط گران حوزه رسانه ها ، بویژه افرادی که در حوزه رسانه و تبلیغات فعالند ، مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت امکان برآورده کردن  نیاز جامعه به چنین محصولاتی از طریق معمول و توام با آگاهی بخشی از مبادی رسمی و نیمه رسمی بررسی گردد.
روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ، تجزیه و تحلیل کیفی دیدگاه های صاحبنظران و ارتباط گران حوزه رسانه ای ، بصورت نمونه گیری هدفمند است . تکنیک مورد استفاده برای جمع آوری داده ها از روش مصاحبه ی عمقی ، در پروسه زمانی مشخص شده است و دیدگاه های آنان با ده سوالی که قبل طراحی شده بود به دست آمده است.
برای خوانش اطلاعات و داده ها ، پاسخ ها به شکل گزاره درآمده و در 10 جدول مربوط به هر سوال قرارداده شد. با توجه به داده های استخراجی ، مشخص شد که صاحب نظران دیدگاه های پراکنده ای درباره تبلیغات کالاهای خاص دارند.
1-1-مقدمه
همانند هر رسانه جدیدی بنظر می آمد که پیشرفت رسانه های ماهواره ای، پدیده ای کاملا مطلوب و عاری از خطاست و برای تحقق دهکده جهانی، لازم و ضروری است. گرچه ماهواره و تکنولوژی های جدید ارتباطی، سهم به سزایی در پیشرفت علم و رفاه انسانی دارند اما همانند سایر رسانه ها دارای برخی آسیب ها و پیامدهای منفی نیز هست.

1- کلیات……………………….. 4

1-1 مقدمه………………………. 4

1-1-1 بیان مسئله………………………. 5

2-1-1 اهمیت و ضرورت……………………….. 5

3-1-1 سوالات تحقیق………………………. 5

4-1-1 فرضیه های تحقیق………………………. 6

5-1-1 پیشینه تحقیق………………………. 6

6-1-1 روش تحقیق………………………. 6

2-1 اشاره به پیشینه تاریخی وجغرافیایی سیستان……………. 7

1-2-1 جغرافیای سیستان………………………. 7

2-2-1 شهرهای سیستان در قرون آغازین هجری قمری……………………….. 9

3-2-1 نقشه سیستان در زمان ورود اسلام به این سرزمین………………………. 10

4-2-1 پیشینه اعتقادی سیستان تا زمان ورود اسلام به آن جا……………….. 11

5-2 -1 جمع بندی فصل اول………………………. 16

فصل دوّم: نمودارتاریخی حضور و رشد مکاتب کلامی درسیستان ( ناظر به جریان ها، شخصیت ‌ها و آثار)….. 17

1-2 شیعیان سیستان………………………. 18

1-1-2 شیعیان امامی………………………. 18

2-1-2 شیعیان زیدیه………………………. 35

3-1-2 شیعیان اسماعیلیه………………………. 40

4-1-2 جمع بندی فعالیت تشیع سیستان………………………. 42

2-2 خوارج………………………. 43

1-2-2 فرقه های خوارج در سیستان………………………. 46

2-2-2 جمع بندی فعالیت خوارج سیستان………………………. 50

3-2 اهل سنت سیستان………………………. 50

1-3-2 اهل حدیث……………………….. 50

2-3-2 مرجئه………………………. 67

3-3-2 کرامیه………………………. 69

4-3-2 معتزله………………………. 73

5-3-2 ماتریدیه……………………… 75

6-3-2 قدریه………………………. 78

7-3-2 تصوف……………………….. 80

8-3-2 جمع بندی فعالیت اهل سنت سیستان………………………. 85

فصل سوّم: اندیشه ها و روش کلامی متکلمان آن دیار………………………. 87

1-3 اندیشه کلامی متکلمان شیعی سیستان………………………. 88

1-1-3 شیعیان امامی………………………. 88

2-1-3 زیدیه………………………. 96

3-1-3 اسماعیلیه………………………. 99

2-3 اندیشه کلامی خوارج سیستان………………………. 102

1-2-3 اندیشه های کلامی ازارقه………………………. 102

2-2-3 اندیشه کلامی عطویه………………………. 103

3-2-3 اندیشه کلامی حمزه خارجی………………………. 103

3-3 اندیشه کلامی اهل سنت سیستان………………………. 104

1-3-3 اهل حدیث……………………….. 104

2-3-3 کرامیان………………………. 116

4-3 جمع بندی آراء و اندیشه ها متکلمان سیستان………………………. 119

نتیجه گیری……………………….. 120

منابع و مآخذ………………………. 121

چکیده:

اگر به تاریخ کلام به عنوان شاخه ای از علم کلام بنگریم مطالعه تاریخی رخدادهای کلامی در این میان، جایگاه استواری خواهد داشت. در این پژوهش، سیستانِ تاریخی به عنوان یک ظرف مکانی از جهت فعالیت های کلامی مورد توجه قرار گرفته است.

در جغرافیای تاریخی، «سیستان» بر تمامی سرزمین های واقع در جنوب شرقی ایران حدّ فاصل جنوب خراسان و شرق کرمان، غرب هراتِ افغانستان و شمال بلوچستان( مکران)، اطلاق می شود.

این سرزمین از قرن اول (هجری قمری)، فعالیت کلامیش آغاز شده و تا قرن هفتم ادامه داشته است؛ هدف این پایان نامه چنین است مکاتب کلامی که د

ر این قرون در سیستان فعالیت داشته را بررسی کند و چگونگی پیدایش و رشد این مکاتب را مورد کنکاش قرار دهد؛ هدف دیگر از پژوهش حاضر این است متکلمانی که در این برهه زمانی در سیستان سکونت داشته یا متعلق به آن جا بوده را بررسی کرده و آثار و روش کلامی آنان را تبیین کند.

روش ما در اینجا، روش توصیفی تحلیلی است؛ موضوع با بررسی کتب کلامی، تاریخی، رجالی و حدیثی، ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد؛ یافته های این تحقیق نشان می دهد که در سیستان، مکاتب کلامی همچون شیعه امامی، زیدیه، اسماعلیه، خوارج، اهل حدیث، معتزله و کرامیه فعالیت داشته و هر یک از این مکاتب دارای اندیشمندانی بوده اند که آثار کلامی و مبانی خاصی از خود به جا گذاشته اند.

این شهر طی چندین قرن، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های درسی اهل سنت به شمار می‌آمد و مجموعه‌ای از بزرگ‌ترین فقها، محدثان و متکلمانِ اهل تسنن را در خود جای داده بود، همچنین در این شهر مفاخری از شیعیان همچون«حریز بن عبدالله» حضور داشتند که مکتب اهل البیت را گسترش دادند.

فصل اول: کلیات

1- کلیات

1-1- مقدمه

سیستان یکی از سرزمین هایی است که عالمانِ اسلام شناسی را درخود پرورش داده است و کسانی برای آموختنِ مبانی اسلامی از این دیار رهسپار بلاد اسلامی می شدند و از متکلمان به نامِ زمانه خود می شدند و عدّه ای از آنان به این سرزمین بازگشته و تفکر حدیثی کلامی را در این دیار گسترش می دادند و عدّه دیگری در باقی بلاد زیسته اند.

دراین سرزمین فرقه های گوناگون اسلامی حضور داشته اند؛ از جمله«شیعه امامی»، «اسماعیلی»، « زیدیه»، «خوارج»، «اهل حدیث»، «شافعیه »، «حنفیه»، «صوفیه»؛ عالمان این فرقه ها، اندیشه های کلامی خود را دراین بلاد گسترش دادند.

درباره عالمان این دیار، کتاب هایی نوشته شده است؛ اما درباره اندیشهِ کلامی این عالمان و رابطه حوزه کلامی شیعی و سنی کمتر نگاشته شده است؛ لذا در این تحقیق متکلمان سرشناس این دیار را بررسی کرده وتاثیر اندیشه های این عالمان را در این دیار بررسی کنیم.

با توجه به کمبود منابع موجود در این زمینه، کار نگارش پایان نامه به سختی پیش رفت ولی آخرالامر به لطف الهی این تحقیق با تمام نقصانش به دستاوردهای مهمی رسید.

1-1-1 بیان مسئله

یکی از مباحث کلامی، بررسی مکاتب کلامی است که در منطقه جغرافیایی وجود داشته و دارای پیراوانی بوده اند؛ سیستان نیز یکی از مناطقی است که اکثر فرقه های اسلامی در آنجا دارای عالمان سرشناسی بوده اند؛ مانند«شیعه اثنا عشری، زیدی، اسماعیلی، خوارج، اهل حدیث، شافعی، معتزلی، حنفی و صوفی» وبعضی از این عالمان دارای آثار کلامی یا دارای آثار حدیثی بوده اند که با رویکرد کلامی- اعتقادی احادیث را نقل می کرده اند؛ لذا در این پایان نامه مکاتب کلامی آنجا وآثار کلامیشان و اندیشه های کلامی آنجا را بررسی می کنیم.

2-1-1 اهمیت و ضرورت

بررسی مکاتب کلامی و رویکرد عالمان یک منطقه نقش بسزایی درشناخت تاریخ کلام اسلامی دارد و از سویی که اکثر فرقه های اسلامی در سیستان حضور داشته اند به گونه ایی که اکثر متکلمان این فرقه ها، محدّث نیز بوده اند؛ لذا برای فهم احادیث کلامی راوی، شناخت مکتب فکری او دارای اهمیت است. همچنین با توجه به عدم معرفی کامل مورخان از رخدادهای کلامی در سیستان، نویسنده را بر آن داشت تا تحقیقی گردآوری کند تا تمام فرقه های اسلامی و فعالیت های متکلمان آنان را در این دیار نمایان کند.

3-1-1 سوالات تحقیق

سوال اصلی: آیا منطقه سیستان در سده های نخستین اسلامی از ظرفیت های فکری و اعتقادی برخوردار بوده و هر یک از گروه ها و فرقه ها چه متکلمان و آثار کلامی را به جامعه اسلامی تقدیم کرده اند؟

سوال فرعی:

1- سیر تاریخی مذاهب کلامی در سیستان چگونه بوده است؟

2- گرایش ها و مکاتب کلامی متکلمان سیستان چگونه است؟

3-آرا و روش کلامی متکلمان آن جا در سده های نخستین اسلامی چگونه بوده است؟

4-1-1 فرضیه های تحقیق

1-بعضی از متکلمان – شیعه و سنی- آن دیار دارای آثار کلامی یا داری آثار حدیثی با رویکرد کلامی بوده اند.

2- با ورود اسلام در قرن اول تفکر کلامی در سیستان آغاز گردید ودر قرن سوم و چهارم تقریباً اکثر فرقه های اسلامی در این منطقه حضور داشتند و فعالیت می کرده اند

3- دراین دیار تفکرات نص گرایی اهل حدیث و عقل گرای معتزلی و عقلی حدیثی شیعی و خوراج حضور داشته اند و در این دیار فعالیت می کردند.

4- برخی متکلمان سیستان دارای آرای کلامی خاصی بوده اند مانند: آرای کلامی محمد بن کرام موسس فرقه کرامیه.

5-1-1 پیشینه تحقیق

فصل اول : مقدمه و کلیات تحقیق……………….. 1

1-1) تعریف سیستم تشخیص نفوذ:……………… 2

2-1) اما چه چیزهایی سیستم تشخیص نفوذ نیست؟………………. 2

3-1 ) دسته بندی حملات :……………… 4

4-1) انواع دسته بندی سیستم های تشخیص نفوذ :……………… 4

1-4-1) روش های تشخیص نفوذ………………. 6

1-1-4-1) روش تشخیص امضاء :……………… 6

2-1-4-1) روش تشخیص بر اساس ناهنجاری :……………… 6

3-1-4-1) روش ترکیبی :……………… 7

2-4-1) دسته بندی براساس ساختار سیستم حفاظتی……………….. 8

1-2-4-1) سیستم تشخیص نفوذ مبتنی بر میزبان:……………… 8

2-2-4-1) سیستم تشخیص نفوذ مبتنی بر شبکه:……………… 9

3-2-4-1) مدل ترکیبی:……………… 9

3-4-1) دسته بندی از لحاظ ساختار پردازشی:……………… 10

4-4-1) دسته بندی بر اساس نوع منابع داده:……………… 10

5-4-1) دسته بندی براساس رفتار بعد از حمله:……………… 10

6-4-1) دسته بندی بر اساس جنبه های زمانی……………….. 10

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق……………….. 12

1-2) داده کاوی: مقدمه………………. 13

‫2-2) داده کاوی: مفاهیم کلی……………….. 13

3-2) روال داده کاوی……………….. 16

1-3-2) بیان مسأله و فرمول بندی فرضیه………………. 17

2-3-2) گردآوری داده………………. 17

3-3-2) انجام پیش پردازش………………… 18

4-3-2) تشخیص و حذف داده های زائد………………. 18

5-3-2) برآورد مدل (کاوش داده) ………………19

6-3-2) تعبیر مدل و استخراج نتایج………………19

4-2) آشنایی با مجموعه داده KDD ………………

5-2) ماشین های بردار پشتیبان………………. 23

1-5-2) دسته بندی کننده بردار پشتیبانی……………….. 24

2-5-2) SVC با حاشیه انعطاف پذیر………………. 30

3-5-2) کرنل:……………… 33

1-3-5-2) انواع کرنل ها:……………… 35

4-5-2) مقایسه ماشین های بردار پشتیبان با شبکه های عصبی……….. 35

3-5-2) نقاط ضعف ماشین های بردار پشتیبان………………. 36

فصل سوم : روش تحقیق……………….. 39

1-3) بهینه سازی……………….. 40

2-3) مقایسه ریشه یابی با بهینه سازی: ………………40

3-3) انواع بهینه سازی: ………………41

4-3) فراابتکاری……………….. 42

5-3) انواع الگوریتم‌های ابتکاری……………….. 44

1-5-3) الگوریتم ژنتیک………………… 46

1-1-5-3) مراحل انجام الگوریتم ژنتیک………………… 47

2-1-5-3) عملگرهای الگوریتم ژنتیک:……………… 47

3-1-5-3) شرایط خاتمه برای الگوریتم ژنتیک………………… 58

 

 

2-5-3) الگوریتم رقابت استعماری (ICA)………………

7-2-5-3) مراحل الگوریتم رقابت استعماری……………….. 69

3-5-3) الگوریتم بهینه سازی توده ذرات (PSO )………………

مراحل الگوریتم PSO………………..

فصل چهارم : محاسبات و یافته های تحقیق……………….. 73

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات……………….. 83

مراجع:……………… 85

چکیده:

امروزه گسترش تکنولوژی بخصوص شبکه های رایانه ای و وابسته شدن هرچه بیشتر مردم به این تکنولوژی بر کسی پوشیده نیست. در کنار آن فعالیت های مخربانه عده ای سودجو جهت آسیب رسانی به اطلاعات دیگران در این حوزه، شکل های جدیدی بخود گرفته و همچنان در موازات پیشرفت تکنولوژی، این فعالیت های مخربانه نیز پیشرفت چشمگیری داشته است. از جمله این فعالیت های مخربانه، حملات متنوع و پیچیده به شبکه های رایانه ای می باشد. از این رو در ادامه به بررسی سیستم های تشخیص نفوذ به شبکه های رایانه ای به عنوان یک ابزار قدرتمند برای تشخیص حملات پرداخته و با بررسی تکنیک های مطرح در حوزه داده کاوی و بخصوص الگوریتم ماشین های بردار پشتیبان ، راهی برای بهبود ضعف های بکارگیری این الگوریتم در سیستم های تشخیص نفوذ مطرح می کنیم.

الگوریتم ماشین های بردار پشتیبان یک الگوریتم قدرتمند برای دسته بندی داده ها است اما دارای ضعف هایی مثل تنظیم پارامترهای مورد نیازش می باشد. برای حل این چالش مهم از الگوریتم های قدرتمند در حوزه محاسبات تکاملی ازقبیل الگوریتم ژنتیک، الگوریتم رقابت استعماری و الگوریتم ازدحام ذرات استفاده می کنیم. مشکل دیگر الگوریتم های ماشین بردار پشتیبان این است که صرفا برای دسته بندی داده های دو کلاسه طراحی شده اند، در صورتیکه مجموعه داده موجود برای سیستم های تشخیص نفوذ بیشتر از دو کلاس دارند. در نهایت ماشین بردار پشتیبانی ارائه شد که علاوه بر انجام عمل دسته بندی برای داده هایی با بیش از دو کلاس ، پارامترهای مورد نیازش را از طریق الگوریتم های فراابتکاری تنظیم  می کند.

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1- تعریف سیستم تشخیص نفوذ

سیستم تشخیص نفوذ (IDS) یک سیستم دفاعی است که فعالیت های خصمانه در یک شبکه کامپیوتری را پیدا می کند. به عبارت دیگر مهمترین مسئله در این سیستم ها این است که اغلب فعالیت هایی که ممکن است امنیت سیستم را به خطر بیندازد و یا کارهایی که منجر به شروع یک خرابکاری در سیستم بشود را تشخیص می دهد مانند شناسایی اولیه اطلاعات سیستم ها و یا فاز جمع آوری داده که منجر به آسیب رساندن به سیستم می شود مانند عملیات اسکن پورت های سیستم.

یک ویژگی مهم سیستم های تشخیص نفوذ توانایی آن ها در نمایش فعالیت های غیرنرمال در شبکه می باشد مانند تلاش کاربران برای ورود به محیط های غیر مجاز و اعلام خطر به مدیر سایت.

علاوه بر آن یک سیستم تشخیص نفوذ این توانایی را دارد که بتواند حملاتی که از داخل یک سازمان و یا خارج از سازمان به داخل آن می شود را تشخیص دهد.

2-1- موارد زیر جزء سیستم های تشخیص نفوذ نمی باشد:

برای درک بهتر سیستم های تشخیص نفوذ باید گفت که برخلاف لغات و اصطلاحات بکار رفته در تعاریف بالا هر چیزی را نمی توان در این دسته بندی قرار داد. به صورت منحصر به فرد ابزار های زیر یک سیستم تشخیص نفوذ نمی باشد:

1-2-1 ) ابزارهایی که برای نگهداری گزارش روزانه یک سیستم بکار می رود به عنوان مثال تشخیص انواع آسیب پذیری هایی که منجر به از کار افتادن سیستم می شود. این ابزارها سیستم های مانیتور ترافیک شبکه می باشند.

2-2-1 ) ابزارهایی که برای تشخیص آسیب پذیری های مربوط به باگ و عیب سیستم های عامل و سرویس های شبکه بکار می روند برای مثال Cyber Cop Scanner

3-2-1 ) ابزارهایی که برای تشخیص نرم افزارهای مخرب مانند ویروس ها، اسب های تروجان، کرم ها و بمب های منطقی طراحی شده اند. اگر چه این موارد بسیار شبیه ویژگی های سیستم های تشخیص نفوذ می باشند یا به عبارت دیگر می توانند زمینه را برای یک نفوذ آماده کنند.

نکته : ویروس ها برنامه هایی هستند که مشابه ویروس های زیستی گسترش یافته و پس از وارد شدن به کامپیوتر اقدامات غیر منتظره ای انجام می دهند. برای اینکه یک برنامه به عنوان ویروس شناخته شود فقط کافیست در ساختار خود یک واحد تکثیر کننده داشته باشد تا بتوانند سایر برنامه های دیگررا آلوده کنند اما درواقع ویروس ها در ساختار خود دارای چهار فسمت اصلی می باشند:

واحد پنهان کننده : یک برنامه گمراه کننده که باعث می شود ویروس بتواند خود را در کامپیوتر پنهان کند

واحد تکثیر کننده : یک برنامه تکثیر کننده که بوسیله آن ویروس می تواند خود را تکثیر کرده و برنامه بیشتری را آلوده کند.

واحد فعال کننده : یک کلید فعال کننده که باعث می شود ویروس در زمان خاصی یا بعد از انجام عمل خاصی فعال شود.

واحد اجرایی :قسمت اجرایی ویروس که ممکن است فقط یک نمایش بدون خطر باشد و یا یک برنامه خطرناک که باعث وارد شدن صدمه به سیستم شود.

اسب های تروجان : بزرگترین تفاوت اسب های تروجان (تراوا) و یک ویروس این است که اسب های تراوا خودشان منتشر نمی شوند.

کرم ها : کرم های کامپیوتری برنامه های هستند که بطور مستقل تکثیر و اجرا و در سراسر ارتباطات شبکه منتشر میشوند.

2-1 بیان مسئله……………….. 4

3-1. اهمیت و ضرورت تحقیق………………… 7

4-1. جنبه ی جدید و نو آوری تحقیق :………………. 8

5-1. اهداف تحقیق :………………. 8

6-1. سوالات تحقیق : ……………….9

7-1. جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه گیری:………………. 9

8-1. روش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها : ……………….10

9-1. روش گردآوری داده ها: ……………….10

10-1. مراحل انجام تحقیق :………………. 10

11-1. محدودیت تحقیق:………………. 11

فصل دوم : ادبیات، مبانی نظری و پیشینه تحقیق………………… 12

1-2 مقدمه :………………. 13

2-2. هوش سازمانی………………… 13

1-2-2. سیستم هوش تجاری به عنوان هسته تصمیم گیری………………… 14

2-2-2. كاربرد هوش كسب و كار در سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی………….. 15

3-2-2. نیازمندی های ارزیابی هوش تجاری در سیستم های برنامه ریزی منابع انسانی…… 16

3-2. ارزیابی عملکرد:………………. 17

1-3-2 سیر تحول ارزیابی عملکرد……………….. 18

2-3-2. ارکان ارزیابی عملکرد چه چیزی باید مورد ارزیابی قرارگیرد؟…….. 19

3-3-2. ارزیابی چه زمانی صورت می پذیرد؟……………….. 20

4-3-2. انواع ارزیابی………………… 20

5-3-2. رویکردهای ارزیابی عملکرد……………….. 22

6-3-2. مراحل ارزیابی عملکرد……………….. 23

7-3-2. مدلهای ارزیابی عملکرد……………….. 23

8-3-2. ضرورت و اهمیت ارزیابی عملکرد……………….. 24

9-3-2. نقش فناوری اطلاعات در ارزیابی عملکرد……………….. 25

4-2. مدیریت منابع انسانی………………… 25

1-4-2. عملکردها مدیریت منابع انسانی………………… 26

2-4-2. تشریح مدل جامع ارزیابی عملکرد منابع انسانی………………… 26

3-4-2. الگوهای متداول ارزیابی عملکرد سازمان ها و دستگاه های اجرایی………… 26

4-4-2. جایگاه و نقش نظام ارزیابی عملکرد در فرایند توسعه منابع انسانی سازمان…… 27

5- 2. اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر سازمان………………… 29

6-2. مدیریت راهبردی – برنامه ریزی راهبردی………………… 30

7-2. مدل SWOT………………..

8-2. مراحل پیاده سازی مدل BSC…………………

1-8-2. تعیین اندازه سازمان………………… 33

2-8-2. تجزیه و تحلیل موقعیت سازمان………………… 33

3-8-2. تثبیت چشم انداز……………….. 34

4-8-2. تعیین استراتژی های سازمان………………… 34

5-8-2. تعیین وجه های مناسب برای شرکت………………… 34

6-8-2. تدوین اهداف استراتژیک برای جنبه های تعیین شده……………….. 34

9-2 کارت امتیاز متوازن………………… 35

10-2 . شاخص…………………. 35

11-2. داشبورد……………….. 36

1-11-2. داشبوردها، اندازه گیری عملکرد سازمانی و مدیریت…………… 38

2-11-2. اثرات پیاده سازی داشبورد بر سازمان………………… 38

12-2. برای ارزیابی برنامه توسعه دانشگاه میتوان دو نقش در نظر گرفت…….. 38

1-12-2. ارزیابی زمینه و محیط………………… 39

2-12-2. ارزیابی درون داد……………….. 39

3-12-2. ارزیابی فرایند……………….. 39

4-12-2. ارزیابی برون داد……………….. 39

5-12-2. مدیریت دانشگاهی………………… 40

13-2. عناصر اصلی تشکیل دهنده آموزش عالی و تنگناهای موجود……….. 41

14-2. هیات علمی………………… 42

15-2. قوانین و مقررات و آیین نامه ها………………. 42

16-2. حوزه های مرتبط با اعضای هیات علمی………………… 43

1-16-2. فعالیت های فرهنگی – تربیتی – اجتماعی………………… 43

2-16-2. فعالیت های آموزشی………………… 43

3-16-2. فعالیت های پژوهشی و فناوری………………… 43

4-16-2 فعالیت های علمی و اجرایی………………… 43

 

 

5-16-2 شاخص های مالی………………… 43

17-2. پیشینه……………….. 44

فصل سوم: روش تحقیق………………… 46

1-3. مقدمه……………….. 47

2-3. روش تحقیق………………… 47

3-3. شناسایی و ارزیابی شاخص ها………………. 48

4-3. جامعه و نمونه آماری………………… 48

5-3. مراحل اجرای تحقیق………………… 48

6-3. ابزار اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات………………… 51

1-6-3. نرم افزارهای مورد استفاده :………………. 51

2-6-3. معرفی پرسشنامه……………….. 51

3-6-3 . آزمونها و تگنیک های آماری………………… 52

4-6-3. روایی و پایایی پرسشنامه……………….. 52

7-3. روایی/ اعتبار : ……………….52

8-3. پایایی:………………. 52

9-3. آزمون میانگین T-Student………….

10-3. یکپارچگی داده ها………………. 54

فصل چهارم: ……………….56

1-4. مقدمه……………….. 57

2-4. چشم انداز……………….. 57

3-4. تحلیل ذینفعان………………… 58

1-3-4. ذینفعان داخلی………………… 58

2-3-4. ذینفعان خارجی………………… 58

4-4. بیانیه ماموریت…………………. 58

5-4. ارزش های محوری………………… 59

1-5-4. پاسداری از اصول و ارزش های اسلامی از طریق………….. 59

2-5-4. تعهد به پیشرفت دانشگاه و کشور با اعتقاد به :……………. 59

6-4. تعیین عناصر راهبردی………………… 60

1-6-4. زمینه ها و حوزه های مورد نظر در اهداف………………… 60

7-4. اهداف کلان کیفی………………… 60

1-7-4. اهداف کلان بخش آموزش…………………. 60

2-7-4. اهداف کلان بخش پژوهش………………….. 60

3-7-4. اهداف کلان بخش مالی………………… 61

8-4. تعیین جنبه های مدل ارزیابی امتیاز کارت متوازن :………………. 61

1-8-4. فراگیران………………… 62

2-8-4. مالی………………… 62

3-8-4. فرایند داخلی:……………….62

4-8-4. رشد و نوآوری: ……………….62

9-4. عوامل حیاتی موفقیت………………… 63

10-4. تعیین موقعیت راهبردی با توجه به ماتریس (SWOT):……………….

1-10-4. بررسی عوامل استراتژیک داخلی و خارجی :………………. 65

2-10-4. ماتریس تحلیل نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدید :………………. 73

11-4. تدوین شاخص ها از چهار منظر مالی، پژوهشی، آموزشی و فرهنگی…….. 75

12-4. استخراج سنجه های عملکرد : ……………….80

1-12-4. شاخص های کلیدی عملکرد، شاخص های عملکردی، شاخص های نتیجه و شاخص های کلیدی نتیجه …. 80

13-4. ایجاد داشبوردهای مدیریتی………………… 84

1-13-4. داشبوردهای مربوط به شاخص ها………………. 84

2-13-4. داشبوردهای مربوط به شاخص های مالی………………… 85

3-13-4. داشبوردهای مربوط به شاخص های آموزشی………………… 86

4-13- 4. داشبوردهای مربوط به شاخص های حوزه پژوهشی………………… 89

14-4. داشبوردهای مربوط به BSC سازمان………………… 91

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری………………… 93

1-5. مقدمه……………….. 94

2-5. نتایج………………… 94

3-5. استراتژی و راهكار كاهش………………….. 95

1-3-5. استراتژی و راهکار رسوخ در بازار……………….. 96

2-3-5. استراتژی و راهکارها توسعه محصول………………… 96

3-3-5. استراتژی و راهکار مشارکت………………… 96

4-3-5. استراتژی و راهكار تنوع همگون………………… 97

4-5. همسویی ابعاد نقشه راهبرد با راهبرد سازمان………………… 97

5-5. محدودیت تحقیق………………… 99

6-5. پیشنهاد‌ها………………. 99

منابع و مراجع:………………. 101

منابع فارسی :………………. 101

منابع انگلیسی………………… 103

پیوست ها………………..107

چکیده:

وجود نظام ارزیابی عملکرد در سطوح مختلف به دلیل حصول اطمینان از انطباق عملکرد حوزه های مختلف سازمان با برنامه ها ، سیاست ها ، قوانین ، بخشنامه ها و استاندارد ها ضروری می نماید تا بدین ترتیب امکان مقایسه روند عملکرد واحدها در دوره های متوالی به منظور تشخیص ظرفیت ها ، توانایی ها ، زمینه های بهبود ، تعیین الگوهای مناسب ارتقاء کیفیت و تشویق واحدها به استفاده از تجارب موفق امکان پذیر گردد.

در هر سازمان ، تشخیص شاخص‌های کلیدی و جاری ساختن نظام شاخص‌ها ، درک نقاط قابل‌بهبود آنان و درنهایت برنامه‌ریزی و اجرای بهبود از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. در این پژوهش، که پژوهشی پیمایشی-کاربردی است که با تحلیل نقاط قوت ، ضعف ، فرصت و تهدید (SWOT) سازمان و نیز به کمک مدل کارت امتیازی متوازن (BSC ) ، مدلی جهت استخراج شاخص کلیدی دانشگاه قم ارائه شده است .اجرای “نظام شاخص‌های کلیدی نتیجه و عملکرد” در این سازمان نشان خواهد داد تا چه میزان در بهبود فرهنگ هدف‌گذاری و شاخص دهی سازمانی ایفای نقش کرده و این مسیر چگونه امتداد خواهد یافت. در انتها علاوه بر ارائه پیشنهاداتی به‌منظور اجرای هر چه‌بهتر این رویکرد، یادآور می‌شود هدف عمده این رویکرد ، سازمان‌دهی نظام شاخص‌های کلیدی سازمان به‌صورت لایه به لایه و با حرکت از سطوح عملیاتی (پروژه‌ها و برنامه‌ها) تا سطوح عالی(استراتژیک) بوده است. که در نهایت این شاخص ها توسط نرم افزار داشبورد مدیریتی  Qlik Viewپیاده سازی گردید.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

داشتن اطلاعات دقیق، مرتبط و بهنگام، باعث بالا رفتن سرعت و دقت تصمیم گیری شده و جلوی انتخاب بسیاری از تصمیمات نادرست را خواهدگرفت. اطلاعات و دانش، نشان دهنده ثروت اساسی یک سازمان است. شرکت ها و سازمان ها سعی می کنند از این ثروت برای به دست آوردن مزیت رقابتی در هنگام تصمیم گیری های مهم استفاده نمایند. [37]

مدیران، به منظور مواجهه با محیط و تحقق اهداف سازمانی خود، با مد نظر قرار دادن متغیرهای محیطی، ضرورتاً بایستی محیط را تحلیل و متغیرهای آن را شناسایی کرده و در برخورد با آنها تدبیر مناسب را اتخاذ نمایند. این امر مستلزم برخورداری از اطلاعات بهنگام درون و برون سازمانی و نیز امکان بهره برداری بهینه از آنها را دارد. برای این که سازمان ها قادر به واکنش سریع در برابر تغییرات بازار باشند، نیاز به سیستم های اطلاعات مدیریتی دارند تا بتوانند از سازمان و محیط آن، تحلیل های علت و معلولی مختلف را انجام دهند. [42]

سیستم های هوش تجاری[1] (BIS)، ابزاری را فراهم می کنندکه براساس آن نیازهای اطلاعاتی سازمان به شکل مناسبی پاسخ داده می شود؛ وظایف اصلی که توسط سیستم های هوش تجاری مورد توجه قرار می گیرد، شامل: شناسایی هوشمندانه داده های اطلاعاتی، تجمیع آن ها و تحلیل چند بعدی داده هایی است که از منابع اطلاعاتی مختلف به دست آمده است، می باشد. سیستم های هوش تجاری، داده های مربوط به سیستم های اطلاعاتی درون سازمانی را با داده هایی که از محیط سازمان به دست می آید، تجمیع می کنند. این داده های محیطی می تواند شامل آمارها، پایگاه های اطلاعاتی مربوط به مراکز سرمایه گذاری و مالی و پایگاه داده های متفرقه باشند. چنین سیستم هایی به عنوان رابط ها و واسط گرهایی هستند که برای کسب اطلاعات روزآمد، قابل اطمینان وکافی بوده، نسبت به فعالیت های مختلف شرکت عمل می کنند. [42]

سازمان ها با بهره گرفتن از انبارداده ها،[2] به حمایت از برنامه های استراتژیک و ماموریت حیاتی خود نیاز دارند داده های سپرده شده به انبار داده ها باید تبدیل به اطلاعات و دانش شوند و به طور مناسبی در اختیار تصمیم گیرندگان در درون سازمان و شرکای مهم در زنجیره ارزش سازمانی قرار گیرند. در محیط انبار داده ها، رابط انسان و کامپیوتر بالاترین اهمیت را داراست و تعیین کننده نقش اصلی موفقیت از دیدگاه کاربر نهایی است. به منظور حمایت از تجزیه و تحلیل وگزارش کارها، انبار داده باید داده های با کیفیت بالا را ارائه نماید و باید این اطلاعات را از طریق رابط های بصری در اختیارکاربران قرار دهد. [43]

امروزه با توجه به پیشرفت های مداوم در فناوری اطلاعات و ارتباطات و رشد سریع محیط کسب وکار، سازمان ها با رشد فزاینده اطلاعات مقابله می کنند . مدیران اغلب با گزارشات و اطلاعات بسیاری از سیستم های اطلاعات سازمانی مانند برنامه ­ریزی منابع سازمانی[3] (ERP) و هوش تجاری مواجه شده اند. این پدیده های است که به طور کلی به عنوان اضافه بار اطلاعات شناخته شده است. مشکل بیشتر زمانی است که گزارش ها با توجه به اطلاعات ارائه شده ضعیف هستند و به انحراف تصمیم گیرندگان می انجامد . [44]

راه حل داشبورد، [4] می تواند این مشکلات را حل نماید. داشبوردهای مدیریتی، سیستم های نرم افزاری نوینی هستند که در جهت غنی سازی اهداف، با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل اطلاعات به سازمان ها کمک می کند. داشبورد، به مدیران این امکان را می دهد تا با تعریف، نظارت و تحلیل شاخص های کلیدی عملکرد در ایجاد تراز بین اهداف و فعالیت ها، نمایان سازی کلیه فعالیت های سازمان و ایجاد یک محیط نمایش مشترك بین اهداف و فعالیت ها برای تصمیم سازی درست و کارآمد اقدام نمایند.

داشبورد را می توان به عنوان سیستم پشتیبانی تصمیم گیری که اطلاعات را در یک قالب خاص به تصمیم گیرنده ارائه می کند تلقی نمود. از این رو، داشبورد را باید با توجه به ویژگی های نحوه ی ارزیابی و برای ارتباط برقرارکردن با آنها در راستای تصمیم گیری طراحی کرد . این سیستم اطلاعاتی، نمادها و نشانه های تصمیم گیری را برای تصمیم گیرنده فراهم می کند. [48]

به طور کلی ارزیابی عملکرد،[5] فرایندی است که بوسیله آن کار کارکنان در فواصلی معین و به طور رسمی مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد ؛ منظور از ارزیابی عملکرد اعضای هیات علمی عبارت است از: سنجش منظم فعالیت های آموزشی / پژوهشی اساتید و تعیین میزان دستیابی به اهداف نظام آموزشی، که بر اساس معیار های از قبل تعیین شده صورت می گیرد . حال مسئله آن است که معیارهای موجود ارزیابی عملکرد اعضای هیات علمی، کافی نبوده و دارای کاستی هایی می باشد، بدین صورت که در نظام ارزیابی موجود فقط خواسته ها و انتظارات سیستم آموزشی لحاظ شده و نظر خود اساتید و دانشجویان مورد توجه قرار نگرفته است . لذا سوال اصلی تحقیق این است: معیار های مطلوب ارزیابی عملکرد اعضای هیات علمی کدامند؟

1-2- بیان مسئله

با رشد و توسعه‌ی فضای رقابتی و پیشرفت فناوری، تقریباً تمامی روش‌های سنتی که برای بهبود تصمیم‌گیری در سازمان ها استفاده می‌شد، به تدریج کنار گذاشته شده و جای خود را به سیستم های هوشمند کسب ‌و کار[6] می‌دهند. این سیستم ها داده ها را به صورت بر خط اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل می کنند و اطلاعات مورد نیاز مدیران را به صورت دسته‌بندی شده به آن‌ ها ارائه می‌دهند. برای اینکه مشخص کنیم کدام اطلاعات برای مدیران اهمیت دارند و یا بسیار حیاتی هستند، باید شاخص های کلیدی و مهم سازمان را تعریف کنیم. شاخص های مهم و کلیدی از اهداف بنیادی و راهبردهای سازمان استخراج می شود و به همین ترتیب راهبردها هنگامی خودشان را نمایان می کنند که سازمان دارای برنامه‌ریزی راهبردی باشد.

این تحقیق با تجزیه و تحلیل دیدگاه های ارزیابی عملکرد مدیریت منابع انسانی دانشگاه قم، ضرورت و اهمیت آن را برای بهبود مستمر سازمان و مدیریت عملکرد، همراه با ساخت داشبورد های مدیریتی مورد توجه قرار می‌دهد.

هوش تجاری عبارتست از بُعد وسیعی از کاربردها و تکنولوژی برای جمع آوری داده و دانش جهت تولید پرس و جو در راستای آنالیز سرمایه گذاری[7] برای اتخاذ تصمیات تجاری دقیق و هوشمند.

یک هوش تجاری براساس یک معماری Enterprise تشکیل شده و در قالب (پردازش تحلیلی برخط)[8]، OLAP به تحلیل داده های تجاری ( در دو بعد درون سازمانی بیرون سازمانی)و اتخاذ تصمیمات دقیق و هوشمند می پردازد.

هوش تجاری، نه بعنوان یک محصول و نه بعنوان یک سیستم، بلکه بعنوان یک معماری موردنظر است که شامل مجموعه ای از برنامه های کاربردی و تحلیلی است که به استناد پایگاه های داده عملیاتی و تحلیلی به اخذ و کمک به اخذ تصمیم برای فعالیت های هوشمند تجاری می پردازند، در این تحقیق با توجه به اهمیت موضوع، جهت بررسی مولفه های طراحی داشبوردها برای ارائه اطلاعات مناسب و بهنگام برای مدیران سیستم تلاش شده است.

با توجه به گستردگی موضوع تحقیق، برای انجام این پروژه مراحل مختلفی باید طی شود و مباحث زیادی در این زمینه مطرح می شود. در ادامه سعی شده است با تعریف مباحث مختلف مطرح شده در این زمینه، موضوع تحقیق به روشنی بیان شود.

هر فرایندی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات با توالی و ترتیب خاص منطقی و هدف دار می‌باشد. ارزیابی عملکرد، فرایندی است که به سنجش و اندازه‌گیری، ارزش‌گذاری و قضاوت درباره عملکرد طی دوره‌ای معین می‌پردازد.

در دنیای تجارت پر تلاطم امروزه، سازمان ها در تلاشند برای رسیدن به اهداف خود در تدوین استراتژی صحیح، انجام عملكردهای پربازده و مشتری مداری گوی سبقت را از یكدیگر بربایند. داشبوردهای مدیریتی، سیستم های نرم افزاری نوینی هستند که در جهت غنی‏سازی اهداف با بهره گرفتن از اطلاعات و تجزیه و تحلیل  آنها به سازمان ها كمك می‏كند. داشبورد به مدیران این امكان را می‏دهد تا با تعریف، نظارت و تحلیل شاخص های كلیدی عملكرد یا KPI [9] در ایجاد تراز بین اهداف و فعالیت‏ها، نمایان‏سازی كلیه فعالیت‏های سازمان و ایجاد یک محیط نمایش مشترك بین اهداف و فعالیت‏ها برای تصمیم سازی درست و كارآمد اقدام نمایند.

در سازمان ها با توجه به حجم داده های پراکنده، تصمیم گیری به این آسانی امکان پذیر نیست؛ برای تصمیم گیران سازمان، مقدار داده‌ای که باید در روز کاری مشاهده و تحلیل شود، بسیار چالش بر انگیز است. با باز شدن درهای بی‌شمار سازمان ها بر مشتریان، شرکا و عرضه کنند گان، سازمان ها دیگر با اطلاعات کم و ناقص قادر به مدیریت نیستند. حجم وسیع اطلاعات و توزیع آن از طریق پخش گزارش های معمول، دیگر پاسخگوی نیاز سازمان ها نخواهد بود، چرا که این گزارش ها غالبا ایستا هستند و با توجه به ایستایی و حجم بسیار، باعث سردرگمی می شوند. بنابر این فرصت ها و تهدیدها نادیده گرفته شده یا بسیار دیر کشف می شود و این موضوع باعث می‌شود که سازمان نتواند به حرکت سریع خود ادامه دهد. بنا بر این به‌طور طبیعی از صحنه رقابت حذف می‌شود. پس زمان نگاه جدید به داشبورد سازمانی – که مفهومی جدید در مدیریت اطلاعات را ارائه دهد و پاسخگوی نیازهای متخصصان امروزی باشد- فرا رسیده است.

بنا به این دلایل، داشبوردهای سازمانی، به یک پدیده پویا و رو به گسترش تبدیل گشته اند. مدیریت، صرفا‌ گزارش‌دهی و گزارش‌گیری نیست؛ بلکه وظیفه اصلی آن، ارائه اطلاعات بهنگام شده و پویا به افراد ذیصلاح برای مدیریت دانش، تصمیم‌گیری دقیق و واکنش سریع به تغییرات است. [ 8]

مهمترین مزایای سیستم هایی که با در نظر گرفتن نکات مذکور طراحی می شوند به شرح ذیل است:

1- یکپارچه شدن اطلاعات سیستم های مختلف در قالب یک انباره داده مرکزی؛

2- در دسترس بودن گزارشات تحلیلی به روز و بدون محدودیت؛

3- ایجاد داشبوردهای قابل سفارشی سازی بوسیله خود کاربر؛

4- تعریف انواع گزارشات به وسیله جداول متداخل منتج از مکعب های اطلاعاتی؛

4- دسترسی به گزارشات سطح بندی شده خوشه ای[10] بدین معنی که کاربر با کلیک روی بخش های مختلف نمودار یا نقشه می تواند گزارشات و نمودارهای جزئی تری را در مورد آن بخش مشاهده نمایند.

[1]. business intelligence systems

[2]. Data warehouse

[3].Enterprise resource planning

[4].Dashboard

[5]. Performance Evaluation

[6]. Business

1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….2

1-2-بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………2

1-3-اهمیت وضرورت موضوع تحقیق…………………………………………………………………………….4

1-4-اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………6

1-5-چارچوب نظری تحقیق………………………………………………………………………………………..7

1-6-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………7

1-7-فرضیه های تحقیق………………………………………………………………………………………..7

1-8-متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………8

فصل دوم: بر ادبیات تحقیق……………………………………………………………………..9

2-1-مقدمه ……………………………………………………………………………………………………..10

2-2- فناوری اطلا عات ایران در سال های اخیر………………………………………………………11

2-3- خدمات الكترونیكی…………………………………………………………………………………12

2-3-1-مدل ارتباط برقرار کردن ………………………………………………………………………..12

2-3-2-مدل فعال‌کردن ‌…………………………………………………………………………………….13

2-3-3-مدل ادغام ………………………………………………………………………………………..13

2-3-4-مدل رشد ………………………………………………………………………………………..14

2-3-5-گذرگاه ادغام …………………………………………………………………………………..15

2-3-6-ابزار تعامل کاربر ………………………………………………………………………………16

2-3-7-درگاه پرداخت ………………………………………………………………………………..18

2-3-8- پورتال داخلی…………………………………………………………………………………..19

2-4-مدل‌های اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات الكترونیك………………………………………19

2-4-1- مدل انتشاری………………………………………………………………………………..19

2-4-2.مدل جریان اطلاعات حساس…………………………………………………………..20

2-4-3-مدل تحلیل مقایسه‌ای………………………………………………………………………20

2-4-4-مدل مشاركت عمومی…………………………………………………………………….21

2-4-5-مدل ارائه خدمات به صورت تعاملی…………………………………………………21

2-4-6-مدل توسعه دولت الكترونیك………………………………………………………….22

2-5-فناوری اطلاعات و ارتباطات……………………………………………………………..23

2-5-1-فناوری اطلاعات وارتباطات و توسعه انسانی………………………………………..25

2-5-2-فناوری اطلاعات وارتباطات ابزاری برای توسعه روستایی………………………26

2-5-3-کابرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی ……………………….27

2-5-3-1-تسهیلات دسترسی …………………………………………………………………27

2-5-3-2-طراحی خدمات اطلاعات ……………………………………………………………27

2-5-3-3-طراحی مراکز اطلاع رسانی ……………………………………………………..28

2-5-4-زمینه های اطلاع رسانی فناوری اطلاعات وارتباطات ………………………..29

2-5-4-1-تأمین بهداشت عمومی …………………………………………………………..29

2-5-4-2-ایجاد فرصتهای اقتصادی ……………………………………………………….29

2-5-4-3-شبکه های آموزش و یادگیری ……………………………………………………30

2-5-4-4-حفاظت محیط زیست ………………………………………………………………30

2-5-4-5-توانمند سازی و مشارکت افراد ………………………………………………….30

2-6-تجارت الکترونیک ………………………………………………………………………31

2-7-تجارت الكترونیكی در برابر تجارت سنتی …………………………………………33

2-8-دوران گذار فناوری اطلاعات ایران ………………………………………………34

2-9-فناوری اطلاعات و ارتباطات و روستاهای ایران ……………………………….34

2-9-1–مدیریت روستایی و توسعه کشاورزی ،ICT ………………………………..

2-9-2-ترویج کشاورزی و فناوریهای ارتباطات و اطلاعات ……………………..36

2-9-2-1-رویکرد های برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات ………………37

2-10-تاریخچه سرویسهای اینترنتی و پیدایش آنها ……………………………….38

2-10-1-کیوسکهای اینترنت در کشورهند ………………………………………….38

2-11-اهداف دفاتر ………………………………………………………………………..39

2-12-مدل های TTF, UTAUT …………………………………………………………..

2-12-1-مدل TTF ……………………………………………………………………….

2-12-2-مدل UTAUT ……………………………………………………………………

2-13-روستاهای شهر زادهان ………………………………………………………….40

2-14-پیشینه تحقیق …………………………………………………………………..41

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق …………………………………………………….48

3-1 مقدمه …………………………………………………………………………………49

3-2 روش تحقیق ………………………………………………………………………..49

3-3-مراحل انجام تحقیق ………………………………………………………………50

3-4.مدل مفهومی تحقیق …………………………………………………………………51

 

 

3-5- معرفی جامعه آماری تحقیق……………………………………………………….51                            

3-6- روش و ابزار گرد آوری اطلاعات………………………………………………….53                                

3-7- بررسی معیار های نكوئی پرسشنامه تحقیق…………………………………………54                                    

3-8- بررسی پایایی ابزار سنجش………………………………………………………………54                                                  

3-9- روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………55                                

3-10- رگرسیون خطی و چندگانه……………………………………………………………56

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………………………………………….58

4-1-مقدمه‏ ………………………………………………………………………………………….59

4-2- بررسی ویژگیهای توصیفی متغیر های کیفی گروه نمونه…………………..59

4-2-1- اطلاعات مربوط به جنسیت ……………………………………………………..60

4-2-2- اطلاعات مربوط به سن ……………………………………………………………..61

4-2-3- اطلاعات مربوط به جدول تحصیلی …………………………………………….62

4-3- بررسی ویژگیهای توصیفی متغیر های کمی گروه نمونه………………………..63

4-4- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش ………………………………………………..64

4-4-1- فرضیه اول………………………………………………………………………………..69

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات……………………………………………………..73

5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………..74

5-2-یافته های پژوهش و تحلیل نتایج……………………………………………………..74

5-2-1- فرضیه اول……………………………………………………………………………….74

5-2-2-فرضیه دوم………………………………………………………………………………….75

5-2-3-فرضیه سوم……………………………………………………………………………………75

5-3- خلاصه و نتیجه گیری کلی تحقیق…………………………………………………………..76

5-4- پیشنهادها………………………………………………………………………………………..77

5-4-1- پیشنهاداتی مبتنی بر یافته های تحقیق……………………………………………..78

5-4-2- پیشنهادهای برای تحقیق های آتی……………………………………………………79

چکیده:

این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر توسعه خدمات الکترونیک در میان کاربران روستایی زاهدان می پردازد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کاربران روستایی که بصورت نمونه تعداد 105 نفر میباشند .این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است همچنین روش تحقیق در این پژوهش توصیفی است.. روش آزمون مورد استفاده در این پژوهش رگرسیون خطی ، رگرسیون چندگانه و آزمون همبستگی می باشد. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه بهره برده شده است . جامعه آماری نمونه ایی از افراد ساکن روستا که از خدمات الکترونیک استفاده می کنند و بصورت نمونه تعداد 105نفر می باشند.. و برای مستند سازی نتایج تجزیه و تحلیل آماری و ارائه راه حل های نهایی، محقق از شیوه آماری با بهره گرفتن از نرم افزار spss اقدام به تجزیه و تحلیل سوالات و فرضیات نموده است. پس از آزمون فرضیات پژوهش نتایج حاصل از آن نشان می دهد که بین متغیرهای عوامل موثر برتوسعه خدمات الکترونیک،الویت عوامل موثر برتوسعه خدمات دولت الکترونیک و راهکارهای توسعه خدمات دولت الکترونیک بر میزان استفاده کاربران از خدمات الکترونیک رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

تحولات دهه پایانی سده ی بیستم میلادی در تاریخ علم و صنعت بی سابقه بود،زیرا دستاوردهای انقلاب صنعتی و انقلاب الکترونیک با تحولات فناوری اطلاعات به هم آمیخت و فناوری ارتباطات و اطلاعات (آی سی تی) را پی ریخت. آی سی تی) محصولی بود که دستاوردها و پیامدهای آن در ذهن گروهی عظیم از پدیدآورندگان آن نمی گنجید، (آی سی تی )، فناوری نوینی است که توانسته است خیلی زود تمامی حصارها، قیدو بندها را گسیخته و مرزهای جغرافیایی در عرصه های مختلف، پنج قاره عالم را درنوردیده و بر کلیه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی اثر گذارد.. عرصه تأثیرگذاری   فناوری های ارتباطات و اطلاعات تنها به محیط­های شهری منحصر و محدود نمی­ شود  و دامنه آن حتی دور دست­ترین مناطق روستایی را در برمی­گیرد و  میتواند نقش موثری در فرایند توسعه روستایی ایفا کند. مدل سازمان ملل، فرایند توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی دارای پنج مرحله اصلی پیدایش، ارتقاء، تعامل، تراکنش و یکپارچگی است. ایران از سال ١٣٨٢ اولین مرحله در فرایند توسعه این فنآوری را برای جوامع روستایی آغاز کرد.در حال حاضر مراحل پنجگانه، انجام شده و وقت آن رسیده است تا عوامل مؤثر در پذیرش و بکارگیری فنآوری اطلاعات و ارتباطات

در بین روستائیان مورد ارزیابی قرار گیرند. ھمین امر ضرورت و اھمیت این پژوھش را روشن می سازد . افزایش دسترسی به فناوری می تواند یک عامل حیاتی در رشد اقتصادی مناطق روستایی باشد. اما در عین حال برای تحقق، نیازمند همكاری توامان دولت، بخش خصوصی، و صنعت است. بررسی و نگاهی به فعالیت های سایر كشور ها در این راستا و استفاده از تجربیات آنها نیز می تواند در صورت بومی شدن با شرایط كشور، در حركت ما به این سمت یاری رسان باشد (بهرامیان، ١٣٨٦ ).

2-1- بیان مسأله

امروزه استفاده از ابزارها و فن آوری های روز دنیا باعث می گردد که در امر تجارت بهبود و پیشرفت بهتر و بیشتری نسبت به روش انجام آن د ر گذشته ایجاد شود . یکی از این ابزارها ، ابزارهای الکترونیکی است . با بهره گرفتن از ابزارهای الکترونیکی فواصل کوتاه گردیده ، ارتباطات سریع تر ، مثمر ثمرتر و همگانی تر شده است .جامعه اطلاعاتی در جهان در حال شکل گیری است و شهرها و روستاهای الکترونیکی که زیرمجموعه تفکر جامعه اطلاعاتی می باشند در سالهای اخیر در دنیا مطرح شده اند . کشور ایران همگام با بسیاری از شورهای پیشرو جهان نسبت به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی اقدام کرده است و تلاش می کند با بهره گرفتن از این فناوری خدمات دولتی را به دورترین نقاط کشور منتقل نماید . در این راستا اقدامات متعددی انجام گرفته است که از مهمترین آنها می توان به اجرای پروژه تجهیز ده هزار روستای کشور به دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی اشاره نمود .در ایران با حمایت تام شرکت مخابرات ایران، بیش از 8500 دفتر خدمات ارتباطی در روستاهای كشور راه اندازی شده است، كه امید است با مشاركت و مساعدت سایر وزارتخانه ها و سازمانها و نهادهای مرتبط این روند تقویت یافته و در انتهای برنامه پنج ساله چهارم به 10000 دفترداشته باشیم .روستائیان همواره یکی از مصرف کنندگان اصلی تولیدات شهری بوده‌اند که برای رفع مایحتاج خود مرتباً به شهرهای اطراف خود رفت و آمد داشته و دارند.یکی از وظایف مهم سازمانها در پیاده سازی دولت الکترونیک آن است که بتواند سرویسها و خدمات خود را بگونه‌ای طراحی نماید که روستائیان نیز بتوانند از آن سرویسها بهرمند شوند و نیازی به حضور فیزیکی آنها در شهرها کمتر باشد. افزایش دسترسی به فناوری می تواند یک عامل حیاتی در رشد اقتصادی مناطق روستایی باشد. اما در عین حال برای تحقق، نیازمند همكاری توامان دولت، بخش خصوصی، و صنعت است. بررسی و نگاهی به فعالیت های سایر كشور ها در این راستا و استفاده از تجربیات آنها نیز می تواند در صورت بومی شدن با شرایط كشور، در حركت ما به این سمت یاری رسان باشد در ایران بحث توسعه دفاتر خدمات الکترونیک(ICT) روستایی به عنوان پیشخوان دولت توسعه یافته است و قرار است تا پایان برنامه توسعه چهارم ده هزار روستای کشور به این دفاتر مجهز شود. از آنجا كه تجربه توسعه خدمات الكترونیكی از طریق دفاتر ICT روستایی برای اولین بار در كشور انجام شده است، نیازمند تحقیقات مختلف برای شناسایی و بكارگیری درست كاربردهای مرتبط با روستا می‌باشد. این دفاتر اگرچه به لحاظ فیزیكی برپا شده ولی هنوز خدمات مورد نیاز روستائیان را بصورت كامل تامین نكرده است. از جمله چالشهای شناسائی شده عدم موفقیت كامل این پروژه ملی به نبود سرویسها و خدمات برخط دستگاه های دولتی مرتبط با روستا می‌باشد. نبود كاربردهای متنوع برخط دیگر كه می‌توانند از طریق دولت الكترونیكی و پیشخوان دولت ارائه شوند مشكل دیگر این دفاتر می‌باشند. تجزیه و تحلیل اقدامات انجام شده و كاربردهای عملیاتی خوبی كه هم اكنون از طریق این دفاتر به مرحله بهره‌برداری رسیده است . )گرانمایه پور، ١٣٨٥)

در پارادایم های فکری و رویکرد های نوین توسعه روستایی، بهره گیری از دانش و اطلاعات و به تبع آن ابزارها و تکنولوژی های انتقال و تبادل آن، حائز اهمیت و جایگاه ویژه ای است. بر همین اساس، در راهبردهای توسعه پایدار، جامعه محور و یکپارچه روستایی، بهره گیری از ساختارها و برنامه های مرتبط با معماری اطلاعات و مدیریت دانش که امروزه در شکل نوین آن در بسترهای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات قابل انجام است، از اولویت بالایی برخوردار بوده و براحتی می توان کارکردهای گوناگون توسعه را در ارتباطی تنگاتنگ و هم افزا با کارکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی نمود. فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه‌ای در هم تنیده از اجزاء مرتبط با یکدیگر، شامل زیرساختها و فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی، كاربردها، خدمات، نیروی انسانی و نیز ساختارها و سازمان های متولی است كه در ارتباط با نظام اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی یک کشور فعالیت می‌نمایند. در نظام مرتبط با خدمات الکترونیک روستایی، چنین مجموعه‌ای می‌بایست تمركز بر محیط‌های روستایی نموده و در تعامل با سطوح توسعه، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. لذا، خدمات الکترونیک روستایی، مقوله ای پیچیده بوده و توسعه آن مستلزم تعامل همزمان ابعاد سه گانة فناوری، خدمات و آگاه سازی (شروط لازم) با در نظر گیری نوعی نظام پشتیبانی سازمانی، نیروی انسانی، برنامه‌ای و همانند آن (شرط كافی) می باشد.یکی از ابزارهای لازم برای راهگشایی و استفاده از قابلیت‌های خدمات الکترونیک روستایی، شناسایی و تحلیل دقیق ابعاد مختلف خاصه بررسی نقاط قوت و ضعف و نیز فرصت ها و تهدیدهای مطرح می باشد.( ازکیا و غفاری، ١٣٨٣). لذا توسعه خدمات الکترونیک در روستا ها امری ضروری و مهم تلقی میگردد .بنابراین سوال اصلی تحقیق عبارت است از:

عوامل موثربر توسعه خدمات الکترونیک در میان کاربران روستایی کدامند؟

3-1- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینکه افزایش جمعیت وبیکاری و فقر در حوزه روستایی، مهاجرت روزافزون روستاییان به سوی شهرهای بزرگ و …. از جمله دلایلی هستند که ضرورت و اهمیت توسعه پایدار روستایی را نمایان می سازد.که مطالعات انجام شده درباره خدمات الکترونیک روستایی (ICT)چند سالی است كه در دنیا مطرح شده است ودر كشور ما نیز از سال 1382 به بعد كتاب ها، مقالات و رساله های دانشگاهی به طور مستقیم وغیر مستقیم در این مورد به تحقیق پرداخته اند كه می توان به مواردی از آن ها اشاره كرد:بنابراین توسعه خدمات الکترونیک و گرایش و ایجاد انگیزه و افزایش جذب روستاییان به استفاده از خدمات الکترونیک در دسترس یک ضرورت مهم و کاربردی تلقی گردیده که با ایجاد بستر مناسب واین امر امکان پذیر خواهد گردید.

علی اكبر جلالی در كتابی تحت عنوان »یک سال تلاش در توسعه فناوری اطلاعات« نتیجه تلاش ها و فعالیت های انجام شده در راستای تحقق فناوری اطلاعات و گسترش آن درایران را بیان نموده و مشكلات پیش روی در این زمینه را برشمرده است (جلالی، 1381) .

-جلالی، روحانی و زارع در كتاب » روستاهای الكترونیكی « به طور مستقیم اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها را بررسی كرده اند و ضمن بیان ضرورت استفاده ازفناوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها و بیان نمونه های موفّق جهانی آن به بررسی دستاوردهای اجتماعی و اقتصادی این پدیده در روستاها پرداخته اند. ضمناً این كتاب در حال حاضر تنها كتاب فارسی در زمینه ICT روستایی است (جلالی، روحانی و زارع، (1385 .

-رضوانی در كتاب » مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران « توجه بهخدمات الترونیک را از اولویت های اساسی در فرایند برنامه ریزی توسعه روستایی كشور دانسته و از آن به عنوان ابزاری ضروری جهت رشد و توسعه روستایی یاد كرده است و به كاربردهای متنوع و گسترده ICT و ITدر نواحی روستایی اشاره نموده است (رضوانی، 1387 ) .

-یافته های پژوهشی الهامی با عنوان » بررسی زمینه های گسترش ICT در توسعه روستایی در دهستان دابوی شمالی محمودآباد« نشان می دهد كه موانع مدیریتی، فنی، فرهنگی – اجتماعی از محدودیت های عمده گسترش خدمات الترونیک در این منطقه محسوب می شود (الهامی،.1385)

-نوری در پژوهشی با عنوان »تحلیل زمینه های گسترش های فناوری جدید اطلاعاتی و ارتباطی در توسعه روستایی« به این نتیجه رسیده است كه جهت دستیابی به آثار مثبت فناوری اطلاعات و ارتباطات ضروری است بستر مناسب برای گسترش كاربرد این فناوری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، كالبدی، سیاسی و محیطی در همه سطوح اعم از ملّی،منطقه ای و محلّی فراهم شود (نوری، 1385) .

-در سال 1382 اولین همایش توسط »كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا« پژوهشكده الكترونیک دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار گردید كه در مجموعه مقالات ارائه شده در این همایش، ابعاد متفاوت كاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی مورد بحث قرار گرفته است.

1-2 – طرح مساله……………………….. 8

فصل دوم : مفاهیم پایه

2-1- انواع مدلهای تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی………………………..

2-1-1-تیم امنیتی…………………………. 11

2-1- 2-گروه گسترده داخلی تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی…………. 12

2-1-3- مدل متمرکز داخلی تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی…………… 16

2-1- 4- مدل ترکیبی گسترده و متمرکز……………………….. 18

2-1- 5- مدل تیم هماهنگی……………………….. 19

2-2- آیتمهای موثر در انتخاب مدل تیم پاسخگویی به رخدادها……………….. 20

2-3- خدمات گروه های واکنش رخداد………………………… 20

2-4- تخصص های مورد نیاز اعضای یک تیم پاسخگویی به رخدادها……………. 24

2-5- آموزشهای لازم برای تشکیل یک تیم پاسخگویی به رخدادها ………………25

2-6- دسته بندی و مدل های مختلف همکاری تیمهای پاسخگویی………………. 25

2-7- آشنایی با انواع حمله ها در شبکه های کامپیوتری…………………………. 27

2-8- مراحل ایجاد یک تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی…………………………. 28

2-8- 1- مراحل ایجاد و مدیریت رخدادهای امنیتی رایانه ای…………………………. 32

فصل سوم : بررسی کارهای پیشین

3-1- بررسی کارهای مربوط به تشکیل تیمهای پاسخگویی مالی………………….. 39

فصل چهارم : طراحی تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مالی

4 -1- اقدامات اولیه……………………….. 44

4-2- شناسایی ساختار سازمانی مجموعه مالی ………………………..44

4-2- 1- ساختار کلی مجموعه مالی…………………………. 44

4-2- 2- ساختار کلی معاونت ICT………………………..

4-2-3- ساختار سازمانی مراکز استانی…………………………. 47

4 5- نیازها و محدودیتهای مجموعه مالی……………………….. 49

4-6- سرویسهای قابل ارائه ………………………..49

4 -7- نحوه ارتباط اعضاء تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مالی………….. 56

4-8- شرح وظایف اعضا تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مالی حوزه مرکزی……. 57

4-8- 1- شرح وظایف اعضا تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مالی استانی……… 58

4-9-بررسی فرآینهای موجود……………………….. 60

4-10- عملیاتی نمودن طرح……………………….. 63

4-10-1- نیازهای اساسی جهت استقرار مدل تیم پاسخگویی ………………………..64

2-10-4- برآوردهای مالی جهت راه اندازی تیم پاسخگویی به رخدادهای مالی…….. 66

فصل پنجم: خلاصه و نتیجه گیری

خلاصه و نتیجه گیری…………………………. 67

پیشنهاد کارهای آتی…………………………. 67

مراجع ……………………….. 70

 

 

چکیده:

بانکها و سرویسهای تدارک کننده بانکداری جهت حفظ امنیت در مقابل تهدیدهای رایانه ای نیاز به مقابله دارند. اهداف حمله هایرایانه ای ممکن است متفاوت باشد. حمله کننده ها ممکن است جهت بدست آوردن اطلاعات از حفره های سیستم عامل استفاده نمایند و یا با هویت جعلی وارد سیستم شده و موجبات خرابی سیستم و اطلاعات را فراهم آورند. بنابراین جهت اینکه بانکداری الکترونیکی از بازدهی و امنیت قابل قبولی برخوردار باشد به نحویکه عملکرد آن علاوه بر صرفه اقتصادی موجبات بروز مشکل و آسیب پذیری اطلاعات را فراهم نیاورد امنیت این سیستم کمک خواهد کرد که سطح بالاتری از اعتماد عمومی هم برای صنعت بانکداری و هم برای مصرف کنندگان و مشتریان کسب و کار حاصل گردد. امروزه با پیشرفت فناوری ابعاد تازه ای در زندگی روزمره افراد پدید می آید که در این راه سیستم های بانکداری الکترونیکی ، خدمات و سرویسهای بانکی الکترونیکی ویژه ای را فراهم آورده است به نحویکه تبادل اطلاعات میان کاربر و بانک عامل، به کمک بانکداری تلفنی و اینترنتی و بانکداری موبایلی، تا اندازه زیادی گسترش یافته است.

با توجه به اینکه در یک مجموعه مالی توجه به رخدادهای امنیتی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد سازمان های مالی و پولی نیازمند توسعه یک برنامه جامع برای ایمن سازی اطلاعات و تاکید بر ماندگاری ساختارهای زیر بنایی خود می باشند. در این تحقیق با بر عملکرد تیمهای پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مراحل ایجاد یک تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی مالی مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل اول: تعاریف و کلیات

1- مقدمه

حرکت اخیر سازمانها به ویژه سازمان های پولی–مالی به سمت جامعه اطلاعاتی نقش موثر و تحول آفرین فناوری اطلاعات در این زمینه باعث شده است بانک ها به عنوان نهاد مالی و اعتباری مهم در هر نظام اقتصادی برای بقاء خود در عصر اطلاعات استانداردسازی امنیت اطلاعات را برای اجرای موثر و مناسب مورد توجه ویژه قرار دهند.

در راستای ارتقاء سلامت بانکداری اینترنتی، مشکل اساسی امنیت فضای تبادل اطلاعات بوده به صورتیکه در هر لحظه حجم زیادی از رخدادهای امنیتی در این فضا در حال وقوع می باشد. با توجه به اهمیت پاسخگویی به رخدادهای فضای تبادل اطلاعات داده و ایجاد مراکز پاسخگویی به رخدادهای امنیت کامپیوتر الزامی به نظر می رسد.

بروز رخدادهای در شبکه­ های رایانه­ای سازمانی اجتناب ناپذیر است. از این رو سازمان­ها سعی می­ کنند با به کارگیری روش­هایی از بروز رخدادهای امنیتی تا حد امکان جلوگیری کرده و در صورت بروز رخداد، آن را به سرعت تشخیص داده و رفع نمایند. به این روش­ها، مدیریت رخدادهای گفته می­ شود. وظیفه مدیریت رخدادهای در سازمان­ها به عهده گروه­های واکنش به رخدادهای رایانه­ای می با­شد که در این سند به عنوان گروه­های واکنش رخداد نامیده می­شوند.

از طرفی زیرساخت­های فناوری کشور نیاز به وارسی و به کارگیری مکانیزم­ های امنیتی دارد و از طرف دیگر ساختاری برای هماهنگ شدن سازمان ها و گروه های امنیتی مختلف در زمان بروز رخدادهای نیاز است. یکی از قدم­های کارا برای رفع این نیازها تشکیل و تقویت گروه­های واکنش رخداد و تسلط آن­ها بر مدیریت رخدادهای است.

2- طرح مسأله

هرگاه فن آوری نوینی پدید می آید ایجاد روش های سوء استفاده از آن نیز به سرعت پدیدار می شود. در این راستا تیم CERT وظیفه حفظ اطلاعات و کاهش رخدادهای امنیتی و جلوگیری از بروز تبعات بعدی را به عهده دارد. از جمله وظایف این گروه می توان به موارد ی از قبیل : بر طرف نمودن حفره های امنیتی در سیستمها–شناسایی و جلوگیری از رخدادهای سر زده–تدارک دیدن تصمیمات سازنده – طراحی و تدوین استانداردهای مناسب برای مقابله با تهدیدات امنیتی–تهیه و تدوین جزوات و مقالات برای پشتیبانی فعالیتها و طراحی طیف گسترده از تحقیقات در زمینه تکنولوژی امنیت و توسعه انتقال اطلاعات را بر شمرد.

تجربه نشان می­دهد، ورود فناوری اطلاعات به یک سازمان نیاز به وجود نیروی انسانی متخصص در سازمان به منظور پیشگیری و پاسخ به رخدادهای رایانه­ای را در پی دارد. گروه­های واکنش رخداد، واکنشی به این نیاز در یک سازمان هستند. استقرار گروه­های واکنش رخداد در سازمان چالش­هایی چون تعریف و شکل دهی خدمات گروه­های واکنش رخداد، تربیت نیروی انسانی مناسب و بر پاسازی روال­های پاسخ به رخداد منطبق بر استانداردهای موجود در دنیا و کشور دارد. واکنش به این چالش ها در سطح کلان، باید فراتر از سازمان ها و به صورت هماهنگ در کشور انجام شود و سازمان ها این واکنش ها را اجرا نمایند. از طرف دیگر فعالیت­ گروه­های واکنش رخداد در سازمان ها به تنهایی ظرفیت بالایی برای پاسخ به رخداد ندارد. به عنوان مثال رخدادهایی که در چندین سازمان رخ می­دهد یا رخدادهایی که گوهر سازمان به تنهایی توان مقابله با رخداد را ندارد. آنچه ظرفیت این مراکز را افزایش می­دهد، هماهنگی و همکاری بین گروه­های واکنش رخداد و دیگر مراکز امنیتی است. این امر از طرفی نیاز به ساختاری برای هماهنگی و همکاری داشته و از طرف دیگر نیاز به وجود استاندارد و توافقات و یکسان بودن فرایند

1-2تعریف مساله…………………………………………………………………………………………………………….2

1-3اهداف و دستاوردها…………………………………………………………………………………………………….4

1-4ساختارپایان نامه……………………………………………………………………………………………………..5

فصل دوم: بر متون گذشته مرور

2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………8

2-2موسیقی و ویژگی‌های آن………………………………………………………………………………………..8

2-2-1موسیقی چیست…………………………………………………………………………………………………..8

2-2-2 ویژگی‌های صوتی موسیقی……………………………………………………………………………….9

2-2-3 تولید موسیقی………………………………………………………………………………………………..10

2-3استخراج ویژگی‌های محتوایی از فایل صوتی……………………………………………………..13

2-3-1انواع ویژگی‌ها…………………………………………………………………………………………………13

2-3-2 تقسیم بندی ویژگی‌ها از نظر طول فریم…………………………………………………….27

2-4 مجموعه داده‌ها…………………………………………………………………………………………………….28

2-5رده‌بندی موسیقی………………………………………………………………………………………………28

2-5-1 رده‌بندی………………………………………………………………………………………………………..28

2-5-2 رده‌بندی در متون گذشته……………………………………………………………………………..31

2-6سیستم‌هایپیشنهاددهنده………………………………………………………………………………….35

2-6-1انواع سیستم‌های پیشنهاددهنده………………………………………………………………….35

2-6-2سیستم‌های پیشنهاد دهنده موسیقی……………………………………………………………37

2-7 نتیجه……………………………………………………………………………………………………….38

فصل سوم:روش پیشنهادی

3-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………..40

3-2 تولید مجموعه داده از موسیقی ایرانی…………………………………………………………..41

3-2-1 جمع‌ آوری داده‌ها و فرا داده‌ها و پیش پردازش…………………………………………………….41

3-2-2 استخراج ویژگی‌ها………………………………………………………………………………………….42

3-2-3 ویژگی‌های مجموعه داده‌ها……………………………………………………………………………43

3-3 ویژگی Area Method Of Moment of MFCC . ..

3-3-1عملگر Area Method Of Moment . ……………..

3-3-2روش محاسبه Area Method Of Moment of MFCC……………………………..

3-4معرفیمعیار شباهت پروفایل جدید…………………………………………………………………………49

3-4-1 معیار شباهت پروفایل…………………………………………………………………………………….50

3-5برنامه کاربردی پیشنهاددهنده موسیقی……………………………………………………………………52

3-5-1 پیشنهاد دهی بر اساس شباهت موسیقی……………………………………………………..55

3-5-2 پیشنهاد دهی بر اساس شباهت پروفایل……………………………………………………….56

3-6نتیجه…………………………………………………………………………………………………….57

فصل چهارم: ارزیابی

4-1مقدمه……………………………………………………………………………………………………………….59

4-2ارزیابی برتریمجموعه داده تولید شده……………………………………………………………….59

4-3ارزیابیویژگیArea Method Of Moment of MFCC…………………………………………………..

4-3-1رده‌بندی سبک………………………………………………………………………………………………61

4-3-2رده‌بندی دستگاه‌های موسیقی سنتی…………………………………………………………..66

4-3-3پیشنهاددهی با بهره گرفتن از ویژگی Area Method Of Moment of MFCC……………………..

4-4ارزیابی معیارشباهتپروفایل……………………………………………………………………………….69

4-5نتیجه…………………………………………………………………………………………………69

فصل پنجم:نتیجه گیری و کارهای آینده

 

 

5-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………71

5-2دستاوردهای تحقیق………………………………………………………………………………………72

5-3محدودیت­های تحقیق……………………………………………………………………………………..73

5-4کارهای آینده……………………………………………………………………………………………73

چکیده:

به دلیل رشد بی‌رویه فایل‌های موسیقی و ایجاد کتابخانه‌های عظیم دیجیتال، بازیابی اطلاعات موسیقی و سازمان‌دهی آن بر اساس نوع ژانر یا خواننده و یا حالت و … تبدیل به چالشی مهم شده است. علاوه بر آن افراد ذائقه‌های مختلفی در انتخاب موسیقی دارند و یا در شرایط مختلف نیازهای متفاوتی به نوع و حالت موسیقی دارند که با توجه به حجم زیاد موسیقی یافتن فایل‌هایی که مرتبط با ذائقه و یا نیاز افراد باشد کاری دشوار به نظر می‌رسد از همین روست که در سال‌های اخیر توجه خاصی به بازیابی اطلاعات موسیقی شده است. هم اکنونفراداده‌یی نظیر نام فایل، خواننده، اندازه فایل، تاریخ وژانر به صورت معمول در رده‌بندی و بازیابی این رکوردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این دسته‌بندی‌ها پاسخ‌گوی نیاز دنیای امروز نیست.

هدف اصلی این پایان نامه بهبود روش‌های پیشنهاددهی موسیقی با بهره گرفتن ازویژگی‌هایمحتواییو همچنین مدیریت پروفایل‌های مشتری می‌باشد. در راستای دست یافتن به این هدفرده‌بندی فایل‌های موسیقی در کلاس‌هایی مانند خواننده و ژانر و یافتن موسیقی‌هایی که از نظر موسیقیای به هم شباهت دارند و همچنین پیشنهاد بر اساس مشتری‌هایی که ذائقه‌های مشترک دارند را می‌توان به خدمت گرفت. در این پایان‌نامه در جهت رسیدن به اهداف ذکر شده، یکی ازکارهای انجام گرفته یافتن یک ویژگی رده­بندی جدید به نام Area Method of Moment می­باشد. این ویژگی بالاترین درصد کارایی را در رده‌بندی ژآنر به دست داده است. علاوهبراین، با بهره گرفتن از همین ویژگی‌هایی که نشان‌دهنده یک ویژگی موسیقیای خاص است میزان شباهت فایل‌های موسیقی به هم اندازه‌گیری شده و به کاربران پیشنهاد شده که با توجه به بازخورد کاربران به ارزیابی میزان صحت می‌پردازد. در ادامه برای به خدمت گرفتن روش Collaborative flittering  به ارائه معیاری جدید در یافتن شباهت میان پروفایل‌هامی‌پردازیم. به دلیل این که هدف اصلی این پایان‌نامه کار کردن بر روی موسیقی ایرانی است، بنابراین به علت عدم وجود مجموعه داده مناسب، برای شروع مناسب، ایجاد مجموعه داده مناسب در اولویت تحقیق قرار گرفته است. شایان ذکر است که برای ارزیابی و دریافت بازخورد مشتریان، برنامه کاربردی با ویژگی‌های مذکور پیاده سازی شده است.

از آنجایی که در دنیای رقابتی امروز یافتن موسیقی مورد پسند افراد در صنعت فروش موسیقی از اهمیت بالایی برخوردار استروش‌های پیشنهاد شده در این تحقیق می‌تواند بسیار کاربردی باشد. با توجه به نتایج به دست آمده دراین تحقیق، امید آن می­رود که کمپانی‌های فروش موسیقی آن‌ ها را در سطح تجاری مورد استفاده قرار دهند. همچنین روش‌های ارائه شده در این سیستم پیشنهاددهنده می‌تواند برای سایر سیستم‌های پیشنهاددهنده نیز مورد استفاده قرار گیرد.

فصل اول: مقدمه

1-1- مقدمه

موسیقی فراتر از تعریف در الفاظ است و شگفتی آن نیز در همین است. موسیقی جبران ناكامی‌های زبان است و شیوه‌ای برای بیان احساسات ناملموس. احساساتی كه نمی‌دانیم چه هستند.آن جا كه زبان از گفتن باز می‌ماند، موسیقی مأمنی می‌شود برای روح، و زبانی می‌شود برای بیان احساسات و ناگفته‌های ناشناخته. موسیقی، سرچشمه‌ای از درون انسان دارد.

در طول تاریخ موسیقی همواره به عنوان قسمتی از زندگی انسان نقش خود را ایفا کرده است. امروزه نیز با در دسترسبودن ابزار قابل حمل پخش موسیقی و سایر ابزار ذخیره فایل‌های موسیقی این نقش پررنگ‌تر شده است. همچنین رشد بی سابقه موسیقی در سال‌های اخیر لزوم ایجاد روشی برای مدیریت این فایل‌هارا ضروری می کند. در این تحقیق به ارائه روش‌هایی برای مدیریت اتوماتیک موسیقی با بهره گرفتن از تکنیک‌های داده کاوی می‌پردازیم.

2-1- تعریف مسئله

هر ساله به تعداد فایل‌های موسیقی که در فرمت دیجیتال تهیه می‌شود افزوده می‌شود که به موجب آن امروزه افراد با حجم عظیمی از فایل‌های موسیقی روبه رو هستند. هر شخص مجموعه کامل و بزرگی از موسیقی برای خود ایجاد می‌کند و حتی در ابزارهای قابل حمل پخش موسیقی به همراه خود دارد.بنابراین نیاز زیادی به تعامل – یافتن موسیقی مورد نظر، ایجاد مجموعه لیست‌ها با ویژگی‌هایی خاص، یافتن موسیقی‌هایی که شبیه به هم هستند- با مجموعه‌های ایجاد شده احساس می‌شود. کتابخانه‌های دیجیتال موسیقی باید توانایی ارتباط دو سویه و تعامل با کاربران خود را داشته باشند. بنا بر این تعامل کاربر با مجموعه‌های موسیقی و یا کتابخانه دیجیتال تبدیل به چالش در دنیای دیجیتال شده است. در مجموعه‌های بزرگ موسیقی مدیریت فهرست‌های متنی بسیار زمان‌بر است. این مهم خود محرکی برای سازماندهی مجموعه‌های بزرگ موسیقی می‌باشد.

از نقطه نظر دیگر هر کاربر طبع مخصوص به خود در انتخاب موسیقی دارد. دسته‌بندی‌های از پیش تعریف شده مانند ژانر و یا خواننده می‌تواند گره‌گشا باشد اما ترجیحات شخصی فرد را به حساب نمی‌آورد کما این که ممکن است این دسته‌بندی‌ها برای تمامی فایل‌ها به صورت پیش فرض وجود نداشته باشد و رده‌بندی فایل‌های موسیقی در ژانرهای مختلف خود چالشی دیگر است. شنونده موسیقی باید بتواند دسته‌بندی‌های شخصی خود را داشته باشد.به طور مثال در مقاله]1[به منظور برآورده نمودن این هدف سیستمی ارائه شده است که با گرفتن یک نمونه با بهره گرفتن از رده‌بندی هوشمند کل پایگاه داده را بر اساس ترجیح کاربر رده‌بندی می کند.

1-1- سابقه و ضرورت انجام تحقیق:………………………………………………………………………………………3

1-2- فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………..4

فصل دوم: مبانی نظری (مفاهیم و تعاریف CRM، مزایا و محدودیتهای آن، ضرورت و لزوم پیاده سازی آن)

2-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………..6

2-2- مفاهیم وتعاریف CRM ……………………………………………………………………………………………….

3-2- اجزای CRM …………………………………………………………………………………………………………….

2-3-1- مشتری ……………………………………………………………………………………………………………..11

2-3-2- ارتباط ……………………………………………………………………………………………………………….15

2-3-3- مدیریت …………………………………………………………………………………………………………….15

2-4- یک تعریف جامع از مدیریت روابط با مشتریان ………………………………………………………..17

2-5- تاریخچه CRM ……………………………………………………………………………………………………..

2-5-1- دوره انقلاب صنعتی (از صنایع دستی تا تولید انبوه): ……………………………………..19

2-5-2- دوره انقلاب کیفیت (از تولید انبوه تا بهبود مستمر): ……………………………………..19

2-5-3- دوره انقلاب مشتری (بهبود مستمر تا سفارشی‌سازی انبوه): ………………………….20

2-6- ا نواع فناوری CRM……………………………………………………………………………………………..

2-6-1-CRM عملیاتی: ……………………………………………………………………………………………….20

2-6-2- CRM تحلیلی: ………………………………………………………………………………………………..22

2-6-3-CRM مشارکتی: ……………………………………………………………………………………………..24

2-7- ضرورت به كارگیری CRM……………………………………………………………………………………..

2-8- چالش‌های اجرایی CRM ……………………………………………………………………………………..

2-9- مزایای استفاده از CRM ……………………………………………………………………………………..

2-10- دلایل حرکت سازمانها به سوی سرمایه گذاری بر مدیریت ارتباط با مشتری ……………26

2-11- بررسی علت شكست CRM ها …………………………………………………………………………….27

2-12- تصورات غلط در زمینه CRM……………………………………………………………………………..

2-13- محدودیت سیستمهای CRM ……………………………………………………………………………..

2-14- ریسك‌هایCRM ……………………………………………………………………………………………..

2-15- روش های کلیدی موفقیت CRM در سازمان‌ها …………………………………………………..31

2-16- شرایط استقرار موفق نرم افزار CRM در یک سازمان …………………………………………..32

2-16-1- پیش نیازهای تكنیكی …………………………………………………………………………………..32

2-16-2- پیش نیازهای فرهنگی …………………………………………………………………………………..32

2-17- پنج اصل برای موفقیت CRM……………………………………………………………………………

2-18- اهداف CRM …………………………………………………………………………………………………

2-19- نتایج فصل …………………………………………………………………………………………………….36

فصل سوم: مروری بر تحقیقات انجام شده و بررسی چهارچوبهای موجود در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری

3-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………..38

3-2- مطرح ترین شركتهای ارائه دهنده نرم افزارهای CRM و بررسی چهارچوبهای ارائه شده توسط برخی از آنها….40

3-2-1- شرکت Sap: ………………………………………………………………………………………………..

3-2-2- شرکت Oracle : ………………………………………………………………………………………..

3-2-3- شرکت Onyx : …………………………………………………………………………………………

3-2-4- شرکت Seibel : ………………………………………………………………………………………..

3-2-5- شرکت Winer : ………………………………………………………………………………………

3-2-6- شرکتAmdocs : …………………………………………………………………………………..

3-2-7- شركت Microsoft : ……………………………………………………………………………….

3-3- نتایج فصل …………………………………………………………………………………………………52

فصل چهارم: روش تحقیق، بررسی وضعیت امور مشتركین دیتای شركت مخابرات استان یزد و ارائه مدل جهت پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری

4-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………………54

4-2- هدف و دامنه پژوهش: …………………………………………………………………………………55

4-3- روش های گردآوری داده ها:………………………………………………………………………………56

4-4- جامعه آماری: ……………………………………………………………………………………………..56

4-5- شركت مخابرات استان یزد و لزوم پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری در آن …..57

4-5-1- خط مشی کیفیت شرکت مخابرات استان یزد: ……………………………………………….58

4-5-2- مدیریت ارتباط با مشتری در شركت مخابرات استان یزد ………………………………58

4-5-3- وضعیت فعلی شركت در زمینه ارتباط با مشتری : ………………………………………….60

4-5-4- وضعیت فعلی امور مشتركین دیتای استان یزد ………………………………………………61

4-6- ارائه مدل پیشنهادی جهت پیاده سازی CRM: …………………………………………………..

4-6-1- تکنولوژی: ………………………………………………………………………………………………..62

4-6-2- فرایندها: ………………………………………………………………………………………………….64

4-6-3- عوامل انسانی …………………………………………………………………………………………..65

4-7- مدل مفهومی مدیریت ارتباط با مشتری …………………………………………………………..68

4-8- نتایج فصل ………………………………………………………………………………………………..68

 

 

فصل پنجم: اعتبار سنجی مدل با بهره گرفتن از مطالعه موردی، شبیه سازی مدل در اداره دیتای شركت مخابرات استان یزد و نظر خبرگان

5-1- مقدمه ………………………………………………………………………………………………………70

5-2- تكنولوژی ………………………………………………………………………………………………..70

5-3- فرایندها: …………………………………………………………………………………………………72

5-3-1- بازاریابی …………………………………………………………………………………………….72

5-3-2- فروش: ……………………………………………………………………………………………….75

5-3-3- خدمات ……………………………………………………………………………………………… 77

5-4- عوامل انسانی………………………………………………………………………………………… 78

5-4-1- مشتریان……………………………………………………………………………………………… 78

5-4-2- كاركنان …………………………………………………………………………………………….. 80

5-5- نتایج نظر سنجی و ارائه مدل نهایی ………………………………………………………….81

5-6- تعیین اعتبار مدل با بهره گرفتن از نظر خبرگان ………………………………………………..86

5-7- نتایج فصل …………………………………………………………………………………………….90

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات

6-1- نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………….. 92

6-2- پیشنهادات برای تحقیقات آتی: …………………………………………………………….93

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی ………………………………………………………………………………………………. 94

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………96

پیوست

پیوست 1: پرسشنامه تعیین اعتبار مدل ارائه شده جهت مدیریت ارتباط با مشتری در شركت مخابرات……….99

چکیده:

در دنیای پر از رقابت كنونی، مشتری مدیر اصلی هر سازمان بوده و بدون پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری[1]هیچ یک از سازمانها و شركتهای ایرانی قادر به رقابت با همتایان جهانی خود در زمینه جذب و حفظ مشتری نخواهند بود. علیرغم اینكه مدیریت ارتباط با مشتری در شركت مخابرات، خصوصا در امور مشتركین دیتا كه خود متولی فناوری اطلاعات و فراهم كننده ارتباطات سازمانها، شركتها و ارگانهای مختلف می‌باشد، اهمیت ویژه‌ای دارد، متاسفانه تا كنون مورد استفاده قرار نگرفته و به طور مناسب بدان توجه نشده است. در این پایان نامه مدلی جدید برای مدیریت ارتباط با مشتریان در شركت مخابرات ارائه شده كه هدف از این پژوهش، گامی جدید در جهت پویایی و افزایش رضایت مشتریان و در نتیجه ارتقاء سطح خدمات و افزایش سود شركت مخابرات می‌باشد.

در جهت رسیدن به این مهم، پس از معرفی مدیریت ارتباط با مشتریان و بیان مبانی نظری آن ، به بررسی و مطالعه مدلهای روز دنیا و مقایسه چهارچوبها و تكنیكهای شركتهای موفق در زمینه مدیریت ارتباط با مشتری پرداخته و با بهره گرفتن از نظر خبرگان و مطالعه میدانی ، مدلی بومی سازی شده متناسب با ساختار فنی و اجتماعی ایران ارائه نمودیم. در مدل مذكور استراتژی مدیریت ارتباط با مشتری را از سه جنبه تكنولوژی ، فرایندها و عوامل انسانی مورد بررسی قرار داده، معیارها و زیر معیارهای هر یک را تعریف نمودیم. پس از آن از طریق توزیع پرسشنامه و تكنیک آماری آزمونt مدل ارائه شده را ارزیابی نموده و با شبیه سازی و تعمیم مدل مذكور به خدمات ارائه شده توسط اداره دیتای شركت مخابرات استان یزد، ثابت نمودیم كه این مدل كاربردی و عملیاتی خواهد بود وبدین نتیجه رسیدیم كه با توجه به اینكه منافع مدیریت ارتباط با مشتری بسیار بیشتر از هزینه‌هایی است كه به سازمان اعمال خواهد نمود، مدل مذكور می تواند به عنوان یک مدل جامع و كارآمد در شركتهای مخابرات استانی مورد توجه مسئولان و صاحبنظران قرار گرفته و شركت مخابرات را در تحقق مفهوم اصلی مشتری مداری یاری رساند.

فصل اول

مقدمه:

این موضوع كه « سازمان بدون مشتریان خود، هیچ نیست» یک واقعیت انكارناپذیر است. موجودیت هر سازمان بدین خاطر است كه محصولات و خدماتی ارائه دهد كه نیازهای مشتریان خود را برآورده‌سازد. بنابراین پاسخ به سوالاتی از این قبیل كه مشتریان ما چه كسانی هستند؟ نیازها و انتظارات و اولویتهای آنان چیست؟ ما تا چه حد توانسته‌ایم به این نیازها و انتظارات پاسخ دهیم و بطور كلی سطح رضایت مشتریان و نوسانات آن دارای چه وضعیتی است؟ از اهمیت بسیار زیادی برای هر سازمان برخوردار می‌باشد به منظور پاسخگویی به سوالات فوق لازم است یک سیستم مناسب جهت مدیریت ارتباط با مشتری در هر سازمان طراحی و مستقر گردد.

در بازار فوق العاده پویای امروزی، مشتری از سازمان انتظار داردکه بیشترین ارزشها را با مناسب‌ترین قیمت عرضه کند و سازمانها نیز مدام به دنبال روش های جدید و ایجاد نوآوری درخلق و ارائه ارزش هستند و حتی از ارزش مشتری تحت عنوان « منبع مزیت رقابتی» خویش نام می‌برند.

در روند های کسب و کار جدید به دست آوردن رضایت مشتریان جایگاهی مهم و حیاتی در اهداف سازمان‌ها به خود اختصاص می‌دهد و مدیران ارشد به خوبی می‌د‌انند كه موفقیت آنها در رسیدن به اهداف کلان سازمان در گرو جلب رضایت مشتریان است.

از سوی دیگر نمی‌توان گفت همه مشتریان به یک اندازه در موفقیت سازمان نقش دارند. بنابراین جلب رضایت مشتریان کلیدی حساسیت بیشتری خواهد داشت. بدین ترتیب لازم است در سازمان، سیستمی برای جذب و نگهداری مشتریان و افزایش وفاداری ایشان، طراحی و پیاده‌سازی شود. سیستمی که بتواند روابط سازمان ومشتریان را به خوبی مدیریت کند. امروزه این سیستم ها به سیستم های مدیریت ارتباط با مشتریان مشهور شده‌اند و نرم افزارهایی نیز به نام CRM به بازار آمده اند که می‌توانند سازمان را در راه جلب رضایت مشتریان توانا‌تر سازند.

در حقیقت مدیریت ارتباط با مشتری بر اساس ارتباط بلند مدت با مشتریان و درك نیازهای آنان و پاسخگویی به آنها از طریق كالاها و خدمات متنوع به وسیله كانال‌های متعدد معرفی می‌شود كه این دیدگاه معلول پیشرفت‌های اخیر فناوری اطلاعات است.

1-1- سابقه و ضرورت انجام تحقیق

با ظهور تجارت الکترونیکی مشتری الکترونیکی هم به وجود آمده‌است قبلاً سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان[1] راهکارهای مدیریت ارتباط با مشتری را نیز ارائه می‌كردند اما مشتری الکترونیکی انتظار دارد از طریق پست‌الکترونیکی، مراکز تماس، فاکس و اینترنت به شرکت‌ها دسترسی داشته باشد. مشتری با هر تماس خود انتظار پاسخ سریع دارد. از آنجا که سیستم ها ERP قدیمی، پاسخگوی ابعاد مختلف مدیریت مشتری نبودند CRM وارد فاز منطقی و جدید خود شد بر اساس برخی گزارش‌ها، معرفی اولیه سیستم های CRM امروزی از سال 1980 آغاز شد.

از آن پس CRM بر اساس دو تغییر اساسی در دیدگاه ها و نیازها توسعه یافت:

– رقابت جهانی شد و مقایسه کالاها و خدمات، پیچیده‌تر گشت. در نتیجه، شرکت‌ها از نگرش محصول‌محوری به مشتری‌محوری چرخش کردند.

– توانمندی فن‌آوری اطلاعات، به یکپارچه‌كردن تمام اطلاعات مشتری در سطح سازمان توجه کرده و موجب فرصت‌های جدید و نیازهای مهمی در زمینه تماس با مشتری شد. تا همین اواخر امکان مدیریت اطلاعات پیچیده در خصوص مشتری نبود چرا که معمولاً اطلاعات مشتریان در حدوداَ 20 نقطه از شرکت نگهداری می‌شد. اما با پیشرفت فناوری‌های شبکه و اینترنت، سیستم های CRM توانستند جایگاه خود را در جهان پیدا كنند.

با بکار گیری IT در قالب CRM، روش های جدیدی برای افزایش سود‌سازمان‌ها و کاهش هزینه‌های آن‌ ها در رابطه با مشتری پدید آمده‌ است. در اینجا خلاصه‌ای از بررسی تحولات تاریخی مدیریت ارتباط با مشتری در جدول آورده شده‌است(هنركاری :1386).

2-1- فرضیات تحقیق

1-2. اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………………….3

1-3. قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………..4

1-4. فرضیه ­های تحقیق………………………………………………………………………………………4

1-5. سوالات تحقیق………………………………………………………………………………………….5

1-6. اهداف و کاربردهای تحقیق…………………………………………………………………………5

1-7. نوآوری در تحقیق……………………………………………………………………………………..6

1-7-1. موضوع و داده ­های استفاده شده در تحقیق……………………………………………..6

1-7-2. براساس مطالعه ادبیات و نحوه ارائه مطالب……………………………………………..6

1-8.. محدودیت­های تحقیق………………………………………………………………………………..6

1-9. ساختار پایان نامه …………………………………………………………………………………………7

فصل2: ادبیات تحقیق………………………………………………………………………………………….8

2-1. مقدمه………………………………………………………………………………………………………9

2-2. داده ­کاوی…………………………………………………………………………………………………9

2-2-1. مفهوم داده­ کاوی……………………………………………………………………………….9

2-2-2. مراحل داده ­کاوی…………………………………………………………………………….10

2-2-3. پیش­پردازش…………………………………………………………………………………..10

2-2-3-1. پاک­سازی داده………………………………………………………………………11

2-2-3-2. یکپارچه­ سازی داده………………………………………………………………….11

2-2-3-3. تبدیل داده……………………………………………………………………………..11

2-2-3-4. کاهش داده……………………………………………………………………………12

2-2-3-5. تصویرکردن برای کاهش بعد……………………………………………………12

2-2-4. داده ­کاوی………………………………………………………………………………………13

2-2-5. پس­پردازش……………………………………………………………………………………14

2-2-6. کاربردهای داده­ کاوی………………………………………………………………………14

2-3. داده­ کاوی در پزشکی……………………………………………………………………………….14

2-4. بیماری تنفسی………………………………………………………………………………………….16

2-4-1. عفونت دستگاه تنفسی فوقانی…………………………………………………………….17

2-4-2. پنومونی…………………………………………………………………………………………17

2-4-3. بیماری مزمن انسدادی ریه…………………………………………………………………18

2-5. الگوریتم­های رده­بندی………………………………………………………………………………18

2-5-1. درخت تصمیم………………………………………………………………………………..19

2-5-1-1. CHAID…………………………………………………………………………….

2-5-1-2. ID3……………………………………………………………………………………

2-5-1-3. C5.0…………………………………………………………………………………..

2-5-2. ماشین بردار پشتیبان………………………………………………………………………….21

2-5-3. شبکه­ عصبی………………………………………………………………………………..24

2-5-4. Bagging…………………………………………………………………………………….

2-5-5. AdaBoost…………………………………………………………………………………

2-6. پیشینه تحقیقات در بیماری­های تنفسی……………………………………………………….30

فصل3: داده ­های نامتوازن…………………………………………………………………………………..32

3-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………….33

3-2. روش­های یادگیری در داده ­های نامتوازن………………………………………………………33

3-2-1. نمونه­برداری……………………………………………………………………………………33

3-2-1-1. بیش­نمونه­برداری تصادفی…………………………………………………………34

3-2-1-2. زیرنمونه­برداری تصادفی…………………………………………………………..34

3-2-1-3. نمونه­برداری آگاهانه……………………………………………………………….34

3-2-1-3-1. EasyEnsemble…………………………………………………………………..

3-2-1-3-2. ModifiedBagging…………………………………………………………….

3-2-1-4. ترکیب نمونه ­برداری و تولید داده……………………………………………….37

3-2-2. روش­های حساس به هزینه…………………………………………………………………39

3-3. معیارهای ارزیابی رده­بند در داده­ های نامتوازن………………………………………..41

3-4. معیارهای ارزیابی رده­بند در داده­ های نامتوازن و چند رده­ای……………………..44

3-4-1. میانگین­ گیری میکرو………………………………………………………………………..46

3-4-2. میانگین­ گیری ماکرو…………………………………………………………………………46

فصل4: پیش­ پردازش داده ­ها……………………………………………………………………………47

4-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………….48

4-2. جمع­آوری داده ­ها…………………………………………………………………………………….48

4-3. ویژگی­های داده ­ها……………………………………………………………………………………48

4-4. نحوه توزیع داده ­ها براساس ویژگی­ها…………………………………………………………..51

4-4-1. نوع بیماری تنفسی……………………………………………………………………………51

 

 

4-4-2. سن……………………………………………………………………………………………….52

4-5. پیش­پردازش­های انجام شده……………………………………………………………………….53

4-5-1. حذف ویژگی­های اضافی………………………………………………………………….53

4-5-2. حذف یا اصلاح رکورد…………………………………………………………………….53

4-5-3. یکپارچه­سازی داده………………………………………………………………………….54

4-5-4. تبدیل مقادیر ویژگی………………………………………………………………………..55

4-5-4-1. تفسیر آزمایش­های انجام شده روی بیماران………………………………….55

4-5-4-2. WBC (White Blood Cell)……………………………………………………………

4-5-4-3. چه چیزهایی باعث کاهش WBC می­ شود؟………………………………..56

4-5-4-4. چه چیزهایی باعث افزایش WBC می­ شود؟………………………………..56

4-5-4-5. جدول گسسته ­سازی WBC……………………………………………………..

4-5-4-6. RBC(Red Blood Cell)………………………………………………………..

4-5-4-7. چه چیزهایی باعث کاهش RBC می­ شود؟…………………………………57

4-5-4-8. چه چیزهایی باعث افزایش RBC می­ شود؟…………………………………58

4-5-4-9. جدول گسسته­ سازی RBC………………………………………………………58

4-5-4-10. Hb (Hemoglobin)………………………………………………………………..

4-5-4-11. چه چیزهایی باعث کاهش هموگلوبین می­ شود؟………………………….59

4-5-4-12. چه چیزهایی باعث افزایش هموگلوبین می­ شود؟…………………………59

4-5-4-13. جدول گسسته­ سازی هموگلوبین………………………………………………59

4-5-4-14. HCT (Hematocrit)……………………………………………………………..

4-5-4-15. چه چیزهایی باعث کاهش HCT می­ شود؟……………………………….60

4-5-4-16. چه چیزهایی باعث افزایش HCT می­ شود؟……………………………….60

4-5-4-17. جدول گسسته­ سازی HCT……………………………………………………

4-5-4-18. Plt یا پلاکت­ها……………………………………………………………………60

4-5-4-19. چه چیزهایی پلاکت را کاهش می­دهد؟……………………………………61

4-5-4-20. چه چیزهایی پلاکت را افزایش می­دهد؟……………………………………61

4-5-4-21. جدول گسسته­سازی پلاکت……………………………………………………61

4-5-4-22. اجزای دیگر آزمایش خون……………………………………………………..61

4-5-4-23. جدول گسسته­سازی MCV، MCH و MCHC…………………………………..

4-5-4-24. CRP (C-Reactive Protein)………………………………………………….

4-5-4-25. در چه شرایطی CRP افزایش پیدا می­ کند؟……………………………….63

4-5-4-26. در چه شرایطی CRP کاهش پیدا می­ کند؟……………………………….63

4-5-4-27. جدول گسسته­ سازی CRP…………………………………………………….

4-5-4-28. ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate)………………………………

4-5-4-29. جدول گسسته­ سازی ESR…………………………………………………….

4-5-4-30. جدول گسسته­ سازی BS (Blood Suger)………………………………….

4-5-5. ویژگی داده ­ها پس از پیش­پردازش نهایی……………………………………….64

4-6 نمونه ­برداری…………………………………………………………………………………….67

فصل5: نتایج و یافته­ های تحقیق…………………………………………………………………69

5-1. مقدمه……………………………………………………………………………………………….70

5-2. رده­بندی……………………………………………………………………………………..70

5-2-1. مقایسه­ الگوریتم­های پایه………………………………………………………………..70

5-2-2. مقایسه­ روش­های یادگیری در داده­ های نامتوازن…………………………………74

فصل6: نتیجه­ گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………..79

6-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………………….80

6-2. نتیجه ­گیری……………………………………………………………………………………………..80

6-3. پیشنهادها………………………………………………………………………………………………..82

6-3-1. مجموعه­ داده……………………………………………………………………………….82

6-3-2. داده­ کاوی………………………………………………………………………………………82

مراجع…………………………………………………………………………………………………………….83

پیوست الف: واژه­ نامه انگلیسی به فارسی……………………………………………………… 92

چکیده:

بیماری تنفسی که عموما در ارتباط با بیماری ریوی است، شامل گروهی از بیماری­ها هستند که از طریق درگیر کردن بخش یا قسمت ­هایی از دستگاه تنفس باعث اختلال در عملکرد ریه­ها می­گردند. ریه­ها مهم­ترین قسمت دستگاه تنفسی هستند که در عمل تبادل گازهای تنفسی جهت تامین اکسیژن بافت­های مختلف بدن و دفع دی­اکسیدکربن نقش دارند. بیماری­های ریوی در هر سال بسیاری از افراد جامعه را مبتلا می­ کنند که باعث کاهش سطح عملکرد فرد در فعالیت­های روزمره می­گردند. بیماری­های دستگاه تنفسی در انگلستان شایع­ترین عامل مراجعه به پزشکان عمومی است. میزان اختلال در عملکرد تنفس در یک بیماری ریوی به نوع بیماری و وسعت آسیب وارده بستگی دارد. بیماری­های ریوی می­توانند عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، پنومونی و یا بیماری مزمن انسدادی ریه باشند. بیماری­های ریوی یکی از عوامل مهم مرگ­و­میر افراد در سراسر جهان هستند. فاکتور اصلی ما در این روند، تشخیص سریع و صحیح این بیماری­ها در همان ابتدای روزهای بستری است. تکنیک­های داده ­کاوی می­توانند دانش نهفته در پایگاه­های داده را استخراج و در پیش­گیری، تشخیص و معالجه­ی این بیماری­ها به پزشک و بیمار کمک کنند. در این تحقیق، با مقایسه­ سیستم­های رده­بندی متفاوت و مقایسه­ روش­های یادگیری داده ­های نامتوازن با الگوریتم پایه، در نهایت، سیستم رده­بندی ارائه شده که می ­تواند در تشخیص انواع بیماری­های تنفسی به پزشکان کمک کند. سرانجام، به شناسایی عوامل موثر در بروز بیماری­های تنفسی پرداخته شده است.

فصل اول: مقدمه

1-1- موضوع تحقیق

بیماری تنفسی[1] که عموما در ارتباط با بیماری ریوی[2] است، شامل گروهی از بیماری­ها هستند که از طریق درگیر کردن بخش یا قسمت ­هایی از دستگاه تنفس[3] باعث اختلال در عملکرد ریه[4]­ها می­گردند. ریه­ها مهم­ترین قسمت دستگاه تنفسی هستند که در عمل تبادل گازهای تنفسی جهت تامین اکسیژن بافت­های مختلف بدن و دفع دی­اکسیدکربن نقش دارند. بیماری­های ریوی در هر سال بسیاری از افراد جامعه را مبتلا می­ کنند که باعث کاهش سطح عملکرد فرد در فعالیت­های روزمره می­گردند. بیماری­های دستگاه تنفسی در انگلستان شایع­ترین عامل مراجعه به پزشکان عمومی است[1]. میزان اختلال در عملکرد تنفس در یک بیماری ریوی به نوع بیماری و وسعت آسیب وارده بستگی دارد. بیماری­های ریوی می­توانند عفونت دستگاه تنفسی فوقانی[5]، پنومونی[6] و یا بیماری مزمن انسدادی ریه[7] باشند.

بیماری­های مزمن تنفسی از 10 مورد بیماری­های تهدید کننده حیات در جهان هستند[8]. مطابق آمار سازمان بهداشت جهانی[9]، صدها میلیون نفر از جمعیت جهان از بیماری­های مزمن تنفسی رنج می­برند. پیش ­بینی می­ شود تا سال 2030 میلادی به سومین عامل مرگ­و­میر در جهان بعد از بیماری­های قلبی­و­عروقی و سرطان­ها تبدیل گردد[1]. فاکتور اصلی ما در این روند، تشخیص سریع و صحیح این بیماری در همان ابتدای روزهای بستری است.

تکنیک­های داده ­کاوی[10] علاوه بر این­که می­توانند در تشخیص سریع این بیماری­ها موثر باشند، می­توانند از طریق شناسایی عوامل موثر در بروز انواع بیماری­های تنفسی، به پیش­گیری از این بیماری­ها کمک کنند و به­ این ترتیب باعث ارتقای سلامت جامعه شده و از تحمیل هزینه­ های سنگین ناشی از تشخیص نادرست، بر بیماران جلوگیری کنند.

1-2. اهمیت و ضرورت تحقیق

بیماری­های مزمن تنفسی از 10 مورد بیماری­های تهدید کننده حیات در جهان هستند و پیش ­بینی می­ شود تا سال 2030 میلادی به سومین عامل مرگ­و­میر در جهان بعد از بیماری­های قلبی­و­عروقی و سرطان­ها تبدیل گردد. گرچه، گسترش تکنولوژی­های پزشکی در دهه گذشته، موجب کاهش میزان مرگ­ومیر ناشی از این بیماری شده است و به­ دلیل تشخیص زودهنگام و درمان بهینه، میزان بهبودی افزایش یافته است. اما میزان بهبودی بیماران در این نوع بیماری­ها بستگی به نوع بیماری و وسعت آسیب وارده به دستگاه تنفسی دارد[11]. تشخیص زودهنگام نیز به یک روش تشخیص صحیح و قابل اعتماد نیاز دارد که به پزشکان اجازه می­دهد که عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، پنومونی و بیماری مزمن انسدادی ریه را از هم شناسایی کنند. بنابراین یافتن یک متد تشخیص صحیح و موثر و همچنین عوامل خطر در بروز این بیماری، بسیار بااهمیت است.

مشکلی که در این بیماری وجود دارد این است که در ابتدا ممکن است یک سرماخوردگی یا آنفولانزای ساده به­نظر آید. گاهی حتی به مدت زمان طولانی بیمار از این بیماری رنج می­برد. بدیهی است که در این مدت بیماری پیشرفت کرده و این تاخیر در تشخیص نوع بیماری، روند درمان را با مشکل مواجه خواهد کرد تا جایی که حتی ممکن است به مرگ بیمار منجر شود. بنابراین نیاز است تا از روش­های پیشرفته­تری برای تشخیص زودهنگام این نوع بیماری­های تنفسی استفاده شود. روش­های رایج برای تشخیص زودهنگام بیماری­های تنفسی عبارتند از: تست­های آزمایشگاهی، رادیوگرافی[12] قفسه سینه، اسکن هسته­ای ریه، ام­آر­آی[13]، آسپیراسیون سوزنی[14] از طریق دیواره قفسه سینه. این روش­ها علاوه بر هزینه­ بالایی که بر بیمار تحمیل می­ کنند، ممکن است مضراتی را برای بیمار در پی داشته باشند. به عنوان مثال: ام­آر­آی پرهزینه و کار با آن مشکل است. موجب مشکلات برای بیماران که دارای اجسام فلزی در بدن خود می­باشند، می­ شود. در ضمن بیمار در حین انجام ام­آرآی باید بی­حرکت بوده و حرکات غیرقابل پیش­گیری، مانند تنفس ضربان قلب اغلب تصویر را مخدوش می­سازد. همچنین برای بیمارانی که مشکلات تنفسی و کسانی که از محیط­های بسته می­ترسند، عبور از تونل تنگ دستگاه ام­آی­آر توصیه نمی­ شود.

این در حالی است که امروزه استفاده از سیستم­های رده­بندی[15]، می­توانند به کاهش خطایی که ممکن است توسط کارشناسان کم­تجربه اتفاق بیفتد، کمک کنند و همچنین امکان بررسی داده ­های پزشکی را در زمان کوتاه­تر و با جزئیات بیش­تر فراهم می­ کنند. تکنیک­های داده­ کاوی می­توانند دانش نهفته در پایگاه های داده را استخراج و در پیش­­گیری، تشخیص و معالجه­ی این بیماری به پزشک و بیمار کمک کنند.

1-3. قلمرو تحقیق

قلمرو مکانی: این داده ­ها مربوط به بیمارستان تخصصی کودکان حضرت فاطمه معصومه (س) استان قم می­باشد.

قلمرو زمانی: داده ­ها بین سال­های 90 و 92 می­باشد؛ یعنی قلمرو زمانی تحقیق به مدت 3 سال می­باشد.

1 Respiratory disease

2 Lung disease

3 Respiratory System

4 Lunge

5 Acute upper respiratory infections

6 Pneumonia

7 Chronic lower respiratory diseases

8 http://www.salamat.gov.ir/news/

9 World Health Organization (WHO)

10 Data Mining

1 http://fa.wikipedia.org/wiki/

1‌.2‌   اهمیت و ضرورت پژوهش……………………… 3

1‌.3‌   اهداف پژوهش……………………… 3

1‌.4‌   روش پژوهش……………………… 4

1‌.5‌   جامعۀ تحقیق……………………. 4

2فصل دوم مطالعه پولشویی، داده‌کاوی و ارتباط این دو…………………… 6

2دیباچه…………………… 7

2‌.1‌   پولشویی و بررسی ابعاد آن……………………. 7

2‌.1‌.1‌   مفهوم پولشویی……………………. 7

2‌.1‌.2‌   تاریخچه و خاستگاه پولشویی……………………. 8

2‌.1‌.3‌   ایران و ریسک پولشویی……………………. 9

2‌.1‌.4‌   انواع پولشویی……………………. 10

2‌.1‌.5‌   مراحل پولشویی……………………. 11

2‌.1‌.6‌   روش‌‌های پولشویی……………………. 12

2‌.1‌.7‌   موارد مشکوک به پولشویی در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری…….. 14

2‌.1‌.8‌   ضرورت بهره گیری از راه حل‌‌های ضد پولشویی……………………. 17

2‌.1‌.9‌   روش‌‌های مبارزه با پولشویی……………………. 18

2‌.1‌.10‌ وظایف و اصول الزامی برای بانک‌ها و مؤسسات اعتباری در مبارزه با پول‌شویی……. 23

2‌.1‌.11‌ انواع گزارش‌‌های مفید جهت شناسایی موارد مشکوک…………………….. 29

2‌.2‌   داده‌کاوی……………………. 31

2‌.2‌.1‌   تاریخچه داده‌کاوی……………………. 31

2‌.2‌.2‌   چارچوبی کلی برای الگوریتم‌های داده‌کاوی……………………. 33

2‌.2‌.3‌   کاربرد داده‌کاوی در کشف تقلبات مالی……………………. 35

2‌.2‌.4‌   پرکاربردترین روش‌‌های داده‌کاوی برای کشف تقلب‌‌های مالی…………….. 40

2‌.2‌.5‌   رویکرد داده‌کاوی در حل مسائل پولشویی……………………. 42

2‌.2‌.6‌   برخی تحقیقات مرتبط…………………… 46

2‌.3‌   جمع بندی……………………. 49

3فصل سوم ارائه طرح سیستم ضد پولشویی با داده‌کاوی…….. 52

3دیباچه…………………… 53

3‌.1‌   روش‌شناسی تحقیق……………………. 53

3‌.1‌.1‌   روش تحقیق……………………. 53

3‌.2‌   شیوه‌ها و ابزارهای جمع‌ آوری داده‌ها………………….. 54

3‌.2‌.1‌   بررسی داده‌‌های قابل دریافت…………………….. 54

3‌.2‌.2‌   بررسی سایر اطلاعات موجود در بانك…………………….. 55

3‌.2‌.3‌   بررسی محدودیت‌‌های بانك در ارائه اطلاعات……………………. 55

3‌.2‌.4‌   بررسی محدودیت‌های بانك اطلاعاتی……………………. 55

3‌.2‌.5‌   مشخص شدن داده‌‌های مورد نیاز برای فاز‌های مختلف پروژه …….. 56

3‌.2‌.6   ‌ارائه فرمت دریافت اطلاعات از بانك اطلاعاتی …………………… 56

3‌.2‌.7   حجم ، زمان و مکان مورد نیاز جهت ارائه اطلاعات …………………… 56

3‌.2‌.8‌   آمایش داده‌‌ها………………….. 56

3‌.3   جامعه نظری و روش نمونه‌گیری……………………. 57

3‌.4‌   مفروضات تحقیق……………………. 58

3‌.5‌   شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها …………………..58

3‌.5‌.1‌   مرور پیشینه تحقیق……………………. 59

3‌.5‌.2‌   نظرخواهی از خبرگان……………………. 60

3‌.5‌.3‌   بررسی اسناد و مدارک آرشیوی……………………. 66

3‌.5‌.4‌   طراحی مدل ضد پولشویی بر اساس داده‌کاوی……………………. 68

3‌.5‌.5‌   جمع بندی……………………. 74

4فصل چهارم اجرای تحقیق…………………….. 75

4دیباچه………………….. 76

4‌.1‌   جزئیات پیاده‌سازی مدل……………………. 76

4‌.1‌.1‌   آمایش داده‌‌ها………………….. 76

4‌.1‌.2‌   دسته بندی اطلاعات براساس شاخص‌های خطی و جدا نمودن بخش مشکوک……. 77

4‌.1‌.3‌   فیلترینگ و جداسازی اطلاعات مناسب…………………….. 80

4‌.1‌.4‌   خوشه بندی……………………. 83

4‌.1‌.5‌   اجرای الگوریتم نظارت‌شده………………….. 92

4‌.1‌.6‌   جمع‌ آوری نتایج……………………. 93

4‌.2‌   تست و ارزیابی……………………. 94

4‌.2‌.1‌   نحوه تست…………………….. 94

4‌.2‌.2‌   محاسبه معیار‌های دقت، بازآوری، یکتائی و صحت…………………….. 95

4‌.3‌   نتیجه گیری……………………. 96

 

 

5فصل پنجم جمع‌بندی و نتیجه‌گیری……………………. 98

5دیباچه…………………… 99

5‌.1‌   نتیجه گیری……………………. 99

5‌.2‌   محدودیت‌های پژوهش……………………… 100

5‌.3‌   پیشنهاد برای پژوهش‌‌های آینده …………………..101

6منابع و مراجع……………………. 102

چکیده:

پولشویی به عنوان یک فرایند مجرمانه مالی، اقدامی است که در آن منشأ و منبع وجوهی که به صورت غیر قانونی به‌دست آمده از طریق رشته ‍‍‍‌‌های نقل و انتقالات و معاملات به گونه‌ای پنهان می‌شود که همان وجوه به صورت قانونی نمود پیدا کرده و وارد فعالیت‌‌ها و مجاری قانونی می‌گردد. داده‌کاوی به عنوان فرایندی خودکار برای استخراج اطلاعات و الگو‌های جالب توجه، بارز، ضمنی، از قبل ناشناخته و بالقوه مفید از انبار داده‌‌های حجیم، شناخته می‌شود. هنگامی که الگوریتم‌‌ها و تکنیک‌‌های داده‌کاوی روی چنین تراکنش‌‌هائی اعمال می‌شوند، الگو‌های پنهان از جریان وجوه را کشف می‌کنند. بررسی داده‌‌ها و اعلام نظر روی آن‌ ها از دو روش کلی تبعیت می کند اول استفاده از شاخص‌ها با بهره گرفتن از روش‌های خطی و آماری و دوم استفاده از الگوریتم‌‌های داده‌کاوی که آن هم به دو صورت نظارت‌شده و بدون ناظر تقسیم شده و در این پروژه از هر دو روش استفاده شده است. خروجی‌‌های این پروژه شامل مستندات علمی، روش‌های داده محور برای شناسایی پولشویی، ارائه یک مدل برای پیاده‌سازی چارچوب ضد پولشویی در بانك و در نهایت بهره‌گیری از فناوری‌‌های نرم افزاری و پیاده سازی کل جریان پروژه می‌باشد. پس از اجرا، نتایج به دو صورت ارائه به متخصصان فنی و همچنین محاسبه معیار‌های عملکرد متداول در داده‌کاوی ارزیابی می‌گردد. در مراحلی از پروژه که نیاز به بررسی و آشنایی با سوابق تحقیقات در زمینۀ پولشویی و یا الگوریتم‌های مرتبط با آن باشد از روش تحقیق میدانی و کتابخانه‌ای استفاده می‌شود. از سوی دیگر رویکرد تحقیق نیز به صورت پیمایشی بوده که در آن با هدف مطالعۀ ماهیت و ویژگی‌های مشتریان بانك فرایند تحقیق و مطالعه طی شده است. در مجموع باید گفت که از مدلی کمی در این تحقیق استفاده شده که مبتنی بر پردازش داده‌‌ها از نوع دادۀ واقعی، بوده است.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- تعریف مسأله و بیان سؤال های اصلی تحقیق

تعاریف متعددی برای پولشویی عنوان شده است که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد[15]:

– بنا به تعریفی پولشویی یعنی شسته شدن و تبدیل پول کثیف به پول تمیز به نوعی که پس از خروج از این چرخه قانونی جلوه کند؛ به عبارت دیگر پولشویی عبارت است از هر نوع عمل برای مخفی کردن یا تغییر هویت نامشروع حاصل از فعالیت‌‌های مجرمانه به گونه ای که وانمود شود این عواید از منابع قانونی حاصل شده است.

– مجموعه اقداماتی است که از سوی فرد یا افرادی با به کارگیری ابزار‌های قانونی و با هدف عدم امکان قابلیت ردیابی گردش عواید حاصل از جرم به منظور مخفی کردن منشأ و منبع واقعی پول حاصل از اعمال مجرمانه و نامشروع صورت میگیرد تا پول آلوده و نامشروع در ظاهر پاک و قانونی جلوه نماید.

از این تعاریف چنین بر می آید که عملیات پولشویی به فرآِیند تطهیر پول کثیف گفته می شود. پول کثیف به پولی گفته می‌شود که از راه‌های خلاف و غیرقانونی بدست آمده باشد. از آنجا که بانک‌ها یکی از بهترین موسساتی هستند که می توانند به پولشویان در فرایند تطهیر پول کثیف کمك کرده و مسیر دسترسی به منشا پول را گمراه و یا پاک نمایند در تمام کشور‌ها یکی از مهمترین موسساتی که مرجع سو استفاده پولشویان قرار می گیرند بانک‌ها هستند[44].

بدین نظر دراین پروژه ما می بایست در ابتدا به مطالعه بانک‌ها و روش‌هایی که ممکن است پولشویان از آن طریق در بانک‌ها اقدام به پولشویی نمایند پرداخته و با بررسی این روش‌ها و همچنین اطلاعات در دسترس جهت این روش‌ها، الگو‌های این روش و … سعی در یافتن راه‌هایی جهت کشف، اجرا و پیاده سازی داده محور این اقدامات داشته باشیم.

در این راستا ضمن بررسی عملیات اجرا شده در بانك مورد نظر و مشورت با کارشناسان و مشاوران این بانك مشخص گردید که روش‌های مختلفی جهت پولشویی توسط پولشویان در این بانك اجرا می‌گردد، همچنین توسط بانک‌ها نیز روش‌های متفاوتی جهت جلوگیری از این عملیات اجرا می گردد.

پیچیدگی رفتار‌های مشکوك به پولشویی و همچنین حجم عظیم داده به گونه‌ای است که بدون ابزاری هوشمند و داده محور نمیتوان در کشف پولشویی اقدام قابل توجهی انجام داد. از این رو تحقیق حاضر به دنبال یافتن پاسخ به سوال زیر میباشد:

چگونه میتوان با ارائه مدلی از روش‌های داده کاوی برای کشف جرایم پولشویی استفاده کرد؟

2-1- اهمیت و ضرورت پژوهش

با توجه به اهمیت سیستم‌‌های بانکداری و سوء استفاده از این بستر برای مقاصد پولشویی، نیاز مبرم به پیاده سازی سیستم‌‌های ضد پولشویی از طرف دولت‌ها و موسسات سیاست گذار در امور اقتصادی مورد توجه است . با توجه به رشد تروریسم و تقلب‌‌های سازماندهی شده و از طرفی تصویب قوانین متعدد علیه این موارد نیاز به این سیستم‌‌ها در حال افزایش است. از سوی دیگر، پیچیدگی رفتار‌های مشکوك به پولشویی به گونه‌ای است که بدون ابزاری هوشمند و داده محور نمیتوان در کشف پولشویی اقدام قابل توجهی انجام داد. نکته مهم و شاید کاربردی در ایران نزدیکی این سیستم‌‌ها با سیستم‌‌های ضد رشوه خواری، تقلب، تخلف و سیستم‌‌های بازرسی است که میتواند به عنوان ابزاری کارآمد برای واحد بازرسی بانک تلقی گردد.

3-1- اهداف پژوهش

پولشویی فرایندی است که طی آن افراد متخلف با بهره گرفتن از امکانات مؤسسات مالی و بانک‌‌ها درآمد نامشروع خود را تطهیر نموده و آن‌ را قانونی جلوه میدهند. به منظور شناسایی این فرایند، دولت‌‌ها همواره گزارش‌‌های متعددی از بانک‌‌های خود طلب می نمایند و بانک‌‌ها موظف هستند موارد مشکوك به پولشویی را در قالب چارچوب مورد درخواست بانک مرکزی تهیه و به طور مستمر ارائه نمایند. از سوی دیگر، پیشرفت بانکداری به تدریج شناسایی روش‌ها و رفتار‌های مشکوك به پولشو یی را پیچیده ترنموده است. به طوری که شناسایی این رفتار‌ها با توجه به حجم انبوه اطلاعات در یک بانک بدون استفاده از سیستم‌‌های ضد پولشویی میسر نمی‌باشد. بر این اساس هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی الگویی برای تقلب‌های مالی در صنعت بانکداری می‌باشد.

انتظار می‌رود این مدل ضد پولشویی با جمع آوری اطلاعات پراکنده در سطح بانک عملیات پردازش و شناسایی افراد و رفتار‌های مشکوك به پولشویی را در زمان مناسب انجام داده و گزارش‌‌های مورد نیاز را تولید و ارائه مینماید.

4-1- روش پژوهش

پژوهش حاضر از نظر نوع هدف در گروه تحقیقات کاربردی قرار می‌گیرد. در مراحلی از پروژه که نیاز به بررسی و آشنایی با سوابق تحقیقات در زمینۀ پولشویی و یا الگوریتم‌‌های مرتبط با آن است از مطالعات کتابخانه‌ای و منابع آرشیوی استفاده می‌شود. از سوی دیگر رویکرد تحقیق نیز به صورت پیمایشی بوده که در آن با هدف مطالعۀ ماهیت و ویژگی‌‌های مشتریان بانك فرایند تحقیق و مطالعه طی خواهد شد و در این زمینه مصاحبه با خبرگان نیز صورت می‌گیرد. در مجموع باید گفت که در مورد روش تجزیه و تحلیل داده‌ها از یک مدل کمی در این تحقیق استفاده می شود که مبتنی بر پردازش داده‌‌ها از نوع دادۀ واقعی، خواهد بود.

5-1- جامعه تحقیق

داده‌کاوی این توان را دارد که سناریو‌های جدیدی برای کشف نمونه‌‌های پولشویی ارائه دهد.داده‌کاوی به عنوان فرایندی خودکار برای استخراج اطلاعات و الگو‌های جالب توجه، بارز، ضمنی، از قبل ناشناخته و بالقوه مفید از انبار داده‌‌های حجیم، شناخته می شود. ظهور انبارداری داده‌‌ها به عنوان یک فناوری قابل دوام بدان معنی است که در حال حاضر،سازمان‌‌های اجرایی قادر به تحکیم معاملات مالی از نهاد‌های مختلف در چندین کشور می‌باشند. این امرنمایشی تلفیقی از انتقال وجوه را ارائه می‌دهد که به تجزیه و تحلیل معاملات کمک می‌کند. هنگامی که الگوریتم‌‌ها و تکنیک‌‌های داده‌کاوی روی چنین تراکنش‌‌هایی اعمال می شوند، الگو‌های پنهان حاکم بر جریان وجوه را کشف می‌کنند. [28]

همراه شدن اطلاعات مشتری و دانش خبرگان منجر به آن می‌گردد که معاملات مشکوک شناسائی شوند.سیستم ضد پولشویی قابلیت اجرا با الگوریتم‌‌های نظارت شده[1] و بدون نظارت[2] را به طور هم‌زمان دارد.در این سیستم علاوه بر به کارگیری الگوریتم‌‌های رایج در داده‌کاوی،

1-2. بررسی ارتباطات هم‏مرجعی………………………………………………………………………………. 6

1-2-1. هم‏مرجع در مقابل پیشایند………………………………………………………………………………….. 9

1-2-1-1. ارتباط هم‏مرجع………………………………………………………………………………………… 10

1-2-1-2. ارتباط پیشایندی………………………………………………………………………………………… 11

1-2-2. تحلیل پیشایند……………………………………………………………………………………………….. 16

1-2-3. تحلیل مرجع مشترک………………………………………………………………………………………… 16

1-2-4. تقابل تحلیل مرجع مشترک و تحلیل پیشایندی……………………………………………………….. 17

1-3.جمع‏بندی………………………………………………………………………………………………………… 20

فصل 2 : بخش اول……………………………………………………………………………………… 21

2-1-۱. پیشینه تشخیص مرجع مشترک…………………………………………………………………………… 21

2-1-۲. روش‏های زبان‏شناسی…………………………………………………………………………………………….. 22

2-1-۲-1. فاکتورهای حذف کننده…………………………………………………………………………….. 23

2-1-۳-۲-۱. تطبیق جنس و عدد……………………………………………………………………….. 23

2-1-۳-۲-۱. تطبیق معنایی…………………………………………………………………………………. 24

2-1-۲-۲. فاکتورهای امتیاز دهنده …………………………………………………………………………… 24

2-1-۳-۲-۱. مشابهت نحوی…………………………………………………………………………………. 24

2-1-۳-۲-۱. مشابهت معنایی……………………………………………………………………………….. 25

2-1-۳-۲-۱. بارز بودن…………………………………………………………………………………………… 25

2-1-۳. روش‏های یادگیری ماشین…………………………………………………………………………………….. 27

2-1-۳-۱. ویژگی‏ها………………………………………………………………………………………………………. 28

2-1-۳-۲. مدل‏های جفت اشاره………………………………………………………………………………….. 28

2-1-۳-۲-۱. رده بندی جفت عبارت‏های اسمی………………………………………………….. 32

2-1-۳-۲-۱-1. درخت تصمیم………………………………………………………………………… 33

2-1-۳-۲-۲.افراز……………………………………………………………………………………………………… 35

2-1-۳-۲-۲-۱.درختِ بل………………………………………………………………………………….. 36

2-1-۳-۲-۲-۲. افراز گراف……………………………………………………………………………….. 38

2-1-۳-۳. روش‏های مبتنی بر پیکره……………………………………………………………………………… 40

2-1-۳-۴. روش‏های جایگزین…………………………………………………………………………………………. 44

2-1-۳-۴-۱. روش هم‏آموزی…………………………………………………………………………………….. 44

2-1-۳-۴-۲. مدل احتمالاتی مرتبه اول…………………………………………………………………… 46

2-1-۳-۴-۳. رتبه‏بندی………………………………………………………………………………………………. 47

2-1-۳-۴-۴. فیلدهای تصادفی شرطی……………………………………………………………………… 49

2-1-۳-۴-۵. خوشه ‏بندی………………………………………………………………………………………….. 51

2-1-۴. جمع‏بندی………………………………………………………………………………………………………. 56

فصل 2: بخش دوم…………………………………………………………………………………….. 57

2-2-۱. پیکره نشانه گذاری شده توسط اطلاعات هم‏مرجع…………………………………………………. 58

2-2-۲. پیکره بیژن‏خان………………………………………………………………………………………………….. 59

2-2-۳. پیکره لوتوس…………………………………………………………………………………………………….. 60

2-2-۴.شیوه‏ های نشانه ‏گذاری پیکره لوتوس…………………………………………………………….. 62

2-2-۴-۱. نشانه‏گذاری انواع موجودیت‏ها………………………………………………………………………….. 62

2-2-۴-۱-۱. موجودیت شخص……………………………………………………………………………………… 64

2-2-۴-۱-۲. موجودیت سازمان……………………………………………………………………………………… 64

2-2-۴-۱-۳. موجودیت مکان…………………………………………………………………………………………. 66

2-2-۴-۱-۴. موجودیت سیاسی……………………………………………………………………………………… 66

2-2-۴-۲.کلاس هر موجودیت……………………………………………………………………………………………. 68

2-2-۴-۲-۱.غیر ارجاعی……………………………………………………………………………………………….. 69

2-2-۴-۲-۲.ارجاعی………………………………………………………………………………………………………. 69

2-2-۴-۲-۲-۱.ارزیابی به شکل منفی……………………………………………………………………… 69

2-2-۴-۲-۲-۲.ارجاعی خاص………………………………………………………………………………….. 70

2-2-۴-۲-۲-۳.ارجاعی عمومی……………………………………………………………………………….. 70

2-2-۴-۲-۲-۴.ارجاعی زیر مشخص شده………………………………………………………………. 70

2-2-۴-۳.انواع اشاره/سطوح اشاره…………………………………………………………………………… 71

2-2-۴-۳-۱.اشاره ساده………………………………………………………………………………………………….. 72

2-2-۴-۳-۱-۱.محدوده اشاره………………………………………………………………………………….. 72

2-2-۴-۳-۱-۲. هسته اشاره……………………………………………………………………………………. 72

2-2-۴-۳-۱-۳.انواع اشاره ساده………………………………………………………………………………. 72

2-2-۴-۳-۲.ساختارهای پیچیده………………………………………………………………………………………. 74

2-2-۴-4-۲-۱.ساختارهای عطف بیان یا بدل……………………………………………………….. 75

2-2-۵.جمع‏بندی………………………………………………………………………………………………………… 75

فصل 3: الگوریتم­های پیشنهادی……………………………………………………………….. 76

 

 

3-۱. رده بندی دودویی…………………………………………………………………………………………… 76

3-1-1.جدا کننده‏های خطی………………………………………………………………………………… 77

3-1-1-1 پرسپترون……………………………………………………………………………………………… 78

3-1-1-2 ماشین بردار پشتیبان…………………………………………………………………………………….. 80

3-1-1-3 درخت تصمیم………………………………………………………………………………………………… 85

3-۲.خوشه ‏بندی…………………………………………………………………………………………………………. 88

3-2-1 .الگوریتم‏های افراز بسته‏ای…………………………………………………………………………………… 89

3-2-1-1 .خوشه ‏بندی سلسله مراتبی پایین به بالا……………………………………………………. 90

3-2-1-2 .آموزش الگوریتم خوشه‏بندی سلسله مراتبی…………………………………………….. 93

3-3.جمع‏بندی……………………………………………………………………………………………………….. 96

فصل 4: سیستم ارزیابی…………………………………………………………………………….. 97

4-۱.مقدمه………………………………………………………………………………………………………………. 97

4-۲.سیستم شناسایی اشاره لوتوس………………………………………………………………….. 98

4-2-1 .بانک اطلاعاتی…………………………………………………………………………………… 98

4-2-2.سیستم شناسایی اشاره………………………………………………………………………….. 102

4-3.تشخیص اشاره‏های هم مرجع……………………………………………………………………………….. 103

4-3-1 ویژگی‏ها…………………………………………………………………………………………………….. 104

4-3-2.الگوریتم یادگیری…………………………………………………………………………………….. 105

4-3-3.معیار ارزیابی…………………………………………………………………………………………….. 107

4-3-4.نتیجه ارزیابی……………………………………………………………………………………… 110

4-3-4-1.نتایج بدست آمده……………………………………………………………………………………….. 110

4-3-4-.2چالش‏ها و تحلیل خطا……………………………………………………………………………….. 112

4-4.جمع‏بندی……………………………………………………………………………………………………… 115

فصل 5 :نتیجه گیری و پیشنهادها……………………………………………………………… 116

5-۱.نتیجه‏ گیری………………………………………………………………………………………………….. 116

5-2.پیشنهادها…………………………………………………………………………………………………… 118

فصل .6 منابع………………………………………………………………………………………….. 121

چکیده:

پردازش زبان طبیعی شامل وظایفی همچون استخراج اطلاعات، خلاصه‏سازی متن، پرسش و پاسخ می باشد که همگی نیاز دارند تا تمام اطلاعاتی که در مورد یک موجودیت در متن وجود دارد شناسایی شوند. بنابراین وجود سیستمی که بتواند مسئله هم‏مرجع را بررسی نماید، کمک شایانی به انجامِ موفقیت‏آمیز این وظایف خواهد نمود. روش‏های تشخیص مرجع مشترک را می‏توان به دو دسته‏ روش‏های زبان‏شناسی و روش‏های یادگیری ماشین تقسیم نمود. روش‏های زبان‏شناسی بیشتر به اطلاعات زبان‏شناسی نیاز دارند، البته مشکل این روش‏ها این است که پر خطا و طولانی می‏باشند. از طرف دیگر روش‏های یادگیری ماشین کمتر به اطلاعات زبان‏شناسی نیاز دارند و نتایج حاصل از آنها قابل اعتماد‏تر است. در این پایان ‏نامه تلاش می‏کنیم تا فرایند تشخیص مرجع‏مشترک را مورد مطالعه قرار دهیم و چارچوبی ارائه دهیم تا بتواند علاوه بر شناسایی اشاره ‏ها، عبارت‏های هم‏مرجع را نیز تشخیص دهد. به همین منظور باید سه رکن اساسی کار را که پیکره نشانه‏ گذاری شده، سیستم شناساییِ اشاره و محدوده آن، و الگوریتم پیشنهادی پیش‏بینی عبارت‏های اسمی هم‏‏مرجع را مبنای کار قرار دهیم. درهمین راستا، در قدم اول، پیکره‏ای با نشانه ‏هایی شامل محدوده‏ی اشاره، نوع اشاره، هسته‏ی اشاره، نوع موجودیت، نوع زیر گروه موجودیت، کلاس موجودیت تهیه می‏کنیم، این پیکره می‏تواند به عنوان اولین پیکره دارای نشانه ‏های اشاره و هم‏مرجعی، مبنای کار بسیاری از پژوهش‏های مربوط به شناسایی و کشف اشاره و تحلیل هم‏مرجعی قرار گیرد. همچنین با بهره گرفتن از این پیکره و بررسی قوانین و اولویت‏های میان اشاره ‏ها، سیستمی ارائه می‏کنیم که اشاره ‏های موجود در متن را شناسایی کرده و سپس نمونه ‏های مثبت و منفی را از پیکره لوتوس استخراج می‏کند. در نهایت نیز با بهره گرفتن از الگوریتم‏های یادگیری پایه درخت تصمیم، شبکه عصبی و ماشین بردار پشتیبان، نمونه‏ های حاصله را مورد ارزیابی و مقایسه قرار دادیم. نتایج حاصل نشان می‏دهد که یادگیر شبکه عصبی، نسبت به سایرین عملکرد بهتری دارد.

فصل اول

1-1- مقدمه و بیان مسئله

امروزه رایانه در تمام لایه‏های زندگی بشر نفوذ کرده است. بطوریکه استفاده از فناوری رایانه در حوزه زبان‏شناسی، بیش از پیش احساس می‏شود. «پردازش زبان طبیعی»شاخه‏ای از علم «هوش مصنوعی» است كه به ماشینی كردن فرایند زبان شناسی سنتی می‏پردازد. به این ترتیب با بهره گرفتن از رایانه می‏توان «زبان گفتاری ونوشتاری» را پردازش نمود، به طوریکه رایانه‏ها نیز قادر باشند زبان انسان را درک کرده و بتوانند از زبان طبیعی به عنوان ورودی وخروجی استفاده كند. به این ترتیب یک رایانه، درهنگام دریافت ورودی، نیاز به «درک» و درهنگام ارسال خروجی، نیاز به «تولید» زبان طبیعی دارد. ]81[

در زمینه پردازش زبان طبیعی پژوهش‏هایی مانند طبقه‏بندی متون، برچسب‏گذاری ادات سخن، تعیین و ابهام‏زدایی از معانی واژگان و… انجام شده است که تنها بر روی یک حوزه خاص تمرکز داشته‏اند و در نتیجه راه حل‏هایی جزئی در راستای اهداف کلی پردازش زبان طبیعی محسوب می‏‏‏شوند. تمامی این حوزه‏های جزئی باید حل شوند تا در نهایت رایانه بتواند همانند انسان واژگان و جملات را پردازش کرده و یا آنها را بسازد.                

وظایف زبان طبیعی را می‏توان به ریز کاربردها و کلان کاربردها افراز نمود. به طور کلی تا کنون تحقیقات انجام شده بیشتر بر روی پردازش‏هایی در سطح واژه و یا جمله (مانند برچسب گذاری ادات سخن، ابهام زدائی از مفهوم واژگان، شناسایی موجودیت‏های نامدار و … ) و یا در سطح کل متن (تشخیص هرزنامه، رده بندی متون و…) متمرکز شده اند؛ برخی از کاربرد‏ها نیز مانند استخراج اطلاعات، تشخیص مرجع مشترک و ماشین ترجمه در سطح بینابین قرار گرفته‏اند. ]27[بدیهی است که در توسعه یک کاربرد سطح بالاتر همانند تعیین ویژگی‏های معنایی متون، انواع متفاوتی از ویژگی‏های سطح پایین‏تر (مانند ویژگی‏های لغوی و نحوی) نیز لازم است، اما به لطف سیستم‏های جدید که تا حد زیادی به روش‏های آماری یادگیری ماشین بستگی دارند، دیگر در آنها، به تمامی‏‏‏ ویژگی‏های سطح پایین‏تر نیازی نیست. علت اینکه روش‏های یادگیری ماشین توانسته‏اند با وجود سادگی، به موفقیت قابل توجهی دست یابند این است که اطلاعات آماری پایه، دانشی را فراهم می‏آورد که برای بسیاری از کاربرد‏ها کافی بوده و می‏‏‏‏تواند به کارائی قابل توجهی منجر شود. با این وجود، باید توجه داشت که روش‏های آماری محدود است و هرگز نمی‏توانند درک کاملی از محتوای معانی یک متن را فراهم آورند.

از طرفی دیگر، با فراهم شدن اطلاعات و قدرت محاسباتی بیشتر، سیستم‏‏هایی که واژگان و جملات درست را از غلط تشخیص می‏دهند، به طور گسترده‏ای در حال توسعه هستند. به عنوان مثال، در زبان انگلیسی برچسب گذاری ادات سخن به صحتی برابر با ۹۸%، شیوه‏های تجزیه کردن به صحتی برابر با ۹۰%، و شناسایی موجودیت‏های نامدار به صحت ۹۱% رسیده اند. [78,55,38[.

بسیاری از پژوهشگران معتقدند كه استخراج اطلاعات به عنوان یکی از مهمترین کاربردهای پردازش زبان طبیعی محسوب می‏شود، که مجموعه‏ای از تکنیک‏های رده‏بندی، خوشه‏بندی و قوانین وابستگی است و خروجی استخراج اطلاعات شامل، شناسایی موجودیت‏ها ، تعیین نوع وگروه آنها، طبقه بندی ارتباط میان موجودیت‏ها و همچنین استخراج رویدادهایی كه در آن مشاركت دارند، می‏باشد.[71[ در نهایت می‏توان گفت كه خلاصه سازی، بازیابی اطلاعات، داده‏كاوی، پرسش و پاسخ و درك زبان از جمله كاربردهای این سیستم هستند.

تمرکز اصلی این پژوهش بررسی فرایند تشخیص مرجع مشترک به عنوان یکی از فرایندهای مهم استخراج اطلاعات است؛ در تشخیص مرجع مشترک تمام عبارت‏های اسمی‏‏‏ که به یک موجودیت واحد در دنیای واقعی اشاره دارند، تعیین می‏گردند. هدف نهایی این پایان‏ نامه شناسایی اشاره‏های هم مرجع شامل ضمیر و اسم اشاره در متون پارسی می‏باشد. برای تحقق این هدف نیاز به انجام پیش پردازش‏هایی بر روی متون خام می‏باشد تا داده‏های مورد نیاز برای ورود به فرایند تحلیل مرجع مشترک فراهم شوند. فرض ما بر این است که خروجی حاصل از فرایند کشف اشاره به عنوان یک پیش پردازش می‏تواند در کنار سایر پیمانه‏های پیش پردازشی مانند تجزیه‏گر، شناسایی موجودیت‏های نامدار و… بر بهبود عملکرد تحلیل مرجع مشترک موثر واقع شود. [23،38،53،83]

به هر ترتیب شناسایی عبارت‏های اسمی‏‏‏ هم‏مرجع از مهمترین زیر وظایف استخراج اطلاعات می‏باشند که بهبود عملکرد آن موجب بهبود عملکرد کلی سیستم استخراج اطلاعات و سایر سیستم‏های مرتبط با آن خواهد شد.

واحد مورد بررسی در حوزه تشخیص مرجع مشترک، متن می باشد که پس از اجرای ماژول‏هایی متفاوت، متن مورد نظر به عبارت های اسمی یا به عبارت بهتر به اشاره تبدیل می‏شود. روش‏های موجود در این حوزه، به دو دسته روش‏های زبان‏شناسی و روش‏های یادگیری ماشین تقسیم می‏‏‏شوند. [76[ در روش اول، ابتدا به ازای هر عبارت اسمی‏‏، مراجع کاندیدا تعیین می‏‏‏شود و سپس با به کارگیری مجموعه‏ای از قواعد زبان‏شناسی، برخی از کاندیداها حذف شده و کاندیداهای باقیمانده نیز امتیازدهی می‏‏‏شوند و در‏نهایت کاندیدایی به عنوان مرجع برگزیده می‏‏‏شود که بیشترین امتیاز را کسب کرده باشد. مسئله اصلی در این روش این است که کسب اطلاعات زبان‏شناسی مورد نیاز، فرایندی زمان‏بر، پرهزینه و پر خطاست. البته با پیدایش پیکره‏های زبان‏شناسی و موفقیت روش‏های یادگیری ماشین در سایر حوزه‏ها، روش‏های زبان‏شناسی جای خود را به روش‏های یادگیری ماشین دادند. در یادگیری ماشین، به محاسبات زبان‏شناسی پیچیده و سطح بالای روش‏های زبان‏شناسی نیاز نیست به طوریکه با بهره گرفتن از دانش اندکی در زمینه زبان‏شناسی نیز می‏توان به نتایج خوب و قابل توجهی دست یافت.

از سوی دیگر، امروزه اغلب پژوهشگران فرایند تشخیص مرجع مشترک را به دو مرحله تقسیم می‏‏‏ کنند. (۱) کشف و شناسایی اشاره؛ برای شناسایی عبارت‏های اسمی‏‏‏ که به موجودیت ها در دنیای واقعی اشاره دارند، (۲) شناسائی اشاره‏هایی که به یک مرجع واحد اشاره دارند. به این ترتیب در مرحله اول، اکثر عبارت‏های اسمی‏‏‏ تحت عنوان اشاره و در قالب چهار گروه اصلی ضمایر، اسامی‏‏‏ خاص، اسامی‏‏‏ عام و غیر اشاره‏ها قرار می‏گیرند،[8،910،16،48،53،72] سپس این فرایند مشخص می‏‏‏‌کند که هر اشاره به کدام موجودیت در دنیای واقعی اختصاص دار[26]می‏‏‏توان گفت که فرایند کشف اشاره، توسعه یافته‏ی فرایند شناسایی موجودیت‏های نامدار می‏باشد که علاوه بر شناسایی اسامی‏‏‏ خاص، به شناسایی اسامی‏‏‏ عام و ضمایر نیز می‏پردازد. [،23،72،81،113،114]از آنجائیکه بررسی فرایند‏های شناسایی اشاره و تحلیل مرجع مشترک به طور همزمان خارج از حوزه‏ی این پایان‏ نامه است، ما عبارت‏های اسمی‏‏‏ را در قالب انواع اشاره‏های گفته شده در پیکره‏ای تحت عنوان لوتوس برچسب‏گذاری می‏نمائیم و نتیجه‏ی آن را برای تحلیل مرجع مشترک به کار خواهیم برد.

چارچوب کلی این پایان‏ نامه به این صورت می‏باشد: در بخش دوم این فصل گذری کوتاه بر انواع روابط میان دو عبارت اسمی‏‏‏ و به خصوص ارتباط‏های هم‏مرجعی خواهیم داشت. سپس در بخش اول فصل دوم، روش‏های ارائه شده برای تشخیص مرجع مشترک را مورد بررسی و مطالعه قرار می‏دهیم و در بخش دوم آن، به نحوه ایجاد پیکره‏ای مناسب برای کشف اشاره و تحلیل مرجع مشترک خواهیم پرداخت. در فصل سوم، به الگوریتم‏های مناسب برای این پایان‏ نامه را معرفی می نمائیم. سیستم پیشهنادی برای شناسایی اشاره‏های ارجاع شده در فصل چهارم معرفی خواهد شد و همچنین در این فصل الگوریتم‏های یادشده را مورد ارزیابی قرار می‏دهیم. در نهایت در فصل پنجم نیز به نتیجه گیری و پیشنهاد كارهای آتی در ادامه‏ی این پژوهش خواهیم پرداخت.

1-2.بررسی ارتباط هم ‏مرجعی

یکی از ‏ویژگی‏های خاص گفتمان این است که می‏توان در یک متن آزادانه در مورد یک یا چند موجودیت صحبت کرد و برای اشاره به هر موجودیت از انواع مختلف عبارت‏ها مانند ضمیر (او)، اسم عام (دانشمند)، اسم خاص (لطفعلی عسگر زاده) و یا یک عبارت اسمی‏(بنیان‏گذار منطق فازی) بهره برد تا به این ترتیب از تکرار عبارت‏ها کاسته و شیوایی مطلب نیز افزایش یابد. همین ویژگی موجب می‏شود که زنجیره‏ها‏ی بالقوه‏ای از تمام عبارت‏های اسمی‏که به یک موجودیت واحد در متن ارجاع دارند، ایجاد گردد. (مانند: او، دانشمند، لطفعلی عسگر زاده، بنیان‏گذار منطق فازی که به شخص پرفسور زاده اشاره دارند).

یکی از اهداف مهم استخراج اطلاعات، شناسایی این زنجیره‏ها در متن است که در فرایند تحلیل مرجع‏مشترک انجام می‏پذیرد. برای شروع، مثال ۱ را در نظر بگیرید:

مثال۱: (سیستم آبیاری گلاب) ۱Ant, در روز سه شنبه رونمایی شد. (این سیستم)۱Ana, محصول اندیشه‏ی (دکتر سارا شکری)۲Ant, است. (او) Ana,2، ( یک پژوهشگر)Ana در (شرکت آبیاری لاله)۳ است.

اگر فرض کنیم که پیمانه‏های نشانه‏گذاری تا کشف اشاره به عنوان پیش پردازش‏هایی بر روی متن اجرا شوند، با اجرای این پیمانه‏ها، انواع عبارت‏های اسمی‏موجود در متن (سیستم آبیاری، این سیستم، دکتر سارا شکری، او، یک پژوهشگر و شرکت آبیاری لاله) تعیین و نشانه‏گذاری می‏شوند. سپس با اجرای پیمانه تشخیص مرجع‏مشترک، ارتباطات میان این عبارت‏ها و اطلاعات نهفته در مورد موجودیت‏های شرکت کننده در متن آشکار می‏شود. به عنوان نمونه، می‏دانیم «او» و «سارا شکری» (با اندیسِ۲) به یک فرد مشخص و همچنین «سیستم آبیاری گلاب» و «این سیستم» (با اندیسِ۱) نیز به یک سیستم مشخص اشاره می‏کنند.

استفاده از اصطلاح موجودیت در تحلیل مرجع‏مشترک، این سؤال را مطرح می‏کند که چه چیزهایی موجودیت محسوب می‏شوند؟ تاکنون گروه‏بندی‏های متعددی برای انواع موجودیت‏ها ارائه شده است، به عنوان نمونهACE، یک تقسیم بندی هفت موجودیتی برای انواع موجودیت‏ها (شخص، سازمان، مکان، سیاسی، تسهیلات، سلاح و خودرو) و تعداد زیادی زیرگروه (به عنوان مثال شخص: فرد، گروه) و کلاس برای هر موجودیت پیشنهاد کرده است و[۶۴] که اغلب پژوهشگران همه این موجودیت‏ها و یا گاهی اوقات برخی از آن‏ها را مورد مطالعه و بررسی قرار می‏دهند.

یکی از ‏ویژگی‏های تحلیل مرجع‏مشترک این است که علاوه بر انواع موجودیت‏های رایج، می‏توانیم در حوزه‏ها‏ی متفاوت از تعاریف پیش فرض خود نیز برای موجودیت‏ها نیز استفاده نماییم. همین ویژگی موجب شده است تا برخی از پژوهشگران مانند[97] به تحلیل مرجع‏مشترک در متون پزشکی پرداخته و بررسی موجودیت‏هایی مانند انواع دارو، بیماری، ژن وغیره را هدف پژوهش خود قرار دهند.

با توجه به آنچه تا‏کنون گفته شد، انتظار می‏رود که با بررسی مراجع مشترک در مثال ۱، عبارت «یک پژوهشگر» نیز به همراه «او» و «سارا شکری» در یک زنجیره واحد قرار گیرد، اما خروجی پیمانه تحلیل مرجع‏مشترک چنین نیست. هر چند از نظر ما این ارتباط کاملاً بدیهی است اما واقعیت این است که عبارت «یک پژوهشگر» به عنوان ارجاع به موجودیت شخص   (در مثال ۱: سارا شکری) که در دنیای واقعی زندگی می‏کند در نظر گرفته نمی‏شود، چون منظور از «یک پژوهشگر» می‏تواند هر شخص دیگری نیز باشد. در این حالت فرایند دیگری تحت عنوان تحلیل پیشایند می‏تواند ارتباط میان «یک پژوهشگر» و «سارا شکری» را تشخیص دهد.

همان طور که مشاهده شد، تحلیل مرجع‏مشترک و تحلیل پیشایند دو مفهوم نزدیک به هم می‏باشند به طوری که عموماً به موازات تحلیل مرجع‏مشترک، با تحلیل پیشایند روبرو می‏شویم و حتی برخی به اشتباه این دو عبارت را معادل یکدیگر می‏پندارند. با وجود اینکه این دو پیمانه از بسیاری از جهات با یکدیگر مشابه هستند، اما از جهاتی نیز با یکدیگر تفاوت دارند، و عدم توجه به این مسئله موجب سردرگمی‏و ایجاد ابهام در تحلیل متن می‏گردد.در این بخش، هدف ما بررسی هرکدام از این فرایند‏ها‏ و مطالعه برخی از شباهت‏ها‏ و تفاوت‏ها‏ی میان این دو فرایند می‏باشد.

[1] معادل پارسی عبارت انگلیسی Natural Language processing

[2] معادل پارسی عبارت انگلیسی Artificial Intelligence

[3] معادل پارسی عبارت انگلیسی Text classification

[4] معادل پارسی عبارت انگلیسی Part of speech tagging

[5] معادل پارسی عبارت انگلیسی Word sense disambiguation

[6] معادل پارسی عبارت انگلیسی Micro-task

[7] معادل پارسی عبارت انگلیسی Macro-task

[8] معادل پارسی عبارت انگیسی Named Entity Recognizers(NER)

[9] معادل پارسی عبارت انگیسی Spam Detection

[10] معادل پارسی عبارت انگیسی Information Extraction(IE)

[11] معادل پارسی عبارت انگیسی Coreference Resolution(CR)

[12] معادل پارسی عبارت انگیسی Machin Translation(MT)

[13] معادل پارسی واژه انگیسی Lexical

[14] معادل پارسی واژه انگیسی Syntactical

[15] معادل پارسی واژه انگیسی Parsing

[16] معادل پارسی واژه انگیسی Classification

[17] معادل پارسی واژه انگلیسی Clustering

[18] معادل پارسی عبارت انگلیسی Association pules

[19] معادل پارسی واژه انگلیسی Entity

[20] معادل پارسی عبارت انگلیسی Information Retrieval(IR)

[21] معادل پارسی عبارت اانگلیسی Data Mining

[22] معادل پارسی عبارت انگلیسی question/Answering

[23] معادل پارسی عبارت انگلیسی Text understanding

[24] معادل پارسی عبارت انگلیسی Mention Detection

[25] معادل پارسی واژه انگلیسی linguist

[26] معادل پارسی عبارت انگلیسی Machin Learning(ML)

[27] معادل پارسی واژه انگلیسی Corpus

[28] معادل پارسی واژه انگلیسی Entitiy

[29] هرآنچه كه به موجودیت خاص درمتن ارجاع داده شده است

[30] معادل پارسی واژه انگلیسی Pronominal

[31] معادل پارسی عبارت انگلیسی Proper Name

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1-مقدمه………………………….. 2

1-2- بیان مساله و اهمیت تحقیق…………………………. 2

1-3-اهدف تحقیق…………………………. 4

1-4- فرضیه های تحقیق…………………………. 5

1-5-روش انجام تحقیق…………………………. 5

1-6- قلمرو تحقیق: ………………………..6

1-7- مفاهیم و واژگان تحقیق…………………………. 6

فصل دوم:ادبیات نظری تحقیق

2-1-مقدمه………………………… 9

2-2-آموزش از راه دور ………………………..9

2-3-سیر تكامل آموزش از راه دور……………………….. 9

2-4-مفهوم یادگیری الكترونیكی………………………..11

2-5 تعاریف یادگیری الكترونیكی…………………………. 11

2-6-مزایای یادگیری الکترونیکی…………………………. 13

2-7-چالش های یادگیری الکترونیکی در ایران…………. 16

2-8- مدلهای آموزش الكترونیكی…………………………. 18

2-8-1-آموزش همزمان یا کلاسهای آنلاین…………. 18

2-8-2-آموزش غیر همزمان یا کلاسهای آفلاین…………….. 18

2-8-3-آموزش بر پایه کامپیوتر(CBT)………………………..

2-8-4آموزش بر پایه اینترنت (IBT)………………………..

2-8-5آموزش بر پایه وب ( WBT)………………………..

2-9-سیستم های یادگیری الکترونیکی…………………………. 19

2-9-1 سیتم مدیریت یادگیری…………………………. 19

2-9-2 سیتم مدیریت محتوای آموزشی (LCMS)………………………..

2-10- بر تحقیقات پیشین: ………………………..20

2-10-1فاکتورهای حیاتی موفقیت یادگیری الکترونیکی…………… 20

2-10-2-مدل های موفقیت سیستم های اطلاعاتی…………………. 23

2-10-3 مدل های موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی…………. 25

2-11-جمع بندی مولفه های سنجش موفقیت یادگیری الکترونیکی…………… 31

فصل سوم: روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه : ………………………..35

3-2- مدل تحلیلی پژوهش…………………………… 35

3-3-روش تحقیق :……………………….. 41

3-4- ابزار جمع آوری داده ها:……………………….. 41

3-5 جامعه آماری و روش نمونه گیری……………………….. 42

3-6 روائی پرسش نامه :……………………….. 42

3-7-پایائی پرسشنامه:……………………….. 43

3-8- روش تجزیه و تحلیل…………………………. 43

3-9روش های تصمیم گیری چند معیاره MCDM…………………………..

3-9-1روشAHP…………………………

3-9-2روشANP…………………………

3-9-3گام های فرایند ANP…………………………

3-9-4منطق فازی…………………………. 49

3-9-5مجموعه های فازی…………………………. 49

3-9-6اعداد فازی مثلثی…………………………. 50

3-9-7فرایند تحلیل شبکه فازی…………………………. 50

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1-مقدمه………………………… 54

4-2- آمار توصیفی…………………………. 55

4-2-1جنسیت: ………………………..57

4-2-2 –سطح تحصیلات…………………………. 55

4-2-3- میزان تجربه در حوزه یادگیری الکترونیکی…………………………. 55

4-2-4- توزیع فراوانی پاسخ دهنده گان به تفکیک استاد و دانشجو………… 56

4-2-5 توزیع فراوانی سنی پاسخ دهندگان…………………………. 56

4-3- آمار تحلیلی…………………………. 57

4-3-1 – تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه شناسایی عوامل موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی….. 57

4-3-1-1 تحلیل فرضیه های تحقیق……………………..60

4-3-2- تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه الویت بندی عوامل موثر بر موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی……..64

فصل پنجم : نتیجه گیری

 

 

5-1-مقدمه:……………………….. 89

5-2-بحث و نتیجه گیری…………………………. 89

5-3-محدودیت های تحقیق…………………………. 93

5-4- پیشنهادهای عمومی:……………………..93

5-6-پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده………………. 95

مراجع…………………………. 97

پیوستها:

پیوست الف : پرسشنامه شماره1………………..102

پیوست ب : پرسشنامه شماره 2 …………………….107

چکیده:

در عصر حاضر یکی از مهمترین اختراعات بشری که تغییرات شگرفی را در زندگی بشریت ایجاد نموده، پیدایش رایانه و بدنبال آن اینترنت بوده که باعث رقم زدن دنیای مجازی و انگیزه ای برای دانشگاه ها شده است تا در بخش آموزش الکترونیکی سرمایه گذاری کنند. اما آنچه كه اهمیت بحث را روشن تر می سازد، تلاش برای كسب موفقیت در استفاده ازسیستم یادگیری الكترونیكی و سنجش میزان موفقیت این سیستم ها است. وتلاش ناموفق برای پیاده سازی یادگیری الكترونیكی، موجب از دست دادن سرمایه خواهد شد. این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه بندی مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی دانشگاه ها با رویکرد تحلیل شبکه فازی صورت پذیرفته است. بدین منظور ابتدا براساس تحقیقات پیشین مولفه ها و شاخص های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی پیشنهاد گردید، سپس به منظور سنجش روایی و مناسب بودن مولفه ها و شاخص های پیشنهادی پرسشنامه ی شماره یک با هدف شناسایی مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی بصورت حضوری و الکترونیکی در اختیار گروه تصمیم که اساتید و دانشجویان مجازی دانشگاه سیستان و بلوچستان بودند قرار گرفت .داده های جمع آوری شده از پرسشنامه شماره یک با بهره گرفتن از نرم افزار spss مورد پردازش قرار گرفته و در تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه استفاده شده است. تعداد 7 مولفه و 28 شاخص نهایی گردید. سپس بر اساس مولفه ها و شاخص های نهایی شده مرحله قبل پرسشنامه شماره دو با هدف الویت بندی مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی دانشگاه ها طراحی و در اختیار تعدا 7 نفر از خبرگان حوزه یادگیری الکترونیکی قرار گرفت . داده های جمع آوری شده از پرسشنامه شماره دو با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل شبکه فازی مورد پردازش قرار گرفت .که مولفه های اصلی به ترتیب الویت عبارتند از :1-کیفیت اطلاعات[1] 2- کیفیت خدمات[2] 3- کیفیت سیستم و زیر ساخت[3] -4 عوامل پشتیبانی[4] -5خصوصیات استاد[5]-6 خصوصیات دانشجو[6] 7 -عوامل محیطی[7].

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در این فصل به كلیات و مفاهیم تحقیق پرداخته می شود، مطالب این فصل شامل: بیان مسأله و اهمیت تحقیق،اهداف تحقیق، سئوالات و فرضیه های تحقیق،روش انجام تحقیق ،ابزار گردآوری داده ها،قلمرو تحقیق و مفاهیم و واژگان تحقیق است.

2-1- بیان مسأله و اهمیت تحقیق

اختراعات بشری غالبا تغییرات شگرفی در زندگی بشریت ایجاد نموده اند، اما همه این اختراعات دارای ارزش و تاثیرگذاری یكسانی نیستند. در عصر حاضر یكی از مهمترین آنها كه حقیقتا تحول بارزی را در زندگی انسان ایجاد نموده است، پیدایش رایانه بوده است كه سرآغاز آن به سال های دهه 1950 می رسد . اما تغییرات ناشی از رایانه زمانی به اوج خود رسید كه شبكه های ارتباطی بین آنها رشد نمود و اینترنت با از میان برداشتن فاصله های فیزیكی و موانع ارتباطی موجود، دنیای مجازی را رقم زد. بدنبال بكارگیری فناوری های جدید در سیستم های اطلاعاتی آموزش هم دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است(Ozpolat & Kare , 2009). بنابراین مفهوم پیشین یادگیری الكترونیكی نیز در حال تغییرات اساسی است و به كلاس های حضوری محدود نمی شود (روزنبرگ 1383; Wang, 2007).یادگیری الكترونی به استفاده از وسایل الكترونیكی برای یادگیری، از جمله تحویل محتوا از طریق رسانه های الكترونیكی مانند اینترنت، صوتی، ویدئویی، پخش ماهواره، تلویزیون های تعاملی و سی دی اشاره دارد (Kaplan&Anderson, 2000) .گسترش سریع اینترنت با گرایش به سمت استقلال از مكان آموزش به فرد، یک انگیزه ای برای دانشگاه ها شده است تا در بخش الكترونیكی سرمایه گذاری كنند(Accles, 1997). در كشور ایران نیز امكان دسترسی به آموزش عالی در قالب كلاس های حضوری برای بسیاری از متقاضیان وجود ندارد ولی می توان ضعف در پاسخگویی روش های سنتی را با بكارگیری سیستم های یادگیری الكترونیكی جبران نمود ( یعقوبی و همكاران1387). با این حال، توسعه و مدیریت بهبود مستمر سیستم های آموزش الكترونیكی مؤسسات آموزشی و صنعتی را كاملا به چالش كشانده است و در آن ارزیابی به یک نیاز ضروری تبدیل گردیده است (Accles, 1991). افزایش سریع تعداد مؤسسات ارائه دهنده یادگیری الكترونیكی از یک سو و رشد كمی رشته های موجود آن از سوی دیگر این سؤال را مطرح می سازد كه این مراكز تا چه اندازه ای در پیاده سازی و اجرای دوره های یادگیری الكترونیكی موفق بوده اند و تا چه اندازه ای توانسته اند مهمترین هدف نظام آموزشی خود را كه همانا ارتقاء كیفیت یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است را برآورده سازند(صمدی 1389).اما آنچه كه اهمیت بحث را روشن تر می سازد، تلاش برای كسب موفقیت در استفاده از یادگیری الكترونیكی و سنجش میزان موفقیت این سیستم ها است.(Delone,2003) وتلاش ناموفق برای پیاده سازی یادگیری الكترونیكی، موجب از دست دادن سرمایه خواهد شد(Govindasamy,2002) . لذا از سال 1992در چندین تحقیق به بررسی موفقیت سیستم های اطلاعاتی و سنجش آن به طریق تجربی پرداخته شده است(Wang Et Al , 2007). محققان زیادی از رشته های مختلف از قبیل:كامپیوتر، سیستم های اطلاعاتی، روانشناسی، تكنولو‍ژی، آموزشی سعی كرده اند كه سیستم های یادگیری الكترونیكی را ارزیابی كنند. بعضی از آنها روی عامل انسانی ( رضایت دانشجو و استاد )، بعضی روی تكنولوژی آموزشی وبعضی روی مواد آموزشی تمركز كرده اند (Liaw,Huang,& Chen2007). برای شناسایی و بررسی فاكتورهای سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی می توان مدل هایی كه در زمینه سیستم های اطلاعاتی مطرح شده اند را نام برد. مدل موفقیت سیستم های اطلاعاتی دلون ومك لین، مدلی است كه می تواند به فهم این مطلب كمك كند (Petter& Mclean,2002) .این مدل برای اولین بار در سال 992 توسط دلون مورد توسعه وبازنگری قرار گرفت. مدل اصلاح شده دلون و مك لین شامل6بعد می باشد كه عبارتند از: قصد استفاده از سیستم- رضایت كاربر- منافع حاصل از سیستم های اطلاعاتی (Delon& Mclean,2003;Wang2007).از آنجا كه سیستم های یادگیری الكترونیكی نوعی خاصی از سیستم های اطلاعاتی هستند(Wang Et All,2007; Lee ,2008) . می توان مدل اصلاح شده دلون و مك لین را برای سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی نیز بكار برد. در این راستا وانگ و همكاران وی، از مؤلفه های مذكور(بدون در نظر گرفتن روابط بین آنها) برای اولین بار در سیستم های یادگیری الكترونیكی در سازمانها استفاده كردند.(Wang Et All ,2007) . سپس لین مدل مذكور را با حذف مؤلفه منافع حاصل از سیستم و در نظر گرفتن كلیه روابط بین مؤلفه هایی برای سیستم های یادگیری الكترونیكی استفاده نمود(Lin,2007) . لازم به ذكر است كه در هر مورد بكارگیری مدل دلون و مك لین، میزان موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی تنها از دیدگاه یادگیرنده مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به اینكه استاد نیز در یادگیری الكترونیكی نقش بسیار مهمی دارد برای بكارگیری صحیح مدل، علاوه بر در نظر گرفتن كلیه مؤلفه ها و روابط بین آنها دیدگاه استاد نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. در تحقیقی دیگر كه توسط اوزكان و كوسلر انجام شده با بهره گرفتن از مدل اصلاح شده دلون و مك لین، یک مدل شش ضلعی برای یادگیری الكترونیكی [1](HELAN) ارائه و در یكی از دانشگاه های تركیه مورد آزمون قرار گرفت كه ابعاد این مدل عبارتند از محتوا (اطلاعات)- نگرش استاد – كیفیت خدمات- كیفیت سیستم- عوامل پشتیبانی كننده نگرش و دیدگاه یادگیرنده(Ozkan & Koseler,2009). در این تحقیق روابط بین مؤلفه ها درنظر گرفته نشده است .لازم به ذكر است یکی از مهمترین ضعف های مدل های پیشین این است که اهمیت نسبی مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الکترونیکی بصورت کمی قابل سنجش نیستند. به عبارت دیگر شناسایی اینکه کدام مولفه ارزیابی را بیشتر تحت تاثیر قرا می دهدتا حدی دشوار است . فرایند تحلیل شبکه[2] این مشکل را برطرف می کند و وزن هر مولفه را بصورت کمی محاسبه و رتبه بندی می کند.با توجه به انتقادی که بر تحلیل شبکه کلاسیک وارد شده است ، ترکیب فرایند تحلیل شبکه و منطق فازی به عنوان راهی برای رفع نارسایی های مطرح شده است.

بنابراین در پایان نامه حاضر براساس تحقیقات پیشین و مطالعه و بررسی مجدد و دریافت نظر خبرگان، مولفه های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی در دانشگاه ها، شناسایی سپس جهت مشخص کردن الویت و وزن هر مولفه و شاخص ازفرایند تحلیل شبکه فازی استفاده می گردد. امید است یافته های این تحقیق به مدیریت بهتر سیستم های یادگیری الكترونیكی و توسعه یادگیری الكترونیكی مؤثر بینجامد.

3-1- اهداف تحقیق

فقدان چارچوبی جامع و بومی برای سنجش موفقیت سیستم یادگیری الكترونیكی در نظام آموزشی عالی كشور و همچنین عواملی كه موجبات موفقیت یا شكست محیط های یادگیری الكترونیكی را فراهم می كنند ضرورت چنین تحقیقی را ایجاب كرده است. در این تحقیق تلاش شده است كه با بهره گرفتن از مدل ها و تحقیقات پیشین بخصوص با بهره گرفتن از مدل شش ضلعی اوزكان و كوسلر، چارچوبی جامع و بومی برای سنجش میزان موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی با رویكرد تحلیل شبکه فازی در دانشگاه ها ارائه گردد.

این تحقیق 2 هدف دارد:

هدف اول: شناسایی مولفه ها و شاخص های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی.

هدف دوم: رتبه بندی مولفه ها و شاخص های سنجش موفقیت سیستم های یادگیری الكترونیكی.

[1] Hexagonal e-learning assessment model

[2] Analytical network Process

[1] Information quality

[2] Service quality

[3] System Quality and Infrastructure

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

پیش‌‌‌‌بینی آینده در زمینه‌های مختلف همواره برای انسان جالب و جذاب بوده است. با اطمینان می‌توان گفت که پیش‌‌‌‌بینی آینده و روند تغییرات در همه‌ی حوزه‌ها از دغدغه‌های اصلی و همیشگی مدیران سطح بالا و میانی می‌باشد. اما همواره مشکلات فراوانی در برابر آن وجود داشته است که انجام پیش‌‌‌‌بینی‌های دقیق و قابل اعتماد را تقریباً غیرممکن نموده است (توحیدی- مقدم و فرهادی، 1391). در سالهای اخیر با توجه به جذابیت‌هایی که در زمینه داده‌کاوی و همچنین پیش‌‌‌‌بینی که یکی از اهداف داده‌کاوی می‌باشد وجود دارد،تحقیقات زیادی در این حوزه انجام شده است.

در حال حاضر در اکثر دانشگاه‌ها بانک‌های اطلاعاتی وسیعی از ویژگی‌های دانشجویان موجود است که حجم بالایی از اطلاعات مربوط به سوابق آموزشی و تحصیلی را شامل می‌شود و از آن‌جایی که امروزه فضای رقابتی شدیدی در دانشگاه‌های مختلف حاکم شده است. مدیران باید سریع‌تر و درست‌تر از قبل تصمیم بگیرند. لازمه چنین امری، دستیابی سریع و دقیق به دانش است و برای دستیابی به دانش، وجود ابزارهای کارا و موثری نظیر داشبوردهای مدیریتی ضرورت دارد. ارزش داشبورد در اتصال ویژگی‌ها و کاربرد مناسب آن در سازمان است. گرچه تا به امروز توافق خاصی در اینکه داشبورد باید دقیقا چگونه باشد و چه کارهایی را انجام دهد، وجود ندارد اما به طور کلی انتظار می‌رود داشبورد، امکان جمع‌ آوری، خلاصه‌سازی و ارائه اطلاعات مناسب از منابع مختلفی را داشته باشد تا بدین وسیله کاربر بتواند وضعیت شاخص‌ها را به طور یک‌جا ملاحظه نماید.

هدف از انجام این تحقیق، داده‌کاوی‌آموزشی جهت مقاصد پیش‌‌‌‌بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان به همراه داشبورد آن می‌باشد، داده‌کاوی‌آموزشی یک حوزه علمی نوظهور است که به توسعه روش هایی برای کاوش و اکتشاف دانش در محیط‌های آموزشی می‌پردازد. پیشرفت‌ تحصیلی دانشجویان یکی از اموری است که در امر آموزش مطرح است و از مسائل مورد توجه مدیران آموزشی دانشگاه‌هاست. در این تحقیق سعی شده از داده‌کاوی و فنون آن استفاده شود و با بهره گرفتن از داده‌هایی که در دانشگاه‌ها موجود است پیشرفت تحصیلی را پیش‌‌‌‌بینی نمود. پس از آشنایی با ادبیات مسئله و مرورکلی بر ویژگی‌های اصلی یک داشبورد مدیریتی کارا، روش های داده‌کاوی و پیش‌‌‌‌بینی به عنوان مطالعه موردی کار پیش‌‌‌‌بینی در امور آموزش را انجام داده‌ایم. معدل دانشجویان به‌صورت تصادفی تغییر نمی‌کند، بلکه تغییرات بر اساس یک روند تکرار پذیر و قابل تشخیص صورت می‌گیرد، پس قابل پیش‌‌‌‌بینی است. برای این منظور پس از گردآوری داده‌ها جهت داده‌کاوی، با بهره گرفتن از روش های شبکه‌عصبی و درخت‌تصمیم C5، کار پیش‌‌‌‌بینی را انجام داده ایم و بعد از پیش‌‌‌‌بینی، طراحی و پیاده‌سازی داشبورد آن صورت گرفت.

2-1- تعریف مسأله و بیان سوال های اصلی تحقیق

از هنگامی که رایانه در تحلیل و ذخیره‌سازی داده‌ها به‌کار رفت (1950) پس از حدود 20 سال، حجم داده‌ها در پایگاه‌داده‌ها دو برابر شد ولی پس از گذشت دو دهه و همزمان با پیشرفت فن‌آوری اطلاعات(IT) هر دو سال یکبار حجم داده‌ها، دو برابر شد. همچنین تعداد پایگاه‌داده‌ها با سرعت بیشتری رشد نمود. این در حالی است که تعداد متخصصین تحلیل داده‌ها و آمارشناسان با این سرعت رشد نكرد. حتی اگر چنین امری اتفاق می‌افتاد، بسیاری از پایگاه‌داده‌ها چنان گسترش یافته‌اند که شامل چندصدمیلیون یا چندصدمیلیارد رکورد ثبت شده هستند و امکان تحلیل و استخراج اطلاعات با روش‌های معمول آماری از دل انبوه داده‌ها مستلزم چند روز کار با رایانه‌های موجود است. حال با وجود سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی، سیستم‌های یکپارچه بانکی و تجارت الکترونیک، لحظه به لحظه به حجم داده‌ها در پایگاه‌داده‌های مربوط اضافه شده و باعث به‌وجود آمدن انبارهای ( توده‌های ) عظیمی از داده‌ها شده است به‌طوری که ضرورت کشف و استخراج سریع و دقیق دانش از این پایگاه‌داده‌ها بیش از پیش نمایان شده است. داده‌کاوی یا استخراج و کشف سریع و دقیق اطلاعات باارزش و پنهان از این پایگاه‌داده‌ها از جمله اموری است که هر کشور، سازمان و شرکتی به منظور توسعه علمی، فنی و اقتصادی خود به آن نیاز دارد. با توجه به فصول دهم و یازدهم قانون برنامه سوم توسعه در خصوص داد و ستدهای الکترونیکی و همچنین تأکید بر برخورداری کشور از فن‌آوری‌های جدید اطلاعات برای دستیابی آسان به اطلاعات داخلی و خارجی، دولت مکلف شده است امکانات لازم برای دستیابی آسان به اطلاعات، زمینه‌سازی برای اتصال کشور به شبکه‌های جهانی و ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی و شاهراه‌های اطلاعاتی فراهم کند. واضح است این امر باعث ایجاد پایگاه‌های عظیم داده‌ها شده و ضرورت استفاده از داده‌کاوی را بیش از پیش نمایان می سازد.

داده‌کاوی فرایندی تحلیلی است که برای کاوش داده‌ها(معمولا حجم عظیمی از داده‌ها) صورت می‌گیرد و یافته‌ها با به‌کارگیری الگوهایی، احراز اعتبار می‌شوند. این تکنولوژی امروزه دارای کاربرد بسیاروسیعی در حوزه‌های مختلف است به‌گونه‌ای که حدومرزی برای کاربرد این دانش درنظر نگرفته و زمینه‌های کاری این دانش را از ذرات کف اقیانوس‌ها تا اعماق فضا می‌دانند. امروزه، بیش‌ترین کاربرد داده‌کاوی در بانک‌ها، مراکز‌‌ درمانی، بیمارستآن‌ ها، بازاریابی هوشمند، مراکز تحقیقاتی و زمینه‌هایی که در آن مقدار زیادی از داده‌ها در حال جمع‌ آوری و ذخیره می‌باشد. هدف اصلی داده‌کاوی پیش‌‌‌‌بینی است. یکی از عناصر کلیدی در مدیریت و تصمیم‌گیری، پیش‌‌‌‌بینی پارامترها و متغیرهای لازم در یک محدوده سیستمی می‌باشد.

پیش‌‌‌‌بینی به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علمی مطرح شده است و روز به روز توسعه و پیشرفت می نماید و در بخش های مختلف به کار گرفته

 می‌شود. پیشرفت‌های اخیر در تکنولوژی‌های جمع‌ آوری و ذخیره‌سازی داده، موجب شده که سازمان‌ها، حجم زیادی از داده‌های مربوط به فعالیت‌های روزانه‌ی خود را انباشته کنند. داده‌هایی که توسط سازمان‌ها جمع‌ آوری شده است بسیار ارزشمند است و برای اهداف مختلف می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. یکی از این اهداف پیش‌‌‌‌بینی‌هایی می‌باشد که جهت بهبود عملکرد و برنامه‌ریزی‌هایشان از آن‌ ها استفاده می‌نمایند.

مدیران سازمان‌های مختلف به دلیل عدم قطعیت و پیچیدگی محیط سعی بر آن دارند تا مکانیزمی را در اختیار داشته باشند که بتوانند آن‌ ها را در امر تصمیم‌گیری‌شان یاری و مشاوره دهد و به همین دلیل سعی در استفاده از روش‌های پیش‌‌‌‌بینی دارند که به واسطه‌ی آن‌ ها تخمین‌هایشان به واقعیت نزدیک و خطاهایشان بسیار‌کم باشد. این امر باعث توجه بسیاری به روش‌های نوین پیش‌‌‌‌بینی شده است.

داده‌کاوی پل ارتباطی میان علم آمار، علم کامپیوتر، هوش‌مصنوعی، الگوشناسی، فراگیری ماشین و بازنمایی بصری داده می‌باشد. داده‌کاوی فرایندی پیچیده جهت شناسایی الگوها، مدل‌های صحیح و بالقوه مفید در حجم وسیعی از داده است، به طوریکه این الگوها ومدل‌ها برای انسآن‌ ها قابل درک باشند(Han et al,2006). داده‌کاوی به‌صورت یک محصول قابل خریداری نیست، بلکه یک رشته علمی و فرایندی است که باید به‌صورت یک پروژه پیاده‌سازی شود. در گذشته موسسات آموزشی از مزیت داده‌کاوی به خوبی بعضی حوزه‌های دیگر توجه نداشته‌اند اما در سال‌های اخیر تحقیقات زیادی در زمینه بكارگیری فرایند داده‌كاوی در امر آموزش صورت می‌گیرد. این زمینه تحقیقاتی جدید، داده‌كاوی‌آموزشی نامیده می‌شود كه به امر توسعه روش‌های كشف دانش از داده‌های محیط‌های آموزشی خصوصاً دانشجویان می‌پردازد(Romero et al,2007). داده‌های جمع‌ آوری شده در مورد دانشجویان می‌تواند شخصی یا آموزشی باشد كه از طریق دفاتر و پایگاه داده‌های موجود در مدارس یا دانشكده‌ها جمع‌‌آوری می‌شوند. این نوع داده‌ها همچنین از طریق سیستم‌های آموزش الكترونیكی قابل دستیابی هستند. با به‌كارگیری تكنیک‌های شبکه‌عصبی و درخت‌تصمیم روی داده‌های آموزشی می توان اطلاعات و دانش مفیدی را از آن‌ ها استخراج كرد كه این دانش نیز به نوبه خود می‌تواند برای درك و فهم رفتار دانشجویان، كمك در امر آموزش و تدریس، ارزیابی و بهبود برنامه‌آموزشی، افزایش بازدهی و كارایی دانشجویان و اهداف دیگری بكار گرفته شود.

امروزه فضای رقابتی شدیدی در دانشگاه‌های مختلف حاکم شده است. دانشگاه‌ها برای رسیدن به اهداف خود و سبقت گرفتن از یکدیگر در تلاشند. دانشگاه‌ها نیاز به داشبورد دارند تا اطلاعات جزیی را در یک لحظه داشته باشند و این چیزی فراتر از یک نگاه کلی است. داشبوردها جهت نمایش حجم بزرگی از داده‌ها در یک نمایش گرافیکی قابل فهم هستند که کاربران با بهره گرفتن از آن‌ ها قادر به تحلیل اطلاعات از طریق داده‌ها باشند (LogiXML,2011).

داشبوردهای مدیریتی سیستم‌های نرم‌افزاری نوینی هستند که به سازمان‌ها در جهت غنی‌سازی اهداف با بهره گرفتن از اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ ها کمک می‌کند. داشبورد به مدیران این امکان را می‌دهد تا با تعریف، نظارت و تحلیل شاخص‌ها در ایجاد تراز بین اهداف و فعالیت‌ها و ایجاد یک محیط نمایش مشترک بین اهداف و فعالیت‌ها برای تصمیم‌گیری درست و کارامد اقدام نمایند. یک نکته که معمولا به اشتباه گرفته می‌شود این است که داشبورد تنها برای مدیران ارشد به منظور ارائه اطلاعات جامع از عملکرد سازمان به آن‌ ها مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه تکنولوژی داشبورد سازمانی به‌گونه‌ای است که می‌تواند در سطوح مختلف سازمان استقرار یابد(زرین،1388).

   در این تحقیق سعی شده است تا با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به دانشجویان از جمله سال و ترم ورود به دانشگاه، نوع تاهل، معدل‌های دریافتی در هر ترم، نوع تحصیل، نوع شغل و دیگر اطلاعات دانشجویان دانشگاه‌های سراسری و آزاد اسلامی استان قم و امکانات موجود در محیط نرم‌افزار‌های Sql server، Matlab ، Qlick view ، Clementine ، Excelو همچنین با خوشه‌بندی داده‌ها و بکار بردن تکنیک‌های داده‌کاوی به پیش‌بینی پیشرفت‌ تحصیلی دانشجویان بپردازیم و با بهره گرفتن از نتایج پیش‌بینی و نظر خبرگان، شاخص‌ها را تعیین کرده و طراحی و پیاده‌سازی داشبورد مربوطه را انجام دهیم.

در راستای موضوع ارائه شده ما به دنبال آن هستیم تا به سوالات زیر پاسخ دهیم:

1- چه تکنیک داده‌کاوی برای داده‌هایمان پیش‌بینی بهتری دارد؟

1ـ1 مقدمه…………………… 2

1ـ2 درمان صرع…………………… 3

1ـ3 انواع روشﻫﺎﻱ شناسایی، پیش بینی و کنترل صرع………….. 3

1-4 ضرورت پژوهش……………………… 4

1-5 اهداف و سوالات پژوهش……………………… 4

1-6 جنبه جدید بودن و نوآوری پژوهش…………………….. 5

1-7 ساختار پژوهش……………………… 6

1-8 خلاصه‏ فصل……………………. 7

فصل دوم : پیشینه‏ پژوهش……………………… 8

2-1 مقدمه…………………… 9

2-2 روشﻫﺎﻱ درمان و کنترل صرع از طریق عمل جراحی………….. 9

2-3 روشﻫﺎﻱ درمان و کنترل صرع با کمک سنسورها………………….. 10

2-4 مرور مقالات مرتبط……………………. 11

2-5 نحوه اطلاع رسانی……………………. 15

2-6 استفاده از تلفن های همراه برای مداخلات و اقدامات سلامت………… 18

2-7 M-health…………………..

2-8 شبکه های سنسوری بدن (BSNs)…………………..

2-9 خلاصه‏ فصل……………………. 21

فصل سوم : اطلاعات بالینی برای تشخیص تشنج………………. 22

3-1 مقدمه…………………… 23

3-2 شتاﺏسنج……………………. 23

3-3 استفاده از شتاﺏسنج سه محوره…………………… 25

3-4 رسانایی پوست…………………….. 26

3-5 طراحی مدار GSR…………………….

3-6 خلاصه‏ فصل……………………. 30

فصل چهارم : طراحی و پیاده سازی سخت افزاری و نرم افزاری……. 31

4-1 مقدمه…………………… 32

4-2 قطعات سختﺍفزاری مورد استفاده…………………… 32

4-2-1 میکروکنترلرها………………….. 33

4-2-1-1 انواع روشها و پروتکل های ارتباطی بر روی میکروکنترلر…….. 34

4-2-2 کریستال یا نوسان ساز…………………… 36

4-2-3 رگولاتور…………………… 36

4-2-4 LCD…………………….

4-2-5 Op-Amp……………………

4-2-6 microSD Module……………………

4-2-7 مبدل آنالوگ به دیجیتال خارجی ADC0804……………………

4-2-8 تولید کننده مرجع ولتاژ REF30xx……………………

4-2-9 تقویت کننده ابزار دقیق AD620……………………

4-2-10 تولید ولتاژ متقارن با TC7660……………………

4-3 پیاده سازی سختﺍفزاری سنسور…………………… 47

4-3-1 تامین ولتاژ مدار…………………… 47

4-3-2 نحوه اتصال پایه های میکروکنترلر…………………… 48

4-3-3 نحوه اتصال پایه های ماژول RS232……………………

4-3-4 نحوه اتصال پایه های ماژول بلوتوث HC05……………………

4-3-5 اتصال ماژول HC05 و RS232……………………

4-4 شرح نرﻡﺍفزارهای مورد استفاده…………………… 53

4-4-1 Pic C Compiler…………………..

4-4-1-1 برنامه نویسی میکروکنترلر…………………… 54

4-4-2 Proteus……………………

4-4-3 Altium Designer (Protel DXP)…………………..

4-4-4 TNM Programmer…………………..

4-4-5 برنامه نویسی آندروید…………………… 62

4-4-5-1 نحوه ارتباط بیسیم سنسور تشنج با گوشی همراه……. 64

4-4-5-2 نرمال سازی دادﻩها………………….. 67

4-4-5-3 ذخیره در پایگاه داده…………………… 68

4-4-5-4 استخراج ویژگی ها………………….. 69

4-4-5-5 استفاده از مدل SVM در آندروید…………………… 74

4-4-5-6 مکان یابی فرد مصروع با کمک GPS گوشی همراه……… 75

4-4-5-7 اعلام هشدار (ارسال SMS و ایمیل)………………….. 76

4-5 خلاصه‏ فصل……………………. 79

 

 

فصل پنجم : داده کاوی……………………. 80

5-1 مقدمه…………………… 81

5-2 مقایسه حوزه زمان، تبدیل فوریه و تبدیل ویولت……… 82

5-2 پیش پردازش دادﻩها………………….. 83

5-3 استخراج ویژگی……………………. 84

5-3-1 ویژگی ها در حوزه زمان…………………… 86

5-3-2 ویژگی ها در حوزه تبدیل ویولت…………………….. 95

5-3-3 انتخاب ویژگی های برتر…………………… 103

5-4 دادﻩکاوی با نرﻡﺍفزار Weka……………………

5-4-1 مقدمه ای بر Weka……………………

5-4-2 انتخاب SVM به عنوان طبقهﺑﻧﺩﻯکننده………… 105

5-4-3 طراحی طبقهﺑﻧﺩﻯکننده در Weka……………………

5-5 خلاصه‏ فصل……………………. 107

فصل ششم : نتیجه گیری و طرح پیشنهادات………. 108

6-1 مقدمه…………………… 109

6-2 نتایج……………………. 109

6-3 پیشنهادات برای کارهای آتی……………………. 113

6-4 خلاصه فصل……………………. 115

منابع و مآخذ…………………… 117

پیوست الف: datasheet…………………..

Abstract…………………..

چکیده:

صرع یک اختلال عصبی است که عمدتاً با ایجاد تشنج مشخص ﻣﯽشود. نگرانی در مورد آسیب و یا حتی مرگ بعد از تشنج، زندگی کسانی که قادر به دستیابی کنترل کامل تشنج نیستند تحت الشعاع قرار ﻣﯽدهد. بعلاوه، خطر مرگ ناگهانی (SUDEP ) در افراد مبتلا به صرع 24 برابر بیشتر از افراد عادی است. استاندارد بالینی برای تشخیص تشنج، ترکیبی از EEG و نظارت ویدئویی است ولی این روش برای طولانی مدت و استفاده سرپایی امکان پذیر نیست. مانیتورینگ پیوسته فعالیت الکتریکی پوست (EDA) به عنوان شاخصی برای فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و استفاده از شتاﺏسنج سه بعدی (ACM3D ) برای محاسبه الگوی حرکتی دست در زمان وقوع تشنج به شناسایی آن کمک خواهد کرد. هدف از این پژوهش بررسی روشﻫﺎﻱ درمانی و کنترلی صرع به طور مداوم ﻣﯽباشد. در این پایاﻥنامه به بررسی انواع سنسورها و همچنین روش ارائه آن به کاربر از طریق سیستمﻫﺎﻱ همراه هوشمند در بستر شبکه پرداخته شده است. سنسور پیشنهادی از EDA و ACM برای تشخیص تشنج استفاده ﻣﯽکند و تا حد امکان راحت، کوچک، کمتر در معرض دید، غیر تهاجمی و پوشیدنی است. اطلاعات اندازﻩگیری شده توسط سنسور به صورت بیسیم از طریق تلفن همراه هوشمند بیمار با زیرساختﻫﺎﻱ موجود مانند بلوتوث، Wi-Fi، 3G و GPRS به پزشک و خانواده بیمار با کمک SMS و Email ارسال ﻣﯽشود. ویژگی دیگر این سیستم استفاده از GPS گوشی برای تعیین موقعیت فرد مصروع جهت اطلاع رسانی سریعتر برای کمک به وی ﻣﯽباشد. با کمک قابلیتﻫﺎﻱ تلفنﻫﺎﻱ همراه هوشمند، مانند بالا رفتن قدرت پردازشی و وجود انواع سنسورها بر روی آن، نظارت مداوم بر وضعیت بیمار میسر خواهد شد و به حضور کمتر بیماران در مراکز پزشکی و بیمارستانﻫﺎ کمک خواهد کرد.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

وقتی مغز بطور طبیعی كار كند یک سری امواج الكتریكی از خود ایجاد مـﯽنماید كه این امواج مانند الكتریسیته در مسیر اعصاب عبور مـﯽكند. در حالت تشنج یک جرقه الكتریسیته ایجاد می شود كه این جرقه و طوفان الكتریكی بسته به محل خود در مغز، علائم، نوع تشنج و صرع را تعیین مـﯽنماید[1]. صرع یا epilepsy در نورولوژی به حالتی گفته می‌شود که شخص، بدون عامل محرک خاصی مثل افت قند خون، تب، کمبود کلسیم و یا مواردی از این دست، مکرراً دچار حملات تشنج شود. در کودکان و افراد جوان، صرع اغلب به ضربه زمان تولد، ناهنجاریﻫﺎﻱ مادرزادی یا اختلالات ژنتیکی تاثیر گذار بر مغز نسبت داده ﻣﯽشود. در افراد میانسال و سالمندان، سکتهﻫﺎﻱ مغزی، تومورها و بیماری عروق مغزی در اغلب موارد علل بروز صرع است[2]. صرع یکی از شایع ترین بیماریﻫﺎی عصبی مهم و خطرناک است، که تقریباً 60 میلیون نفر در جهان (نزدیک به 1٪) درگیر این مسئله هستند و 5/2 میلیون مورد جدید هر سال به این آمار اضافه مـﯽشود. برای 30-25٪ از بیماران، هیچ ترکیب درمانی استاندارد (دارو یا جراحی) برای کنترل تشنج آنها وجود ندارد. این بیماران از صرع مقاوم به درمان یا مقاوم به دارو رنج مـﯽبرند [3] [4].

در سراسر جهان، 10.5 میلیون کودک زیر 15 سال مبتلا به صرع فعال تخمین زده می شود، که در حدود 25 درصد از جمعیت کل بیماران صرعی می باشند. از 3.5 میلیون نفر که سالانه دچار صرع می شوند، 40 درصد کمتر از 15 سال هستند، و بیش از 80٪ آنان در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند. مطالعات مبتنی بر جمعیت صرع در دوران کودکی نشان می دهد نرخ بروز سالانه 61- 124 نفر در 100000 نفر در کشورهای در حال توسعه، و 41-50 نفر در 100000 نفر در کشورهای توسعه یافته می باشد [5]. صرع شایع ترین اختلال عصبی دوران کودکی است. تقریبا نیمی از موارد صرع در دوران کودکی رخ می دهد.کودکان مبتلا به صرع و والدین آنها با بسیاری از مشکلات اجتماعی و روانی مواجه هستند. مشکلات جامعه پذیری، اضطراب، اختلال شناختی و اختلالات رفتاری به ترتیب در 39.8٪، 45.8٪، 49.4٪، و 42.2٪ کودکان درگیر با بیماری صرع دیده شد [6].

طبق آمار رسمی سایت صرع حدود 60 میلیون نفر در جهان مبتلا به صرع هستند که هر سال به طور متوسط بین 125000 تا 150000 به این آمار افزوده می شود و از این تعداد در حدود 30% مربوط به کودکان است. یک نفر از بین 10 نفر، حداقل یکبار در طول زندگی دچار تشنج می شود [7]. آمار افراد مبتلا به صرع در ایران در حدود 1 میلیون نفر اعلام شده است [8].

2-1- درمان صرع

تاکنون روشﻫﺎﻱ درمانی متعددی برای صرع پیشنهاد شده است، که در بیشتر موارد موثر بوده و به قطعیت ﻣﯽتوانند صرع را درمان کنند که در ادامه به آنﻫﺎ اشاره ﻣﯽکنیم. یکی از روشﻫﺎﻱ متداول، داروها هستند، بیش از دهها داروهای ضد تشنج (AEDs[1]) برای درمان صرع در دسترس هستند. این داروها به طور معمول به دنبال جلوگیری از توسعه تشنج با کاهش تحریک عصبی یا افزایش بازدارندگی هستند [9]. در روشی دیگر، افرادی که از نظر پزشکی مبتلا به نوعی از صرع مقاوم هستند، در بعضی موارد ﻣﯽتوانند برای جراحی کاندید شوند، البته اگر صرع آنﻫﺎ از نوع partial باشد. رژیم غذایی کتون زا (تولید كتون‌ها در بدن‌ در اثر اكسیده‌ شدن‌ ناقص‌ مواد آلى‌ مثل‌ اسیدهاى چرب‌ و غیره‌) یکی دیگر از گزینه درمانی است که عمدتاً در کودکان استفاده ﻣﯽشود. در این شیوه رژیم غذایی با چربی بالا طراحی شده است که تقلیدی از اثرات بیولوژیکی در گرسنگی است، اما مکانیسم دقیق آن در مهار تشنج ناشناخته است [10].

3-1- انواع روشﻫﺎﻱ شناسایی، پیش بینی و کنترل صرع

اگرچه بیشتر درمانﻫﺎ برای صرع قطعی هستند، اما هنوز هم درصد بسیاری از بیماران هستند که به درمانﻫﺎﻱ دارویی مقاوم بوده و برای عمل جراحی هم نمـﯽتوانند کاندید باشند. نگرانی در مورد آسیب و یا حتی مرگ ناشی از تشنج، زندگی کسانی که قادر به دستیابی به کنترل کامل تشنج نیستند را تحت الشعاع قرار ﻣﯽدهد. علاوه بر این، خطر مرگ ناگهانی در افراد مبتلا به صرع 24 برابر بیشتر در مقایسه با جمعیت عمومی است و پاتوفیزیولوژی مرگ ناگهانی و غیر منتظره در صرع یاSUDEP[2] همچنان نامشخص است [10]. در ابتدا روشﻫﺎﻱ درمانی به طور مختصر معرفی خواهند شد که به صورت داخلی و تحت عمل جراحی صورت ﻣﯽگیرد. و در ادامه روشﻫﺎﻱ خارجی بررسی خواهد شد که با کمک سنسورها علائم حیاتی و تغییرات فیزیولوژیک را اندازه ﻣﯽگیرند، و در پیش بینی صرع از آنﻫﺎ کمک گرفته ﻣﻰشود.

4-1- ضرورت پژوهش

از آن جایی که درصد بالایی از بیماران مبتلا به صرع که دچار تشنج تونیک-کلونیک عمومی شدﻩاند، مستعد بروز حمله SUDEP هستند، ضروری است که به مدت طولانی امواج مغزی توسط دستگاه EEG[1] کنترل شود تا از کارکرد درست اعضاء حیاتی بدن مانند قلب (که اختلال در کار آن بیشترین عامل در SUDEP است) اطمینان حاصل کرد. اما اکثر بیماران تمایلی ندارند که به مدت طولانی در بیمارستان تحت مراقبت باشند و از طرف دیگر ممکن است زمانی که حمله اتفاق می افتد تحت مراقبت نبوده و نتوان شدت حمله را ثبت کرد، بنابراین برای بستری کردن بیمار ﻧﻤﻰتوان تصمیم درستی گرفت. این پایاﻥنامه به دنبال روشی هست که بدون دردسر و مشکل برای بیمار، و با بهره گرفتن از تکنولوژی موبایل و بیسیم او را در تمام ساعات شبانه روز، بدون بستری شدن در بیمارستان، تحت کنترل داشته باشد.

5-1- سوالات پژوهش

مطالعات بسیاری، در افراد مبتلا به صرع مقاوم، در بخش درمان و چگونگی تاثیر آن بر کیفیت زندگی، در حوزه عملکرد جسمی، عاطفی / رفتاری، اجتماعی، و شناختی صورت گرفته است. اینها موضوعاتی هستند که منعکس کننده تاثیر منفی صرع در کیفیت زندگی بیماران صرعی هستند که ﻣﯽتوان مهمترین آنها را به این صورت نام برد: عدم اطلاع از وقوع آن، خطراتی که محیط ممکن است برای این بیماران در اثر بروز حمله صرع به وجود آورد و مشکلات فیزیولوژیکی که بعد از حمله صرع ممکن است منجر به مرگ فرد شود. تمام این ها عواملی هستند که به عنوان مانع برای تحصیل و حضور بیشتر در اجتماع ﻣﯽباشند. کاربرد این تحقیق در بخش مربوط به بیماری صرع ﻣﯽباشد، تا با کنترل بیماران صرعی از خطر بروز حمله SUDEP جلوگیری کرده و در هر زمان و مکانی با صرف زمان و هزینه کمتر و کاهش استفاده از تجهیزات بیمارستانی و پزشک، این افراد را تحت کنترل بیشتری داشته باشد.

سوالاتی که این پایاﻥنامه باید به آن پاسخ دهد :

1- مهمﺗﺭین معضلی که یک بیمار مبتلا به صرع و اطرافیان او را رنج مـﯽدهد، ﺑﻰخبری از زمان حملات صرع و بالتبع آن عدم آمادگی لازم در مواجه با آن است، سوالی که مطرح است اینکه امروز به مدد بهرﻩگیری از پیشرفت ﻫﺎی فناوری موبایل، آیا بیماران صرع هم امکان این را می‏یابند که از طریق این فناوری آمادگی خود را در مواجه با این بیماری افزایش دهند؟

2- بدون صرف کردن زمان و هزینه اضافی، از آن جایی که تجهیزات بیمارستانی هزینه بالایی دارد و بیمار را مجبور ﻣﯽکند در لحظاتی که دچار حمله صرع ﻣﯽشود در مکان خاصی باشد، آیا ﻣﯽتوان از طریق فناوری موبایل به طور مداوم در تمام لحظات این بیماری را کنترل کرد؟

3- آیا از مقالات و تحقیقات موجود در زمینه حسگرهای بیسیم ﻣﯽتوان ابزاری برای اندازﻩگیری رسانایی پوست طراحی کرد؟

4- امکان مراحل ساخت این ابزار در کشور ایران به چه صورتی است و آن را چگونه ﻣﯽتوان بوﻣﻰسازی کرد؟

5- این ابزار چگونه ﻣﻰتواند به صورت بیسیم با تلفن همراه ارتباط برقرار کرده و یک سیستم سختﺍفزاری و نرﻡﺍفزاری موبایل برای نظارت بر بیماران صرع ایجاد نماید؟